Топтық оқыту технологиясы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
І. Инновациялық –
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 4
1.1Білім берудегі инновациялық үрдістердің мәні мен
мағынасы ... ... ... 4
2. Инновацияның басты талаптары және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ..
9
ІІ Қазіргі кездегі білім беру факторлары және
оның мақсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 25
2.1 Қазіргі кездегі әлемдік тәжірибе бойынша педагогикалық кадрлар
даярлау
тенденциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .. 25
2.2 Жоғары педагогикалық білім берудің мақсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... .. 28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
. 32
Кіріспе
Қазақстан Республикасында білім беруді 2005-2010 жылдар аралығында
дамыту туралы мемлкеттік бағдарламада жалпы орта білім берудің жаңа
мемлекеттік жалпыға бірдей стандартты түлектердің базалық біліктілігі түрде
көрініс беретін нәтижеге бағытталған ұлттық білім беру мақсатының жүйесін
дайындайды деп атап көрсетілген.
Нәтижеге бағдарланған білім ұғымын ғылымға алғаш енгізген Билл
Спейди оқытудың нәтижеге бағытталған төрт принципін анықтап береді,
мүмкіндіктердің ұлғаюы, мақсаттың айқындылығы, күтілетін нәтижелердің
жоғары деңгейлігі, жоспарды болар нәтижелер негізінде құру.
Қазіргі кезеңде Қазақстандық жоғары оқу орындарының мақсаты да жаңа
яғни инновациялық технологияларды меңгерген, оларды өз тәжербиесінде
шығармашылықпен қолдана алатын мамандарды даярлау. Бұл мақсатты шешуде
жоғары орындарының білім беру мазмұнында міндетті түрде оқытылуы тиіс.
Инновациялық технологиялар пәннің мәні зор. Инновациялық технологиялар
кәсіби және отбасы сферасында бірдей табыс, өзіменде, өзгелермен де
үйлесімді өмір сүре алуға икемді тұлға қалыптастыра алатындай болу қажет.
(А.Маслоу, К.Роджерс,Д.Смигг, А.Комбс, К.Хорни және т.б.)
Бұл курсты оқып үйрену нәтижесінде студенттер де жаңа инновациялық
технологияларды меңгеріп оларды оқу-тәрбие процесінде қолдану дағдылары
қалыптасуы тиіс.
Болашақ тек қана өркениеттілік техникалық прогресстің деңгейіне
және экономикасының өсуіне ғана байланысты емес. Ол көбінесе адам игілігі
үшін негізгі әлеуметтік-экономикалық мәселерге шешуге дайындығы бар адаммен
анықталады. Сондықтан ХХ ғасырдың екінші жартысында білім беру жүйесін
реформалауды қолға алу тегінен-тегін болмай отыр, бұл мәселе әлемнің түрлі
елдерінде өте мәнді болып табылады. ЮНЕСКО-ның мәліметі бойынша бұл
көріністің бірден-бірі себебі әлемдегі өркениетті жоғары бағалау болып
табылса, сондай-ақ адам мәдениеттілікке тәрбиелеудің қажеттілігімен
ғалымдық ойлаумен, әлеуметтік прогресске жедел араласуға қабілетті, өзін
және шынайы қоршаған ортаның өзгерте алатындай үрдіске қоғам саналы түрде
келіп отыр. Бұл ауқымды міндетті жүзеге асыруда жетекші фактор білім беру
жүйесі, мұнда басты әрекет ететін , кәсіби педагогикалық білігін жоғары
деңгейін жетік меңгерген мұғалім болып табылады.
Сонымен, тұтасымен алғанда білім беру жүйесінің негізгі ірге тасы
инновациялық білім беру болып табылады. Бұл тұжырымдама жоғары оқу
орындарын қайта бағдарлау, өздігінен ойлай алатын, алдына мақсат қоя
отырып, оқу үрдісін жоспарлап оны жүзеге асыра алатын, өз іс-әрекетінің
нәтижесіне бақылау жасап, бағалай білетін рухани – азаматтық қажеттілік
дәрежесін, экологиялық көп мәдениеттілік және денсаулық сақтау қазіргі
азамат, жастардың тәрбиесін жүзеге асыру болып табылады.
Егер жалпы және жоғары білім беретін мектептер жас ұрпаққа ұзақ жылдар
бойы жинақталған тәжірибелерді жеткізу мәселесін тиімді түрде шеше алса,
яғни, ақпараттармен жұмыс жасау, жаңа білімдерді игеру , ал, ең басты – күн
санап дамып отырған қоршаған әлем жайында қажетті білім деңгейін
қамтамассыз етсе, онда үздіксіз білім беру идеясы қазірдің өзінде іске асар
еді. Ал, ол үшін әрбір оқытушы мен оқушыға оқыту және оқу процестерін
меңгеруге үш тілді меңгеру қажет – ана тілін, ғылыми тілін және
технологиялар тілін.
Жаңа білім беру парадигмасын іске асыруда технологиялық әдіс-
тәсілдерінің білім берушілік, тәрбиелеушілік мүмкіндіктері шексіз.
Ұсынылып отырған курстық жұмыс Инновациялық технологиялар-мұғалімнің
кәсіби шеберлігін дамытудың негізі ретінде, ерекшеліктері және қолданып
жүрген түрлі жөнінде мағлұмат береді.
Зерттеу объектісі: Инновациялық технология- мұғалімнің кәсіби шеберлігін
дайындау жүйесі.
Зерттеу пәні: Кәсіби шеберлікті дамыту барысында тиімді инновациялық
технологияларды қолдану әдістемесі.
Зерттеудің мақсаты: Инновация жағдайында жоғары педагогикалық білім беруде
жаңа формация педагогын дайындаудың жүйесін жасау.
Зерттеудің міндеттері:
▪ Педагогикалық кадрларды кәсіби дайындаудағы негізгі теориялық және
тәжірибелік тәсілдерді дайындау.
▪ Инновациялық білім беру кеңістігіне іріктіруді ескере отырып,
мұғалім кәсібилігін даярлаудың құрлымына, кезеңіне және мазмұнына
қойылатын талаптарды өңдеу.
▪ Инновациялық оқытуды іске асырудың кезеңдерін анықтау.
.Инновациялық талаптар .
1.1 Білім берудегі инновациялық үрдістердің мәні мен мағынасы.
Жаңа енгізілген немесе инновация адамның кәсіптік қызметінің бәріне де
тән болғандықтан, ол табиғи түрде зерттеудің, талдаудың және тәрбиеге
енгізудіің нысанына айналады. Инновация өздігінен пайда болмайды. Ол ғылыми
ізденістердің, жекеленген мұғалімдер мен тұтас ұжымның озық педагогикалық
тәжербиесі. Бұл процесс стихиялы дамымымағандықтан ол басқаруды қажет
етеді.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты қайшылығы- тез өсіп бара
жатырған жаңа білімдер қарқынды мен жеке тұлғаның оларды игерудегі шектеулі
мүмкіндіктері арасында. Бұл қарама- қайшылық педагогикалық теорияны білім
берудің абсолютті идеалынан (жан- жақты дамыған тұлға) бас тартып, жаңа
идеалға- адамның өзін- өзі реттеуі мен өздігінен білім алуы қабілеттерін
барынша дамытуға көшуіне мәжбүр етті.
Сонымен, жаңаша (инновациялық) оқытудағы басты мәселе- бұл білім алу
және өздігінен білім алу негізінде адам қабілеттерін, икемділікткрін
дамыту. Жаңа білім беру прадигмасында тұлғаның қызығушылықтарын қамтамасыз
етуде тұтастық, бағыттылықпен бірге мықты негізділік (фундаменталдылық) те
шешуші рольге ие.
ЮНЕСКО- ның халықаралық симпозиумында қабылданған меморандумда бұл
жайында былай делінген: Фундаменталды ғылыми – жаратылыстану және
гуманитарлық білім беру әлемінің қазіргі заманғы ғылыми- жаралыстанушылық
көрінісінен тұтас хабардар етуі, кәсіби қызмет нәтижелерін бағалаудың
ғылыми негізін салуы, тұлғаның шығармашылық тұрғыдан дамуына және адамның
ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін тану негізінде жеке
өмірлік бағдарламасын құруына көмектесуі тиіс.
Инновация – жаңашылдық, жаңалық өзгеріс деген ұғымды білдіреді.
Инновация құрал және процесс ретінде әлде бір жаңалықты енгізу деген сөз.
Педагогикалық процессте инновация оқыту мен тәрбиенің тәсілдері, түрлері,
мақсаты мен мазмұнына , мұғалім мен оқытушының бірлескен қызметін
ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді.
Инновация ұғымы ағылшын тілінен innovation,аударғанда жаңалық енгізу
дегенді білдіреді
50- жылдарындың соңына қарай, Германия, АҚШ және басқада елдерде
педагогикалық жаңалықтарды зеріттеуге байланысты орталықтар құрыла бастады
сондай-ақ білім беруге, жаңалықтар енгізуге арналған ағымдағы басылымдар
шыға бастады ( мысалы, Information et inavation en eolucation
Eolucational innovation in the United States және т.б)
Инновация, негізінен қандайда бір дәстүрлі мәселелерді жаңа тәсілдер
арқылы шешу нәтижелерінде, деректерді терең әрі жан- жақты зеріттеу
барысында жаңа сапаларға ие болуы нәтижелерінда туындайды.Қазіргі заманғы
инновациялардың көпшілігі тарихи тәжірибемен тығыз байланысты болғандықтан,
өткеннен бастау алады.Яғни, инновациялық үрдіс- белгілі жағдай мен оның
сәйкес көрсеткіштері үшін өзекті әрі бейімделген болып табылатын, заманға
сай идеяларды тарату, қолдану, менгеру мен қалыптастыруға бағытталған,
мативацияланған, мақсатты әрі саналы үрдіс.Ол жаңалық енгізілген жүйенің
сапасын жақсартуға бағытталған әрі ол жүйеге қатысушыларға стимул беріп,
олардың көзқарасын жаңалыққа қарай өзгертуге бағытталған.
Білім берудегі инновациялық процесстердің мәні педагогиканың маңызы екі
проблема олар озық педагогикалық тәжербиені зерттеу, жинақтау және тарату
проблемасы және педагогикалық – психологиялық ғылымдардың жетістігін
практикаға енгізу проблемасы. Соған сәйкес инновация пәні, инновациялық
процесстердің мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір- біріне оқшау
қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі процесстің тұтастығы
тұрғысынан қарастырылуы тиіс, яғни процесстің нәтижесі теориямен
практиканың тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық
жаңалықтарды қолдануға болуы тиіс.
Білім берудегі инновациялық үрдістің нәтижесі жаңашылдықтарды
теотиялық әрі тәжірибелік жұмыста қолдануда көрінеді.Сонымен қатар, білім
беру жүйесіндегі инновация бідім беру, жаңалық енгізу мақсатын да
білдіреді: жаңа мазмұн өңдеу, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістері мен
формаларын, мектепті басқарудың жаңа технологияларын құру, оны дамыту,
мектепте экспримент алаңы ретінде дамыту, мектептегі білім беру ісі жаңа
бағыт алып, оқыту мен тәрбиелеудің де жаңалау кезіндегі оқиғаларды,
жағдайларды т.б. қамтиды.
Осылардың даму негізінде екі топ факторлар бар:
- объективті факторлар, инновациялық іс- әрекеттердің дамытуына түрткі
болатын және оның нәтижелерін қолдануды қамтамасыз ететін жағдай
жасау:
- субъективті факторлар инновациялық үрдістегі субъектпен, оның
инновациялық іс-әрекетке дайындық деңгейімен байланысты. Инновациялық
үрдістің субъектісіне ғылым- педагогтар, мұғалімдер мен басқа да білім
беру саласындағы қызметкерлерді жатқызуға болады.
Бұның барлығы педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануда
басқару қызметінің маңыздылығына көз жеткізе алады. Өйткені мұғалім жаңа
педагогикалық технологияның, теория мен концепцияның авторы, талдау
жасаушы, зерттеуші тұтынушысы және насихатшысы қызметін атқарады. Осы
процессті мұғалімнің өз қызметінде әріптестердің тәжербиесі немесе
ғылымдағы жаңа идеялар, әдістемелерді дұрыс таңдап, бағалы және қолдануына
қамтамассыз етеді, ал пеадгогикалық қызметте инновациялық бағыттылықты
қазіргі заманғы білім беру, қоғамды және мәдени даму жағдайында
педагогокалық қызметтің инновациялық бағыттылығының қажеттілігі бір қатар
жағдайлармен айқындалады.
Біріншіден, қоғамда жүріп жатқан әлеуметтік – экономикалық қайта құрулар
білім беру жүйесін, әдістемесі мен түрлі типтегі оқу орындарының оқу тәрбие
процесстерін ұйымдастырыудың технологиясын түбірінен жаңартуды талап етуде.
Педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануға негізделген мұғалім
мен. Тәрбиеші қызметін инновациялық бағыттылығы білім беру саясатын
жаңартудың құралына айналуда.
Екіншіден, білім беру мазмұнын ізгілдендірудің күшеюі, пәндерінң көлемі
мен құрамының үнемі өзгеріске ұшырауы, жаңа оқу пәндерінің ензізілуі жаңа
ұждымдық формалар мен оқыту технологиясын үздіксіз іздестіруді талап етуде,
осы жағдайда мұғалімдер арасында педагогикалық білімнің рөлі мен беделі
арта түсіп отыр.
Үшіншіден, мұғалімнің педагогикалық жаңалықты игеру және қолдануға деген
қатынасы сипатының өзеруі. Оқу – тәрбие процессінің мазмұнының қатаң
тәртіпке бағындырып қойылған жағдайда мұғалімнің өз бетінше бағдарлама
оқулық таңдаудан бұрын педагогикалық қызметтің жаңа әдіс тәсілдерін
пайдалануға мүмкіншілігі болмады. Егер бұрынғы уақытта инновациялық қызмет
негізінен жоғарыдан ұсынылған жаңалықтарды практикада қолданумен шектелсе,
қазіргі уақытта барынша баламалы, зерттеушілік сипат ала бастады. Сондықтан
да мектеп, білім беру орган басшылыларының қызметіндегі маңызды бағыттардың
бірі мұғалімдердің негізгі инновациясына талдау жасап, баға беру, оны іске
асыруға, қолдануға қолайлы жағдай жасауы тиіс.
Төртіншіден, жалпы білім беретін оқу орындарының натқы қатынастарға енуі,
жаңа типті сынып ішінде мемлекеттік емес оқу орындарының құрылуы нақты
бәсекелестік ахуал туғызуда.
Оқыту үрдістерінің жүйесі Педагогикалық дидактика оқу үрдісін іс- әрекет
деп түсіндіреді, сондықтан оның теориялық жүйесін шартты түрде былай
жіктейді:
1. Оқтудың мақсатын анықтап, оны талдау.
2. Мақсатқа жетудің мазмұны мен құралын сұрыптап, атқарылуға тиісті істі
жоспарлау.
3. Мұғалім мен оқушының атқаратын жұмыстарын тиімді
ұйымдастырып,білімдендіруге байланысты оқыту ісін жүзеге асыру.
4. Оқу жұмысының барысын бақылап, қате- кемшілік болса оңан өзгертулер мен
толықтыру жасап отыру.
5. Оқу нәтижесін талдап, бағалау.
Бұл жүйені басшылыққа алғанда мұғалім алдымен шәкіртке атқарылатын іс-
әрекет жауапкершілікті талап ететіндігіне иландырып, оның тәжірибеде нақты
орындалуына ерекше мән беру керектігін ұғындырады. Ал оқушы іс-әрекет
атқару барысында қойылған мақсат, мазмұны, құралы мен әдісін игеріп,
нәтижесін бақылап бағалауға саналы түрде үйренеді, соған машықтанды.
Мектеп өміріндегі мұғалімнің ең басты әрекетін оқу үрдісін басқарып,
шәкірті еңбектене білуге бағдарлау екені айқын. Алайда, көп жағдайда
мұғалім оқушыға білікті таным-түсінікті ұғындырып, оны жан- жақты тәптіштей
баяндап, бәрін өзі айтып беруге ұмытылады да шәкірт тек жайбарақат тыңдаушы
ретінде қалып қояды да, оларды самарқаулық меңдейді. Ал ондай жолға
жібермей оқушының белсенділігін көтеріп, жайбарақаттықтан айқыру үшін
қазіргі дидактиканың ұсынатын жолдары бар. Сол жолдарды тиімді пайдаланып,
шәкірттік жайбарақат тыңдаушы етіп қалдырмай іс- әрекетке белсенді түрде
араластырып, оқылуға тиісті мәселені талдап, талқылауға ынталандырып, оған
бағдар беріп, мүмкіндік жасау мұғалімнің парызы деген ұстаным басшылыққа
алынады. Мәселен тиісті оқу материалын мұғалімнің түсіндіріп айтып беруімен
шектелуге емес, қайта оқушыны ойландырып, әрекеттендіріп, іздену барысында
туатын кедергілер мен тосқауларды жеңуі оларды еңбектене білуге
дағдыландырады. Қиындықты жеңу барысында қалыптасқан түсінік негізінде
білім тианақты да сенімді болумен қатар оқушының саналы түрде ойлана
білуінің арнасын кеңейтеді.Осы тұрғыдан келгенде мұалімнің ұйымдастыруш,
бағдарлаушы,жол нұсқаусылық қызметі оқушының іздене білуіне басшылық жасау
табысты, білім нәтижелі болатындығы ғылыми жағынан да, практикалық
тәжірибеде де дәлелденгені ақиқат.
Оқу үрдісі дидактикалық тұрғыдан қарағанда білімдік мазмұнды меңгерудегі
тұлғаның психологиялық ішкі қарым- қатынасы. Сондықтан танымдық үрдіс
оқушының тиісті мазмұнды қабылдау, ұғыну, ойлану, тұжырымдай білу, көңіліне
бекітуі, жүзеге асырып қолдана алуына болуы тиіс. Жинақтай келгенде бұл
әрекеттердің бәрі оқыту үрдісіндегі психологиялық іс- әрекет екендігін
үнемі ескеріп сабақты жоспарлауда оның ішкі мән- мазмұнына зейін қоя білу
табысқа жетудің тиімді де өміршең жолы болып табылады.
2. Инновацияның басты талаптары және оның түрлері.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты қайшылағы- тез өсіп бара жатқан
жаңа білімдер қарқыны мен жеке тұлғаның оларды игерудегі шектеулі
мүмкіндіктер арасында, инновацияның басты талаптары. Бұл қарама- қайшылық
педагогикалық білім берудің асолютті идеалына (жан- жақты дамыған тұлға )
бас тартып, жаңа идеалға- адамнық өзін- өзі реттеуі мен өздігінен білім
алуы қабілеттерін барынша дамытуға көшуіне мәжбүр етеді.
Сонымен, инновациялық оқытудағы басты талаптары- бұл білім алу және
өздігінен білім алу негізінде адам қабілеттерін, икемділіктерін дамыту.
Жаңа білім беру прарадигмасында тұлғаның қызығушылықтарын қамтамасыз
етедуде тұтастық, бағыттылықпен бірге мықты негізділік (фундаменталдылық)
те шешуші рөлге ие.
ЮНЕСКО-ның халықаралық симпозиумында қабылданған меморандумда бұл жайында
былай делінген. ...Фундаменталды ғылыми-жаратылыстану және гуманитарлық
білім беру әлемнің қазіргі заманғы ғылыми-жаратылыстанушылық көрінісінен
тұтас хабардар ету, кәсибі қызмет нәтижелерін бағалаудың ғылыми незгізін
салуы, тұлғаның шығармашылық тұрғыдан дамуына және адамның ерекшкліктерін,
қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін тану негізінде жеке өмірлік
бағдарламасына көмектесуіне тиіс.
Қазіргі заманғы оқушының, әсіресе, студенттің басты мақсаты – көптеген
пәндерден, олардағы ұшаң-теңіз ақпараттардың ішінен ең негізгісін, мәндісін
тани білу. Бұл мәнді көзқарас жаратылыстану, гуманитарлық, және техникалық
ғылымдардың синтездік жиынтығын қарастырады.
Инновациялық білім беруді ұйымдастыруда мәндік көзқараспен тығыз
байланыста акмелогиялық көзқарас қарастырылады. Акмеология ( акме - грек
сөзі шың,, төбе, бір нәрсенің ең биік басқышы - дегенді білдіреді.) –
зерттеу объектісі өмірдің әртүрлі өзін-өзі көрсету сфераларында өзін-өзі
дамытушылық, өзін-өзі жетілдірушілік динамикасында қарастырылатын адам
болып табылатын ғылыми пәндер кешені, ғылыми білімдердің жаңа аймағы.
Міндет - барлық оқушыларға өзін-өзі дамыту, жетілдіру, өздігінен оқу мен
өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру, себебі, бұл, акме деңгейіне
жетудің негізгі факторлары. Алайда, бұл акмеологиялық факторларды іске
асыру үшін күшті қозғаушы себептер қажет. Бұл себептер жетістікке жетудің
түрткілері (мотивациясы) болуы мүмкін. Оқытушының міндеті – студенттерге
олардың мотивтері мен қажеттіліктерін қалыптастыруға көмектесу.
Инновациялық білім беру технологияларының да басты талабы осында.
Осылайша, инновациялық білім беру өз құрамының – жеке тұлғалық көзқарасты,
білім алудың мақсаты негіздерін, мәндік және акмелогиялық көзқарастарды,
кәсіби шеберлікті, екі мәдениеттің (техникалық және гуманитарлық) синтезін,
жаңа ақпараттық технологияларды қолдануды біріктіреді.
Жаңалықтар жекелеген сұрақтарды шешуде, сол сияқты білім беру
мекемелеріндей жұмыстарда қолданылуы мүмкін. Мекемелер дамуының
қалыптастырушы және инновациялық типтеріне бөледі. Ондағы басқарушылық
шешімдер әлеуметтік-педагогикалық өзгерістердің мүмкіндіктерін ескеру
негізінде қабылданады. Білім беру мекемелердің бірі құрастыру режимінде
жұмыс істесе, басқалары даму режимінде жұмыс жасайды. Соңғысы инновациялық
білім беру мекемелеріне қатысты, себебі, олардың педагогикалық жүйелері
қоғам мен тұлғаның барлық сұраныстарын қанағаттандыру жақын тұрады. Даму
режимінде көптеген авторлық мектептер жұмыс істейді.
Авторлық мектеп – бұл автордың психолого-педагогикалық идеясына немесе
авторлық ұжым іс-әрекетіне негізделген білім беру мекемесі. Авторлық
мектептер оны құрушылардың атына байланысты, олардың негізінде жатқан
философиялық немесе психолго-педагогикалық тұжырымдарға байланысты
ажыратылады. Олар ескі немесе жаңа идеялар ретінде жүзеге асырылу мүмкін.
Қазіргі кезде жекелеген ғалымдар немесе ұжымдар оқыту мен тәрбиелеудің
әртүрлі бағыттары бойынша авторлық бағдармаларды құрастырған. Мысалы,
Мәдениет диалогы мектебі (А.Н. Тубельский); Н.Т. Тереховтың салауатты
өмір салтын қалыптастырудың психолго-педагогикалық негіздерінің
құрастырулары, А.В. Запорожец атындағы мектепке дейінгі шақ орталығы,
Н.Б. Шумаковтың Дарынды бала оқыту бағдарламасы және т.б.
Педагогикалық ізденістердің авторлық мектептердегі эксперимент
жұмыстарының мәні, мысалы, білім беру мақсатынан өзгеше жаңа ізденістердің,
дәстүрлі мақсаты мен мазмұнын сақтай отырып, білім берудің жаңа
мазмұнынан, оқу үрдісі мен тәрбие ұжымен ұйымдастырудың жаңа формасынан,
құрылуы мүмкін.
Жұмыс барысында авторлық тұжырымдамалар толықтырылады әрі кейбір кездерде
осы тұжырымдаманы жүзеге асырушы педагог ұжымдарының жұмысында өзгерді
Авторлық мектептер Р.Ф-ның білім беру министрлігі мен жан- жақты
экспертиза жүргізуден кейінгі халыққа білім беру оргондарының берген
эксперемент алаңдарының типтерінің бірі болып табылады
Ресейдегі авторлық мектептер біріңғай қайта құру кезеңдерінде көптеген
мектептер пайда бола бастады.Мысалы: Гимназия, Академиялық гимназия,
Мектеп гимназия, Кадет корпусы, Қуаныш мектебі және т.б. Бұлардың
ішінде инновайия жоқ мектептерде бар.Бірақ көптеген мектептерде инновация
бар.Ондайларға қазіргі кездегі гимназиялар мен лицеилерді, сондай-ақ
жекелеген пәндерді тереңдете оқытатын мектептерді
де жатқызамыз.
Гимназия- оқушыларды гуманитарлы профиль пәндер бойынша тереңдате дамытуды
қамтамасыз ететін негізгі жалпы және орта жалпы білім беретін
бағдарламаларды жүзеге асырады сондай- ақ бастаушы жалпы білім беретін
бағдарламаларды да жүзеге асыруы мүмкін.
Лицей оқушыларды техникалық пәндер немесе жаратылыстану- ғылыми профилдер
бойынша тереңдете дайындауды қамтамасыз ететін негізгі жалпы және орта
жалпы білім беру бағдарламасын жүзеге асырады.
Жекелеген пәндерді тереңдете оқытатын орта жалпы білім беретін мектептер
оқушылардың бір немесе бірнеше пәндер бойынша тереңдете даярлауын
қамтамасыз ететін бастауыш негізгі орта және жалпы орта білім беру
бағдарламасын жүзеге асырады.
Әлемге таралған әрі тәжірибелері көптеген әлуметтік нәтижелерге ие болған
білім беру мекемелері Д.Ф.Б.М- ның Федеральды эспримент алаңы, ФЭП
кандидаты, Федеральды эспримент алаңының кандидаты секілді мәдени-
білімдендіру инийеативасының статусына ие болады.
Қазіргі кезде білім беру жүйесінде мемлекеттік емес оқу мекемелері де
баршылық Олар мемлекеттік мекемелер жүйесіне кірмейді.
Инновациялық оқыту технологиялары және олардың түрлері мен
ерекшеліктері
1.
2. Топтық оқыту технологиясы
3. Іскерлік ойындар технологиясы
4. Ақпараттық технологиялар
5. Модульдік оқыту және рейтингбақылау жүйесінің ерекшеліктері
6. Кредиттік – модульдік технология
7. Витогенді технология.
8. Проблемалық оқыту технологиясы.
1.Қарақынды күшейте (интесивті ) оқыту технологиясы.
Оқытуды интенсивтендіру (қарқынды күшейте оқыту) дегеніміз – оқытудың
сапасында, мерзімін де өзгертпей, бірақ оқу ақпаратын кеңірек көлемінде
беру. Оқу үрдісін күшейте түсу үшін тұлғаның шығармашылық потенциалын
іске қосатын танымдық үрдіске жетекші ететін ғылыми негізделген әдістерді
жасау және еңгізу қажет.
Оқыту жылдамдығын арттыру үшін оқу материалының мазмұны мен оқыту
әдістерін жетілдіру қажет. Мазмұнды жетілдіру үшін:
• Оқу материалын рационалды таңдап іріктеу, яғни оқулықтың негізгі,
базалық бөлімі мен негізі емес, қосымша ақпараттық бөлімін айқындап
алу және орналастыру; соған сәйкес негізгі және қосымша әдебиеттер
қарастырылу тиіс;
• Оқу материалын уақыт параметіріне сәйкес бөлген кезде жаңа материалды
сабақтың бас кезінде – оқушылардың зеіне мейіліншебелсенді кезеңіне
айықтап беру;
• Аудиториялық сабақтарды курстың бас кезінде басымырақ қойып. өз
бетімен жемісті жұмыс жасаған кезде студентке тірек боларлық білім
қорын жақсарту;
• Бұрыңғы берілген және жаңа ақпараттардың логикалық бірізділігін
қамтамасыз ету.
Күшейте оқыту үрдісі жеке психологиялық және ұжымдық – психологиялық
факторлардың үйлесімді қарым-қатынасына негізделген.
2.Топтық оқыту технологиясы
Теориялық зерттеулер де практикалық тәжірибе де көрсетіп отырғандай. Оқу
іс-әрәкетінің пәні, қарым-қатынас құралы болған кезде алынған білімдер
неғұрлым биік болады. Бұл кезде, яғни, топтық оқыту кезінде оқыту
үрдісінде оқушылардың арасында талқыланып отырған мәселеге байланысты
қарым-қатынас туындайды: субъект (студент) – объект (пән) -
субъект(студент). Дұрыс ұйымдастырылған іс-әрекет пен қарым-қатынас оқу
үрдісінің оқыту және тәрбиелеу функцияларының қатар және тиімді жүруіне
жағдай жасайды. Топтық оқытудың тиімді ойластырылған әдістері, әсіресе,
шетел тілдерін үйретуде өте тиімді. Топтық жеделдете оқытуда әрбір жеке
тұлғаның қалыптасуына игі әсер ететін оқу ұжымы пайда болады.
Оқу процесі барысындағы тұлға аралық іс-әрекет әлеуметтік
қызығушылықтарды (стимул) қозғау арқылы мотивацияны күшейтеді : жеке
жауапкершілік сезімі пайда болып, көпшілік алдында жеткен жетістіктер
оқушының өз-өзіне сенім артыруына, ұжымда өз позициясын орнықтыруына
ықпал етеді.
3.Іскерлік ойындар технологиясы
Ісекерлік ойындар дегеніміз болашақ маманның кәсіби қызметінің пәндік және
әлеуметтік мазмұнын, сол қызметке тән қарым-қатынас жүйесін моделдеу,
елестету.
Адам тәжірибесінде ойын іс-әрәкеттілі мынадай қызметтерді орындайды:
➢ Көңіл көтеруші: ( бұл ойынның негізгі қызметі – шаттану, ляззат алу,
қызынушылық ояту);
➢ Коммуникативтік : қарым-қатынас диалектикасын меңгеру;
➢ Өзіндік жүзеге асыру;
➢ Ойын-терапевтикалық: өмір іс-әрекеттілігінің басқа түрлерінде пайда
болатын әр түрлі қиыншылықтарды жеңіп шығу;
➢ Диагностикалық: өзін-өзі тану ойын процесінде (ережеге сай мінез-
құлықтың ауытқушылықтарының пайда болуы);
➢ Коррекция қызметі: тұлғаның құрымдылық көрсеткіштердің позитивті
өзгеруіне үлес қосу;
➢ Ұлтаралық коммуникация қызметі бойынша: барлық адамға ортақ
әлуеметтік-мәдени құндылықтарды меңгеру;
➢ Әлеуметтендіруші: адамдардың қоғдасып өмір сүріп нормасын меңгеруін
қоғамдық қарым-қатынастар жүйесінде бекіту
Ойындардың көбісінде өздеріне сай мынадай 4 басты қырлары болады (С.А.
Шмаков бойынша):
еркін дамушы іс-әрекеттілік нәтижесінен немесе іс-әрекеттілік процесінің
қамы үшін ғана емес тек баланың тілегіне байланысты қабылданады
(процедуралық қанағаттану);
шығармашылық, белгілі деңгейдегі іс-әрекеттің импровизациялық өтебелсенді
(шығармашылық жолы):
эмоционалдық көтеріңкілік, қарсыластық, конкурентілік, атракция және т.б.
(ойынның табиғи сезімділігі, эмоциялық кернеу);
түзу немесе жанама ережелердің бар болуы,ойындағы мазмұнды ашу.
Ойын құрылымына оның процесі ретінде жатқызылады:
а) ойнаушының өзіне алған рөлі;
б) осы рөлдер іске асырылуының қоспасы ретіндегі ойын іс-әрекеті;
в) пәндерді ойын түрде пайдалану;
г) ойыншылар арасындағы шынайы қарым-қатынас;
д) сюжет (мазмұн) – ойындағы шындық аумағы.
Іскерлік ойындарды дайындау барысында төмендегідей психологиялдық-
педагогикалық принциптерді жүзеге асыру қажкт:
• өндірістің нақты жағдайлары мен динамикасының, кәсіби қызметтің, іс-
әрекетінің мазмұнын имитациялық модельдеу принципі;
• оқушыларда кейбір қиындықтар мен ойлау қайшылықтарын тудыратын
тапсырмалық ойындар жүйесі арқылы берілген кәсіби қызметке тән
проблемалық аухалдарды жасау принципі;
• ойында көрсетілген өндіріс мамандарының функцияларын бейнелеуде
қатысушылардың бірлескен қызметі принципі;
• оқу тапсырмаларын шешуде, келісімде шешімдерді дайындауда және
қабылдауда серіктестердің іс-әрекеттік және диалогтық қарым-
қатынастарының шешуші роль атқаруы принципі;
• оқу ойын іс-әрекетінің екі мақсаттылығы принципі. Іскерлік ойын
болашақ маман тұлғасын дамытуда біршама маңызды міндеттерді шешеді:
оқушылар мамандығына қажет білімдер мен дағдыларды меңгергереді,
әлеуметтік және кәсіби бірліктерді игереді.
Бірақ, бұл маңызды іс-әрекет ойын формасында іске асырылады да, оқушыларға
интелектуалдық, эмоциялық және творчестволық тұрғыдан өзін көрсете білуіне
мүмкіндік береді.
Оқытудың ойындық түрлері білімді игерудің барлық деңгейлерін пайдалануға
мүмкіндік береді: өндеуден – қайта жасауға, одан әрі негізгі мақсат –
шығармашылық – іздемпаздық қызметіне дейін. Бұл сатылардан өте келе оқушы
оқудың әдіс-тәсілдерін игере алады.
Ойынды олдана отырып оқыту технологиясының мақсаты да – оқушыны өз
оқуының мотивін, өмір мен ойындағы өз мінез-құлқын түсінуіне, яғни өзіндік
іс-әрекеттің мақсаты мен бағдарламасын қалыптастырып, оның жақын
болашақтағы нәтижелерін алдын-ала болжай білуге үйрету.
Ойынның функциясы өте көп: дидактикалық, танымдық, оқытушылық,
дамытушылық, тәрбиелеушілік т.б.
Барлық ойындарды танымдық беп атасақ қателеспейміз.
Дидактикалық оиындар тетмині дидактика бөліміне мақсатты түрде
кіргізілетін ойындардың барлығына тән. Баланың танымдық белсенділігін,
интелектісін дамытатын ойындардың бірнеше тобы бар:
1-ші топ- заттық ойындар- ойыншықтар мен заттар арқылы жүзеге асады.
Ойыншықтар мен заттар арқылы балалар түрді, түсті, көлемді, материалдарды,
адамдар мен жаруарлар әлемін, олардың арасындағы қарым- қатынастарды т.б.
зеріттеп таниды.
2-ші топ шығармашылық, сюжеттік рольдік ойындар.
Мұнда сюжет- интелектуалдық іс- әрекетің формасы.
- Саяхат ойындары. Бұған кітаптар, карталар, документтер бойынша
жасалатын географиялық, тарихи, өлке танушылық, ізшілер т.б. саяхаттар
жасады. Оқушылар ойша геолог, зоолог, экономист, топограф т.б.
рольдерді атқарады, күнделіктер жүргізеді, хаттар жазады, түрлі
танымдық материалдар жинақтайды. Бұл ойындардың оқушылардың
шығармашылық қиялын дамытудағы маңызы зор.
3-ші топ- дайын ережелері бра ойындар. Бұл ойындар,әдете, оушыдан
жұмбақты шеше білуді, тарқата білуді, болжай білуді, ең – бастысы пәнді
білуді талап етеді.
4-шітоп–еңбек,техникалық,коструктро лық, құрылыс ойындар.бұлойындар
ересектердің кәсіби қызметтерін бейнелейді. Бұл ойындардың барысында
оқушылар оз жұмысын жоспралауға, керекті материалдарды жинақтауға, өзінің
және басқалардың жұмысына сын көзбен қарауға, шығармашылық міндеттерді тез
және дүрыс шеше білуге үйренеді. Еңбек белсенділігі таным белсенділігіне
ұштасады.
5-ші- баланың психикалық сферасына әсер етуге негізделген жаттығу
ойындары, тренингтер. Өзара жарысқа негізделген бұл ойындар ойнаушы
балаларға салыстырмалы түрде өздерінің дайындық, жатығу деңгейін аңғарып,
одан әрі детілдіру жолдарын көрсетеді.
Ең жақсы деген ойындар өз бетімен оқуға негізделген. Олар оқушыларды
біліммен, біліктермен және дағдылармен қарулануға бағыттайды. Оқтудың екі
негізгі компоненттен тұратыны белгілі: керекті ақпаратты жинау және дұрыс
шешім қабылдау. Оқушылардың дидактикалық тәжірибесін толықтыратын да осы
компоненттер. Бұл жерде психологиялық сипаттағы дамушы ойындарды да атап
кеткен жөн: кроссвордтар, викрориналар, ребустар, криптограммалар т.б.
Дидактикалық ойындардың нәтижелі, біріншіден, оларды қолданудың
жүйелігіне; екіншіден, ойын бағдарламалырының мақсаттылығына тығыз
байланысты. Ойынның мақсаты оқтудың басты мақсатымен үндес оқушының
білуге, білімге деген құштарлығын ояту.
Іскерлік ойынның жүргізілу технологиясы(М. Валиеваның құрастыруы бойынша
):
1.Дайындық кезеңі.
1. ойынды дайындау:
▪ Сценариін дайындау:
▪ Жоспар құру;
▪ Жалпы сипаттау;
▪ Мазмұнын меңгеру;
▪ Материалмен қамтамасыз ету.
2.Ойынға кіріспе:
▪ Проблемалық мақсат қою;
▪ Шарттарын білу;
▪ Топ құру:
▪ Рольдерді бөлісу;
▪ Регламент белгілеу;
▪ Жалпы түсінік беру;
▪ тиісті консультация беру.
3.Ойынды жүргізу кезеңі.
1.Топтық жұмыс
▪ әдебиеттерман жұмыс
▪ тренинг;
▪ ойлану;
▪ ойыншылармен жұмыс.
2. топ аралық жұмыс, пікірталас:
▪ топтардың жұмысты баяндауы;
▪ нәтйжені қорғау;
▪ пікірталас туғызу.
Талдау және қорытындылау кезеңі.
▪ Ойынға қорытынды жасау;
▪ Талдау, рфлексия;
▪ Баға және өзіндік баға;
▪ Ұсыныстар беру.
4.Ақпараттық технологиялар.
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпаратаық
технологиялар терминімен алмастырслуда. Бүкіл ақпаратаық технологиялар
компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі- қарқынды
күщейте (инстенсивті ) оқытудың ашық жүиелерін жасау және қолдау. Бұл
жүйелер студеннтке өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке
даму бағдарламасын құруынамүмкіндік береді. Бірақ, қарқынды күшейте
оқытудың ашық жүйелерін синтездеуді іске асыру төмендегідей шарттарыды
орындағнада ғана мүмкін болады:
▪ Оқыту үрдісі жүргізілетін ортаның сипаттарын жан- жақты есепке алу:
педагогикалық ортаның мазмұндық сипаты студенттердің білім, білік,
дағдыларымен, танымдық және мәдени потенциалымен, оқуды және
өздігінен жұмысты ұйымдастыруының әдістерімен және формаларымен
анықталады;
▪ Оқыту үрдісінің студент жеке тұлғасына қатысты бейімделу
принціптерінің ұсталуы; бұл принцп практикада студенттің пәнді
игеруінің тармақталған бағдарламасын жасау арқалы ісек асады (пәннің
ішкі және сыртқы модульдерін құрастыру);
▪ Студенттердің жалпы ғылымдық және арнаулы білімдерді қысқаша түрде,
базалық білімдер берілген пәннің логикалық конструкциясын жоьалау
арқылы жеке игеруін жылдамдату принципі.
Пәннің жалпылама логикалық кострукциясын жобалау алгоритмі . төмендегідеи
процедуралардан тұрады:
1.Мазмұнды бөлек элементтер жүйесі түрінде елестету қарастыру;
2.Базалық білімдерді бөліп қарастыру үшін элементтердің өзара
байланысының матрицасын жобалау.
3. Базалық білімдерді символдық, графикалық т.б. түрлерде моделдеу;
4. Базалық білімдерді неғұрлым жалпы ұғыдар мегн олардың арасындағы
жүйелік байланыстарды анықтау үшін қайта жақтау;
5. Ғылыми білімнің берілген бөліміне тән танымдық қызметтің жалпы
құрылымын қалыптастыру;
6. Жалпы әді- құралдарымен шешілетін жеке тапсырмалар жүйесін жасау.
Қашықтан білім беру жүйесінің негізгі ұғымдары.
Оқыту-білім алудың және шеберліктер мен дағдыларды қалыптастырудың
мақсатты, жүйелі түрде ұйымдастырылған үрдіс, ал білім беру- бұл тұлғаны
оқытудың нәтижесі.
Қашықтықтан оқыту – бұл оқтушы мен оқушы бірге бола алмаған жағдайда
белгілі бір арақашықтықта оқыту тәсілдері. Тарихи тұрғыдан алып қараасақ
қашықтықтан оқыту бұрын сырттай оқыру деп аталған еді. Ал, бүгінгі күн бұл-
байланыс каналдары арқылы байланысты ауди- бейне және компьютерлік
жүйелерді қолданатын оқыту құралдары. Күндізгі және сырттай оқу формалары
сияқты қашықтан оқыту да білім беру процесінде оқырудың компьютерлік және
телекоммуникациялық технологияларына енгізілген ең озық дәстүрлі және
инновациялық әдістері, формалары мен құралдары қолданылатын білім алудың
бір формасы болып табылады.
Қашықтықтан білім беру- қашықтықтан оқытумен тығыз байланысты. Қазіргі
күнгі ғылымдар қашықтан білім беру – бұл білімді қолма- қол беру процесі
(ол үшін оқу орталығы мен оқтушы жауапты), ал, қашықтан оқыту – бұл білімді
қабылдау процесі ( бұдан оқушы жауапты ) деген ұғым қалыптасқан.
Қашықтықтан білім беруде білім беру прйесінің негізін өзіне ынғайлы жерде,
арнаулы оқу құралдары мен өзіндік сабақ кестесі және оқтушысымен телефон,
электрондық почта арқылы байланысу мүмкіндігі бар оқушының білім мақсатқа
бағытталған және бақылап отыратын қарқынды өзіндік жұмысы құрайды.
Қашықтықтан білім беру- жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиа
жүйелері негізінде күндізгі, сырттай және кешкі оқыту жүйелерінің
элементтерін біріктіретін, ерекше,жетілдірілген форма. Қазіргі заманғы
телекоммуникациялық және электрондық басылымдар құралдары дәстүрлі оқыту
формаларының жағымды жақтарын сақтай отырып, олардың жетіспейтін жерлерін
толықтыруға мүмкіндік береді.
Білім процесін студенттердің өздігінен оқу принциптеріне негіздеп жаңаша
оқыту да осы қашықтан оқытумен тығыз байланысты. Оқыту ортасы оқушылардың
көп жағдайда,кейде,тіпті мүлдем оқытушыдан кеңістіктік және уақыт
тұрғысынан алыста болуымен сипатталады. Солай бола тұрса да олар кез келген
уақытта телекоммуникациялар құралдарының көмегімен диалогқа түсе алу
мүмкіндігіне ие.
Қашықтықтан оқыту жүйесі (ҚОЖ) қолданушылардың білімділік қажеттіліктерін
қанағаттандырадыруға бағыталған ақпараттық ресустар, өзара қарым- қатынас
протоколдары, ақпараттық бағдарламалық және ұйымдастырушылық- әдістемелік
қамтамасыз етудің жүйелі түрде ұйымдастырылған құралдарының бірлігінен
тұрады.
Қашықтықтан оқыту жүйесі міндетті түрде төмендегідей функциялардың
орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:
▪ Оқушыларға ақпараттық технологиялардың көмегімен үйренілетін
материалдардың негізгі бөлігін жеткізу;
▪ Оқыту процесі барысында оқытушы мен оқыушының өзара интерактивтік
қарым- қатынасы;
▪ Оқыушыларға зеріттелген оқу материалын игеруде өзіндік жұмыс
мүмкіндіктерін қамтамасыз ету;
▪ Оқу процесі барысында оқушылардың білімдері мен дағдыларын бағылап
отыру.
Қашықтықтан білім беру жүйесін құру төмендегідей жүйе ішкі элементтері
бар ерекше педагогикалық жүйе ұйымдастыруға негізделеді;
▪ Оқытудың мақсаты;
▪ Оқытудың мазмұны
▪ Оқытудың әдістері;
▪ Оқытудың құралдары;
▪ Оқытудың ұйымдастырушылық формалары;
▪ Ұқсастыр (идентификация)- бақылау жүйесі;
▪ Оқыту материалдары;
▪ Қаржылық-экономикалық ;
▪ Нормалық-құқықтық;
▪ Маркетингілік ішкі жүйелер.
▪ бағылап отыру.
Қашықтықтан білім беру жүйесін құрудық қажеттіліктері мен мүмкіндіктері
төмендегідей факторларға тікелей байланысты:
▪ Кәсіби білім алудағы шектеулі (білім алудың түрлері себептерге
байланысты мүмкін болмауы,оқыту құнының жоғарлылығы, уақыт жағынан
шектеулер қойылуы және т.б) :
▪ Жоғарғы оқу орындарының, біліктілікті көтеру факультеттерінің және
де т.б. типтегі білм беру мекемелерінің өткізу қабілетінің
шектеулілігі:
▪ Білімділіктің беделінің артуына байланысты кәсіби білім алуға деген
сұраныстың және қазіргі заманғы телекомуникациялық жүйе құрал
жабдықтарында қызмет ететін мамандарды қайта дайарлау
қажеттіліктерінің артуы ;
▪ Сапалық тұрғыдан мүлдем жаңа ақпараттың технологиялары құралдарының
пайда болуы мен дамуы және телекомуникациялық технологияларды
ақпараттандыру процессінің мейілінше жылдам қарқынмен жүруі.
Қашықтықтан білім берудің принциптері.
1. Қашықтықтан оқыту жүйесінің білім беру процессін жобалаған кезде оған
педагогикалық көзқарастың үстемдігі принципі. Бұл принциптің мәні – ҚОЖ
–ды жобалауды теориялық тұжырымдамаларды жасаудан, яғни іске
асырылмақшы құбылыстардың дидактикалық моделін құрудан бастау
керектігінде.Компьютерлендіру тәжербиесінен байқалғанындай, неғұрлым
педагогикалық жағы ретке келтірілген сайын жүйе соғұрлым тиімдірек
жұмыс жасайды.
2. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың педагогикалық тұрғыдан
тиімділігі принципі. Бұл принцип ҚОЖ- ды жобалау мен жасаудың әрбір
қадамының тиімділігін педагогикалық бақылауға алуды талап етеді.
Сондықтан да алдынғы орынға техниканы енгізуді емес, оқу курстары мен
білім беру қызметтерін мазмұндық толықтыруды қою керек.
3. Білім берудің мазмұнын таңдау принципі. Қашықтықтан оқыту жүйесінің оқу
курстары мен пәндерінің мазмұны мемлекеттік білім беру стандарттарының
нормативтік талаптарына сай болуы қажет.
4. ҚОЖ ағымындағы ақпараттардың қауіпсіздігін қамтамассыз ету принципі.
Қажетті ақпараттардың сақталу, берілу және қолдану кезіндегі
қауіпсіздігін ұйымдастыру және олардың ұзақ мерзімге сенімді сақтауының
техникалық тәсілдерін қарастыру.
5. Білім берудің бастапқы (сырттық) деңгей принципі. Қашықтықтан білім
беру жүйесінде оқыту- білім, шеберлік, дағдылардың белгілі бір
мөлшердегі жиынтығын талап етеді. Мәселен, оқудан үмітькер тығылықты
білім алу үшін өз бетімен оқу еңьегінің ғылыми негіздерімен таныс
болуы, компьютермен жұмыс жасаудың керекті дағдыларын игеру шарт.
6. Оқытудың технологиясына сәйкестілік принципі. Оқытудың технологиялары
қашықтықтан оқытудың моделдеріне адекватты немесе сәкес болуы
тиіс.Мәселен , дәстүрлі оқытудың пәндік моделдерінде оқытуды
ұйымдастырудың формалары ретінде лекциялар, семинар және тәжербиелік
сабақтары, имитациялық немесе іскерлік ойындар, лобароториялық және
өзіндік сабақтар, өндірістік практика, курстық және дипломдық жұмыстар,
білімді игерудің деңгейін бақылау жүргізіледі.ҚОЖ-дың дамуы барысында
керек болған жағдайда оған қосыоатын жаңа моделдер пайда болуы мүмкін.
Мұндай моделдердің мысалы ретінде обьектіге бағытталған немесе жобалық-
ақпараттық моделдерді атауға болады. Бұл моделдердегі оқытудың
ұйымдастырыушылық формалары ретінде компьютерлік конференциялар,
телеконференциялар, ақпараттық сеанстар , телеконсультациялар, жобалық
жұмыстар және т.б қолдануы мүмкін.
7. Оқытудың мобилділігі принципі. Бұл принцип оқушыға өз бағдарламасын
керекті бағытта түзете немесе толықтыра алға мүмкіндік беретін
ақпараттық жүйелерді, қашықтан білім алуға арналған білімдердің
базарлары мен банктерін жасауға негіздеглен.Бұл жағдайда білім берудің
басқа да бағыттарына ауысу мүмкіндігін қамтамассыз ететін ақпараттық
инварианттық білім беруді сақтау талапетіледі.
8. Қашықтықтан білім берудің қолданыстағы білім берудің басқа формаларына
қарама-қайшы немесе кедергі болмауы принципі.Жобаланған ҚОЖ енгізілген
ақпараттық технологиялар дәтүрлі кәсіби білім еру жүйесіне кедергі
келтірмей, оған табиғи түрде интеграцияланған жағдайда ғана қажетті
әлеуметтік және экономикалық тиімділікті қамтамассыз ете алады.
Қашықтықтан білім берудің ерекшеліктері.
Икемділік.оқушылар көп жағайда лекция, семинар түріндегі сабақтарға
қараспайды.әркім өзі таңдап алған мамандықты қажетті деңгейде игеру үшін
өзіне ғана керекті мөлшерде білім алады.
Модулділік.Қашықтықтан оқыту бағдарламаларының негізіне модулдік
принцип саналады. Оқушылар игеретін әрбір пән немесе пәндер жүйесі белгілі
бір ғылым саласы туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал, мұның өзі бір-біріне
тәелсіз оқу курстарынан жеке немесе топтық талаптарға жауап беретін оқу
жоспарын құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік. Оқыту процессі негізгі кәсіби қызметтің оқумен қатар
жүруіне мүмкіндік береді, яғни, өндірістен қол үзбеуге жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету мүмкіндігі. Оқушымен білім беретін мекеме
арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері жұмысының сапалылығы жағдайында)
тиімді білім беру процессіне кедергі болмайды.
Қамту. Бұл ерекшелікті кейде Көпшілікіті қамту деп атайды. ҚОЖ
жүйесінде оқитындар саны шектеулі параметрге жатпайды. Олардың көптеген оқу
ақпараттары көздерінен (электрондық кітапханалар, ақпарат базалары) ену
мүмкіндіктері бар, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен байланыс
жүйелері немесе басқада ақпараттық технологиялар құралдар арқылы байланыса
алады.
Рентабелділік. Қашықтықтан оқытудың бұл ерекшелігі оның экономикалық
тұрғыдан тиімділігімен айқындалады.Шетелдік қашықтықтан оқыту жүйелерін
бағалау олардың дәстүрлі жүйеге қарағанда 10 -50 % -ға арзанға түсетінін
көрсетіп отыр. Бұл, әдетте оқу алаңдарын және ақпараттық технологиялардың
техникалық құралдарын тиімді қолдану , сондай-ақ, оқу материалдарының
неғұрлым шоғырландырылған және бір жүйеге келтірілген мазмұнын қолдану, ҚОЖ
технологиясының өте көп таңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсінідіріледі.
Жаңа ақпараттық технологиялар. Қашықтықта оқыту жүесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар (компьютерлер, аудио-бейнетехника,
телекомуникациялардың жүйелері мен құралдары т.б.) қолданылады.
Қашықтықтан оқытудың құралдары мен формалары.
Қашықтықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады.
▪ Баспалық шығарылымдар;
▪ Электрондық басылымдар;
▪ Кәдімгі және мультимедиялық варианттағы компьютерлік оқытушы
жүйелері;
▪ Оқу – ақпараттық аудиоматериалдар;
▪ Оқу – ақпараттық бейнематериалдар;
▪ Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практикумдар;
▪ Тренажерлер;
▪ Алыстан қол жеткізілетін білімдер мен ақпараттар базалары;
▪ Электорнды кітапханалар;
▪ Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалық материалдар;
▪ Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
▪ Компьютерлік жүйелер.
Қашықтыққа ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша қашықтықтан оқыту
мынандай түрлерін бөліп көрсетуге болады:
▪ Баспалық материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сыртан оқыту
формасына тән);
▪ Аудио- бейнетаспаларды жәен CD-ROM жүйелерін тарату;
▪ Интереактивті ТВ мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
▪ Телеконференциялар, IRC, MOO, VUD (INTERNET жүйесі базасында) арқылы;
▪ Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (INTERNET жүйесі
базасында) тарату;
▪ W W W арқылы тарату.
Соңғы кездерде Internеt технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құблыс ұш жағдайға байланысты:
• Кез- келген оқу моделін неғұрлым арзан және ынғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Internеt- технологиялардың техникалық
тұрғыда дамуы;
• Internеt жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
• Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Кейбір жүйелер оқу ақпараттарын алу тәсілдері бойынша ажыратылады:
1. синхронды оқу жүйелері;
2. асинхронды оқу жүйелері
Синхронды оқу үйелері оқу процесіне оқушы мен оқтушының бірмезгілде
қатысуын қаратырады. Бұл жүйелерге;
• интетективті теледидар;
• бейнеконференциялар;
• компьютерлік телеконференциялар;
• IRC;
• MUD;
• MOO жатқызылыды.
Асинхронды оқу жүйелері оқушы мен оқтушының оқыту процнсіне бір
мезгілде қатысуына талап етеді. Оқушы сабақтың уақыты мен жоспарын өзі
таңдайды. Қашқтықта оқыту мұндай жүйелерге баспалық материалдар
негізіндегі, аудио- және бейнетаспалардағы, электрондық почталардағы, WWW,
FTR кутстары жатады.
Қашықтықтан оқытуда, сондай- ақ, синхрондық жүйенің де, ансихрондық
жүйенің де элементерін пайдаланатын аралас жүйелер де қолданылады.
Қашықтықтан білім берудің технологиялары.
Телеконференциялар – бұл екі немесе оданда көп қатысушылардың өзара қарым
– қатынасын ұйымдастыу үшін байланыстың электронды каналдарын пайдалану
процессін. Телеконференция процесінде дыбыс, бейне немесе компьтерлік
ақпараттар жеткізіледі.телеконференцияға жіберілетін хабарлар оның барлық
қатысушыларына бірдей жеткізіледі де , сол арқылы бұл процесті дөмңгелек
стол айналасындағы сұхбат алмасуға ұқсатып отырады. Әрбір конференцияға
тематиканың, этикеттің бұзылмауын қадағалап отыратын кординатор басшылық
етеді.
Телеконференция – аудиоколнференция, бейнеконференция және компьтерлік
конференция сияқты түрі технологтияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар- қатысушылар дауыстың коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконференцияларды сандық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелерінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференцияларды
бір жақты бейнеқатынастарда, срутниктік телевидениеде, сондай- ақ
селектролық кеңестер ұйымдастыруда кеңінен қолдынылады.
Бейнеконференциялар – бұл қажетті ақпараттық бағдарламалық кешендер мен
қамтамасыз етілген екі немесе оданда көп нүктелер арасында бейне көріністер
мен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған қатысушылар бір-
біріне шынайы уақыт аралығында көре және ести алады, сондай- ақ, ақпараттар
алмасып, оларды бірігіп отырып өңдей алады. Мұндай жүйе оқушыладың
оқтушылармен тікелей қарым- қатынас жасауына мүмкіндік беретін, олардың
уақытын үнемдейді,жолға кететін шығындарын болдырмайды, жұмысының нәтижесін
жоғарылатады.
Іс жүзінде кез- келген ақпарат түріне тез және оңай түрде жеткізе алу
мүмкіндіктерін ескерсек, бейнеконференцияларды қашықтықтан білім беру
жүйесін ұйымдастырудағы ең тиімді технология ретінде қарастыруға болады.
Компьтерлік телеконференцияларға – жүздеген және мыңдаған интернет
жүйесін пайдаланушылар қатыса алады. Конференцияларға қатысу технологиясы
өте қарапайым – адресін теріп алсаңыз болды. Конференцияға қатысушының
компьютері экранында оған қатысушы өзге мүшелердің пікірі мен айтқан
сөздері көрініп тұрады.Хабарламалар мен пікірлер экранда өте тез пайда
болғанымен телеконференциялардысинхронды құралдар қатарына толықтай қосуға
болмайды. Бұл технолгия өте үлкен көлемді хабарландырулар тақтасын еске
түсіреді. Сол хабарландырулар тақтасындағыдай мұндай да ақпарат көздері
біраз уақыттар бойына сақталып тұрады. Керек болған жағдайда оған қайта
оралып, хаьарламаларды қарап отыруға болады.
5 Модулдік оқыту және рейтинг- бақылау жүйесінің
ерекшеліктері.
Модуль дегеніміз- міндетті түрде оқушының білімен біліктерін тексеру
элементі бар оқу материалының логикалық аяқталған білім. Модульді
құрастырыудың негізінен пәннің жұмыс бағдарламасы алынады. Ол көбінесе
пәннің тақырыптарына немесе өзара байланысты тақырыптар блокына сәкес
келеді. Бір-ақ, тақырыптан айырмашылығы – модельде: тапсырма,жұмыс,
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 2
І. Инновациялық –
талаптар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 4
1.1Білім берудегі инновациялық үрдістердің мәні мен
мағынасы ... ... ... 4
2. Инновацияның басты талаптары және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ..
9
ІІ Қазіргі кездегі білім беру факторлары және
оның мақсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 25
2.1 Қазіргі кездегі әлемдік тәжірибе бойынша педагогикалық кадрлар
даярлау
тенденциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .. 25
2.2 Жоғары педагогикалық білім берудің мақсаты мен
міндеті ... ... ... ... ... ... .. 28
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
. 32
Кіріспе
Қазақстан Республикасында білім беруді 2005-2010 жылдар аралығында
дамыту туралы мемлкеттік бағдарламада жалпы орта білім берудің жаңа
мемлекеттік жалпыға бірдей стандартты түлектердің базалық біліктілігі түрде
көрініс беретін нәтижеге бағытталған ұлттық білім беру мақсатының жүйесін
дайындайды деп атап көрсетілген.
Нәтижеге бағдарланған білім ұғымын ғылымға алғаш енгізген Билл
Спейди оқытудың нәтижеге бағытталған төрт принципін анықтап береді,
мүмкіндіктердің ұлғаюы, мақсаттың айқындылығы, күтілетін нәтижелердің
жоғары деңгейлігі, жоспарды болар нәтижелер негізінде құру.
Қазіргі кезеңде Қазақстандық жоғары оқу орындарының мақсаты да жаңа
яғни инновациялық технологияларды меңгерген, оларды өз тәжербиесінде
шығармашылықпен қолдана алатын мамандарды даярлау. Бұл мақсатты шешуде
жоғары орындарының білім беру мазмұнында міндетті түрде оқытылуы тиіс.
Инновациялық технологиялар пәннің мәні зор. Инновациялық технологиялар
кәсіби және отбасы сферасында бірдей табыс, өзіменде, өзгелермен де
үйлесімді өмір сүре алуға икемді тұлға қалыптастыра алатындай болу қажет.
(А.Маслоу, К.Роджерс,Д.Смигг, А.Комбс, К.Хорни және т.б.)
Бұл курсты оқып үйрену нәтижесінде студенттер де жаңа инновациялық
технологияларды меңгеріп оларды оқу-тәрбие процесінде қолдану дағдылары
қалыптасуы тиіс.
Болашақ тек қана өркениеттілік техникалық прогресстің деңгейіне
және экономикасының өсуіне ғана байланысты емес. Ол көбінесе адам игілігі
үшін негізгі әлеуметтік-экономикалық мәселерге шешуге дайындығы бар адаммен
анықталады. Сондықтан ХХ ғасырдың екінші жартысында білім беру жүйесін
реформалауды қолға алу тегінен-тегін болмай отыр, бұл мәселе әлемнің түрлі
елдерінде өте мәнді болып табылады. ЮНЕСКО-ның мәліметі бойынша бұл
көріністің бірден-бірі себебі әлемдегі өркениетті жоғары бағалау болып
табылса, сондай-ақ адам мәдениеттілікке тәрбиелеудің қажеттілігімен
ғалымдық ойлаумен, әлеуметтік прогресске жедел араласуға қабілетті, өзін
және шынайы қоршаған ортаның өзгерте алатындай үрдіске қоғам саналы түрде
келіп отыр. Бұл ауқымды міндетті жүзеге асыруда жетекші фактор білім беру
жүйесі, мұнда басты әрекет ететін , кәсіби педагогикалық білігін жоғары
деңгейін жетік меңгерген мұғалім болып табылады.
Сонымен, тұтасымен алғанда білім беру жүйесінің негізгі ірге тасы
инновациялық білім беру болып табылады. Бұл тұжырымдама жоғары оқу
орындарын қайта бағдарлау, өздігінен ойлай алатын, алдына мақсат қоя
отырып, оқу үрдісін жоспарлап оны жүзеге асыра алатын, өз іс-әрекетінің
нәтижесіне бақылау жасап, бағалай білетін рухани – азаматтық қажеттілік
дәрежесін, экологиялық көп мәдениеттілік және денсаулық сақтау қазіргі
азамат, жастардың тәрбиесін жүзеге асыру болып табылады.
Егер жалпы және жоғары білім беретін мектептер жас ұрпаққа ұзақ жылдар
бойы жинақталған тәжірибелерді жеткізу мәселесін тиімді түрде шеше алса,
яғни, ақпараттармен жұмыс жасау, жаңа білімдерді игеру , ал, ең басты – күн
санап дамып отырған қоршаған әлем жайында қажетті білім деңгейін
қамтамассыз етсе, онда үздіксіз білім беру идеясы қазірдің өзінде іске асар
еді. Ал, ол үшін әрбір оқытушы мен оқушыға оқыту және оқу процестерін
меңгеруге үш тілді меңгеру қажет – ана тілін, ғылыми тілін және
технологиялар тілін.
Жаңа білім беру парадигмасын іске асыруда технологиялық әдіс-
тәсілдерінің білім берушілік, тәрбиелеушілік мүмкіндіктері шексіз.
Ұсынылып отырған курстық жұмыс Инновациялық технологиялар-мұғалімнің
кәсіби шеберлігін дамытудың негізі ретінде, ерекшеліктері және қолданып
жүрген түрлі жөнінде мағлұмат береді.
Зерттеу объектісі: Инновациялық технология- мұғалімнің кәсіби шеберлігін
дайындау жүйесі.
Зерттеу пәні: Кәсіби шеберлікті дамыту барысында тиімді инновациялық
технологияларды қолдану әдістемесі.
Зерттеудің мақсаты: Инновация жағдайында жоғары педагогикалық білім беруде
жаңа формация педагогын дайындаудың жүйесін жасау.
Зерттеудің міндеттері:
▪ Педагогикалық кадрларды кәсіби дайындаудағы негізгі теориялық және
тәжірибелік тәсілдерді дайындау.
▪ Инновациялық білім беру кеңістігіне іріктіруді ескере отырып,
мұғалім кәсібилігін даярлаудың құрлымына, кезеңіне және мазмұнына
қойылатын талаптарды өңдеу.
▪ Инновациялық оқытуды іске асырудың кезеңдерін анықтау.
.Инновациялық талаптар .
1.1 Білім берудегі инновациялық үрдістердің мәні мен мағынасы.
Жаңа енгізілген немесе инновация адамның кәсіптік қызметінің бәріне де
тән болғандықтан, ол табиғи түрде зерттеудің, талдаудың және тәрбиеге
енгізудіің нысанына айналады. Инновация өздігінен пайда болмайды. Ол ғылыми
ізденістердің, жекеленген мұғалімдер мен тұтас ұжымның озық педагогикалық
тәжербиесі. Бұл процесс стихиялы дамымымағандықтан ол басқаруды қажет
етеді.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты қайшылығы- тез өсіп бара
жатырған жаңа білімдер қарқынды мен жеке тұлғаның оларды игерудегі шектеулі
мүмкіндіктері арасында. Бұл қарама- қайшылық педагогикалық теорияны білім
берудің абсолютті идеалынан (жан- жақты дамыған тұлға) бас тартып, жаңа
идеалға- адамның өзін- өзі реттеуі мен өздігінен білім алуы қабілеттерін
барынша дамытуға көшуіне мәжбүр етті.
Сонымен, жаңаша (инновациялық) оқытудағы басты мәселе- бұл білім алу
және өздігінен білім алу негізінде адам қабілеттерін, икемділікткрін
дамыту. Жаңа білім беру прадигмасында тұлғаның қызығушылықтарын қамтамасыз
етуде тұтастық, бағыттылықпен бірге мықты негізділік (фундаменталдылық) те
шешуші рольге ие.
ЮНЕСКО- ның халықаралық симпозиумында қабылданған меморандумда бұл
жайында былай делінген: Фундаменталды ғылыми – жаратылыстану және
гуманитарлық білім беру әлемінің қазіргі заманғы ғылыми- жаралыстанушылық
көрінісінен тұтас хабардар етуі, кәсіби қызмет нәтижелерін бағалаудың
ғылыми негізін салуы, тұлғаның шығармашылық тұрғыдан дамуына және адамның
ерекшеліктерін, қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін тану негізінде жеке
өмірлік бағдарламасын құруына көмектесуі тиіс.
Инновация – жаңашылдық, жаңалық өзгеріс деген ұғымды білдіреді.
Инновация құрал және процесс ретінде әлде бір жаңалықты енгізу деген сөз.
Педагогикалық процессте инновация оқыту мен тәрбиенің тәсілдері, түрлері,
мақсаты мен мазмұнына , мұғалім мен оқытушының бірлескен қызметін
ұйымдастыруға жаңалық енгізуді білдіреді.
Инновация ұғымы ағылшын тілінен innovation,аударғанда жаңалық енгізу
дегенді білдіреді
50- жылдарындың соңына қарай, Германия, АҚШ және басқада елдерде
педагогикалық жаңалықтарды зеріттеуге байланысты орталықтар құрыла бастады
сондай-ақ білім беруге, жаңалықтар енгізуге арналған ағымдағы басылымдар
шыға бастады ( мысалы, Information et inavation en eolucation
Eolucational innovation in the United States және т.б)
Инновация, негізінен қандайда бір дәстүрлі мәселелерді жаңа тәсілдер
арқылы шешу нәтижелерінде, деректерді терең әрі жан- жақты зеріттеу
барысында жаңа сапаларға ие болуы нәтижелерінда туындайды.Қазіргі заманғы
инновациялардың көпшілігі тарихи тәжірибемен тығыз байланысты болғандықтан,
өткеннен бастау алады.Яғни, инновациялық үрдіс- белгілі жағдай мен оның
сәйкес көрсеткіштері үшін өзекті әрі бейімделген болып табылатын, заманға
сай идеяларды тарату, қолдану, менгеру мен қалыптастыруға бағытталған,
мативацияланған, мақсатты әрі саналы үрдіс.Ол жаңалық енгізілген жүйенің
сапасын жақсартуға бағытталған әрі ол жүйеге қатысушыларға стимул беріп,
олардың көзқарасын жаңалыққа қарай өзгертуге бағытталған.
Білім берудегі инновациялық процесстердің мәні педагогиканың маңызы екі
проблема олар озық педагогикалық тәжербиені зерттеу, жинақтау және тарату
проблемасы және педагогикалық – психологиялық ғылымдардың жетістігін
практикаға енгізу проблемасы. Соған сәйкес инновация пәні, инновациялық
процесстердің мазмұны мен механизмі осы кезге дейін бір- біріне оқшау
қарастырылып келген өзара тығыз байланысты екі процесстің тұтастығы
тұрғысынан қарастырылуы тиіс, яғни процесстің нәтижесі теориямен
практиканың тоғысуында пайда болатын теориялық және практикалық
жаңалықтарды қолдануға болуы тиіс.
Білім берудегі инновациялық үрдістің нәтижесі жаңашылдықтарды
теотиялық әрі тәжірибелік жұмыста қолдануда көрінеді.Сонымен қатар, білім
беру жүйесіндегі инновация бідім беру, жаңалық енгізу мақсатын да
білдіреді: жаңа мазмұн өңдеу, оқыту мен тәрбиелеудің жаңа әдістері мен
формаларын, мектепті басқарудың жаңа технологияларын құру, оны дамыту,
мектепте экспримент алаңы ретінде дамыту, мектептегі білім беру ісі жаңа
бағыт алып, оқыту мен тәрбиелеудің де жаңалау кезіндегі оқиғаларды,
жағдайларды т.б. қамтиды.
Осылардың даму негізінде екі топ факторлар бар:
- объективті факторлар, инновациялық іс- әрекеттердің дамытуына түрткі
болатын және оның нәтижелерін қолдануды қамтамасыз ететін жағдай
жасау:
- субъективті факторлар инновациялық үрдістегі субъектпен, оның
инновациялық іс-әрекетке дайындық деңгейімен байланысты. Инновациялық
үрдістің субъектісіне ғылым- педагогтар, мұғалімдер мен басқа да білім
беру саласындағы қызметкерлерді жатқызуға болады.
Бұның барлығы педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануда
басқару қызметінің маңыздылығына көз жеткізе алады. Өйткені мұғалім жаңа
педагогикалық технологияның, теория мен концепцияның авторы, талдау
жасаушы, зерттеуші тұтынушысы және насихатшысы қызметін атқарады. Осы
процессті мұғалімнің өз қызметінде әріптестердің тәжербиесі немесе
ғылымдағы жаңа идеялар, әдістемелерді дұрыс таңдап, бағалы және қолдануына
қамтамассыз етеді, ал пеадгогикалық қызметте инновациялық бағыттылықты
қазіргі заманғы білім беру, қоғамды және мәдени даму жағдайында
педагогокалық қызметтің инновациялық бағыттылығының қажеттілігі бір қатар
жағдайлармен айқындалады.
Біріншіден, қоғамда жүріп жатқан әлеуметтік – экономикалық қайта құрулар
білім беру жүйесін, әдістемесі мен түрлі типтегі оқу орындарының оқу тәрбие
процесстерін ұйымдастырыудың технологиясын түбірінен жаңартуды талап етуде.
Педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануға негізделген мұғалім
мен. Тәрбиеші қызметін инновациялық бағыттылығы білім беру саясатын
жаңартудың құралына айналуда.
Екіншіден, білім беру мазмұнын ізгілдендірудің күшеюі, пәндерінң көлемі
мен құрамының үнемі өзгеріске ұшырауы, жаңа оқу пәндерінің ензізілуі жаңа
ұждымдық формалар мен оқыту технологиясын үздіксіз іздестіруді талап етуде,
осы жағдайда мұғалімдер арасында педагогикалық білімнің рөлі мен беделі
арта түсіп отыр.
Үшіншіден, мұғалімнің педагогикалық жаңалықты игеру және қолдануға деген
қатынасы сипатының өзеруі. Оқу – тәрбие процессінің мазмұнының қатаң
тәртіпке бағындырып қойылған жағдайда мұғалімнің өз бетінше бағдарлама
оқулық таңдаудан бұрын педагогикалық қызметтің жаңа әдіс тәсілдерін
пайдалануға мүмкіншілігі болмады. Егер бұрынғы уақытта инновациялық қызмет
негізінен жоғарыдан ұсынылған жаңалықтарды практикада қолданумен шектелсе,
қазіргі уақытта барынша баламалы, зерттеушілік сипат ала бастады. Сондықтан
да мектеп, білім беру орган басшылыларының қызметіндегі маңызды бағыттардың
бірі мұғалімдердің негізгі инновациясына талдау жасап, баға беру, оны іске
асыруға, қолдануға қолайлы жағдай жасауы тиіс.
Төртіншіден, жалпы білім беретін оқу орындарының натқы қатынастарға енуі,
жаңа типті сынып ішінде мемлекеттік емес оқу орындарының құрылуы нақты
бәсекелестік ахуал туғызуда.
Оқыту үрдістерінің жүйесі Педагогикалық дидактика оқу үрдісін іс- әрекет
деп түсіндіреді, сондықтан оның теориялық жүйесін шартты түрде былай
жіктейді:
1. Оқтудың мақсатын анықтап, оны талдау.
2. Мақсатқа жетудің мазмұны мен құралын сұрыптап, атқарылуға тиісті істі
жоспарлау.
3. Мұғалім мен оқушының атқаратын жұмыстарын тиімді
ұйымдастырып,білімдендіруге байланысты оқыту ісін жүзеге асыру.
4. Оқу жұмысының барысын бақылап, қате- кемшілік болса оңан өзгертулер мен
толықтыру жасап отыру.
5. Оқу нәтижесін талдап, бағалау.
Бұл жүйені басшылыққа алғанда мұғалім алдымен шәкіртке атқарылатын іс-
әрекет жауапкершілікті талап ететіндігіне иландырып, оның тәжірибеде нақты
орындалуына ерекше мән беру керектігін ұғындырады. Ал оқушы іс-әрекет
атқару барысында қойылған мақсат, мазмұны, құралы мен әдісін игеріп,
нәтижесін бақылап бағалауға саналы түрде үйренеді, соған машықтанды.
Мектеп өміріндегі мұғалімнің ең басты әрекетін оқу үрдісін басқарып,
шәкірті еңбектене білуге бағдарлау екені айқын. Алайда, көп жағдайда
мұғалім оқушыға білікті таным-түсінікті ұғындырып, оны жан- жақты тәптіштей
баяндап, бәрін өзі айтып беруге ұмытылады да шәкірт тек жайбарақат тыңдаушы
ретінде қалып қояды да, оларды самарқаулық меңдейді. Ал ондай жолға
жібермей оқушының белсенділігін көтеріп, жайбарақаттықтан айқыру үшін
қазіргі дидактиканың ұсынатын жолдары бар. Сол жолдарды тиімді пайдаланып,
шәкірттік жайбарақат тыңдаушы етіп қалдырмай іс- әрекетке белсенді түрде
араластырып, оқылуға тиісті мәселені талдап, талқылауға ынталандырып, оған
бағдар беріп, мүмкіндік жасау мұғалімнің парызы деген ұстаным басшылыққа
алынады. Мәселен тиісті оқу материалын мұғалімнің түсіндіріп айтып беруімен
шектелуге емес, қайта оқушыны ойландырып, әрекеттендіріп, іздену барысында
туатын кедергілер мен тосқауларды жеңуі оларды еңбектене білуге
дағдыландырады. Қиындықты жеңу барысында қалыптасқан түсінік негізінде
білім тианақты да сенімді болумен қатар оқушының саналы түрде ойлана
білуінің арнасын кеңейтеді.Осы тұрғыдан келгенде мұалімнің ұйымдастыруш,
бағдарлаушы,жол нұсқаусылық қызметі оқушының іздене білуіне басшылық жасау
табысты, білім нәтижелі болатындығы ғылыми жағынан да, практикалық
тәжірибеде де дәлелденгені ақиқат.
Оқу үрдісі дидактикалық тұрғыдан қарағанда білімдік мазмұнды меңгерудегі
тұлғаның психологиялық ішкі қарым- қатынасы. Сондықтан танымдық үрдіс
оқушының тиісті мазмұнды қабылдау, ұғыну, ойлану, тұжырымдай білу, көңіліне
бекітуі, жүзеге асырып қолдана алуына болуы тиіс. Жинақтай келгенде бұл
әрекеттердің бәрі оқыту үрдісіндегі психологиялық іс- әрекет екендігін
үнемі ескеріп сабақты жоспарлауда оның ішкі мән- мазмұнына зейін қоя білу
табысқа жетудің тиімді де өміршең жолы болып табылады.
2. Инновацияның басты талаптары және оның түрлері.
Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің басты қайшылағы- тез өсіп бара жатқан
жаңа білімдер қарқыны мен жеке тұлғаның оларды игерудегі шектеулі
мүмкіндіктер арасында, инновацияның басты талаптары. Бұл қарама- қайшылық
педагогикалық білім берудің асолютті идеалына (жан- жақты дамыған тұлға )
бас тартып, жаңа идеалға- адамнық өзін- өзі реттеуі мен өздігінен білім
алуы қабілеттерін барынша дамытуға көшуіне мәжбүр етеді.
Сонымен, инновациялық оқытудағы басты талаптары- бұл білім алу және
өздігінен білім алу негізінде адам қабілеттерін, икемділіктерін дамыту.
Жаңа білім беру прарадигмасында тұлғаның қызығушылықтарын қамтамасыз
етедуде тұтастық, бағыттылықпен бірге мықты негізділік (фундаменталдылық)
те шешуші рөлге ие.
ЮНЕСКО-ның халықаралық симпозиумында қабылданған меморандумда бұл жайында
былай делінген. ...Фундаменталды ғылыми-жаратылыстану және гуманитарлық
білім беру әлемнің қазіргі заманғы ғылыми-жаратылыстанушылық көрінісінен
тұтас хабардар ету, кәсибі қызмет нәтижелерін бағалаудың ғылыми незгізін
салуы, тұлғаның шығармашылық тұрғыдан дамуына және адамның ерекшкліктерін,
қажеттіліктері мен мүмкіндіктерін тану негізінде жеке өмірлік
бағдарламасына көмектесуіне тиіс.
Қазіргі заманғы оқушының, әсіресе, студенттің басты мақсаты – көптеген
пәндерден, олардағы ұшаң-теңіз ақпараттардың ішінен ең негізгісін, мәндісін
тани білу. Бұл мәнді көзқарас жаратылыстану, гуманитарлық, және техникалық
ғылымдардың синтездік жиынтығын қарастырады.
Инновациялық білім беруді ұйымдастыруда мәндік көзқараспен тығыз
байланыста акмелогиялық көзқарас қарастырылады. Акмеология ( акме - грек
сөзі шың,, төбе, бір нәрсенің ең биік басқышы - дегенді білдіреді.) –
зерттеу объектісі өмірдің әртүрлі өзін-өзі көрсету сфераларында өзін-өзі
дамытушылық, өзін-өзі жетілдірушілік динамикасында қарастырылатын адам
болып табылатын ғылыми пәндер кешені, ғылыми білімдердің жаңа аймағы.
Міндет - барлық оқушыларға өзін-өзі дамыту, жетілдіру, өздігінен оқу мен
өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру, себебі, бұл, акме деңгейіне
жетудің негізгі факторлары. Алайда, бұл акмеологиялық факторларды іске
асыру үшін күшті қозғаушы себептер қажет. Бұл себептер жетістікке жетудің
түрткілері (мотивациясы) болуы мүмкін. Оқытушының міндеті – студенттерге
олардың мотивтері мен қажеттіліктерін қалыптастыруға көмектесу.
Инновациялық білім беру технологияларының да басты талабы осында.
Осылайша, инновациялық білім беру өз құрамының – жеке тұлғалық көзқарасты,
білім алудың мақсаты негіздерін, мәндік және акмелогиялық көзқарастарды,
кәсіби шеберлікті, екі мәдениеттің (техникалық және гуманитарлық) синтезін,
жаңа ақпараттық технологияларды қолдануды біріктіреді.
Жаңалықтар жекелеген сұрақтарды шешуде, сол сияқты білім беру
мекемелеріндей жұмыстарда қолданылуы мүмкін. Мекемелер дамуының
қалыптастырушы және инновациялық типтеріне бөледі. Ондағы басқарушылық
шешімдер әлеуметтік-педагогикалық өзгерістердің мүмкіндіктерін ескеру
негізінде қабылданады. Білім беру мекемелердің бірі құрастыру режимінде
жұмыс істесе, басқалары даму режимінде жұмыс жасайды. Соңғысы инновациялық
білім беру мекемелеріне қатысты, себебі, олардың педагогикалық жүйелері
қоғам мен тұлғаның барлық сұраныстарын қанағаттандыру жақын тұрады. Даму
режимінде көптеген авторлық мектептер жұмыс істейді.
Авторлық мектеп – бұл автордың психолого-педагогикалық идеясына немесе
авторлық ұжым іс-әрекетіне негізделген білім беру мекемесі. Авторлық
мектептер оны құрушылардың атына байланысты, олардың негізінде жатқан
философиялық немесе психолго-педагогикалық тұжырымдарға байланысты
ажыратылады. Олар ескі немесе жаңа идеялар ретінде жүзеге асырылу мүмкін.
Қазіргі кезде жекелеген ғалымдар немесе ұжымдар оқыту мен тәрбиелеудің
әртүрлі бағыттары бойынша авторлық бағдармаларды құрастырған. Мысалы,
Мәдениет диалогы мектебі (А.Н. Тубельский); Н.Т. Тереховтың салауатты
өмір салтын қалыптастырудың психолго-педагогикалық негіздерінің
құрастырулары, А.В. Запорожец атындағы мектепке дейінгі шақ орталығы,
Н.Б. Шумаковтың Дарынды бала оқыту бағдарламасы және т.б.
Педагогикалық ізденістердің авторлық мектептердегі эксперимент
жұмыстарының мәні, мысалы, білім беру мақсатынан өзгеше жаңа ізденістердің,
дәстүрлі мақсаты мен мазмұнын сақтай отырып, білім берудің жаңа
мазмұнынан, оқу үрдісі мен тәрбие ұжымен ұйымдастырудың жаңа формасынан,
құрылуы мүмкін.
Жұмыс барысында авторлық тұжырымдамалар толықтырылады әрі кейбір кездерде
осы тұжырымдаманы жүзеге асырушы педагог ұжымдарының жұмысында өзгерді
Авторлық мектептер Р.Ф-ның білім беру министрлігі мен жан- жақты
экспертиза жүргізуден кейінгі халыққа білім беру оргондарының берген
эксперемент алаңдарының типтерінің бірі болып табылады
Ресейдегі авторлық мектептер біріңғай қайта құру кезеңдерінде көптеген
мектептер пайда бола бастады.Мысалы: Гимназия, Академиялық гимназия,
Мектеп гимназия, Кадет корпусы, Қуаныш мектебі және т.б. Бұлардың
ішінде инновайия жоқ мектептерде бар.Бірақ көптеген мектептерде инновация
бар.Ондайларға қазіргі кездегі гимназиялар мен лицеилерді, сондай-ақ
жекелеген пәндерді тереңдете оқытатын мектептерді
де жатқызамыз.
Гимназия- оқушыларды гуманитарлы профиль пәндер бойынша тереңдате дамытуды
қамтамасыз ететін негізгі жалпы және орта жалпы білім беретін
бағдарламаларды жүзеге асырады сондай- ақ бастаушы жалпы білім беретін
бағдарламаларды да жүзеге асыруы мүмкін.
Лицей оқушыларды техникалық пәндер немесе жаратылыстану- ғылыми профилдер
бойынша тереңдете дайындауды қамтамасыз ететін негізгі жалпы және орта
жалпы білім беру бағдарламасын жүзеге асырады.
Жекелеген пәндерді тереңдете оқытатын орта жалпы білім беретін мектептер
оқушылардың бір немесе бірнеше пәндер бойынша тереңдете даярлауын
қамтамасыз ететін бастауыш негізгі орта және жалпы орта білім беру
бағдарламасын жүзеге асырады.
Әлемге таралған әрі тәжірибелері көптеген әлуметтік нәтижелерге ие болған
білім беру мекемелері Д.Ф.Б.М- ның Федеральды эспримент алаңы, ФЭП
кандидаты, Федеральды эспримент алаңының кандидаты секілді мәдени-
білімдендіру инийеативасының статусына ие болады.
Қазіргі кезде білім беру жүйесінде мемлекеттік емес оқу мекемелері де
баршылық Олар мемлекеттік мекемелер жүйесіне кірмейді.
Инновациялық оқыту технологиялары және олардың түрлері мен
ерекшеліктері
1.
2. Топтық оқыту технологиясы
3. Іскерлік ойындар технологиясы
4. Ақпараттық технологиялар
5. Модульдік оқыту және рейтингбақылау жүйесінің ерекшеліктері
6. Кредиттік – модульдік технология
7. Витогенді технология.
8. Проблемалық оқыту технологиясы.
1.Қарақынды күшейте (интесивті ) оқыту технологиясы.
Оқытуды интенсивтендіру (қарқынды күшейте оқыту) дегеніміз – оқытудың
сапасында, мерзімін де өзгертпей, бірақ оқу ақпаратын кеңірек көлемінде
беру. Оқу үрдісін күшейте түсу үшін тұлғаның шығармашылық потенциалын
іске қосатын танымдық үрдіске жетекші ететін ғылыми негізделген әдістерді
жасау және еңгізу қажет.
Оқыту жылдамдығын арттыру үшін оқу материалының мазмұны мен оқыту
әдістерін жетілдіру қажет. Мазмұнды жетілдіру үшін:
• Оқу материалын рационалды таңдап іріктеу, яғни оқулықтың негізгі,
базалық бөлімі мен негізі емес, қосымша ақпараттық бөлімін айқындап
алу және орналастыру; соған сәйкес негізгі және қосымша әдебиеттер
қарастырылу тиіс;
• Оқу материалын уақыт параметіріне сәйкес бөлген кезде жаңа материалды
сабақтың бас кезінде – оқушылардың зеіне мейіліншебелсенді кезеңіне
айықтап беру;
• Аудиториялық сабақтарды курстың бас кезінде басымырақ қойып. өз
бетімен жемісті жұмыс жасаған кезде студентке тірек боларлық білім
қорын жақсарту;
• Бұрыңғы берілген және жаңа ақпараттардың логикалық бірізділігін
қамтамасыз ету.
Күшейте оқыту үрдісі жеке психологиялық және ұжымдық – психологиялық
факторлардың үйлесімді қарым-қатынасына негізделген.
2.Топтық оқыту технологиясы
Теориялық зерттеулер де практикалық тәжірибе де көрсетіп отырғандай. Оқу
іс-әрәкетінің пәні, қарым-қатынас құралы болған кезде алынған білімдер
неғұрлым биік болады. Бұл кезде, яғни, топтық оқыту кезінде оқыту
үрдісінде оқушылардың арасында талқыланып отырған мәселеге байланысты
қарым-қатынас туындайды: субъект (студент) – объект (пән) -
субъект(студент). Дұрыс ұйымдастырылған іс-әрекет пен қарым-қатынас оқу
үрдісінің оқыту және тәрбиелеу функцияларының қатар және тиімді жүруіне
жағдай жасайды. Топтық оқытудың тиімді ойластырылған әдістері, әсіресе,
шетел тілдерін үйретуде өте тиімді. Топтық жеделдете оқытуда әрбір жеке
тұлғаның қалыптасуына игі әсер ететін оқу ұжымы пайда болады.
Оқу процесі барысындағы тұлға аралық іс-әрекет әлеуметтік
қызығушылықтарды (стимул) қозғау арқылы мотивацияны күшейтеді : жеке
жауапкершілік сезімі пайда болып, көпшілік алдында жеткен жетістіктер
оқушының өз-өзіне сенім артыруына, ұжымда өз позициясын орнықтыруына
ықпал етеді.
3.Іскерлік ойындар технологиясы
Ісекерлік ойындар дегеніміз болашақ маманның кәсіби қызметінің пәндік және
әлеуметтік мазмұнын, сол қызметке тән қарым-қатынас жүйесін моделдеу,
елестету.
Адам тәжірибесінде ойын іс-әрәкеттілі мынадай қызметтерді орындайды:
➢ Көңіл көтеруші: ( бұл ойынның негізгі қызметі – шаттану, ляззат алу,
қызынушылық ояту);
➢ Коммуникативтік : қарым-қатынас диалектикасын меңгеру;
➢ Өзіндік жүзеге асыру;
➢ Ойын-терапевтикалық: өмір іс-әрекеттілігінің басқа түрлерінде пайда
болатын әр түрлі қиыншылықтарды жеңіп шығу;
➢ Диагностикалық: өзін-өзі тану ойын процесінде (ережеге сай мінез-
құлықтың ауытқушылықтарының пайда болуы);
➢ Коррекция қызметі: тұлғаның құрымдылық көрсеткіштердің позитивті
өзгеруіне үлес қосу;
➢ Ұлтаралық коммуникация қызметі бойынша: барлық адамға ортақ
әлуеметтік-мәдени құндылықтарды меңгеру;
➢ Әлеуметтендіруші: адамдардың қоғдасып өмір сүріп нормасын меңгеруін
қоғамдық қарым-қатынастар жүйесінде бекіту
Ойындардың көбісінде өздеріне сай мынадай 4 басты қырлары болады (С.А.
Шмаков бойынша):
еркін дамушы іс-әрекеттілік нәтижесінен немесе іс-әрекеттілік процесінің
қамы үшін ғана емес тек баланың тілегіне байланысты қабылданады
(процедуралық қанағаттану);
шығармашылық, белгілі деңгейдегі іс-әрекеттің импровизациялық өтебелсенді
(шығармашылық жолы):
эмоционалдық көтеріңкілік, қарсыластық, конкурентілік, атракция және т.б.
(ойынның табиғи сезімділігі, эмоциялық кернеу);
түзу немесе жанама ережелердің бар болуы,ойындағы мазмұнды ашу.
Ойын құрылымына оның процесі ретінде жатқызылады:
а) ойнаушының өзіне алған рөлі;
б) осы рөлдер іске асырылуының қоспасы ретіндегі ойын іс-әрекеті;
в) пәндерді ойын түрде пайдалану;
г) ойыншылар арасындағы шынайы қарым-қатынас;
д) сюжет (мазмұн) – ойындағы шындық аумағы.
Іскерлік ойындарды дайындау барысында төмендегідей психологиялдық-
педагогикалық принциптерді жүзеге асыру қажкт:
• өндірістің нақты жағдайлары мен динамикасының, кәсіби қызметтің, іс-
әрекетінің мазмұнын имитациялық модельдеу принципі;
• оқушыларда кейбір қиындықтар мен ойлау қайшылықтарын тудыратын
тапсырмалық ойындар жүйесі арқылы берілген кәсіби қызметке тән
проблемалық аухалдарды жасау принципі;
• ойында көрсетілген өндіріс мамандарының функцияларын бейнелеуде
қатысушылардың бірлескен қызметі принципі;
• оқу тапсырмаларын шешуде, келісімде шешімдерді дайындауда және
қабылдауда серіктестердің іс-әрекеттік және диалогтық қарым-
қатынастарының шешуші роль атқаруы принципі;
• оқу ойын іс-әрекетінің екі мақсаттылығы принципі. Іскерлік ойын
болашақ маман тұлғасын дамытуда біршама маңызды міндеттерді шешеді:
оқушылар мамандығына қажет білімдер мен дағдыларды меңгергереді,
әлеуметтік және кәсіби бірліктерді игереді.
Бірақ, бұл маңызды іс-әрекет ойын формасында іске асырылады да, оқушыларға
интелектуалдық, эмоциялық және творчестволық тұрғыдан өзін көрсете білуіне
мүмкіндік береді.
Оқытудың ойындық түрлері білімді игерудің барлық деңгейлерін пайдалануға
мүмкіндік береді: өндеуден – қайта жасауға, одан әрі негізгі мақсат –
шығармашылық – іздемпаздық қызметіне дейін. Бұл сатылардан өте келе оқушы
оқудың әдіс-тәсілдерін игере алады.
Ойынды олдана отырып оқыту технологиясының мақсаты да – оқушыны өз
оқуының мотивін, өмір мен ойындағы өз мінез-құлқын түсінуіне, яғни өзіндік
іс-әрекеттің мақсаты мен бағдарламасын қалыптастырып, оның жақын
болашақтағы нәтижелерін алдын-ала болжай білуге үйрету.
Ойынның функциясы өте көп: дидактикалық, танымдық, оқытушылық,
дамытушылық, тәрбиелеушілік т.б.
Барлық ойындарды танымдық беп атасақ қателеспейміз.
Дидактикалық оиындар тетмині дидактика бөліміне мақсатты түрде
кіргізілетін ойындардың барлығына тән. Баланың танымдық белсенділігін,
интелектісін дамытатын ойындардың бірнеше тобы бар:
1-ші топ- заттық ойындар- ойыншықтар мен заттар арқылы жүзеге асады.
Ойыншықтар мен заттар арқылы балалар түрді, түсті, көлемді, материалдарды,
адамдар мен жаруарлар әлемін, олардың арасындағы қарым- қатынастарды т.б.
зеріттеп таниды.
2-ші топ шығармашылық, сюжеттік рольдік ойындар.
Мұнда сюжет- интелектуалдық іс- әрекетің формасы.
- Саяхат ойындары. Бұған кітаптар, карталар, документтер бойынша
жасалатын географиялық, тарихи, өлке танушылық, ізшілер т.б. саяхаттар
жасады. Оқушылар ойша геолог, зоолог, экономист, топограф т.б.
рольдерді атқарады, күнделіктер жүргізеді, хаттар жазады, түрлі
танымдық материалдар жинақтайды. Бұл ойындардың оқушылардың
шығармашылық қиялын дамытудағы маңызы зор.
3-ші топ- дайын ережелері бра ойындар. Бұл ойындар,әдете, оушыдан
жұмбақты шеше білуді, тарқата білуді, болжай білуді, ең – бастысы пәнді
білуді талап етеді.
4-шітоп–еңбек,техникалық,коструктро лық, құрылыс ойындар.бұлойындар
ересектердің кәсіби қызметтерін бейнелейді. Бұл ойындардың барысында
оқушылар оз жұмысын жоспралауға, керекті материалдарды жинақтауға, өзінің
және басқалардың жұмысына сын көзбен қарауға, шығармашылық міндеттерді тез
және дүрыс шеше білуге үйренеді. Еңбек белсенділігі таным белсенділігіне
ұштасады.
5-ші- баланың психикалық сферасына әсер етуге негізделген жаттығу
ойындары, тренингтер. Өзара жарысқа негізделген бұл ойындар ойнаушы
балаларға салыстырмалы түрде өздерінің дайындық, жатығу деңгейін аңғарып,
одан әрі детілдіру жолдарын көрсетеді.
Ең жақсы деген ойындар өз бетімен оқуға негізделген. Олар оқушыларды
біліммен, біліктермен және дағдылармен қарулануға бағыттайды. Оқтудың екі
негізгі компоненттен тұратыны белгілі: керекті ақпаратты жинау және дұрыс
шешім қабылдау. Оқушылардың дидактикалық тәжірибесін толықтыратын да осы
компоненттер. Бұл жерде психологиялық сипаттағы дамушы ойындарды да атап
кеткен жөн: кроссвордтар, викрориналар, ребустар, криптограммалар т.б.
Дидактикалық ойындардың нәтижелі, біріншіден, оларды қолданудың
жүйелігіне; екіншіден, ойын бағдарламалырының мақсаттылығына тығыз
байланысты. Ойынның мақсаты оқтудың басты мақсатымен үндес оқушының
білуге, білімге деген құштарлығын ояту.
Іскерлік ойынның жүргізілу технологиясы(М. Валиеваның құрастыруы бойынша
):
1.Дайындық кезеңі.
1. ойынды дайындау:
▪ Сценариін дайындау:
▪ Жоспар құру;
▪ Жалпы сипаттау;
▪ Мазмұнын меңгеру;
▪ Материалмен қамтамасыз ету.
2.Ойынға кіріспе:
▪ Проблемалық мақсат қою;
▪ Шарттарын білу;
▪ Топ құру:
▪ Рольдерді бөлісу;
▪ Регламент белгілеу;
▪ Жалпы түсінік беру;
▪ тиісті консультация беру.
3.Ойынды жүргізу кезеңі.
1.Топтық жұмыс
▪ әдебиеттерман жұмыс
▪ тренинг;
▪ ойлану;
▪ ойыншылармен жұмыс.
2. топ аралық жұмыс, пікірталас:
▪ топтардың жұмысты баяндауы;
▪ нәтйжені қорғау;
▪ пікірталас туғызу.
Талдау және қорытындылау кезеңі.
▪ Ойынға қорытынды жасау;
▪ Талдау, рфлексия;
▪ Баға және өзіндік баға;
▪ Ұсыныстар беру.
4.Ақпараттық технологиялар.
Соңғы жылдары компьютерлік технологиялар деген ұғым ақпаратаық
технологиялар терминімен алмастырслуда. Бүкіл ақпаратаық технологиялар
компьютерлік оқытумен байланысты. Қазіргі күннің қажеттілігі- қарқынды
күщейте (инстенсивті ) оқытудың ашық жүиелерін жасау және қолдау. Бұл
жүйелер студеннтке өзіне тиімді оқыту технологиясын таңдап алуына және жеке
даму бағдарламасын құруынамүмкіндік береді. Бірақ, қарқынды күшейте
оқытудың ашық жүйелерін синтездеуді іске асыру төмендегідей шарттарыды
орындағнада ғана мүмкін болады:
▪ Оқыту үрдісі жүргізілетін ортаның сипаттарын жан- жақты есепке алу:
педагогикалық ортаның мазмұндық сипаты студенттердің білім, білік,
дағдыларымен, танымдық және мәдени потенциалымен, оқуды және
өздігінен жұмысты ұйымдастыруының әдістерімен және формаларымен
анықталады;
▪ Оқыту үрдісінің студент жеке тұлғасына қатысты бейімделу
принціптерінің ұсталуы; бұл принцп практикада студенттің пәнді
игеруінің тармақталған бағдарламасын жасау арқалы ісек асады (пәннің
ішкі және сыртқы модульдерін құрастыру);
▪ Студенттердің жалпы ғылымдық және арнаулы білімдерді қысқаша түрде,
базалық білімдер берілген пәннің логикалық конструкциясын жоьалау
арқылы жеке игеруін жылдамдату принципі.
Пәннің жалпылама логикалық кострукциясын жобалау алгоритмі . төмендегідеи
процедуралардан тұрады:
1.Мазмұнды бөлек элементтер жүйесі түрінде елестету қарастыру;
2.Базалық білімдерді бөліп қарастыру үшін элементтердің өзара
байланысының матрицасын жобалау.
3. Базалық білімдерді символдық, графикалық т.б. түрлерде моделдеу;
4. Базалық білімдерді неғұрлым жалпы ұғыдар мегн олардың арасындағы
жүйелік байланыстарды анықтау үшін қайта жақтау;
5. Ғылыми білімнің берілген бөліміне тән танымдық қызметтің жалпы
құрылымын қалыптастыру;
6. Жалпы әді- құралдарымен шешілетін жеке тапсырмалар жүйесін жасау.
Қашықтан білім беру жүйесінің негізгі ұғымдары.
Оқыту-білім алудың және шеберліктер мен дағдыларды қалыптастырудың
мақсатты, жүйелі түрде ұйымдастырылған үрдіс, ал білім беру- бұл тұлғаны
оқытудың нәтижесі.
Қашықтықтан оқыту – бұл оқтушы мен оқушы бірге бола алмаған жағдайда
белгілі бір арақашықтықта оқыту тәсілдері. Тарихи тұрғыдан алып қараасақ
қашықтықтан оқыту бұрын сырттай оқыру деп аталған еді. Ал, бүгінгі күн бұл-
байланыс каналдары арқылы байланысты ауди- бейне және компьютерлік
жүйелерді қолданатын оқыту құралдары. Күндізгі және сырттай оқу формалары
сияқты қашықтан оқыту да білім беру процесінде оқырудың компьютерлік және
телекоммуникациялық технологияларына енгізілген ең озық дәстүрлі және
инновациялық әдістері, формалары мен құралдары қолданылатын білім алудың
бір формасы болып табылады.
Қашықтықтан білім беру- қашықтықтан оқытумен тығыз байланысты. Қазіргі
күнгі ғылымдар қашықтан білім беру – бұл білімді қолма- қол беру процесі
(ол үшін оқу орталығы мен оқтушы жауапты), ал, қашықтан оқыту – бұл білімді
қабылдау процесі ( бұдан оқушы жауапты ) деген ұғым қалыптасқан.
Қашықтықтан білім беруде білім беру прйесінің негізін өзіне ынғайлы жерде,
арнаулы оқу құралдары мен өзіндік сабақ кестесі және оқтушысымен телефон,
электрондық почта арқылы байланысу мүмкіндігі бар оқушының білім мақсатқа
бағытталған және бақылап отыратын қарқынды өзіндік жұмысы құрайды.
Қашықтықтан білім беру- жаңа ақпараттық технологиялар мен мультимедиа
жүйелері негізінде күндізгі, сырттай және кешкі оқыту жүйелерінің
элементтерін біріктіретін, ерекше,жетілдірілген форма. Қазіргі заманғы
телекоммуникациялық және электрондық басылымдар құралдары дәстүрлі оқыту
формаларының жағымды жақтарын сақтай отырып, олардың жетіспейтін жерлерін
толықтыруға мүмкіндік береді.
Білім процесін студенттердің өздігінен оқу принциптеріне негіздеп жаңаша
оқыту да осы қашықтан оқытумен тығыз байланысты. Оқыту ортасы оқушылардың
көп жағдайда,кейде,тіпті мүлдем оқытушыдан кеңістіктік және уақыт
тұрғысынан алыста болуымен сипатталады. Солай бола тұрса да олар кез келген
уақытта телекоммуникациялар құралдарының көмегімен диалогқа түсе алу
мүмкіндігіне ие.
Қашықтықтан оқыту жүйесі (ҚОЖ) қолданушылардың білімділік қажеттіліктерін
қанағаттандырадыруға бағыталған ақпараттық ресустар, өзара қарым- қатынас
протоколдары, ақпараттық бағдарламалық және ұйымдастырушылық- әдістемелік
қамтамасыз етудің жүйелі түрде ұйымдастырылған құралдарының бірлігінен
тұрады.
Қашықтықтан оқыту жүйесі міндетті түрде төмендегідей функциялардың
орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:
▪ Оқушыларға ақпараттық технологиялардың көмегімен үйренілетін
материалдардың негізгі бөлігін жеткізу;
▪ Оқыту процесі барысында оқытушы мен оқыушының өзара интерактивтік
қарым- қатынасы;
▪ Оқыушыларға зеріттелген оқу материалын игеруде өзіндік жұмыс
мүмкіндіктерін қамтамасыз ету;
▪ Оқу процесі барысында оқушылардың білімдері мен дағдыларын бағылап
отыру.
Қашықтықтан білім беру жүйесін құру төмендегідей жүйе ішкі элементтері
бар ерекше педагогикалық жүйе ұйымдастыруға негізделеді;
▪ Оқытудың мақсаты;
▪ Оқытудың мазмұны
▪ Оқытудың әдістері;
▪ Оқытудың құралдары;
▪ Оқытудың ұйымдастырушылық формалары;
▪ Ұқсастыр (идентификация)- бақылау жүйесі;
▪ Оқыту материалдары;
▪ Қаржылық-экономикалық ;
▪ Нормалық-құқықтық;
▪ Маркетингілік ішкі жүйелер.
▪ бағылап отыру.
Қашықтықтан білім беру жүйесін құрудық қажеттіліктері мен мүмкіндіктері
төмендегідей факторларға тікелей байланысты:
▪ Кәсіби білім алудағы шектеулі (білім алудың түрлері себептерге
байланысты мүмкін болмауы,оқыту құнының жоғарлылығы, уақыт жағынан
шектеулер қойылуы және т.б) :
▪ Жоғарғы оқу орындарының, біліктілікті көтеру факультеттерінің және
де т.б. типтегі білм беру мекемелерінің өткізу қабілетінің
шектеулілігі:
▪ Білімділіктің беделінің артуына байланысты кәсіби білім алуға деген
сұраныстың және қазіргі заманғы телекомуникациялық жүйе құрал
жабдықтарында қызмет ететін мамандарды қайта дайарлау
қажеттіліктерінің артуы ;
▪ Сапалық тұрғыдан мүлдем жаңа ақпараттың технологиялары құралдарының
пайда болуы мен дамуы және телекомуникациялық технологияларды
ақпараттандыру процессінің мейілінше жылдам қарқынмен жүруі.
Қашықтықтан білім берудің принциптері.
1. Қашықтықтан оқыту жүйесінің білім беру процессін жобалаған кезде оған
педагогикалық көзқарастың үстемдігі принципі. Бұл принциптің мәні – ҚОЖ
–ды жобалауды теориялық тұжырымдамаларды жасаудан, яғни іске
асырылмақшы құбылыстардың дидактикалық моделін құрудан бастау
керектігінде.Компьютерлендіру тәжербиесінен байқалғанындай, неғұрлым
педагогикалық жағы ретке келтірілген сайын жүйе соғұрлым тиімдірек
жұмыс жасайды.
2. Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың педагогикалық тұрғыдан
тиімділігі принципі. Бұл принцип ҚОЖ- ды жобалау мен жасаудың әрбір
қадамының тиімділігін педагогикалық бақылауға алуды талап етеді.
Сондықтан да алдынғы орынға техниканы енгізуді емес, оқу курстары мен
білім беру қызметтерін мазмұндық толықтыруды қою керек.
3. Білім берудің мазмұнын таңдау принципі. Қашықтықтан оқыту жүйесінің оқу
курстары мен пәндерінің мазмұны мемлекеттік білім беру стандарттарының
нормативтік талаптарына сай болуы қажет.
4. ҚОЖ ағымындағы ақпараттардың қауіпсіздігін қамтамассыз ету принципі.
Қажетті ақпараттардың сақталу, берілу және қолдану кезіндегі
қауіпсіздігін ұйымдастыру және олардың ұзақ мерзімге сенімді сақтауының
техникалық тәсілдерін қарастыру.
5. Білім берудің бастапқы (сырттық) деңгей принципі. Қашықтықтан білім
беру жүйесінде оқыту- білім, шеберлік, дағдылардың белгілі бір
мөлшердегі жиынтығын талап етеді. Мәселен, оқудан үмітькер тығылықты
білім алу үшін өз бетімен оқу еңьегінің ғылыми негіздерімен таныс
болуы, компьютермен жұмыс жасаудың керекті дағдыларын игеру шарт.
6. Оқытудың технологиясына сәйкестілік принципі. Оқытудың технологиялары
қашықтықтан оқытудың моделдеріне адекватты немесе сәкес болуы
тиіс.Мәселен , дәстүрлі оқытудың пәндік моделдерінде оқытуды
ұйымдастырудың формалары ретінде лекциялар, семинар және тәжербиелік
сабақтары, имитациялық немесе іскерлік ойындар, лобароториялық және
өзіндік сабақтар, өндірістік практика, курстық және дипломдық жұмыстар,
білімді игерудің деңгейін бақылау жүргізіледі.ҚОЖ-дың дамуы барысында
керек болған жағдайда оған қосыоатын жаңа моделдер пайда болуы мүмкін.
Мұндай моделдердің мысалы ретінде обьектіге бағытталған немесе жобалық-
ақпараттық моделдерді атауға болады. Бұл моделдердегі оқытудың
ұйымдастырыушылық формалары ретінде компьютерлік конференциялар,
телеконференциялар, ақпараттық сеанстар , телеконсультациялар, жобалық
жұмыстар және т.б қолдануы мүмкін.
7. Оқытудың мобилділігі принципі. Бұл принцип оқушыға өз бағдарламасын
керекті бағытта түзете немесе толықтыра алға мүмкіндік беретін
ақпараттық жүйелерді, қашықтан білім алуға арналған білімдердің
базарлары мен банктерін жасауға негіздеглен.Бұл жағдайда білім берудің
басқа да бағыттарына ауысу мүмкіндігін қамтамассыз ететін ақпараттық
инварианттық білім беруді сақтау талапетіледі.
8. Қашықтықтан білім берудің қолданыстағы білім берудің басқа формаларына
қарама-қайшы немесе кедергі болмауы принципі.Жобаланған ҚОЖ енгізілген
ақпараттық технологиялар дәтүрлі кәсіби білім еру жүйесіне кедергі
келтірмей, оған табиғи түрде интеграцияланған жағдайда ғана қажетті
әлеуметтік және экономикалық тиімділікті қамтамассыз ете алады.
Қашықтықтан білім берудің ерекшеліктері.
Икемділік.оқушылар көп жағайда лекция, семинар түріндегі сабақтарға
қараспайды.әркім өзі таңдап алған мамандықты қажетті деңгейде игеру үшін
өзіне ғана керекті мөлшерде білім алады.
Модулділік.Қашықтықтан оқыту бағдарламаларының негізіне модулдік
принцип саналады. Оқушылар игеретін әрбір пән немесе пәндер жүйесі белгілі
бір ғылым саласы туралы тұтас ұғым қалыптастырады. Ал, мұның өзі бір-біріне
тәелсіз оқу курстарынан жеке немесе топтық талаптарға жауап беретін оқу
жоспарын құруға мүмкіндік береді.
Параллелділік. Оқыту процессі негізгі кәсіби қызметтің оқумен қатар
жүруіне мүмкіндік береді, яғни, өндірістен қол үзбеуге жағдай жасайды.
Алыстан қызмет көрсету мүмкіндігі. Оқушымен білім беретін мекеме
арасындағы қашықтық (байланыс жүйелері жұмысының сапалылығы жағдайында)
тиімді білім беру процессіне кедергі болмайды.
Қамту. Бұл ерекшелікті кейде Көпшілікіті қамту деп атайды. ҚОЖ
жүйесінде оқитындар саны шектеулі параметрге жатпайды. Олардың көптеген оқу
ақпараттары көздерінен (электрондық кітапханалар, ақпарат базалары) ену
мүмкіндіктері бар, сондай-ақ олар бір-бірімен және оқытушымен байланыс
жүйелері немесе басқада ақпараттық технологиялар құралдар арқылы байланыса
алады.
Рентабелділік. Қашықтықтан оқытудың бұл ерекшелігі оның экономикалық
тұрғыдан тиімділігімен айқындалады.Шетелдік қашықтықтан оқыту жүйелерін
бағалау олардың дәстүрлі жүйеге қарағанда 10 -50 % -ға арзанға түсетінін
көрсетіп отыр. Бұл, әдетте оқу алаңдарын және ақпараттық технологиялардың
техникалық құралдарын тиімді қолдану , сондай-ақ, оқу материалдарының
неғұрлым шоғырландырылған және бір жүйеге келтірілген мазмұнын қолдану, ҚОЖ
технологиясының өте көп таңдаушылар санына бағытталғандығымен
түсінідіріледі.
Жаңа ақпараттық технологиялар. Қашықтықта оқыту жүесінде басым түрде
жаңа ақпараттық технологиялар (компьютерлер, аудио-бейнетехника,
телекомуникациялардың жүйелері мен құралдары т.б.) қолданылады.
Қашықтықтан оқытудың құралдары мен формалары.
Қашықтықтан оқытудың білім берушілік үрдісінде келесі оқыту құралдары
қолданылады.
▪ Баспалық шығарылымдар;
▪ Электрондық басылымдар;
▪ Кәдімгі және мультимедиялық варианттағы компьютерлік оқытушы
жүйелері;
▪ Оқу – ақпараттық аудиоматериалдар;
▪ Оқу – ақпараттық бейнематериалдар;
▪ Қашықтан жүргізілетін лабораториялық практикумдар;
▪ Тренажерлер;
▪ Алыстан қол жеткізілетін білімдер мен ақпараттар базалары;
▪ Электорнды кітапханалар;
▪ Эксперттік оқыту жүйелеріне негізделген дидактикалық материалдар;
▪ Геоинформациялық жүйелерге негізделген дидактикалық материалдар;
▪ Компьютерлік жүйелер.
Қашықтыққа ақпараттар жеткізу технологиясы бойынша қашықтықтан оқыту
мынандай түрлерін бөліп көрсетуге болады:
▪ Баспалық материалдарды почта арқылы тарату (дәстүрлі сыртан оқыту
формасына тән);
▪ Аудио- бейнетаспаларды жәен CD-ROM жүйелерін тарату;
▪ Интереактивті ТВ мен бейнеконференциялар арқылы тарату;
▪ Телеконференциялар, IRC, MOO, VUD (INTERNET жүйесі базасында) арқылы;
▪ Электрондық почта және тарату қағаздары арқылы (INTERNET жүйесі
базасында) тарату;
▪ W W W арқылы тарату.
Соңғы кездерде Internеt технологиясы басқа формаларды ығыстырып
шығаруда. Бұл құблыс ұш жағдайға байланысты:
• Кез- келген оқу моделін неғұрлым арзан және ынғайлы құралдармен
бейнелеуге мүмкіндік беретін Internеt- технологиялардың техникалық
тұрғыда дамуы;
• Internеt жүйесіне қосылудың қарапайымдылығы;
• Жүйеге қосылу құнының төмендігі.
Кейбір жүйелер оқу ақпараттарын алу тәсілдері бойынша ажыратылады:
1. синхронды оқу жүйелері;
2. асинхронды оқу жүйелері
Синхронды оқу үйелері оқу процесіне оқушы мен оқтушының бірмезгілде
қатысуын қаратырады. Бұл жүйелерге;
• интетективті теледидар;
• бейнеконференциялар;
• компьютерлік телеконференциялар;
• IRC;
• MUD;
• MOO жатқызылыды.
Асинхронды оқу жүйелері оқушы мен оқтушының оқыту процнсіне бір
мезгілде қатысуына талап етеді. Оқушы сабақтың уақыты мен жоспарын өзі
таңдайды. Қашқтықта оқыту мұндай жүйелерге баспалық материалдар
негізіндегі, аудио- және бейнетаспалардағы, электрондық почталардағы, WWW,
FTR кутстары жатады.
Қашықтықтан оқытуда, сондай- ақ, синхрондық жүйенің де, ансихрондық
жүйенің де элементерін пайдаланатын аралас жүйелер де қолданылады.
Қашықтықтан білім берудің технологиялары.
Телеконференциялар – бұл екі немесе оданда көп қатысушылардың өзара қарым
– қатынасын ұйымдастыу үшін байланыстың электронды каналдарын пайдалану
процессін. Телеконференция процесінде дыбыс, бейне немесе компьтерлік
ақпараттар жеткізіледі.телеконференцияға жіберілетін хабарлар оның барлық
қатысушыларына бірдей жеткізіледі де , сол арқылы бұл процесті дөмңгелек
стол айналасындағы сұхбат алмасуға ұқсатып отырады. Әрбір конференцияға
тематиканың, этикеттің бұзылмауын қадағалап отыратын кординатор басшылық
етеді.
Телеконференция – аудиоколнференция, бейнеконференция және компьтерлік
конференция сияқты түрі технологтияларға қатысты айтылатын жалпы термин.
Аудиоконференциялар- қатысушылар дауыстың коммуникацияға түсетін
телеконференцияның бір түрі. Аудиоконференцияларды сандық, сонымен қатар
аналогтық байланыс жүйелерінде ұйымдастыруға болады. Аудиоконференцияларды
бір жақты бейнеқатынастарда, срутниктік телевидениеде, сондай- ақ
селектролық кеңестер ұйымдастыруда кеңінен қолдынылады.
Бейнеконференциялар – бұл қажетті ақпараттық бағдарламалық кешендер мен
қамтамасыз етілген екі немесе оданда көп нүктелер арасында бейне көріністер
мен немесе дыбыстық ақпараттармен алмасу әдісі. Оған қатысушылар бір-
біріне шынайы уақыт аралығында көре және ести алады, сондай- ақ, ақпараттар
алмасып, оларды бірігіп отырып өңдей алады. Мұндай жүйе оқушыладың
оқтушылармен тікелей қарым- қатынас жасауына мүмкіндік беретін, олардың
уақытын үнемдейді,жолға кететін шығындарын болдырмайды, жұмысының нәтижесін
жоғарылатады.
Іс жүзінде кез- келген ақпарат түріне тез және оңай түрде жеткізе алу
мүмкіндіктерін ескерсек, бейнеконференцияларды қашықтықтан білім беру
жүйесін ұйымдастырудағы ең тиімді технология ретінде қарастыруға болады.
Компьтерлік телеконференцияларға – жүздеген және мыңдаған интернет
жүйесін пайдаланушылар қатыса алады. Конференцияларға қатысу технологиясы
өте қарапайым – адресін теріп алсаңыз болды. Конференцияға қатысушының
компьютері экранында оған қатысушы өзге мүшелердің пікірі мен айтқан
сөздері көрініп тұрады.Хабарламалар мен пікірлер экранда өте тез пайда
болғанымен телеконференциялардысинхронды құралдар қатарына толықтай қосуға
болмайды. Бұл технолгия өте үлкен көлемді хабарландырулар тақтасын еске
түсіреді. Сол хабарландырулар тақтасындағыдай мұндай да ақпарат көздері
біраз уақыттар бойына сақталып тұрады. Керек болған жағдайда оған қайта
оралып, хаьарламаларды қарап отыруға болады.
5 Модулдік оқыту және рейтинг- бақылау жүйесінің
ерекшеліктері.
Модуль дегеніміз- міндетті түрде оқушының білімен біліктерін тексеру
элементі бар оқу материалының логикалық аяқталған білім. Модульді
құрастырыудың негізінен пәннің жұмыс бағдарламасы алынады. Ол көбінесе
пәннің тақырыптарына немесе өзара байланысты тақырыптар блокына сәкес
келеді. Бір-ақ, тақырыптан айырмашылығы – модельде: тапсырма,жұмыс,
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz