Топырақ шығарудың жабық әдістері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Құрылыс орнының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
Құрылыс өндірісінің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Жер қазу
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...7

Механизация құралдарын пайдалана отырып, жер жұмыстарын жүргізу тәсілдері-
экскаваторлар , скреперлер, бульдозерлер, экскаватор –
драглайндар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .7
Топырақ шығарудың жабық әдістері. Су төгу. Су деңгейін төмендету...8
Жер жұмыстарында гидротехникалық әдістерді қолдану ... ... ... ... ... ...9
Жер қазу жұмыстарында қазан шұңқырлардың көлемін анықтау ... .10
Топырақты бұрғылау және жарылыс арқыл жер жұмыстарын
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18Қысқы жағдайларда жер қазу
жұмыстарын жүргізу.
Техникалық
қауіпсіздік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 18
Бетон қоспасын дайындау және
тасымалдау ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...21
Бетон қоспасын төсеу және
тығыздау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
Бетонды баптау және қалыпты
ажырату ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
Бетондау жұмыстарының арнайы тәсілдері- су астында бетондау, вакумдеу,
торкреттеу ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..26
Бетон жұмыстарын қысқы мазгіліде және ыстық климатта өндіру,
күту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..27
Бетон және темірбетон жұмыстарының көлемін анықтау , калькуляциясын және
жұмыс графигін жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 29
Бетон жұмыстарын өндіргенде қауіпсіздік техникасын сақтау ... ... ... .32
Құрастыру жұмыссының
өндірісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...34
Құрастырмалы элементтердің біріктірілген спецификациясы ... ... ... ..35
Тасымалдау және құрастыруға әзірлеу
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ...36
Құрастыру жұмыстарын өндіруге қолданылатын крндар, ілмек аспаптар – траверс
пен строптар және жүк тасығыш тетіктер ... ... ... ...36
Конструкцияларды көтеру, орнату, уақытша
бекіту ... ... ... ... ... ... ... . ...37
Көп қабатты ірі панельді қаңқасыз және қаңқалы үйлерді
құрастыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .38
Темірбетон конструкцияларын құрастыру тәсілдері, қысқы жағдайда құрастыру
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .40
Ұстындарды
құрастыру ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 42
Техникалық қауіпсіздік
ережелері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
Құрастыру кранның қажетті параметрлерін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... .48
Құрастыру және ілмек аспаптарын
таңдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 50
Негізгі машиналар, жабдықтар, инвентар және құрал аспаптардың
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 51
Негізгі конструкциялар, материалдар және полуфабрикаттардың
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..53

Кіріспе
Мемлекетіміздің экономикасын өркендетудің бағдарламасын жедел іске
асыру, материалдық өндірістің барлық саласының дамуы, халық шаруашылығының
белгілі нәтижеге жетуі күрделі құрылыстың қарқыны мен саласына байланысты.
Қазіргі кезде елімізде көптеген мемлекеттің әр түрлі
кәсіпорындарының салынуына құрылысшылардың қосып отырған үлесі зор.
Құрылысқа республикамыздың жыл сайын өте мол қаржы жұмсалып келеді. Бұл
қаржыларды ұтымды пайдалану, негізгі қорлардың сапалық құрлымын одан әрі
жақсарту және өндірістік қуаттарды барынша жедел іске қосып, игеру керек.
Құрылыс мерзімін елеулі қысқартып, құнын кеміті - құрылысшылар алдына қойып
отырған маңызды міндет.
Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу үшін күрделі қаржыны, шикізат және
еңбек шығындарын азайту, индустрияландыру дәрежесін арттыру, құрылысты
жоспарлау мен ұйымдастыруды жақсарту, құрылыс өндірісі технологиясын
жетілдіру қажет.
Аталған талаптарды іске асыруда құрылыс мамандарын әзерлейтін оқу
орындардың үлесі мол. Бүгінгі күнде оқу орындардың алына қойылған жауапты
міндет – білікті мамандар даярлау. Қазіргі кезде барлық оқу орындары жаңа,
сапалы оқу жоспарлары мен бағдарлама арқылы мамандар даярлау жолына көшуде.
Бұл салада құрылысшы мамандығын даярлау бағдарламасына көптеген өзгерістер
енгізілген. Мысалы, Құрылыс өндірісінің ұйымдастырылуы мен технологиясы
пәнінің мазмұнына көп өзгерістер енгізіп, курстық жобаға көп көніл
аударылған. Студенттер аталған пәнді меңгеру үшін әр түрлі тақырыпқа
курстық жоба жасауға міндетті. Мысалы, оқылған пәннің тақырыптарына
байланысты курстық жоба жер жұмыстары, тас қалау, тұтас құймалы бетон және
темір- бетон құю, металл құрылымдары мен бөлшектерді құрастыру жұмытарына
жасалады.
Дипломдық жобалауда аталған жұмыстардың жобасы біріктіріліп кешенді
түрде беріледі. Сондықтан дипломдық жоба студенттердің оқу мерзімінде алған
білімінің қортындысы болып табылады. Курстық және дипломдық жобалауда,
оқушылар көптеген арнайы оқулықтарды, құжаттар мен нұсқауларды басшылыққа
алады. Ұсынылып отырған оқу құралының мақсаты – студенттерге курстық және
дипломдық жобалауларда әдістемелік көмек беру.

