Ерекшелеу тәсілімен басқару

Мазмұны

Кіріспе

Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметтік-экономикалықтан басқа, әлеуметтік-психологиялық қатынас та қалыптасады. Бұл ең алдымен ұйымның әр түрлі статустары, иерархиялық құрылымдары (бір жұмыскердің екіншісіне бағынуы арқылы көрінетін) және жеке амдар арасындағы қарым-қатынас, олардың әлеуметтік-психолгиялық мазмұны, бірін-бірі мойындау, ықпал ету, стиль, мүдделік т. б. болып саналады. Басқарудың дұрыс стилін таңдай білу әлеуметтік-психологиялық проблеманын ең өзектісі.

Басқармадағы жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі түбегейлі баға басшы жұмысының стилі бойынша жүзеге асады.

Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана тән стильде қызмет міндетін орындайды. Адамдардың қарым-қатынасында.

Соның ішінде басқару қызметін жүзеге асыруда стильге ерекше көңіл беріледі. Честерфольд «стиль-ой дүниесі» десе. Бьюфурон «стиль - адамның өзі» деп тұжырымдайды.

Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стильінің түсінігі де дәлелдей түседі. Қазіргі кезде стильді басшының басқару қызметін өнімді орындау мақсатында өзінің қарамағындағыларға ықпал етуі бойынша бағалайды. Сонымен, басшылық стилінің мәні сол, басшы қандай адістермен ұжымның қарқынды және творчестволықпен өзіне бекітілген жұмысты орындауына ықпал ете алатындығында, қарамағындағылардың іс-өрекеті нәтижесін қалай бақылайтындығында. Қабылдаған стиль ұжымда ерекше жағдай мен қарым қатынас туғызады.

Басшылық стилі тұрақтылығымен, амалдарды жиі-жиі қайталамауымен ерекшеленеді. Бірақ мұндай тұрақтылық салыстырмалы түрде өйткені көптеген мамандардың бағалауынша стильге әдетте ырғақтылық тән, олардың тұжырымдауынша «ең дұрыс басшылық - бұл ырғақтылық және де «басшылық ете білу бұл басшылық стилін өзгерте білу».

Басшы жұмысының стильі - оның басқару процесінде пайдаланылатын тәсілдердің, амалдардың іс-әрекеттерінің жиынтығы. . басшының стильі бұл шешім қабылдау және қызметкерлерге тапсырма беру әдісі. .

Басшылық стильі басқару тәсілімен белгілі бір ара қатынаста және өзара әрекетте болады. Алайда олар бірдей ұғымда емес.

Басқару тәсілі - басқару ісін жүзеге асырудың жиынтық әдістері, амалдары , жұмыскерлер мен еңбек ұжымына ықпал ету, басқару қызметін орындау процесінде олардың іс-әрекеттерін үйлестіруді қамтамасыз ету.

Бұл ұғымның ең адал, дұрыс бағасы мынадай: «Тәсіл мен стильді музыка шығармаларын орындау нотасымен және мәнерімен салыстыруға болады: нота барлығына бірдей, алайда әрбір орындаушы шығарманы өзінше бейнелейді».

Басшьның дербес және жалпы стилі болады. Әрбір басшының дербес стильі бар, мұның өзі оның іс-әрекетінде көрініп. басқару аппаратының және бүкіл ұжымның жұмысына елеулі ықпал етеді. Дербес стиль нақты құбылыс - оны түгелдей, егжей-тегжейлі қайталауға болмайды. Басшының дербес стилі алуан түрлі обьективтік факторлардың ықпалымен қалыптасады:

1. Іс-арекет сипаты:

2. Басшы мен бағыныштылар арасындағы өзара байланыс:
3. Психологиялық касиеті;
4. Орындау тәртібінің жағдайы т. б.

Басшы мен бағыныштының өзара қарым-қатынас жасауы, ұжымның ықпал ету нәтижесінде басшы стилі үнемі жетілдіріп отырады.

