Дидактикалық ойынның бала дамуына ықпалы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...3

1. Оқу процессінің барысында ойынды пайдаланудың теориялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .5
1. Мәселенің тарихы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
2. Ойынның психологиялық
негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .6
3. Оқу процессінің барысындағы ойын технологиясы. Дидактикалық ойындардың
оқушының дамуына тигізетін
ықпалы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... 10

2. Зерттеу
мәліметтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..17
2.1 Оқу процессінің барысындағы мұғалімнің ойын технологиясын
пайдаланудағы тәжірибесінің
сараптамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Мұғалімдерге арналған
ұсыныстар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .18

ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 21
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25

КІРІСПЕ

Ойын – ақпаратты өңдеп, меңгерудің балалар үшін тиімді жолдардың бірі.
Ойын барысында баланың ойы менс қиялының қаншалықты жоғары деңгейде екені,
оның сезімталдығы, белсенділігі, қарым-қатынасқа деген құштарлығы көрінеді.
Тақырыптың өзектілігі. Қызықты ойын баланың ойының белсенділігін
арттырады. Сол арқылы оқушы кәдімгі дәстүрлі сабақтан гөрі, ойын барысында
меңгерілген білімді жақсы есінде сақтайды. Дегенмен, сабақ тек ойын түрінде
өту керек деуге болмайды. Ойын – бұл тек қана әңгіме, бақылау және тағы сол
сияқты әдістердің қатарында қолданылса ғана белсенді жұмыс істей алатын
әдістердің бірі.
Ойнау арқылы, балалар білімдері мен біліктіліктерін іс-жүзінде әр түрлі
жағдайларда қолдана алады. Ойын – баланың құрбыларымен қарым-қатансқа енуге
көмектесетін өзіндік іс-әрекеті. Оларды ортақ мақсат, сол мақсатқа жету
жолындағы талпыныстар, ортақ ойлар мен әрекеттер біріктіреді.Ойын
барысындағы ойлар мен әрекеттер баланың санасы мен есінде терең із
қалдырады. Сондықтан жас өспірімнің жағымды, қайрымды, сезімтал тұлға болып
қалыптасуына үлкен әсер тигізеді.
Ойын баланың тұлға болып қалыптасуының барысында оның еңбекқорлық,
моральдық, эстетикалық қасиеттерінің, тіпті дене бітімінің қалыптасуына зор
әсер етеді. Баланың әлеуметтік талаптары мен қызығушылықтарын
қанағаттандыру үшін сабақ үстінде ойын технологияларын қолдану міндетті
түрде қажет.
Ойын білім беруде өте пайдалы технологиялардың бірі болып табылады. Ол
сабақтағы оқу барысымен, күнделікті өмірдегі бақылаумен тығыз
байланысты.Оқушылар ойын арқылы ойын мақсаттары мен міндеттерін шешуді,
білімдерін іс- жүзінде, сөз жүзінде қолдануды пайдалануды үйренеді.
Жиі ойын жаңа білімді хабарлау үшін, білім көкжиегін кеңейту үшін
қолданылады. Ересектер еңбегіне қызығушылықтың тууымен қатар балалардың
батырлық пен ерлікке деген, қайрымдылыққа деген талпыныстар байқала
бастайды. Осының барлығы ойынның баланың дамуына қаншалықты әсер тигізе
алатынын көрсетеді.
Сонымен ойындар оқу процессінің өзекті мәселесіекні жоғарыда аталғаннан
көрінеді.
Тарихнамасы. Мәселенің өзектілігі курстық жұмыстың тақырыбына әсер
еткені айқын байқалады. П. И. Пидкасистый [4]., Мануйлеко З. В. [2]., Д.
В.Эльконин [9]., И. Хейзинга [5] сияқты ірі тұлғалардың еңбектерін сараптау
арқылы зерттеудің мақсты мен міндеттері анықталады:
Мақсаты: Оқу процессінің барысында ойын технологияларының әдістемесін
ашып көрсету;
Мақсатқа жету барысында келесі міндетер шешіледі:
-Зерттелген әдебиет негізінде ойын әрекетінің оқу процессіндегі не
үшін қажет екендігін және сабақтағы ойынды ұйымдастыру әдістемесін анықтау;
– Ойын технологиялары сабақта қаншалықты жиі қолданылатыны және оның
белсенділігі мен тиімділік деңгейін анықтау;
Жоғарыда аталған міндеттердің педагогикалық зерттеудің бірқатар әдістер
шеңберін анқытауға мүмкіндік берді:
– әңгімелесу.
– суалнама.
– бақылау.

1. Оқу процессінің барысында ойын технологияларын қолданудың теориялық
негіздері

1.1 Мәселенің тарихы

Ойын, ойнау сөздері өте көп мағыналы болып келеді. Ойын сөзі
көңіл көтеру мағынасында көбірек қолдылады. Ауыспалы мағынада Е. А.
Пидкасистыйдың ойынша ойын түсінігі әр түрлі ұлттарда әр түрлі
мағыналарда қолданылады [4]. Мысалы, ежелгі гректердегі ойын ұғымы тек
балаларға тән деп тұжырымдалған. Еврейлерде ойын сөзі әзіл, күлкі деген
мағыналарда қолланылған. Нәтижесінде барлық европалық халықтардың
тілдерінде ойын сөзі бір жағынан ауыр жұмыстан тыс уақыттағы іс-әрекет,
екінші жағынан – адамның қызығушылығын тудырып, көңіл көтеру құралы ретнде
түсіндірілген.
Осылай, бұл ұғымға бала әрекетінен басқа театр сахнасындағы
кейіпкерлердің трагедиялық қойылымдарға қатысуына дейінгі іс-әрекеттерді
атай бастады.
Ойын сөзі ғылыми түсінік болып табылмайды. Сондықтан болар әр кездегі
ғалымдар бұл ұғымды нақты тұжырымдай алмай отыр.
Саяхаттанушылар мен этнографтардың қоғамдағы баланың орны туралы
мәлімет бар деректерде баланың дамуына ойынның қаншалықты қажет екенін
көрсетеді.
Қоғам дамуының түрлі сатыларында, әсіресе қарапайым құралдар арқылы
терімшілдік қоректенудің негізгі тәсілі болған кезде ойын болмаған еді.
Балалар ересектер өміріне ерте енетін. Еңбек құралдарының күрделенуі,
аңшылық пен мал шаруашылығына ауысу қоғамдағы бала орнын өзгертті.
Болашақ аңшы, малшы және т. б. дайындау талаптары пайда болды. Осыған
байланысты ересектер өздерінің құралдарына ұқсас балалары үшін ойыншық
құралдарды жасай бастады. Ойын-жаттығулар пайда болды. Ойыншық құралдар
баланың өсуінің барысында үдкейіп, ересек адамдардың құралдарына ұқсай
бастады. Қоғам баланың келешекте еңбектің әр түріне қатысуна мүдделі болды.
Сондықтан балалардың түрлі ойын-сайыстарға қатысуын қадағалап, бақылап
отырды. Бұл баланың үлкендердің өміріне араласу үшін баланың өзіндік бір
емтихан тапсыру түрі болды.
Келешекте сюжеттік-рольдік (немесе сюжеттік) ойын пайда болады. Ойын
барысында бала үлкендерің өміріне сәйкес белгілі бір рөлде ойнайды.
Өз бетімен ойнап жүретін балалар бірігіп, өздерінің белгілі бір
ойындарын ұйымдастырады. Негізінен бұл ойында ересектердің өмірлерін
қайталайды.
Ойынның тарихи дамуы қайталанбайды. Онтогенезде хронология бойынша
бірінші рөлдік ойын болып табылады. Рөлдік ойын баланың мектепке дейінгі
шағында әлеуметтік санасының қалыптасуының басты және негізгі көзі болып
табылады.
Сонымен, балалық шақтың ажырамас бөлігі ойын болып табылады. Мәдениетте
қаншалықты балалық шақ көбірек қарастырылса, соншалықты ойын қоғам үшін
маңызды болады.

1.2 Ойынның психологиялық негіздері

Ойын ғылыми зерттеулердің пәні мен объектісі ретінде қолдана бастағанға
дейінгі уақытта бала тәрбиесінің маңызды құралдарының бірі ретінде
қолданыла бастады.Тәрбие ерекше қоғамдық функцияға бөлініп шыққан кезең өте
ерте кезеңмен сәйкес келеді. Әр түрлі педагогикалық жүйелерде ойынға әр
түрлі рөл бөлінген. Бірақ, ойынға назар аударылмаған бірд бір тәрбие жүйесі
жоқ [1; 42-43 бб.]. Ойын тек тәрбие мақсатында ғана емес, сонымен бірге
оқу бағдарламасын меңгерудегі ролі зор. Осыған орай ойынның баланың дамуына
қандай әсер тигізетінін нақты анықтау және балаларға арналған тәрбие жұмысы
жүйесіндегі мекемлердің орнын табу қажеттігі туып отыр.
Яғни, басқа әрекет барысында шектеулі түрде дамып, керісінше ойын
барысында баланың психикалық жағынан қандай қасиеттері дамитынын анықтау
қажет.
Баланың психикалық және тұлғалық қасиеттерінің дамуы үшін ойынның
қаншалықты әсер ететінін зерттеу қиынға соғады. Бұл жерде таза түрдегі
тәжірибеден бас тартуға тура келеді. Себебі, бала өмірінен ойынды алып
тастау мүмкін емес. Ойынысыз баланың тұлға болып қалыптасу процессі де
жүрмейді.
Ойынның басты маңызы баланың мотивациялық-талаптық аясына байланысты.
Д. Б. Элькониннің еңбектеріне сәйкес мотивтер мен талаптар мәселесі
алдыңғы қатарлы өзекті мәселелердің бірі болып табылады [9; 29 б]
Ойынның сәбилік кезеңнен мектепке дейінгі кезеңге трансформациясының
негізінде адамзат құралдарының шеңберінің кеңеюі жатыр. Бұл шеңбердің
кеңеюі баланың алданда үлкен әлемді тану сияқты мәселе болып туады.
Бұл процестің негізінде баланың жаңа әлемді, ересектер әлемін, бұл
өмірдің функцияларын, қатынастарын ашу сияқты әрекет жатады. Бала бұл
кезде әлі үлкендердің өзара қоғамдық қарым-қатынастарын мәнін де, қоғамдық
функцияларды да, қоғамдық маңыздылығын да білмейді. Ол өзінің
қызығушылықтарына сәйкес әрекет жасайды, өзін объективті түрде ата-анасының
немесе кино кейіпкерінің орнына қояды. Осының барысында ересектердің
әрекеттеріне байланысты эмоционалды түрде бағытталу пайда болады. Яғни,
ақыл-ой эмоционалды-әрекеттік толғаныстармен байланысты болады.
Педагогикада ойын баланың талаптық аясының ажырамас бөлігі ретінде
қарастырылады. Ойынның мәні мен маңыздылығы баланың өзіндік мотивтерінің
пайда болуымен шектелмейді. Ойын барысында мотивтердің жаңа психологиялық
формалары пайда болады. Гипотезаға сүйенетін болсақ, дәл ойын барысында
тікелей қызығушылықтар мен қажеттіліктерден сананың шегінде жалпылама
мотивтерге өту процессі жүреді.
Ойынның оқыту үрдісіндегі ерекше рөлі ерте кезден белгілі. Ұлы
педагогтар мен ғалымдар баланы тәрбиелеудегі ойын рөлін жоғары бағалаған
және өз жұмыстарында тиімді пайдалана білген. Ойын кезінде адамның толық
және ойламаған жерден қабілеті ашылады.
Бала өмірге келе салысымен ойын арқылы өзін қоршаған ортамен,
табиғатпен танысымен және сол арқылы дамиды, өседі. Шетел тілі сабақтарында
оқушының ақыл- ойын, танымдық үрдістерін жетілдіру және сабаққа деген
қызығуын арттыруда ойынның рөлі зор. Ол сабақтың сапасын арттырады және
оқушылардың белсенділігін, шығармашылықойлау қабілетін дамытады.
Ойын кезінде барлық оқушы бірдей, өйткені, брлығы да не істесем, қалай
айтсам женемін, қалай нәтижеге жетемін деген мақсатта жұмыс істейді.
Тақырыпты білмей отырған оқушының ойын кезінде қорқынышы, ұялшақтығы
жойылып, басқа балалармен бір деңгеейде жұмыс істей алады. Тез тілдік
материал жатталады, ол оқушы өзінің басқалармен бірге сабаққа қатысқанына
конілі толып отырады.
Балалармен әр түрлі ойындар ойнауға болады. Кейбір ойындар тілді
жаттықтыру үшін қолданылады, ал енді біреуі арнайы бір жағдаятқа негізделіп
келеді және ол бір драмалық шығармаға ұқсайды, өйткені, оның өзінің ой
желісі, соған қатысты кейпкерлеріболады. Егер жағдаят балалардың өмірімен
байланысты болса, онда олардың қызығуы артады, бір-бірімен саысқа түсіп
эмоциялықкөніл күйге жағдай туады. Ойын кезінде белгілі бір нәтижеге жету
үшін оқушылар тек қана сөзді ғана қолданып қоймай, сонымен қатар мимика,
жест түрлерін де қолдана алады. Сонымен ойын келесі міндеттерді шешуге
мүмкіндік тудырады:
• Оқушыларды психологиялық жағынан дайындауға;
• Тілдік материалды бірнеше рет қайталауға;
• Оқушының белсенділігін арттыруға;
• Оқушылардың бір-бірімен қарым-қатынасын, ұйымшылдығын дамытуға;
• Тез және дұрыс жауап беруге;
• Сабақты қызықты өткізуге.
Ойынның біз білетін бірнеше түрі бар: граматикалық, лексикалық,
фонетикалық, орфографиялық.
Ойынның сабақтағы орны бірнеше факторларға байланысты: оқушылардың
дайындығына, меңгерілетін материалға, сабақтың мақсатына. Лексикалық
ойындарды сабақтың басында болмаса аяғында, фонетикалық ойындарды сабақтың
басында, грамтикалық ойындардың көбін жаңа тақырыпты өткен кезінде
қолдануға болады. Ойынның нәтижесіне жету мұғалімге байланысты. Мұғалімнің
оқушыға деген сенімі, оларға деген көзқарасы дұрыс болса, олар тек ойынды
ғана емес, басқа да жағдайларда өздерін көрсете алады.
Ойын барысындағы ақыл-ойдың дамуы туралы сөз қозғамас бұрын кез келген
ойлық әрекеттің қалыптасуы қандай сатылардан өтетінін атап кету қажет:
❖ материаолдық заттардың негізіндегі қалыптасу сатысы;
❖ жоғарыдағы әрекеттің қатты дыбыс аясындағы қалыптасу сатысы;
❖ өзіндік ақыл-ой әрекетінің қалыптасу сатысы.
Баланың ойын барысындағы әрекетін қарастыра отырып, заттардың мәнімен
әрекет жасайды, дегенмен, әлі де олардың материалдық орынбасарларына –
ойыншықтарға сүйенеді. Ойындағы баланың әрекеттерінің сапасының дамуының
сараптамасы, баланың есейген сайын ойыншықтарға сүйенуі қысқаратынын
көрсетеді.
Егер дамудың бастапқы сатысында балаға міндетті түрде ойыншық қажет
болса, кейін зат –ойыншық (материалдық орынбасар) сөз арқылы шығады. Яғни,
заттың атауы және жалпылама, қысқа әрекеттер арқылы сөз пайда
болады.Сонымен, ойын әрекеттері аралық сипатқа ие болады. Ендеше, заттардың
сипаттамаларының пайда болуы, сөздің пайда болуы арқылы баланың сөйлеу,
ойлау, еске сақтау және т. б. қасиеттері дамиды.
Баланың ойша заттан бөлек қалыптасатын атаулар, сипаттамалар арқылы бір
уақытта баланың қиялы дамиды. Ойын – ақыл-ойдың әрекеті болып табылады.
Себебі, ойын барысында бала қарапайым төмен сатыдан ойлау, сөйлеу арқылы
қиялын дамыту арқылы күрделі сатыға өтеді.
Ойын әрекеттерінің функционалдық дамуы онтогенетикалық дамуға еніп,
ақыл-ой әрекеттері үшін даму зонасын қалыптастырады [12; 40-41 бб. ]
Ойын әрекеті арқылы баланың мінез-құлқының қайта құрылуы басталады.
Яғни баланың мінез-құлқы саналы түрде жүзеге аса бастайды. Саналы түрде
әрекеттің жүзеге асуы дегеніміз баланың қоғамдағы, яғни бала-бақшадағы,
отбасындағы, құрбыларының арасындағы орнына тәуелді болып, белгілі бір
нормаларға сүйенуі.
А. В. Запорожец бірінші болып баланың ойын барысындағы қимылдары мен
тікелей тапсырма жағдайындағы қимылдарының ерекшеленетінін аңғарған еді
[1; 48 б.]. Ол баланың дамуы барысында қимылдарының құрылымы мен ұйымдасуы
өзгеретінін байқаған еді. Бұлардағы дайындық сатысы мен орындау сатысы
айқын көрінеді екен.
Қимылдың эффективтілігі, оның ұйымдасуы баланың ролді орындаудағы
құрылымға тікелей байланысты.
Ойын оқушы үшін саналы түрдегі тәрбие мен жаңа әрекеттерді көздейтін
алғашқы формасын көздейді.
З. В. Манулейко ойынның психологиялық механизмі туралы мәселені
қозғайды. Оның еңбектеріне сүйене отырып, ойынның психологиялық
механизмінде әрекеттің мотивация үлкен мәнге ие екенін аңғаруға болады [2;
72 б.].
Мотивтерге ғана сүйену жеткіліксіз. Мотивтер әсре ететін психикалық
механизмді табу қажет. Рөлді орындау барысында мінез-құлықтың, қимылдың
үлгісі баланың дамуының келесі этапы болып табылады. Ойында бала екі
функция атқарады: бір жағынан өзінің ролін атқарып, екінші жағынан – мінез-
құлқы мен қимылын бақылап, қадағалап отырады.Саналы түрдегі мінез-құлық тек
қана үлгінің бар болуымен сипатталып қана қоймай, сонымен бірге, осы үлгіні
орындаумен де сипатталады. Рөлді орындау барысында екі жақты функция
атқарылады, яғни рефлексия. Дегенмен бұл әлі саналы түрдегі бақылау емес,
өйткені бақылау функциясы әлі әлсіз, сондықтан ойынға қатысушылардың
жағынан, нақты жағдайдың қолдауын қажет етеді. Жаңа пайда болып келе жатқан
функцияның әлсіздігі осында. Сондықтан бұндағы ойынды саналы түрдегі мінез-
құлықытың мектебі деп атауға болады.
Ойын оқушыларды жаңа әрекетке итермелеп, ынталандырады, әр балаға ойнап
жатқан жағдайды, рөлдерді елестетуге, ойынды жүзеге асыру үшін қажетті
құралдарды анқытауға мүмкіндік береді. Ойында балалар назарын ойын
шарттарына ауларып, сол шарттарды орындауды көздейді. Ойын балаға жарқын
оқиғалар мен құбылыстарды өзінің жеке сезімі арқылы толғанып, өткізуге
мүмкіндік береді. Бірақ, ойын Л. С. Выготскийдің пікірінше, тек өтіп
кеткен жайлы толғану ғана емес, ойын өтіп кеткенді шығармашылықпен
сараптау, болашақта өзі үшін қажетті мәлімет алудың көзі. [1; 7б.]. Ойнау
арқылы бала қоршаған орта туралы жақсы біледі, сол мәселе бойынша ойын
әсемдікпен жеткізе алатындай деңгейге жетеді және т.б. Осылай, ойын
процессінің барысында баланың қиялы дамиды десек те, қателеспейтін
шығармыз.
Сонымен бірге, мұғалім бұл міндетті шешуге аса жауапкершілікпен
жақындағаны шарт. Яғни, баланың ойлау қабілеттерін дамытуға бағытталған оқу-
тәрбиелік процессте түрлі ойын әдіс-тәсілдерін, шығармашылық тапсырмаларды,
көрнекіліктерді пайдалану ұсынылады.
— ертегі және әдеби кейіпкерлерді сөзбен сипаттау;
— әңгіме мен ертегілердегі үзінділерді көрініс ретінде көрсету;
— белгілі бір тақырыпқа балалар арасында сайыс өткізу; ("Менің сүйікті
ертегі кейіпкерім");
— ұжымдық ертегі ойлап шығару ("Жаңа жылдық ертегі"),
— шығарма жазу ("Мен Қазақ хандығының ханы болсам ... ");
— музыкалық шығармаларды тыңдау, сөзбен сурет салу;
— қиялдағы жағдайларды көрініс ретінде көрсету.
Ойын балалардың тату ұжымының қалыптасуының бірдін бір шарты болып
табылады. Ойын, сонымен бірге баланың өз бетімен әрекет жасауы, еңбек,
қайырымдылық, қарым-қатынас жасау, сөйлеу, ойлау, сете сақтау және т.б.
қабілеттерін дамыту көзі. Осы барлық тәрбие әсерлері ойынның баланың
психикалық дамуына, тұлға болып қалыптасуындағы әсерімен тікелей
байланысты.

1.3 Оқу процессінің барысындағы ойын. Дидактикалық ойынның бала дамуына
ықпалы

Оқытудың ойын формаларының (ООФ) технологиялары негізінен оқушының
өзінің оқуының мотивтерін саналы түрде түсініп, яғни өзі үшін мақсат қоя
алатындай деңгейге жетуіне бағытталады. Сонымен қатар оқушы өзінің мақсатты
іс-әрекеті қандай нәтижеге жеткізетінін болжай ала білу қажет.
П. И. Пидкасистыйдың еңбектеріне сүйене отырып, барлық ойындар табиғи
және жасанды болып бөлінетінін білеміз [4, 12-15 б б.]. Табиғи немесе
шынайы ойын түрлері адамның өзін өзі белгілі бір нәрсеге үйретіп, адам өз
бетімен үйреншікті емесжағдайларда жаңа формалар мен әрекет тәсілдері мен
әдістерін игереді.
Жасанды ойынның басты ерекшелігі –адам осы ойынды өзінің белгілі бір
мақсатында өзінің білімі негізінде пайдаланады. Ойын әрекетінің басты 6
ұйымдастырушылық формасын бөлек қарастыруға болады: жеке, бірлік, қос,
топтық, ұжымдық, ойынның жаппай формасы.
❖ Жеке формасына бір адамның өзімен өзінің түсінде және түрлі
заттарымен белгілерімен әрекет жасауын жатқызуға болады.
❖ Бірлік фрмасы-бір ойыншының тікелей және жанама байланыс арқылы
имитациялық үлгілер жүйесінде бір ойыншының әрекеті.
❖ Ойынның қос формасы-бір адам басқа адамның сайыс жағдайындағы
қарым қатынасы.
❖ Топтық форма үш немесе одан да көп ойыншының сайс жағдайындағы
бір мақсатты көздеуі.
❖ Ұжымдық формасы –жеке ойыншылар арасындағы сайысты бәсекелесуші
топтар алмастыратын топтық ойын.
❖ Ойынның жаппай формасы тікелей және жанама байланыс арқылы
ортақ мақсатты көздейтін мындаған адам қатысатын ойын.
Оқытудағы ойын формаларының теххнологиялары белгілі бір оқулықтағы
әрбір нақты мәліметтегі педагогикалық ақиқатты жүзеге асыру дың нақты
тәсілі болып табылады. Басқаша айтқанда оқыту технологиясы қолданбалы
дидактика болып табылады. Яғни, алдыңғы қатарлы педагогикалық идеялардың,
қағидалар мен ережелердің нақты теориясы болып табылады.
Қоғам дамуының түрлі сатыларында, әсіресе қарапайым құралдар арқылы
терімшілдік қоректенудің негізгі тәсілі болған кезде ойын болмаған еді.
Балалар ересектер өміріне ерте енетін. Еңбек құралдарының күрделенуі,
аңшылық пен мал шаруашылығына ауысу қоғамдағы бала орнын өзгертті
Оқыту ойындарының технологиясы педагогикалық теоряны жүзеге асыратын
практикалық болып табылады және педагогикалық үрдістері алдын ала қойылған
мақсаттарға жету жолын анықтайтын әрекет. Ойын технологиясы педагогикалық
идеяларды, қағидаларды ережелерді кенінен қолданудың негізінде даярланады.
Педагогикалық технологиялардың тікелей және өзіне ғана тән ерекше мақсаты –
студенттің немесе оқушының ойын барысында тұлға ретінде қалыптасуына
бағытталады.
Дидактикалық ойындар - педагогикалық мектептерде енгізілетін шарты бар
ойынның бір түрі. Дидактикалық ойындар балаларды оқыту үрдісіндегі нақты
проблемалы мәселелерді шешуге бағытталады. Дегенмен, ойын әрекеттерінің
дамытушы және тәрбиелік әсерә мен ықпалы күшейе түседі. Мектепке дейінгі
жаста баланың өміріндегі ойын маңыздылығын жоғалтпас үшін (Л.С.Выготский),
сабақтағы ойын формалары мен тәсілдері – баланың оқу материалын жоғары
деңгейде меңгерудің тиімді жолдарының бірі
1) оқу әрекетін меңгеру, процесске ену өте баяу өтеді.

2)Балалардың басқа нәрсеге көңілі ауып, оқу материалына дұрыс көңіл
бөлмегендіктен, еске сақату қабілеттері дұрыс дамымайды. Осы себептен
балалардың жас ерекшеліктері байқалмас үшін оқушыларды көрнекілік арқылы,
ойын арқылы білім бағдарламасын меңгерту
3) Дидактикалық ойындар баланың психикалық процесінің ойдағыдай өтуіне
көмектеседі;
4) Егер таным мотивациясы дұрыс қалыптаспай, мотив пен оқу материал бір-
бірімен сәкейс келмесе, мектепке барған соң сыныпқа бейімделу процессінің
қиын өтеді. Осы орайдағы дидактикалық ойынкөрсетілген қиындықтарды жеңуге
көмектеседі.
Дидактикалық ойынның оқу формасы мен ойын әрекеті ретінде сипаттайтын
белгілі бір құрылымы болады. Осыдан дидактикалық ойынның келесі құрамды
бөліктері қарастырылады:
1)дидактикалық міндет
2) ойын әрекеттері
3) ойын ережелері
4) қорытынды
Дидактикалық міндет – оқу және тәрбие әсерінің мақсатымен анықталады.
Міндетті мұғалім қалыптастырып, педагогтің қызметінің деңгейін нақты
көрсетеді.
Мысалы, дидактикалық ойындардың бірқатарында бағдарламалық міндеттермен
сәйкес белгілі бір әрекеттерді жасауға (әріптерден сөз құрастыру, есеп
шығару сияқты т.б. әрекеттер) мақсат қойылады.
Ойын міндетін қатысушылар (яғни, оқушылар-балалар) жүзеге асырады.
Дидактикалық міндет ойын міндеті арқылы іске асырылады. Ойын міндеті ойын
әрекеттерін айқындап, баланың өзінің жеке міндетіне айналады.
Ойын әрекеттері – ойынның негізі. Ойын әрекеттері неғұрлым қызықты болса,
беріліп жатқан оқу материалы бала-оқушы үшін соғұрлым қызық болып, мұғалім
алдына қойған мақсатына сәтті жетеді.
Әр түрлі ойындарда ойын әрекеттері бағытталуы және қатысушыларға
қатынасы бойынша әр түрлі болады. Бұларға, мысалы, рөлдік әрекеттер,
жұмбақтарды шешу, кеңістіктегі өзгерістер және т. б. жатады. Олар ойын
түйінінен шағады. Сонымен бірге ойын әрекеттері ойын шартының жүзеге
асырылу сатысы болып табылады. Алайда, ойын әрекеттеріне тек ойын таза
түрінде ғана емес, сонымен бірге дидактикалық мақсатты да жүзеге асырады.

Ойын шарты. Ойындардың мазмұны мен бағытталуы бала тұлғасының жалпы
міндеттеріне, таным мазмұнына, ойын міндеттеріне және ойын әрекеттеріне
негізделеді.

Дидактикалық ойынның ережелер алдын ала құрастырылып қояды. Осы ержелер
мен шарттар арқылы педагог ойынды, таным әрекетінің процесстерін,
балалардың қимылдары мен мінез-құлықтарын басқарып отырады. Ойынның шарты
мен ережелері дидактикалық міндетті шешуде зор рөл атқарады. Оның ішінде
оқушылардың артық сөздері мен қимылдарын шектеп, нақты мәселені шешкізуге
бағытталады

Қорытындылау – ойын нәтижесі ойны аяқталған соң бірден жарияланады.
Бұлардың ішінде ұпай санын есептеу, жеңіп шыққан топты анықтау және т. б.
болуы мүмкін. Бұл үрдістің барысында әр баланың ойын міндетін шешудегі
үлесін міндетті түрде атап кету қажет.

Ойынды өткізгенде ойынның барлық құрамды элементтерін міндетті түрде
сақтап қалу қажет. Осы элементтер арқылы дидактикалық міндеттер шешіледі

Балалар мен педагогтар арасындағы қарым-қатынас оқу жағдайымен емес,
ойынмен анықталады. Оқушылар мен педагог - бір ойынның кейіпкерлері. Егер
мұғалім тек дәстүрлі сабақтарды ғана өткізе берсе, жоғарыда аталған жағдай
бұзылғанның белгісі. Осылай, дидактикалық ойын бала үшін ғана ойын,
ересек үшін бұл оқу процессі барысындағы қажетті құрал, әдіс болып
табылады. Дидактикалық ойынның мақсаты –оқу бағдаралмасының міндеттеріне
көшуді жеңілдету, біртіндеп енгізу. Жоғарыда аталған жайттар бойынша
дидактикалық ойындардың келесі функцияларын бөліп көрсетуге болады:
• баланың мектепке, сыныпқа, жалпы оқуға бейімделу процессін жеңілдетмен
байланысты, оның оқуға деген тұрақты қызығушылығын қалыптастыру
функциясы;
• психикалық жаңашылдықтарды қалыптастыру функциясы;
• өзіндік оқу жұмысымен айналысу функциясы;
• жалпы оқу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.