Құрылыс орнының сипаттасы
Шымкент – Қазақстанның оңтүстігінде ежелгі қалардың бірі. Оңтүстік
Қазақстан облысының әкімшілік орталығы. Тұрғыны 526,1 адам. Жерінің аумағы
300 км².
Шымкент қаласының экономикасы тез қарқынмен өсіп, ірі өнеркәсіп
орталығына айналған. Қала орналасқан өңірдің климаты қоңыржай континенттік.
Жылдық орташа температурасы шілдеде 24-26ºC, қаңтарда 4 – 6ºC. Аязсыз
кезеңнің ұзақтығы 187 күнге созылады. Жауын шашынның жылдық орташа мөлшері
400 – 500 мм. Қар жамылғысының қалыңдығы 20 см. Шымкент тау етегі
аймағындағы қуаң, сұр топырқты агроклиматтық белдемде орналасқан.
Шымкент тұрғындарының негізгі бөлігі қазақтар, орыстар және өзбектер
құрайды. 19 ұлттық мәдени орталық бар. Шымкентте 40 тан астам ірі өнеркәсіп
жұмыс істейді. Түсті металлурги, машина жасау, химия, мұнай өңдеужәне жеңіл
тамақ өнеркәсіптері жақсы дамыған.
Құрлыс материалдарын Шымкентцемент АҚ т.б ұсақ кәсіпорындар
шығарады.
Қалада жалпы білім беретін 97 мектеп, 3 мемлекеттік университет, 6
кәсіби орта білім беру оқу орны, колледждер бар. Денсаулық сақтау
мекемелерінен 10 емхана, 7 отбасылық – дәрігерлік амбулатория, әйелдер
босанатн 2үй, диспансер, жедел дәрігерлік жәрдем көрсету, диагностикалық
оратлықтар т.б қызмт көрсететін мекемелер бар. Мәдени және спорт
меемелерінен Ж. Шанин атындағы қазақ драма театры, орыс драма театры, Ш.
Қалдаяқов атындағы облыстық филармония, 3 мәдениет үйі, С. Сейфуллин
атындағы Халықтар достар үйі, 3 кинотеатр, 28 кітапхана т.б демалыс
орындары жұмыс істейді. Қалада 100 спорт зал, 7 стадион, 5 жүзу бассейіні,
3 спорт кешені, балалар мен жасөспірімдердің 4 спорт мектебі бар.

Құрылыс өндірісінің сипаттамасы

Жобаның тақырыбы: 1500 орындық сауда үйі
Ғимараттың ені =30м;
ұзындығы = 30м;
биіктігі=10,5м;
Іргетас - құймалы ленталы;
Сыртқы және ішкі қабырға – майда блокты;
Ұстын- құрастырмалы темірбетон;
Арқалық – құрастырмалы темірбетон;
Төбе және қабат аралық жабын – көпқусты құрастырмалы темірбетон;
Баспалдақ – темірбетон;
Шатыр – битумды мастикадағы 4 қабатты рубероид;
Еден – линолеум, щитті паркет, керамикалық плита, бетонды;
Терезе – 3 қабатты шыныланған;
Сыртқы және қызмет көрсететін есіктер – ағаштан;
Ең ауыр құрастырмалы элементтің салмағы – 6,7 т

Жер қазу жұмыстары
Жер қазу жұмыстары барлық ғимараттар, үймәреттерді салу құрылысында
орындалады.
Жер жұмыстары көп еңбекті қажет еткендіктен мүмкіндігінше машиналар
мен механизмдерді қолдану қажет.
Механизмдерді қолдануға мүмкіндік жоқ жерлерде ғана қолмен қазу
жұмыстары жүргізіледі.
Жер қазу жұмыстарының түрлері: қазан шұңқырлар, катлаван, ұзын
орларды қазу, аймақты және алаңды тік тегістеу, топырақты алдын ала
қопсыту, су ағызу, су беру, сулардың деңгейін төмендету, жерді құрғату.
Жер жұмыстарының көлемі мен сипаттамалары. Салынып жатқан құрылыс
нысанының жобасына сай және олардың ерекшеліктеріне қарай анықталады.
Мысалы: жер асты коммуникацияларына: су құбырлар, газ жүретін құбырлар және
т.б жұмыстарға арналғант ұзын орларды қазу.
Жер жұмыстарының түрлері.Жер құрылыс жұмыстары негізгі, қосалқы және
дайындау жұмыстарынан тұрады.
Дайындау жұмыстары- ағаштарды кесу, ағаш дінгектерін қазып алу,
тастардан тазарту, өсімдіктерді шабу, тұрған үйлерді бұзу, жерді құрғату,
сумен қамтамасыз ету, суларды ағызу, жолдар салу, геодезиялық жұмыстар.
Қосалқы жұмыстар- уақытша қазан шұңқырлар мен катлавандарды орнату,
сулар деңгейін төмендету, топырақтарды жасанды түрде тығыздау.
Негізіг жұмыстар – алаңдарды жоспарлау, катлавандарды қазу,
топырақты қопсыту , қайта тегістеу, катлавандардың түйін жоспарлау,
тазалау, топырақтарды үюге тасмалдау.

Механизация құралдарын пайдалана отырып,
жер жұмыстарын жүргізу тәсілдері- экскаваторлар ,
скреперлер, бульдозерлер, экскаватор – драглайндар

Құрылыста жоғарғы өнімділігінің арқасында өте кең тараған
біршөмішті экскаваторлар, олар жұмыс істеуіне қарай екіге бөлінеді: кері
және тік күректі. Экскаватордың жұмыс істейтін алаңы және көлік құралдар
жері қазым диді, ал оның жылжып отырып алған топырақ учаскесін өтіс деп
атайды.
Тік күректі экскаваторлар өзінен жоғарғы деңгейдегі топырақты қазуға,
көлікке артуға , қазан шұңқырлар мен оларды қазуға қолданылады.Сонымен
қатар өзінен төмен деңгейдегі топырақты да қаза алады.
Кері күректі экскаваторлар өзінің деңгейіндегі топырақты өңдеу үшін
қолданылады. Топырақты екі әдіспен өңдейді:маңдайша және бүйірлі.
Экскаватор- драглайн – жұмсақ топырақты өңдеуге, өзендерді тазалауға,
құм, қиыршық тастарды тиюге, қолданылады. Сонымен қатар ұзын орларды, қазан
шұңқырларды, топырақты артуға қолданылады.
Бульдозерлер- топырақты тию, төсеу, тегістеу, екі метрлік үйіндерді
жасау, 50-100м дейінгі арақашықтыққа дейін топырақты тасу, сонымен қатар
қазан шұңқырларды, орларды жабуға қолданылады.
Скреперлер- топырақты қабаттап өңдеуге, тасымалдауға, каналдар мен
бөгеттерді салғанда топырақты тасуға қолданылады.

Құрылыс жұмыстарын кешенді механикаландыру. Комплектті машиналар
жинағын таңдау

Жер жұмыстарын атқару процесі топырақты өңдеу, оны тасмалдау,
иіндіге немесе атжалға салу және жер ғимаратын өңдеуден тұрады.
Жер жұмыстары технологиялық параметрлері бойынша өзара үйлестірілген
машиналар жиынтығымен орындалады. Олар бір тасқын мен немесе бірнеше
машиналар жиынтықтары мен орындалады және қатар немесе жүйелі істей алады.
Әр жиынтықтардың жетекші машына ретінде экскаваторлар, скреперлер,
бульдозерлер қолданылады.
Жинақ құрамының экскаватормен бірге көлік құралдары, қазан шұңқырдың
түбін тазалау және үйіндідегі топырақты тегістеу үшін бульдозерлер,
үйіндідегі топырақты таптау үшін тығыздағыш машиналар кіреді.
Скрепер жинағы топырақты өңдеу, ауыстыру және тегістеу үшін бір не
бірнеше скреперлерден, қопсытқыштардан, скрепер толтыруын тездету үшін
тығыздалған машиналардан құралады.
Бульдозер жинағы топырақты өңдеу, ауыстыру және тегістеу үшін бір
немесе бірнеше бульдозерден тұрады және топырақты қабаттап таптататын
тығыздағыш машиналардан құралады.
Жұмыс тәсілін және машиналардың үйлесімді жинақтарын таңдау топырақ
түріне, үйінді мен ойманның шамасына, көлеміне, топырақ тасмалдау
қашықтығына, құрылыс мерзіміне байланысты және бір жолата жұмыс өндірісінің
әр түрлі нұсқауларының техника, экономикалық салыстыру нәтижесінде
анықталады.
Әр нұсқаға жетекші машинаның типтік өлшемі таңдалады. Сонымен негізгі
процесті үздіксіз орындау мақсатын қамтамасыз ету үшін қосалқы машинаның
жалпы сменалақ пайдалану өнімділігі жетекші машынаның өнімділігіне тең
немесе көбірек болу керек. Мысалы: экскаватормен кешенді
механикаландырылған өзі түсіргіш автомобильдерге артып, ойманы өңделгенде
үйіндідегі топырақты бульдозермен тегістеген кезде және тығыздағышпен
таптағанда осы талап келесі шарттарды орында тиіс:

Мұндағы - экскаватордың автотүсіргіштіктің,
бульдозердің, топырақ тығыздағыш машинаның сменалық пайда өнімділігі
.
автотүсіргіштің, бульдозердің, топырақ тығыздағыш
машиалардың саны. Жетекші және іріктелетін машиналарды таңдау алдыңғы
технологияға сүйенен отырып және машина сипаттамаларын толық падалану және
оларды орынды жүктеу арқылы анықтау керек. Қазан шұңқырды өңдеу кезінде екі
машина қолданылады.
Бірінші бульдозермен бір м дейін. Жердің қыртысын алады,
сосын жобалау белгісіне дейін экскаватормен немесе драглайнмен өңдейді. Жер
жұмыстарын жүргізу кезінде жетекші машина деп негізгі техникалық
операцияларды орындайтын машиналарды айтады.

Топырақ шығарудың жабық әдістері. Су төгу. Су деңгейін төмендету
Топырақты шығарудың жабық әдістері жер асты коммуникацияларын және
ғимараттың астынан өткізілетін өткелдерді жүргізу кезінде, ашық әдіспен
жұмыстарды жүргізуге мүмкіндік жоқ жағдайларда орындалады.
d=250мм құбырларды 3-4м тереңдікте қазан шұңқырсыз жүргізу
экскаватормен жерді өңдеуден үнемді болады. Мысалы: жер қазу жұмыстарының
көлемі 6 – 10 есеге көбейеді. Жер қазудың жалпы әдістері тесу, бұрғылау,
қысыммен итеру қондырғылары және жабдықтары арқылы жүргізіледі. d= 325мм
дейін құбырларды жерге кіргізіп, оның ішіндегі топырақты алу арқылы жүзеге
асады.
Дренаж дегеніміз жер асты суларын төмендетуге , оларды жинауға,
бұруға, топырақты құрғатуға арналған жасанды құбырлар. Дренаждар ашық және
жабық болып екіге бөлінеді.
Жабық дренаждар арнайы экскаватормен қазылып, түбіне керамикалық
құбырлар салынып, үстіне қиыршық тас, құм төселіп жабылады.
Ашық дренаж құрылыс жұмыстарын орындап біткенше қолданатын арықтар.
Құбырларда су жиналу үшін арнайы тесіктер қалдырылады.
Жер жұмыстарында гидротехникалық
әдістерді қолдану
Гидротехникалық әдіс топырақты сумен өңдеу, шайынды суға айналдырып,
тасымалдауға қажетті болатын жағдайда қолданылады. Бұл әдіс құмды,
тығыздығы төмен топырақтарды тасмалдауға қолданылады. Бұл әдісті қолдану
үшін гидромонитор механизмі қолданылады. Жер снаряды тоғандардан,
көлдерден, өзендерден қажетті материалды алу үшін қолданылады.( құм,
қиыршық тас т.б.)
Гидромеханикалық әдіс гидротехникалық құралдарда жол құрылысында және
құрылыста үлкен алаңдарды өңдеуге қолданылады.
Жетістіктері: қондырғыларының қуатының көптігі , үздіксіз жұмыс
істеуі, кешенді механизациялау,еңбек сыйымдылығының төмендігі, салынатын
ғимараттың сапасы және прцестерді автоматтандыру.
Гидромонитормен өңдеу- топырақты судың үлкен қысымымен жуу арқылы
алады. Шайылған топырақ шайындылары бассейінге түскен соң, арнайы құбырлар
мен немесе арықтар мен керекті орындарға жеткізеді. Топырақты
гидромонитормен өңдеу кезінде биіктігі 20м жоғары болатын топырақ
үйінділеріне гидромониторды бағыттап астын кеулеп қазып, құлатып сосын оны
судың қысымымен шаяды.
Гидромонитормен топырақты өңдеудің екі тәсілі бар: жоғарғы және
төменгі.
Жер сорғыш снарядтар. Өнімділігі жоғары, су астынан 16 м
терендіктерден топырақты өңдеуге қолданылады. Өңдеудің үш тәсілі бар:
эстакадалы, эстакадасыз, төмен тіректі.
Эстакадалы тәсілдер топырақты өңдеу жылжымайтын, жоғарыда орналасқан
құбырлармен іске асады.
Эстакадасыз тәсілдер жерге қойылатын құбырларды әр 0,3-0,6 м сайын
ауыстырып отыру керек.
Төмен тіректегі тәсілдер биіктігі 1-1,5 м болатын екі ұстынды
құбырларды орнатады. Олар тез бұзылып, тез жиналады.

Жер қазу жұмыстарында қазан шұңқырлардың көлемін анықтау

1. Жобаның тақырыбы: 1500 орындық сауда үйі
2.

3. Қазан шұңқцрлардың тереңдігі:2,5
4. Қазан шұңқырлардың қабырғалары тік ( Өскемен)
5. Топырақтың түрі: сұр, қара құмайт
6. Шешімі:

a)

b) Табан белгісі:2,5
c) Қазан шұңқырлардан алынатын топырақтың көлемі

d) Топырақты табан белгісіне жеткізбей қолмен өңдеу 2% аламыз

e) Қазып алынған топырақтың жалпы көлемін табамыз

f) Іргетастарды қайта жабуға арналған топырақтың көлемін анықтаймыз

g) Артық топырақтың көлемін анықтаймыз

Кесте №1
Жер жұмыс көлемін анықтау

№ Орындалатын жұмыстың Өлшем көлемі Эскиз есептеу формуласы
түрі бірліг
і
1 Бульдозер мен тік 1000м²2700 a=30 b=30
тегістеу S=(a b)3=2700
2 Экскаватормен қазып 100м³ 2310,4
алынған топырақтың
көлемі
3 Экскаватордың табан
белгісіне жеткізбей 100м³ 46,2
алған топырақ көлемі
4 Топырақтың жалпы 100м³ 2356,6
көлемі
5 Іргетастарды қайта 100м³ 2303,6
жабуға арналған
топырақтың көлемі

Топырақты бұрғылау және жарылыс арқыл жер жұмыстарын жүргізу

Құрылыста топырақты бұрғылау мына жағдайларды:
a) Жер қыртысының физикалық және механикалық қасиеттерін анықтау;
b) Жер қыртысын жарылыс, қопарыс жұмыстар арқылы өңделгенде.
c) Судың деңгейін түсіруге, елді мекендерді сумен қамтамасыз ету.
d) Басқа әр түрлі арнайы жағдайларда.
Құрылыста кеңінен таралған әдістердің бірі механикалық
бұрғылау.механикалық бұрғылаудың түрлері: айналмалы, соғу, созып айналдыру,
дірілдету. Тиімділігі жыныстардың физикалық, механикалық қасиеттеріне
байланысты анықталады. Мысалы : қаттылық, жарықшақтар, беріктік және т.б.
бұрғылау процестері жыныстарды бұзу, жыныстарды сыртқа тасмалдау, қазылған
шұңқырдың ішкі қабырғаларыныңқұламауын қамтамасыз етеді. Бұрғылау
жұсымтарында өзі жүретін арнайы машиналар немесе экскаватордың, кранның,
трактордың базасында орнатылған жабдықтар қолданылады.
Скважиналар, шұңқырлар қажеттілігіне қарай 5 м дейін және одандр терең
бұрғыланады. Жарылыс жұмыстары тау жұмыстарын майдалауға, топырақты бір
орыннан екінші орынға ауыстыруға, жерді қопсытуға, керек емес құрылысты
бұзуға, үлкен тастарды жинауға, мұздарды жаруға қолданылады.
Жарылыс пен жер қыртысын өңдеу экономикалық тұрғыдан тиімді болып келеді(
жанаржағармай үнемділігі, жұмысшылар мен машиналардың азаюы).

Қысқы жағдайларда жер қазу жұмыстарын жүргізу.
Техникалық қауіпсіздік
Топырақтардың қуыстарында сулардың мұзға айналу нәтижесінде қатқан
топырақ өзінің механикалық қасиеттерін өзгертеді. Жердің тонуына
байланысты топырақтың беріктігі ұлғаяды.
Тонған топырақтың пластикалық қасиеті, тұтқырлығы, оның құрамындағы
тонбаған суға байланысты жоғарлай түседі. Қыс кезеңі түскеннен кейін 5-20
күннің арасында топырақ тонып, қыс өткен соң 15-30 күнге дейін жер тонып
жатады.
Сол себептен оны өңдеу кезінде қосалқы жұмыстар жүргізу керек. Оны
өңдеу кезінде еңбек сыйымдылығы ұлғаяды және жер қазушы, тасмалдаушы
машиналардың кейбір типтерінің қолдануы жіктеледі. Қыс жағдайда жер
жұмыстарында қолданатын тәсілдері:
1. Егер қазу жұмыстарын жазғы айларға жоспарлау мүмкін болмағанда, ол
алаңды тоңудан сақтау шараларын жүргізу қажет.
2. Жер асты және жер үсті суларын бұзу ашық әдіспен төгіп және дринаж
арқылы топырақ ылғалдылығын төмендету. Бұл шаралар жұмыс басталмас
бұрын 1,5-2 ай бұрын жасалады.
3. Жердің үстіңгі бетін жырту, қопсыту 0,5 м дейін, қыстың басында
1-1,5 қар жамылғыларын жасау.
4. Жылуоқшаулағыш , жылу сақтайтын материалдар мен алаңды жабу,
жергілікті материалдарды қолдану қажет (полиэтиленді пленка,
полиэтилен көбіктер).
5. Ыстық сумен, бумен , электр тоғымен от жағу арқылы (сумен, бумен,
арнайы инелерді жерге кіргізу арқылы жүргізіледі).
6. Жерді электр тоғымен қыздыру, электродтармен, электрлерімен,
электр пештермен жүргізеді. Бұл тәсіл көбінесе тиімсіз болып
табылады. Сондықтан осы тәсілдердің ішіндегі ең тиімдісі, яғни
барлық жағынан үнемді болуы тиіс.

Еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздік.
1. Жер қазу жұмыстарын жер асты коммуникацияларын орнықты жерлерде,
тек жазбаша рұқсат қағазбен ғана жүргізіледі. Рұқсат қағазға сол
қазылатын жердің жер асты коммуникацияларының техникалық
қауіпсіздік жоспары тіркелуі қажет. Жұмыс бастағанға дейін
коммунникациялар бар орындарға оны білдіретін белгілер орнату
қажет.
2. Қазаншұңқырлардың, ұзын орлардың үйінділерінің маңайы құрылыс
крандарының, автокөліктердің жүруіне, темір жолдың салынуын
көтергіш қондырғыларды орнатуға тыйым салынады.
3. Жұмысшылардың қазаншұңқырлрдан, оларды өтуі үшін арнайы екі жағында
ұстағышы бар ені 0,6 м болатын өткелдер жасау қажет.
4. Автокөліктерге топырақты тиеу тек қана машинананың артқы немесе
жанын жүргізілуі мүмкін.
5. Қараңғы кезде , тиеу, топырақты арту кезінде арнайы жарықтандыру
прожекторларын қолдану қажет.
6. Қопсыту кезінде жүргізушінің орны теміртормен қоршалу қажет.
7. Электрмен жерді еріту кезінде алаңды қоршап, бас инженер, бас
энергетиктің қатысуымен орындалу керек. Электр монтерлар мен
кезекшілігін ұйымдастыру.
8. Химиялық заттар мен жұмыс жасау кезінде арнайы киімдерін кию
(брезитті киім, резеңке етік, қолғап).
9. Гидромонитормен жұмыс жасау кезінде судың ағу бағытына қарай
жақындамау, 10 м қашықтықта су жабатын қондырғыларды орнату қажет.
10. Жұмысшыларға жұмыстық жағдай жасау жылы бөлмелер, киімдерін
кептіру, демалыс бөлмелерін салу, ыстық тамақпен қамтамасыз ету,
алғашқы көмек көрсету пункттерін ұйымдастыру.

Бетон қоспасын дайындау және тасымалдау
Бетон қоспасын дайындау прцестері :
a. Қоймадан толтырғыш заттарды және цемент араластырғыш қондырғыға
жеткізу.
b. Компаненттерді бөлек- бөлек дозалар мен өлшеу.
c. Араластырылған дайын қоспаларды төсеу орындарына жеткізу.
Бетон қоспасын дайындау кезіндегі ең негізгі операциялардың бірі, оларды
құрайтын компоненттерді механикалық араластыру болып табылады. Кейбір
жағдайларда, мысалы: көлемі аз құрылыс жұмыстарында бетон зауыттары жоқ
аудандарда, жылжымалы араластырғыш қондырғылары қолданылуы мүмкін.
Қоспаның құрамын пайдалануына және оларға қойылатын талаптарға сай арнайы
зертханада таңдайды.
Бетон қоспасын өндіру жұмыстары олардың жылжымалылығымен
жайғасымдылығына байланысты сипатталады. Бетон қоспасы өзінің бір
кемшілігін сақтап қалу қасиетін жайғасымдылық деп атайды. Бетон қоспасын
бетон араластырғыштарда дайындау келесі топтарға бөлінеді:
1. Компанеттерді арту және дайын қоспаларды беруіне қарай:
a. Үздіксіз- қоспаны арту- түсіру үздіксіз орындалады;
b. Циклдық- жоғарыда аталған жұмыстар циклмен орындалады(арту→
араластыру→ түсіру). Бір цикл аяқталғанша келесі қоспаны
дайындауға болмайды .
2. Араластыру тәсіліне қарай :
a. Гравитациялық бетон араластырғышта салынған компонеттер
барабанда күрекшелер мен араластырылады. Бұл жерде жылжымалы
бетон қоспалары дайындалады.
b. Мәжбүрлі бетон араластырғыштарда күрекшелер мен қатар
жұдырықтар қоспаны араластырады. Бұл жерде аз жылжымалы
қоспалар және қуысты жеңіл толтырғыштар мен қоспалар
дайындалады. Бетонның беріктігі олардың араластыру уақытына
байланысты болады. Сондықтан араластыру уақыты СПиП та
анықталады. Мысалы: мәжбүрлік араластырғаштарда- 45 секунд,
гравитациялық араластырғыштарды – 60 секунд.
Бетон араластырғыштардың материалдарды салу реті:
1. Жалпы құйылатын судың 15-20%құямыз;
2. Цемент;
3. Толтырғыш заттар;
4. Ары қарай керекті нормаға жеткенше су құйып дайындаймыз;
Бетон қоспасын тасымалдау. Бетон қоспасы өзінің жылыжымалылығын,
біркелкілігін, маркасын сақтау үшін келесі шарттар орындалу қажет:
1. Бір ыдыстан екінші ыдысқа аудару;
2. Тасымалдау ыдысының түсіруге ыңғайлылығы;
3. Тасмалдау кезінде бетон қоспасының қабаттанбауын қамтамасыз ету;
4. Ыдыстардың қабырғаларын үнемі тазалап тұру керек;
5. Тазалап су мен жуу;
Бетон қоспасын бетон тасмалдаушы машинамен 30км-ге дейін, тасуға болады
(жолдың түріне қарай).
Сонымен бірге құрғақ күйінде артылған компаненттерді құрылыс
объектісіне 5-10 минут қалған кезде суды қосып дайындайды.

Бетон қоспасын төсеу және тығыздау
Қалып пен арматураны бетон қоспасын төсеуі басталуына дейін ұқыпты
тексеру және барлық жасырын жұмыстарға тиісті актылер жасау керек.
Түзілістерді бетондау тұтас құймалы бетон және темір- бетон түзілістер мен
ғимараттарды тұрғызудың ең бір жауапты процестері болады.
Бетондау технологиялық процесіне жұмыс операцияларын үш топқа бөлуге
болады: дайындық, негізгі және қосалқы.
Дайындық операцияларына объекті, бетондау блоктарын, механизмдер мен
құрал- саймандарды дайындаумен байланысты операциялар жатады.
Негізгі операцияларына бетон қоспасын қабылдау, үлестіру және
тығыздау жатады. Бұл операциялар үздіксіз технологиялық жүйелілікпен
орындалады және олардың орындалуы техникалық қызметкердің үнемі бақылауы
мен жасалады. Сонымен бетон жұмыстарының журналы жүргізіледі, онда
көрсетілетіндер: бетондаудың басталуы және соңының датасы; бетондалатын
түзілістің аты; бетонның берілген маркасы;бетон қоспасының жұмыс
құрамы;оның бетон араластырғыштан шыққандағы және төселгендегі
температурасы; қалып типі; қоспаны тығыздау тәсілі(дірілдеткіш түрі);
түзілісті қалыптан ажырату датасы;
Қосалқы операциялар бетондауға ілеспелі болады және мыналардан
тұрады: көлік құралдарын және құрылғыларды ( діріл тасығыштар, діріл
науарлар, діріл пілтұмсықтар, бетон тасушы машиналар) орнату, бекіту және
ауыстыру.
Тұтас құймалы түзілістерге төселген бетон қоспасын тығыздау найзалау,
таптау, дірілдету және вакумдаумен жүзеге асыралады. Тығыздау мақсаты –
қалып формасын бетон қоспасымен жақсы толтыруды қамтамасыз ету, сондай ақ
оның тығыздылығын көтеруге жеткізеді. Ол өз кезегімен бетонның беріктігін,
аязға төзімділігін, су сіңірмеушілігін арттырады және оның басқа
қасиеттерін жақсартады.
Бетон қоспасын таптау қол және пневматикалық таптағыштармен жүзеге
асырылады. Бұл тәсіл арматурасы аз түзілістерге қатты бетон қоспасын
төсегенде және жақында орналасқан жабдықтарға дірілдеткіштің әсері тиетін
жағдайларда өте сирек қолданылады.
Бетон қоспасын тығыздаудың негізгі тәсілдері дірілдету (дірілмен
тығыздау) болады, ол екі параметрмен: теңселу жиілігі және амплитудамен
сипатталады. Өнеркәсіп кәсіпорындары теңселу жиілігі 3-тен 20 мың тер мин
дейін және амплитудасы 0,1-ден 3 мм-ге дейін дірілдеткіштер шығарады.
Дірілдеткіштер бетон қоспасына тербеліс беру тәсілі бойынша бетон
қоспасының қабатына жұмыс органымен батырылатын ішкі (терең), бетон
қоспасының қабатына (діріл брусына немесе жұмыс алаңшасына) орнатылатын
үстіңгі және қалыпқа бекітілген сыртқыға бөлінеді.(1-сурет)
Ең тиімдісі ішкі дірілдету болады, сонымен бетон қоспасының
тығыздалатын қабаттың қалыңдығы оның жұмыс бөлігінің 1,25- нен артық
алмайды. Қоспаның жеке қабаттары өзара жақсы тұтасу үшін бұрын төселген
қабаттарға дірілдеткішті жарым- жартылай тереңдету керек жәнеде арматура
мен бетон қоспасының жабысу беріктігін азайту үшін дірілдеткішті арматураға
сүйеуге болмайды (2, а – сурет).
Бір орында дірілдету ұзақтығы дірілдеткіш типіне және бетон
қоспасының жылжымалылығына байланысты.
Бетон қоспасы үстіңгі дірілдеткіштермен жеке үздіксіз тілім- тіліммен
тығыздалады және де әр алдағы тілім келесімен 10-15 см асыра басылып отыру
керек (2,б- сурет).
Жиі арматураланға түзілістерді (ені 60 см-ге дейін бағаналар
қалыңдығы 30 см-ге дейін қабырғалар) тығыздағанда қалыптың сыртына
бекітілген сыртықы дірілдеткіштерді қолданылады. Соңғы жылдары
суперпластиктер қосымшасымен дайындалған бетон қоспасы дірілдетусіз
қолданып жүр.
Соңғы жылдары суперпластиктер қосымшасымен дайындалған бетон қоспасы
дірілдетусіз қолданылып жүр. Қоспаны жоғары аққыштығы себебінен
конструкцияға оны үлестіру операциясын болғызбайтын гравитациялық тәсілмен
(ауырлық күш әсерімен) төсейді. Тек бұрыштар, жапсар және арматурсы өте көп
жерлердің бетон қоспасын икемі білікпен уақытша дірілмен өңдеу қажет
болады. Қоспаны дірілдетусіз төсеуді қолдану бетондаудың еңбек сыйымдылығын
кемітеді (шамамен үштен бір), жұмыс барысын тездетеді және энергия
шығындарын азайтады.
Құйылған қоспаны конструкцияларға және қысым тәсілімен- бетон
сорғыштармен беруге болады. Көбінесе қатары В30-дан артық жоғары берікті
бетондар үшін С-3 суперпластификаторлар және қатарлары В12,5-В30 бетондар
үшін арзанырақ суперпластификаторлар МЛС (модификацияланған лигносульфат)
қосымшаларын қолданудың практикалық тәжірибесі бар. Лигносульфаттар
өнеркәсіптің қалдығы болады. Олардың хлоры кальциймен бірге үйлескен
модификациясы қатуды тездетуге,ал цемент- жоғары жылжымалығын сақтау үшін,
әсіресе ыстық ауа райында пайдалнады.

Бетонды баптау және қалыпты ажырату

Бетон қату прцесінде гидратация әсерлестігі өтеді, соның нәтижесінде
цемент минералы сумен әрекет жасап, жаңа қоспалар пайда болады.
Сондықтан жоғары сапалыжәне жобаланған маркалы бетон алу үшін бетонды дұрыс
баптау керек, әсіресе оның бастапқы қату кезеңінде.
Бетонды баптау депоның қатуы үшін әдеттегі температура – дымқылдық
тәртіпті қамтасасыз етуді ұғынады. Жаңа төселген бетонды бастапқы қату
кезеңінде шайқалу, механикалық бүліну, шыжыған ысиық, күн сәулесі, жел,
әсіресе аңызақ жел, тез кебу немесе желдету және температураның шұғыл
өзгеруінен сақтау керек.
Бетонды баптау тәсілдері түзілістің түріне, цемент типіне, жергілікті
және климаттық жағдайларға байланысты. Баяу қататын цементте дайындалған
бетонды баптау мерзімі 14 тәуліктен, дағдылы портланд- цементте -7 және тез
қататын (глиноземді) цнментте – 3 тәуліктент кем болмау керек. Сонымен
бапатау мерзімі ыстық және құрғақ ауа райында көбеюі мүмкін.
Жаңа төселген бетонның ашық беттері кенеппен, жөкемен, дымқыл
үгіндімен және 10-12 сағ.кешікпей, ал ыстық және желді ауа райында бетондау
аяқталған соң 2-3 сағ.кейін сылауды бастау керек. Тәуліктің қай мезгілде
болса да себу мерзімділігі бетонның тұрақты дымқыл күйін қамтамасыз ету
керек.
Бетондалған түзілістердің үстінен бетон 1,5 МПа-дан кем емес беріктік
алуға дейін өтуге және адамдар жүруге, сонымен қатар ағаштар мен қалыптар
орнатуға рұқсат етілмейді.
Мөлшерлер бойынша және сеппен бекітілген уақыт өткенен кейін
түзілістерді қалыптан ажыратады. Ол тұтас құймалы түзілістерді тұрғызудың
кешенді процесінде ең маңызды және көп еңбек сіңіруді қажет ететін
операциялардың бірі болып табылады.
Түзілістерді формадан ажыратуды қалыпты қайта қолдану мақсатымен
бетон беті сапасының бұзылмаушылығын қамтамасыз етіп ұқыпты жасау керек.
Ажырату бетон қажетті беріктікті алған соң басталады. Қалыпты алуды
кешіктіру керек емес, себебі бұл оның айналымдылығын азайтады.
Қалыпты көтергіш элементтері бетон түзілістерінің бұзылмаушылығын
қамтамасыз ететін беріктікке жеткен соң алынады. Бұл беріктік нақты
мөлшерінен 70%-тен кем болғанда: аралығы 3 м-ге дейін тақталар және
аралығы 6 м-ге көтергіш түзілістер үшін 70%, аралықтары 6 м-ден артық
түзілістер және ширатылған арматурасы бар түзілістер үшін жобалықтан 80%
болады. Егер нақты күштің мөлшері 70%-тен артық болған жағдайда күш алатын
қалып осындай түзілістердің бетон жобалық беріктікті алғаннан кейін
ажыратылады. Қатты көтергіш қаңқалармен арматураланған түзілістерде бүйі
жақ және күш алатын қалыпты бетон беріктігі жобалықтың 25%-не жеткен соң
рұқсат етіледі.

Бетондау жұмыстарының арнайы тәсілдері- су астында бетондау, вакумдеу,
торкреттеу

Бетондардың арнайы тәсілдері – су астында бетондау, вакуум, торкрет
әдісін қолдану, қатаю прцесі кезіндегі күтім сапасын бақылау.
Торкреттеу және су астындағы бетондау жұмыстары арнайы бетондау
тәсілдеріне жатады.
Торкреттеу- беткейіне сығылған ауа қысымы мен, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.