Стильдің қалыптасуы - бұл ұзаққа созылатын, күрделі, мақсатты процесс. Әрбір басшы өзінде және өзінің қарамағындағыларға алуан сипатта тексерілген тәсілдер мен амалдарды қолдана білуі тиіс.

1 Басқару стилі мен басқару әдістерінің теориялық негіздері

1. 1 Стиль түрлері және олардың сипаттамалары

Басшының дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай істейтіндігіне де орай сипатталады. Олардың жұмысын бақылай отырып мынаны анықтауға болады: басшы бір мәселенің өзін алуан түрлі тәсілмен, өзінше шешеді.

Стиль дегеніміз әлеуметгік құбылыс, өйткені, біріншіден, онда басшының көзқарасы мен сенімі бейнеленеді, екіншіден, ол түптейі келгенде. жүйенің қалыпты жұмыс істеуінің ақырғы нәтижесін ойластырады. Басшы ұстанған стилі оның қарамағындағылардың ұдайы назарында болып, олар мұны өзінше бағалап, өзінше қабылдайды. Әдетте, басшы стилі бүкіл жүйеге таралады, өйткені, жұртшылық оның жүріс-тұрысына, ісіне зер салады, соған еліктейді. содан үлгі өнеге алуға, үйренуге талаптанады.

Басшыға ұжымның барлық мүшелерін қанағаттандыратын жұмыс стилін қалыптастыру оңайға түспейді. Бағыныштыларына ықпал етудің кейбір амалдары алуан түрлі бағалануы мүмкін. Егер бір басшы оларға сенім көрсету арқылы ыкпал ететін болса. екіншісі «тиістісің», «міңдеттісің» секілді қағиданы басшылыққа алады. Кейбір басшылар бағыныштыларына қатаң тәртіп орнатып, оларды өзінен «аулақ ұстайды» да, ұсақ-түйек мәселеге дейін өзі шешеді. Енді бір басшылардың есігі әрқашанда ашық оған кез келген мәселе туралы пікірлесуге, ұсыныс айтуға болады. Бір директор күн сайын бригадаларды аралап отырады ал екінші біреуі мұны қажет санамайды. Басқару стилінің типі түбелікті қалыптаспаған, сондықтанда да, отандық және шет елдік әдебиеттерде оның өзі түрліше жіктеледі. Мәселен Х. Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:

1. Бір жақты антократтық стиль;

2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі:

3- Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі қатыса отырып басқару стилі;

4. Парламенттік сипаттағы басқару стилі;
5. Бағыныштылар негізінен дербес, жоғарғы басшылардыңтікелей қатысуынсыз-ақ әрекет ететін басқару стилі.

Автократтық және парламентаралық, стильдер қолайсыз деп сатылады, өйткені алғашқысында бағыныштылар тарапынан ешқандай дербестік болмайды, ал екіншісінде жұмыс жоспары , жүргізіліп. бағыныштылар мүлде дербес әрекетеседі.

Ең қолайлысы копперативтік стиль - «жақсы ынтымақтастық». ұйымдасып әрекет ету», қиын-қыстау жағдайда өзара бірлесе. ынтымақтаса отырып, күш біріктіру. Басшы жұмыскерлерді мұқият тыңдайды. Олардың ұсыныс пікірлерін ескереді, нақты міндеттер қойып, шешімді жоспарлайды және қабылдайды. Мұндай стильде қойылған іскерлікпен орынлады, өйткені дәл осындай жағдайда қызметкерлер өзін іске қатыстымын деп есептейді.

АҚШ-та мынадай стилдер белгілі (басқару жүйесі деп аталады.

1 Қызметті беру стильі ;

2. Міндетті бөлісіп басқару;
3. Ерекшелеу тәсілімен басқару;
4. Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.

1-Қызметті беру стилі» әрбір қызметкерге, өзі басқара алатын
нақты істі тапсыруды көздейді. Бұл қызметкер өзіне бекітілген
іскс тоық жауап береді, ал оның бастығы басқару жауапкершілігін
саналы түрде шектейді.

1. «Міндетті бөлісіп басқару жүйесінде» басшы мен бағыныштыларалдағы міндеттерді бірлесіп қарастырады да, әрбір адамның міндетсаясы белгіленің нәтижесіне орай жауапкершілігі айқындалады.

3. «Ерекшелеу тәсілімен басқару» басшының міндеті өз
қызметкерлерінің мүмкіншілігі тиімді пайдалануды қолайлы жағдай
туғызу болып саналады. Төменгі лауазымдағы қызметкерлер
белгіленген енбек нормасына және жұмыс нәтижесін бағалау
тежелеуіштеріне сәйкес көмек қажеттігін хабарлайды, ал көмек
қажет бола қалса. қай уақьпта екендігін мәлімдейді.

4. «Жүйені ретке келтіру арқылы басқару» белгіленген тәртіпті
қатан басшылыққа алу жұмыс процестері мен еңбек тәсілдерінің шаруашылық-экономикалық қызметін женілдету көзделеді.

Демек, баскару стилінің жіктелуі алуан түрлі екендігін аңғарамыз оның үстіне осы жіктеулердің қай-қайсысы болмасын басшылардың сан қырлы стилін толық қамтымайды. Бізде басқару стилінің ондаған түрі бар.

Басшы стилін жіктеу негізіне әдетте, басшы мен бағынышты аралығындағы қарым-қатынас сипаты алынады. Басшының жеке-дара ерекшеліктеріне, оның саяси, ұйымдық, педагогикалық, моралдық-этикалық кәсіптік сапалары жатады. Басшының стнль ерекшеліктері осы аталған компоненттердің (құрылым тармақтарының) қайсысы басым болатындығына байланысты. Практикада көбінесе басқарудың классикалық үш стилі кездеседі: либеральдік, авторитарлық және демократтық.

Либеральдық стиль: мұнлай жұмыс стилінде басшы ерекше . белсенділік танытпайды, іс-әрекетінде кездейсоқтық басым, жүйелілік болмайды. Мұндай типтегі басшылар принципсіз мәселелердің өзінде, өзінен жоғары кызметтердегі қарайлайды.

Мұндай стильдегі басшы тәртіп бұзушыға қатаң талап қоймайды. Қарамағындағылардың білімінің төмендігіне, жұмысты орындауына және еңбек тәртібіне онша мөн бермейді.

Мәселелерді немқұрайды талқылайды, ашық пікірлесуге, сын-ескертпелерге бара бермейді. Мұндай басшы кез келген келіспеушілікті жағымсыз құбылыс ретінде қабылданды. Ұжымда мұндай басшының беделі онша болмайды. әрі кәсіпорында тиімді жұмыс істей алмайды. Соның салдарынан жауапсыздық. берекескіндік, тәртіптің бетімен кетушілігі орын алады.

Авторитарлық стильдің негізі макиавеллизм деп аталады. Бұл стилъ Николо Макиавеллидің құрметіне қойылған. 1532 жылы ол «Принц» кітабында билеушіге ақырғы нәтижеге жету үшін амал таңдаудың қажеті жоқ, өйткені «мақсат тәсілді өтейді» деген иден ұсынады.

Авторитарлық стильде (Батыста мұны тиімсіз деп есептейді және де мүлде дерлік кездеспейді) шешімді бір адам қабылдайды, ол Харлық бұйрық түріндс келеді (менің айтқаным бойынша істе) . Бұйрық талқыланбайды, күдіктенуге хақы жоқ.

Автократ бағыныштыларының іс-әрекетін өз жауапкершілігіне алады. Тек қажетті мәліметтер жөнінде ғана пікір алысып өз жоспары туралы әңгіме қозғамайды. Мәліметті тым көп жинайтындықтан жұмыс басты болады.

Автократ басшылар сырттай бүйығы үнемі жұмысты ойлайтын адама сияқты көрінеде олардың жүзінде жұмыс бастылық іске үлкен жауапкершілік сезіледі. Д. Брауынның сипаттауынша « . . . ескірген жылу жүйесі секілді қоршаған орта климатына дәл мағынасында эмоциалдық климатқа көлңіл бөлмейді. Мәжілісті көбінесе бағыныштыларына нұсқау беру түрінде өткізіледі. Өзінің қарамағындыларды жиі -жиі қатты сынайды. Ол ұжымдағы кез келген Бейресми топтарды қатаң айыптайды. Мұндай стиль тиімсіз творчествалық белсенділік туғызбайды. Дегенмен мұндай стиль өміршең келеді. Оның өзі басшысының жеке басының сапасына немесе ол басқарып отырған ұжымының құралына байланысты. Егер басшы өз ісін жетік білмесе, әрі кәсіби білім дәрежесін өзі басқарып, отырған адамдардан төмен болса, онда ол авториталық стильді пайдалануға мәжбүр болады. Алай да автократтардың барлығы бірдей біліксіз, білімсіз емес. Кейде ұжымға кәсіби білімі өте төмен адамдар жинақталады. Мұндай жағдай тәжірбиелі басшылардың өзі де авториталық стиль элементтерін қолдануына тура келеді.

Авториталық стильдің алуан түнрлі нышан болады:

- патриархалық барлық жанұя мүшелері басшыға бағынуы тиіс, ал басшы бағыныштыларының әлі жетілмеген деп есептейді:

- хоризматилық (харизм - құдай шапағаты) : Лидерді ең көрнекті, дана деп есептейді ол оның өзі бағыныштыларына өте қатал, аяусыз әрі оларға қамқорлық жасауды қажет деп санамайды:

- Автократтық: жеке адамдардан гөрі институтқа (мемлекетке, кәсіпорындарға ) тән. Басшылықты аппараттағы бағынышты инстранциялар арқылы жүзеге асырып, жанама түрде автократтық шешімді жүзеге асырады:

- Бироттық (төрешілдік ) - бұл туралы төменде толығырақ баяндалады.

Демократтық стильде (батыста кооперативтік стиль деп аталады. Мәселенің көпшілігі ұжымда талқыланып, сонда шешіледі, бұйрықтар осындай талқылаудан кейн беріледі проблеманың көпшілігі ұжымда шешілім сонан кейін бекітіледі. (Мадақтау және, жазалау қоғамдық өмір мәселелері жұмысқа қабылдау және жұмыстан шығару т. б. )

Демократ башы ұжымдағы мәселелер туралы, алда тұрған қиындықтар туралы қарамағындағыларға үнемі қабарлап отырады ал өз атына айтылған сын - ескертпеліерді дұрыс қабылдайды, бағыныштылар мен қарым - қатынас жасауға тырысады, ең соңында, еш қашанда бағыныштыларына үстемділігін көрсетпейді ол ұжымның басшысы емес, соның бір мүшесі ретінде әрекететеді.

Мұндай басшы жақсы ұйымдастырушы, ұсақ - түйекті елемейді, басты назарын түйінді міндеттерді шешуге шоғырландырады. өзінің қарамағындағыларды туындаған мәселерді дербес шешуге баулиды, олардың пікірімен санасады. Кейбір міндеттерді дербес шешеді. Шаруашылық қызметіндегі жауапкершіліктерді қарамағындағыларға сеніп тапсырады. Қарамағындағылардың нақты міндет те нұсқаулар береді. Тиісті жерінде мадақтай да жазалайда біледі. Жұмыс тәсілін (өзінікін және басқалардың) әділ бағалайды. өзіне - өзі қатал, жұмысты құлшына істейді, құрмет пен қошеметті күтпейді. Мұндай жағдай ұжымда белсенділік, творшествалық ақуал ұйымшылдық, тартулық, ауыз біршілік туғызады.

Әрине, өмірде аталған стилдердің арасында айқын шекара жоқ барлығы да өте күрделі. Басшы үнемі адамдар арасында болады, ал олар оның жұмыс стилі мен тәсілін кейде мақтап кейде кіналап отыруы мүмкін. 20-кестеде басшыдағы үш стил әрекетінң салыстрмалы сипаттамасы келтірілген.

Біз басшылардың үш түрлі стиліне сипатама бердік, бірақ практикада мұнымен шектелмейді. Туа біткен кемістік қашанда болсын байқалады. дұрыс бағытты, ойластырған мінез құлықты таңдау, жұмыс бабындағы, нақты әңгімедегі жағдайда тез шешім қабылдап, лезде жауап қайтару әркімнің қолынан келе бермейді басқаша айтқанда мұның өзі әр адамның шама шарқына, білім дәрежесіне байланысты қасиет.

Практикада бюрократизм (төрешілдік ) көріністері кездеседі. Бюрокатизмнің түп төркіні кеңсешілдік, төрешілдік, былайша айтқанда жұртшылық пікірмен санаспай, дербес басшылық жасауға әуестенушілік. Алайда басқару жүйесінің практикасында бұл ұғымда әр түрлі түсінік береді. Бюрократизм ұғымын іс жүргізуді ретке келтіру тұрғысынан бізде қолданылады бірақ та көпшілік жағдайда бюрократизм басқарудың қолайлы стилдің нышаны ретінде түсіндіріледі. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігінде бюрократизиге «болмашы жайды сақтаған болғансып, істің ретіне мән бермейтін кеңсешілдік» деп анықтама береді.

Тоқ етерін айтқанда бюрократтық, басшының жұмысты ұйымдастыруды өзқолына алуы, өз билігін сақтауы мен нығайтуы. Бюрократизм басшылық етудің ерекше стилі, онда ұжымның мүддесі мен еркіндігі тыс билік ету, нақты істі елемеушілік басым түседі. Және де бюрократ дегеніміз өз міндетін нем құрайлы орындайтын, іске зиян келтіретін қағазбастылыққа салынатын салынатын жүйедегі нақты мүмкіндіктерді ескермейтін лауазымдық қызмет йесі.

Бюрократ белгіленген ережелер мен қағидаларды арқа тұтып жауапкершіліктен қашады, өзісіндегі қолайсыз жайыттарды, осы нормативтерді шығарған жоғарғы басшылардан көреді. Сол себептен де ол өзінің қарамағында істейтін адамдарды формальды міндеттерін қалай орындағанына қарай бағалайды, ол үшін компотенттілік- барлық ережелер мен қағидаларды бұлжыипай орындау синонимі.

Бюрократизм ұжым инициативасын басып тастауға биім, батыл ізденісті, оңды пікірді ұнатпайды, ал кадрларды бағалау мен қызметін жоғарлатуды өзі ұнатқан, жеке басына қалтқысыз берілген адамдардан, жолдас - жораларынан, туыстарынан іздестіреді.

Себептері: кейбір басшылардың эканомиканы жетіп білмеуі, ойлаудағы шалағайлығы, жаңа тәсілдерді үйренуге қабілетсізділігі немесе үйленгісі келмеуі басқарудың кейбір ұйымдық , дер кезінде дұрыс шешім қабылдай білмеуі.

Бюрократтық стилдің бірнеше түрі болады. Қағаз бастылық, науқаншылдық, кабинеттік т. б.

Басшылықтың қағазбастылық стилінің алуан түрлі атауы бар. Мәселен кеңсешіл - бұйрық берушілік, директивалық және жалпы жанама басшылық стилі. Қағаз бастылық стилде көп жазуға, іс қағаздарын көп тіркеуге барлық шешімдер шараларды қағазға түсіруге әуестенушілік басым болады.

Басшылықтың науқаншылдық стилінде жұмыста жүйесіздік, жоспарсыздық, қауыртшылдық дүрмелектік әбігершілік көрініс береді.

Кабинеттік стил басшының практикадан ұжымнан, қол үзгендігін объектідегі нақты орындағы істің жайын білмегендігін көрсетеді. Бюрокртияның пайда болу нышандары: - басқарудың сірескен, бірақ үйреншікті ұйымдық құрылымына, көп сатылы басшылықққа бейімділік ;

• берекесіздіктен, тартыншақтықтан, инициативасыздықтан және жоғарыдан нұсқау күтуге дағдыланғандықтан жүйедегі шешімді ұзаққа созу;
• қарамағындағы адамдардың ұсақ - түйегіне дейін бақылау, олардың күеделікті қызметіне орынсыз араласу;
• қағазбастылыққа салыну өзін сақтандыру мақсатында әпрбір істелген істі құжатпен (документпен) тіркеуі, іс қағаздарын ұлғату жедел басшылықты баяулау.

Жоғарыда аталған жүйеден басқа мынадай стилдерді келтіруге болады.

• демагогикалық стиль -мінбеден ұрандап сөйлегенімен, бірден не айтқаны туралы ұмытады;
• дистанциялық стиль -мәселеге жақындамайды;
• мақсат қойғыш стиль - жалпы міндетті қойған мен, орындау тәсілдерін ойластырмайды;
• интеграцияланған стиль әркімнен ең таңдаулысын алады. Қоғам қажетін өтеуге қызмет ұйымдар, мәселен нышандар алуан түрлі мінез - құлық стилін көрсетеді. Кәсіпкерлік және қарама - қарсы өсім қорлық стиль деген де болады.

Өсімқорлық әрекет ұйым ішінде де, сондай ақ одан тысқары қарым -қатынаста да дәстүрлі мінез - құлықтан шамалы ауытқуға бағытталған. ү өсімқорлық бағыт көпшілік фирмаларда және де табыс бермейтін арнайы ұйымдар да -ауруханаларда, университеттерде т. б. байқалады.

Кәсіпкерлік бағыс өзгеріске мүлде басқаша қарайды: олар өзгерісті болдырмаудың, барынша азайтудың орнына, өзгеріс туғызуға ұмтылады. Пайда болған проблемадан болашақ мүмкіндіктер мен қауіп қатерді, жеке мәселелерді шешуден гөрі ауқымды мәселелерді шешудің балама жолдардың іздестіреді. Кәсіпкелік дегеніміз тиімділендірудің және қолайлы ресурстарды енгізудің жаңа салаларын іздестіру, жаңа үйлестіруді енгізу, жаңа нарыққа (рынокқа) қадам басу өндірісте жаңадан үйлестірулерді енгізу, жаңа өнімдерді шығару ойластыра отырып тәуекел ету.

Кесте 1. Басқару үлгілері

Ұйымдық сипаттамаларды салыстырғанда байқалатыны, өсімқорлық ұйым кәсіпкерлік әрекетті жүзеге асыруға аңғарылады. Бір стилден екіншісіне өтуге ұзақ уақыт кетеді, қаржыны қажет етеді, психологиялық тұрғыдан өте қиын сол себептоі қайта бөлуге тура келеді. объективті жағдайларда ( егер белгілі бір жұмыс учаскесі артта қалса, қажетті кадрлар жетіспесе т. б. ) кейбір басшылар басқарудың нақты бір стиліне жүгінеді.

Алайда, басқарудың нақты стилі субъективтік факторлардың ықпалы мен қалыптасады, және өндірістік қажеттілігінен пада болмайды. Мұның басшының жеке басындағы эмоциялық психологиялық ерекшелікке, оның біліміне, тәжірбиесіне, бұрынғы қызмет әрекетіне т. б. байланысты.

Жетекшілік типтері дегеніміз не? Бұл басшының өз қарамағындағыларына шешім қабылдау уақытыңда берілетін еркіндігі. Бұл еркіндік деңгейі нөлден (қатаң диктатура) жоғарылап өсе береді (ұжымдық басқару) .

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс