Delphi Windows жүйесінде программалаудың ыңғайлы құралы
КІРІСПЕ
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1. Internet және ActiveX технологиялары
2.2. ActiveX программалық компонеттері
2.3. ActiveX программалық компонеттерінің загрузкалары
2.4. ActiveX макротілдері
2.5 ActiveX документтері және ActiveX компоненттерінің өңдеу құралдары
2.6. Java сүйеуі
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Шын мәнінде бұл ActiveX технологиясының негізін құратын, Microsoft
фирмасының COM моделіне (COM — Component Object Model) кіретін оңайланған
интерфейстер жиыны. Сол уақытқа орай осындай оңайлықтар жақсы түсіністікке
келеді. ActiveX қосымшалары арнайы тапсырмалар үшін жасалынады (мысалы
видео немес дыбыстық файлдарды ойнату үшін). Оларды Web-беттерге қоюға
болады, сол кезде сол программалар оларды көргенде өздерінің функцияларын
орындайды, тура солай OLE технологиясы Excel электронды кестелерін Word
документтеріне қою операциясын орындайды.
ActiveX басқару элементтерінің файлдары .OCX кеңейтілуін пайдаланады
(осы ActiveX басқару элементтерінің кеңейтілуін Java тілінде жазылғандар
пайдаланбайды). Олар OBJECT дескрипторының көмегімен Web-беттерге қойылады.
Онда басқару элементін қайдан алу керектігін көрсетеді. Internet Explorer
браузері ActiveX басқару элементі енгізілген Web-бетті өңдеген кезде, ол
бірінші локальды жүйелік реестрге барады. Ол сол жерде компьютерде керек
компоненттің бар немесе жоқтығын анықтайды. Егер ол солай болса, Internet
Explorer Web-бетті көрсетеді, басқару элементтерін өзінің адрестік
кеңістігіне өңдейді және оның кодын орындайды. Егер керекті басқару
элементі табылмаса, Internet Explorer оны сол жерден шығарады, қай жерде
OBJECT дескрипторы көрсетілген, және қолданушының компьютеріне орнатады.
Оған қоса, Authenticode сертификаттарының көмегімен браузер автордың
верификация кодын орындайды, кейін оны орындайды. Басқару элементтері
\windows\occache каталогына кештеледі. Жоғарыда айтылған модельдің шегінен
шықпай тұрып, хакер-программист қолданушы компьютерінде автордың не
істегісі келсе, соны істей алатын ActiveX басқару элементтерін құра алады.
Осындай жағдайда не көмектесе алады? Microsoft фирмасының Authenticode
сертификаттары. Бұл кішкене жүйе өңдеушілерге шифрлеу механизмдерін
қолдануға мүмкіндік береді және өзінің коды үшін криптографты қолдарды
жасайды. Олар ActiveX басқару элементін қосқанда Internet Explorer
браузерінің алдына аутентифицияланады және сырттан келген өңдеушілердің
қосымшалары үшін (осындай өңдеушілердің бірі Verisign Corporation
компаниясы болып табылады).
Сонымен, Authenticode сертификаты қалай қолданылады? 1996 жылы
программист Фред Маклейн қолданушы компьютерін қосатын, егер ол Windows 95
операциялық жүйенің қол астында жұмыс істейтін болса, ActiveX басқару
элементін жазды. Internet Exloder авторы атанған осы код үшін, Verisign
компаниясы оған жалған сертификат беріп, кейін Маклейн программаны өзінің
Web-тізбегіне орнатты. Authenticode моделінің қауіпсіздігі туралы көптеген
дебаттардың қорытындысынан кейін, Microsoft және Verisign компаниясы
Маклейнді сертификаттан айырып, оны қолданушы құқығын бұзу туралы айып
тағылды. Exploder элементі бұрынғыдай жұмыс істейді, бірақ ол Internet-тегі
қолданушыларға код тіркелмеген деп, және оларға загрузкадар бас тартуға
мүмкіндік бере тұрып хабарлайды.
Бірақта есте сақтайтын жайт, Маклейн жай ғана компьютерді өшіретін код
жазбай, бұдан да қауіпті істерді істейтін кодты жаза алушы еді. Оған қоса
ол бұнын бәрін білдіртпей істей алушы еді. Қазіргі күнге шейін ActiveX
элементтері әлге-шейін басты механизм болып табылады. Ол көптеген Web-
тізбектерді жақсы функциялайды және Интернеттегі ActiveX ролін бағалау
керек.
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. Бағдарламаны әзірлеудің құрал-жабдықтарына қысқаша мағлұмат
Бағдарламана әзірлеудің құрал-саймандары болып аспаптар және
өңдеушілер болып табылады. Қазіргі кезде олар процедуралық, логикалық және
объектілі-бағдарлы болып үш түрге бөлінеді. Есептеуіш техниканың қарқынды
дамуы және программалық жабдықтауды тиімді дайындауға қажеттілік
нәтижесінде соңғы кезде Windows ортасында жарыққа шыққан және объектілі-
бағдарлы программалау негізінде құрылған программалау тілдері - Borland C++
for Windows, Object Pascal және визуалды Microsoft Visual Basic, Borland
Delphi.
Объектіге бағдарлы оқиғалық программалау тілінде программаның жұмысы
негізінен оқиғалар тізбегінен және түрлі объектілердің осы оқиғаларға
жауабынан тұрады. Олардың визуалды түрлері- Visual Basic тілі Q Basic
программалау тілі негізінде, Delphi (Дельфи) Объектілі Паскаль (Object
Pascal) тілі негізінде Windows операциялық жүйесін басшылыққа алып құрылған
(visual - көзбен көру, экрандық). Олар, әсіресе, Delphi программалау тілі -
кез келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез, қуатты тіл. Delphi-
дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-
бірте кеңейтілген 2, 3, 4, 5, 6, 7- нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа
1999 жылы, 6-нұсқа 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5, 6-
нұсқаларының бір-бірінен айырмашылығы жоқ деуге болады, екеуі де Windows32
операциялық жүйесінің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991
жылы жарық көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің
негізінде де жұмыс істей алады (Linux жүйесі UNIX операциялық жүйесіне
шамалас, мүмкіндігі Windows32 жүйесінің мүмкіндігінен кем емес).
Delphi 6-да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген
және берілгендер қорымен жұмыс істеуге ұсынылып отырған кейбір өзгешеліктер
енгізілген. Дәстүрлі Паскаль оқып үйренуге жеңіл және MS DOS жүйесінде
программа дайындауға ең жақсы кұрылымдық программалау тілі екені белгілі.
Delphi-де Паскаль тілінде орындау мүмкін және мүмкін емес күрделі
процестерді программалауға болады. Delphi-дің негізгі ерекшелігі- онда
қосымша құруда компоненттік және объектілік тәсілдер пайдаланылады.
Бұл программалау технологиясында нағыз революция жасады. Компоненттік
тәсіл мәнісі жеңіл: әр қосымша кітапханасы программалау ортасында
дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер элементтерінен
жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объектіні өңдеуге арналған үстеме
программа құрылады. Delphi-де құрылатын негізгі кітапхананы визуалды
компоненттер кітапханасы (VCL, Visual Component Library) деп аталады.
Компоненттер понелінде топ- тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті,
стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны осы
панельге қосуына да болады. Delphi Windows жүйесінде программалаудың
ыңғайлы құралы. Онда көптеген операторларды пайдаланып программа дайындау,
программа мәзірін құру, анимация, мультимедия процестерін ұйымдастыру, OLE
технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларын шақыру, олармен жұмыс
істеу және т.б. іс-әрекеттерді орындау да мүмкін.
Көптеген операторлардың жазылуы Турбо Паскальдағы сияқты. Delphi
құрамында дайындалған компилятор әдеттегі P-кодқа емес, бірден машиналық
кодқа компиляциялайды. Осы себепті, қазіргі кезде ол дүние жүзіндегі
компиляторлардың ең жылдамы. Оның компиляциялау жылдамдығы Паскальда
компиляциялаудан 10 еседен артық, бір минутта шамамен 120 мың жолдан асады.
Delphi екі түрде дайындалған: біріншісі - күрделі қосымшаны бірлесіп
дайындаушылар үшін (Delphi Client - Server), екіншісі - қалған
программалаушылар үшін (Delphi for Windows). Соңғысы ыңғайланып,
қысқартылып алынған түрі. Ол тек маман программалаушылар емес, барлық
Delphi-мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатыны - екінші
түр. Delphi-ді Паскаль программалау тілімен жұмыс істеген адамдардың
меңгеруі көп қиындық келтірмейді.
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Internet және ActiveX технологиялары
Microsoft Internet Explorer – ActiveX технологиясын қолданатын,
көпплатформалы универсалды Internet клиенты. ActiveX өз кезегінде,
программалық компоненттерді жүйеде бір бірімен байланыстыруға мүмкіндік
беретін, олардың қай тілде жазылған болмасын, программалау тіліне
қарамастан, стандарт болып табылады. ActiveX көмегімен мультимедиа
эффектерін қолданып, қолданушымен тікелей байланыс жасайтын, интерактивті
және күрделі қосымшаларды қолданып, Web беттерді “тірілтуге” болады.
ActiveX өзінше бір біріктіретін қоспа ролін ойнайды. Оның көмегімен әртүрлі
компьютерлердегі бөлек бөлек программалық компоненттері бірыңғай тұрақты
жүйеге біріктіреді. Онысыз бекітілген рольді ойнайды, арқайсында қайсының
бөлек бағдарламалық компоненттер әр түрлілерді компьютерлерде бірыңғай
таратылған жүйеге.
Web пайдаланушыларының көпшілігі негізінде бағдарламалық
компоненттермен, белсенді құжаттармен және макротілдерді істес болуға
болады, бірақ жалпы көбірек көп қырлы, ол қосады өзінді клиентіктті, бөлім
серверлік және өңдеушіге арналған кітапхананың, атап айтқанда:
• Бағдарламалық компоненттерді – компоненттер, компьютерде –
клиентте жұмыс істеушілер, бірақ толтыра артулар бірінші бірге Web
серверінен олардың көмегімен әр текті хабарды көрсетуге болады, дыбыс
қосылған және бейне қосымша бағдарламалардың жіберілусіз. Көбірек айтқанда,
бұлар бағдарламалық компоненттер қосымшаларда, бағдарламалау жазылған –
әйгілі тілдерінде қолданыла алады, Java, Visual Basic, Visual C ++
сияқтылар жатады.
• Макротілмен кез-келген әйгілі Active Scripting қолданады, біріктіру
үшін қолданыла алады Visual Basic Script және Макротілдер JScript. қоса бір
беттің бағдарламалық элементтерінің немесе Java бірнеше, олардың
әрекеттестігі өзімен қамтамасыздандыра алады.
• Құжаттары Microsoft Internet Explorer терезесінде құжат – форматты
ашуға рұқсат етеді және толық құнды жұмысты қабілетті сүйеу оларға. Мысалы,
белсенді құжаттарының таныс концепциясын әлдеқашан Internet. жол бастаушысы
арқасында мұра етеді Microsoft Excel файл немесе Word ашу (OLE Active
Documents).
• Java виртуалды машинасы (tm) Internet рұқсат етеді – жол
бастаушысына, технология қолдайтын (мысалы, Internet Explorer) Java
бағдарламалық компоненттері орындау және ActiveX бағдарламалық
компоненттілерімен олардың әрекеттестігі қамсыздандыру.
• ActiveX Server Framework функция сервернінен қамтамасыздандырады,
тап осы және басқа қауіпсіз қосулардың сүйеу, базаларға рұқсатты мұнда
кіреді.
• Өңдеу құралдары Microsoft өңдеулері таныс құралдарды қолдануға
рұқсат етеді немесе үшінші фирмалардың жасау жанында бағдарламалық
компонент Web - серверде. Бұлар құралдар қосады өзінді ++, Macromedia
Shockwave, Adobe Photoshop, Borland Delphi, Sybase бағдарламалау құралдары
және Borland, басқа құралдың, қабілеттілер Java бағдарламалық компоненттері
және т.б. жасайды.
1.2. ActiveX программалық компоненттері
Бүгінгі күнде күнделікті жұмыста белсенді қолданылатын қосымшалар өте
көп. Технологиясы арқасында бұлар бағдарламалар жеңіл қолданыла алады және
глобальдыларды жүйелерде. Сайып келгенде жасау жанында технологиялары,
Microsoft мамандары көшірді, бұлар үшін кітапханалар сондай талаптарға
қанағаттандырды (Internet жұмысы кезінде маңызды), биік жылдамдық сияқты
орындалудың және кішкене код мөлшері. Дәл осылай ғой технологияларына
негіздейді (және оның Distributed COM кеңейтуінде). сайып келгенде, өзімен
ұсынады емес не басқа, бағдарламалық кітапханалар сияқты, бірақ
ықшамдалғандар жұмысқа арналған глобальдыларды жүйелерде, кез келген
сондықтан жазылған бағдарламалық элементі ертерек (OLE Control) ActiveX
кітапханаларымен жұмыс істейді.
Жаңа технологиялары қолдану кезінде пайдаланушыға беттердің қарауына
арналған бөлек бағдарламалар қолмен істелетін толтыра артуға көбірек
келмейді, бейне ұстаушылардың дыбыс, анимациялық күшті әсерлер және т.б.
олар автоматты толтырылған бола алады беттің, код және де толтырылған
болады, лайық үшін клиент нақтылы платформалары, онда Macintosh, Windows
немесе Unix бағдарламалау әйгілі тілдері қолданылады. С++, Visual Basic
немесе Java, Web-мастерлерге бағдарламалық компоненттерді жеңіл жасай алады
және өз бет олардың орналасу болып табылады. Мынау дәл осылай ғой
қарапайым, қалай сонымен қатар Visual Basic компоненттілермен немесе
Microsoft Access жұмыс істеу, компонент әртүрлі өзара байланысты
қамсыздандыра алады, бағдарламашылар қолдана. Бірнеше мысалдар:
бағдарламалық компоненттер сияқты Web беттері жандандыруға көмектеседі:
• Пайдаланушы әрекетінің тәуелділікте беттердің динамикалық жаңарту,
сыртқы оқиғалардың немесе күйінің Web-сервердің өзінен. Мысалы,
бағдарламалық компонентті "жаңалық" хабар көрсетуі үшін қолданыла алады,
өзектінің айқынның уақыттардың немесе компонентті "сағаттар" (Timer)
компонент басқа жұмыс синхронизациясы үшін қолданыла алады немесе
пайдаланушы назары тартуына арналған белсенділіксіз ұзаққа созылған
уақыттан кейін болады.
• Желі трафигінің төмендеуі осы графикалық көрсету арқылы жүзеге
асады. Мысалы, ActiveX Chart бағдарламалық компоненттісі (оны
www.microsoft.comie сайтынан алуға болады), сандық мағыналармен графика
құру үшін қолданылады, орнына барлық тегасы арқасында графиктардың
елестетуіне арналған уақыт суреттер тапсыру, компонентке бағдарламалық
мынаны қолдануға болады, бір мәрте тек қана толтыра артылады және
жергілікті тегеріште аман сақталады, ал қажеттілік өлшемімен әрдайым содан
соң ұшырылады. Орнына мынаның, әрдайым сурет салушы жанында жаңаны графика
сандық тап осы тек қана аумен беріледі, ал емес өзі сурет, не уақыт
үнемдейді.
• Мәтінді кез-келген бұрышпен көрсету қабілеттілігі анимацияның
көмегімен болады. Қатты әсерлерінің қолдануымен мәтін, орналасқан қиғаш
сызық немесе оқиғаларда тік мүмкін көбірек хабарлы және тартымдылақ болып
келеді.
1.3. ActiveX компоненттерінің программалық загрузкасы
ActiveX бағдарламалық элементтерінің сілтемелері бар беттерді қараған
кезде, осы элементтер пайдаланушының көмегінсіз автоматты түрде
орналастырады. Netscape-пен енгізілген plug-in компонентіне қарағанда,
компонентті бағдарламалық мынаны құру бағдарламасын керек бөлек емес
жіберу, ал қарау бағдарламасын қайта жіберіп керек емес.
Сонымен қатар, ActiveX бағдарламалық компоненттері цифрлік қолды
қолдана отырып, Internet-пен жіберу процессінде берілген кодтың өзгермеуіне
сенім артуға болуға болады. Егер бағдарламалық элемент компьютерде әлі
орнатылмаса, Microsoft Explorer кодпен бірге жіберілетін цифрлік қолды
тексереді.
ActiveX бағдарламалық элементтерінің жеткілікті үлкен саны еркін
рұқсатта орналастырылған. Галерея ActiveX компоненті
http:www.microsoft.comactivexga llery ардесінде орналастырылған.
Бағдарламалық элементтердің терімі өзімен галерея ұсынады және беттердің
үлгілерінің олардың қолдануымен, компоненттер бұлар өңделген Microsoft тек
қана емес, сонымен қатар әртүрлі үшінші фирмалармен әрекеттеседі. Галерея
қосымша бағдарламалық элементтердің жазу өлшемімен кеңейеді. ActiveX-тің
кейбір компоненттерін қарастыра кетейік.
ActiveMovie программалық компоненті
ActiveMovie компонентінің көмегімен, бейнелерді беттерге орналасуға
болады – аудиороликтерді, танымал форматта жазылғандар: AVI, QuickTime,
MPEG, WAV, AU, AIFF, немесе MIDI. Web-мастерлер қорқусыз өз бет орналасу
доңғалақ жасай алады, немесе көру бағдарламасы ұдайы өндіруге оларды істей
алмайды. ActiveMovie кеңейтілетін сәулеті басқа форматтардың сүйеуін
үстеуге рұқсат етеді, кемірек әйгілілердің қазір немесе келешек
өңдеулердің. Осы элементті http:www.microsoft.comiedownloa d сайтынан
алуға болады.
PowerPoint-қа арналған видеоойнатушы
Жаңа Microsoft PowerPoint Animation Player for ActiveX ойнатушысы –
бағдарламалау күрделі тілдерінің зерттеусіз, ең жеңіл құрал статикалық
бетті жандандыру немесе күрделі аспап сатып алусыз жеңіл үйренуге болады.
Бет бастарының жасау бағдарламаларының барлық құрал қолдана алады, кім
PowerPoint жұмыс істеуге біледі, барлық анимациялық күшті әсерлер,
қолданылатындар Windows арналған PowerPoint, Web бетіне апарылған бола
алады: қозғалушы объектілер, мәтін қалқып шығушы, музыкалық дайындау
тағысын тағыда.
VRML қосымшасының программалық элементі
Мынау бағдарламалық элемент – виртуалды нақтылық үлгілеу тілін іске
асырады (Virtual Reality Modeling Language - VRML), бір қалыпты 3-өлшемді
объектілер және Internet виртуалды кеңістіктің көмегімен байқау және
зерттеуге болады. Мынау бағдарламалық элемент VRML 1.0 кеңейтулері
қолданады және фондық бір түсті суреттер толтыра артуға рұқсат етеді, Web
беттеріне виртуалды кеңістіктері кірістіру, көлемді объектілер көрсету.
VRML беттері толтыра салады, егер пайдаланушы қалай оған виртуалды әлеммен
орналасу, ол түзу жүра алады, бұру, бүйірге орналасу, бір жаққа қисаю 3-
өлшемді әлемде қимыл тышқанның, клавиатураның немесе джойстиктің көмегімен
іске асырылады. Келесі версияларда VRML-нің 2.0 версиясы жүзеге аспақ.
HTML Layout Control программалық элементі
Мынау элемент күрделі беттерді қарап шығуға мүмкіндік етеді. Оларда
адрестерде координаттар қолданылады. Объектілер жайғастыруға болады, бет
жақ салыстырмалы жоғарғы және сол қызметтен алуы қолдана, мөлшерлер және
жабу реті олардың көрсету. HTML Layout Control жалпақ объектілердің Web
беттерінде орналастырумен стандартына қосымша келешекке іске асырады.
ActiveX компоненті жұмысқа арналған және басқа бағдарламалық беттерге
орналастырудың негіз сияқты HTML Layout Control элементі қолданыла алады.
Мына элементті http:www.microsoft.comiedownloa dieadd.htm сайтынан
алуға болады.
ActiveX RealAudio программалық элементі
Web беттерде орналасқан, RealAudio жазбаларын тыңдауға мүмкіндік
береді.
ActiveX Marquee программалық элементі
Web бетті көруге мүмкіндік береді, ол экранда өзімен өзі айналғанда.
Айналдыру жылдамдығы бақыланады және көрсету параметрлері де.
Басқа программалық компоненттер
Кез-келген Web-мастер немесе қолданушы
http:www.microsoft.comieappdev controlsdefault.htm адресінен ActiveX
галереясынан кез-келген программалық элементті ала алады және оны өзінің
Web-серверін күшейту үшін қолдана алады.
• Label. Мынау бағдарламалық элемент бұрыш астында мәтінді суреттеуге
рұқсат етеді немесе басқа бейнемен орналасқан болсада. Мынау мүмкіншілік
адамдарға таныс, баспа бағдарламалармен жұмыс істеушімен, ал арналған ол
жаңа, бірақ сонымен қатар және тартымды. Макротілдерді қолдануы жанында
мына объектімен басқаруға болады: оның қозғалу, оны өсу немесе азаюға үйіп-
жию, түсті ауыстыру және т.с.с.
• Preloader. Мынау бағдарламалық элемент үлкен көлем бетті енгізуге
арналған. Ол ана кезең алдында тиеуді ынталанады, қашан мынау хабар күту
уақытын азайтуға нақты керек болады, сайып келгенде, жиі сәтті болады.
Мынау сонымен қатар бағдарламалық элемент басқа бетке асу қақпайлауы үшін
қолдануға болады ағымдағыға толық толтыра салмас бұрын.
• Timer. Бағдарламалық элемент бет синхронизациясы үшін қолданылады,
бір уақытта жұмыс істеуші басқа компоненттердің синхронизациясына арналған.
Мысалы, ол қолданыла алады үшін бет оқтын-оқтын жаңартулары, пайдаланушы
әрекеттерінің сауалының ұзақ оның белсенділіксіздер және т.с.с.
• ViewTracker. Бетті жаңартуға рұқсат етеді, пайдаланушы оны қалай
қолданғанына байланысты.
• StockTicker. Бетті арнайы уақыттар аралығында жаңартады, уақытпен
өзгеретін ақпаратты көрсете кетіп.
• Popup Menu. Ұқсас мәзірді көптеген нұсқалармен көрсетеді.
• Chart. Кестелік хабарды графикалық суреттеуге әртүрлі нұсқаларда
және түрлі графиктермен көрсетуге мүмкіндік ... жалғасы
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1. Internet және ActiveX технологиялары
2.2. ActiveX программалық компонеттері
2.3. ActiveX программалық компонеттерінің загрузкалары
2.4. ActiveX макротілдері
2.5 ActiveX документтері және ActiveX компоненттерінің өңдеу құралдары
2.6. Java сүйеуі
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Шын мәнінде бұл ActiveX технологиясының негізін құратын, Microsoft
фирмасының COM моделіне (COM — Component Object Model) кіретін оңайланған
интерфейстер жиыны. Сол уақытқа орай осындай оңайлықтар жақсы түсіністікке
келеді. ActiveX қосымшалары арнайы тапсырмалар үшін жасалынады (мысалы
видео немес дыбыстық файлдарды ойнату үшін). Оларды Web-беттерге қоюға
болады, сол кезде сол программалар оларды көргенде өздерінің функцияларын
орындайды, тура солай OLE технологиясы Excel электронды кестелерін Word
документтеріне қою операциясын орындайды.
ActiveX басқару элементтерінің файлдары .OCX кеңейтілуін пайдаланады
(осы ActiveX басқару элементтерінің кеңейтілуін Java тілінде жазылғандар
пайдаланбайды). Олар OBJECT дескрипторының көмегімен Web-беттерге қойылады.
Онда басқару элементін қайдан алу керектігін көрсетеді. Internet Explorer
браузері ActiveX басқару элементі енгізілген Web-бетті өңдеген кезде, ол
бірінші локальды жүйелік реестрге барады. Ол сол жерде компьютерде керек
компоненттің бар немесе жоқтығын анықтайды. Егер ол солай болса, Internet
Explorer Web-бетті көрсетеді, басқару элементтерін өзінің адрестік
кеңістігіне өңдейді және оның кодын орындайды. Егер керекті басқару
элементі табылмаса, Internet Explorer оны сол жерден шығарады, қай жерде
OBJECT дескрипторы көрсетілген, және қолданушының компьютеріне орнатады.
Оған қоса, Authenticode сертификаттарының көмегімен браузер автордың
верификация кодын орындайды, кейін оны орындайды. Басқару элементтері
\windows\occache каталогына кештеледі. Жоғарыда айтылған модельдің шегінен
шықпай тұрып, хакер-программист қолданушы компьютерінде автордың не
істегісі келсе, соны істей алатын ActiveX басқару элементтерін құра алады.
Осындай жағдайда не көмектесе алады? Microsoft фирмасының Authenticode
сертификаттары. Бұл кішкене жүйе өңдеушілерге шифрлеу механизмдерін
қолдануға мүмкіндік береді және өзінің коды үшін криптографты қолдарды
жасайды. Олар ActiveX басқару элементін қосқанда Internet Explorer
браузерінің алдына аутентифицияланады және сырттан келген өңдеушілердің
қосымшалары үшін (осындай өңдеушілердің бірі Verisign Corporation
компаниясы болып табылады).
Сонымен, Authenticode сертификаты қалай қолданылады? 1996 жылы
программист Фред Маклейн қолданушы компьютерін қосатын, егер ол Windows 95
операциялық жүйенің қол астында жұмыс істейтін болса, ActiveX басқару
элементін жазды. Internet Exloder авторы атанған осы код үшін, Verisign
компаниясы оған жалған сертификат беріп, кейін Маклейн программаны өзінің
Web-тізбегіне орнатты. Authenticode моделінің қауіпсіздігі туралы көптеген
дебаттардың қорытындысынан кейін, Microsoft және Verisign компаниясы
Маклейнді сертификаттан айырып, оны қолданушы құқығын бұзу туралы айып
тағылды. Exploder элементі бұрынғыдай жұмыс істейді, бірақ ол Internet-тегі
қолданушыларға код тіркелмеген деп, және оларға загрузкадар бас тартуға
мүмкіндік бере тұрып хабарлайды.
Бірақта есте сақтайтын жайт, Маклейн жай ғана компьютерді өшіретін код
жазбай, бұдан да қауіпті істерді істейтін кодты жаза алушы еді. Оған қоса
ол бұнын бәрін білдіртпей істей алушы еді. Қазіргі күнге шейін ActiveX
элементтері әлге-шейін басты механизм болып табылады. Ол көптеген Web-
тізбектерді жақсы функциялайды және Интернеттегі ActiveX ролін бағалау
керек.
1. НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1. Бағдарламаны әзірлеудің құрал-жабдықтарына қысқаша мағлұмат
Бағдарламана әзірлеудің құрал-саймандары болып аспаптар және
өңдеушілер болып табылады. Қазіргі кезде олар процедуралық, логикалық және
объектілі-бағдарлы болып үш түрге бөлінеді. Есептеуіш техниканың қарқынды
дамуы және программалық жабдықтауды тиімді дайындауға қажеттілік
нәтижесінде соңғы кезде Windows ортасында жарыққа шыққан және объектілі-
бағдарлы программалау негізінде құрылған программалау тілдері - Borland C++
for Windows, Object Pascal және визуалды Microsoft Visual Basic, Borland
Delphi.
Объектіге бағдарлы оқиғалық программалау тілінде программаның жұмысы
негізінен оқиғалар тізбегінен және түрлі объектілердің осы оқиғаларға
жауабынан тұрады. Олардың визуалды түрлері- Visual Basic тілі Q Basic
программалау тілі негізінде, Delphi (Дельфи) Объектілі Паскаль (Object
Pascal) тілі негізінде Windows операциялық жүйесін басшылыққа алып құрылған
(visual - көзбен көру, экрандық). Олар, әсіресе, Delphi программалау тілі -
кез келген қосымшаны дайындауға болатын жылдамдығы тез, қуатты тіл. Delphi-
дің бірінші нұсқасы 1994 жылы жарыққа шығып, кейінгі жылдары оның бірте-
бірте кеңейтілген 2, 3, 4, 5, 6, 7- нұсқалары жарық көрді. Мысалы, 5-нұсқа
1999 жылы, 6-нұсқа 2001 жылдың мамыр айында жарыққа шықты. 5, 6-
нұсқаларының бір-бірінен айырмашылығы жоқ деуге болады, екеуі де Windows32
операциялық жүйесінің негізінде дайындалған. Тек, Delphi 6, оған қоса, 1991
жылы жарық көрген, салыстырмалы арзан, Linex операциялық жүйесінің
негізінде де жұмыс істей алады (Linux жүйесі UNIX операциялық жүйесіне
шамалас, мүмкіндігі Windows32 жүйесінің мүмкіндігінен кем емес).
Delphi 6-да интернет үшін қосымшаларды дайындау мүмкіндігі кеңейтілген
және берілгендер қорымен жұмыс істеуге ұсынылып отырған кейбір өзгешеліктер
енгізілген. Дәстүрлі Паскаль оқып үйренуге жеңіл және MS DOS жүйесінде
программа дайындауға ең жақсы кұрылымдық программалау тілі екені белгілі.
Delphi-де Паскаль тілінде орындау мүмкін және мүмкін емес күрделі
процестерді программалауға болады. Delphi-дің негізгі ерекшелігі- онда
қосымша құруда компоненттік және объектілік тәсілдер пайдаланылады.
Бұл программалау технологиясында нағыз революция жасады. Компоненттік
тәсіл мәнісі жеңіл: әр қосымша кітапханасы программалау ортасында
дайындалып, арнайы іс-әрекеттерді орындайтын компоненттер элементтерінен
жинақталады. Олар жеткіліксіз болса, объектіні өңдеуге арналған үстеме
программа құрылады. Delphi-де құрылатын негізгі кітапхананы визуалды
компоненттер кітапханасы (VCL, Visual Component Library) деп аталады.
Компоненттер понелінде топ- тобымен жинақталған, жүздеген кластарға тиісті,
стандартты компоненттер бар. Пайдаланушы жаңа компонент дайындап, оны осы
панельге қосуына да болады. Delphi Windows жүйесінде программалаудың
ыңғайлы құралы. Онда көптеген операторларды пайдаланып программа дайындау,
программа мәзірін құру, анимация, мультимедия процестерін ұйымдастыру, OLE
технологиясын пайдаланып, басқа офистік қосымшаларын шақыру, олармен жұмыс
істеу және т.б. іс-әрекеттерді орындау да мүмкін.
Көптеген операторлардың жазылуы Турбо Паскальдағы сияқты. Delphi
құрамында дайындалған компилятор әдеттегі P-кодқа емес, бірден машиналық
кодқа компиляциялайды. Осы себепті, қазіргі кезде ол дүние жүзіндегі
компиляторлардың ең жылдамы. Оның компиляциялау жылдамдығы Паскальда
компиляциялаудан 10 еседен артық, бір минутта шамамен 120 мың жолдан асады.
Delphi екі түрде дайындалған: біріншісі - күрделі қосымшаны бірлесіп
дайындаушылар үшін (Delphi Client - Server), екіншісі - қалған
программалаушылар үшін (Delphi for Windows). Соңғысы ыңғайланып,
қысқартылып алынған түрі. Ол тек маман программалаушылар емес, барлық
Delphi-мен жұмыс істеушілерге арналған. Әдетте пайдаланылатыны - екінші
түр. Delphi-ді Паскаль программалау тілімен жұмыс істеген адамдардың
меңгеруі көп қиындық келтірмейді.
2. ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1. Internet және ActiveX технологиялары
Microsoft Internet Explorer – ActiveX технологиясын қолданатын,
көпплатформалы универсалды Internet клиенты. ActiveX өз кезегінде,
программалық компоненттерді жүйеде бір бірімен байланыстыруға мүмкіндік
беретін, олардың қай тілде жазылған болмасын, программалау тіліне
қарамастан, стандарт болып табылады. ActiveX көмегімен мультимедиа
эффектерін қолданып, қолданушымен тікелей байланыс жасайтын, интерактивті
және күрделі қосымшаларды қолданып, Web беттерді “тірілтуге” болады.
ActiveX өзінше бір біріктіретін қоспа ролін ойнайды. Оның көмегімен әртүрлі
компьютерлердегі бөлек бөлек программалық компоненттері бірыңғай тұрақты
жүйеге біріктіреді. Онысыз бекітілген рольді ойнайды, арқайсында қайсының
бөлек бағдарламалық компоненттер әр түрлілерді компьютерлерде бірыңғай
таратылған жүйеге.
Web пайдаланушыларының көпшілігі негізінде бағдарламалық
компоненттермен, белсенді құжаттармен және макротілдерді істес болуға
болады, бірақ жалпы көбірек көп қырлы, ол қосады өзінді клиентіктті, бөлім
серверлік және өңдеушіге арналған кітапхананың, атап айтқанда:
• Бағдарламалық компоненттерді – компоненттер, компьютерде –
клиентте жұмыс істеушілер, бірақ толтыра артулар бірінші бірге Web
серверінен олардың көмегімен әр текті хабарды көрсетуге болады, дыбыс
қосылған және бейне қосымша бағдарламалардың жіберілусіз. Көбірек айтқанда,
бұлар бағдарламалық компоненттер қосымшаларда, бағдарламалау жазылған –
әйгілі тілдерінде қолданыла алады, Java, Visual Basic, Visual C ++
сияқтылар жатады.
• Макротілмен кез-келген әйгілі Active Scripting қолданады, біріктіру
үшін қолданыла алады Visual Basic Script және Макротілдер JScript. қоса бір
беттің бағдарламалық элементтерінің немесе Java бірнеше, олардың
әрекеттестігі өзімен қамтамасыздандыра алады.
• Құжаттары Microsoft Internet Explorer терезесінде құжат – форматты
ашуға рұқсат етеді және толық құнды жұмысты қабілетті сүйеу оларға. Мысалы,
белсенді құжаттарының таныс концепциясын әлдеқашан Internet. жол бастаушысы
арқасында мұра етеді Microsoft Excel файл немесе Word ашу (OLE Active
Documents).
• Java виртуалды машинасы (tm) Internet рұқсат етеді – жол
бастаушысына, технология қолдайтын (мысалы, Internet Explorer) Java
бағдарламалық компоненттері орындау және ActiveX бағдарламалық
компоненттілерімен олардың әрекеттестігі қамсыздандыру.
• ActiveX Server Framework функция сервернінен қамтамасыздандырады,
тап осы және басқа қауіпсіз қосулардың сүйеу, базаларға рұқсатты мұнда
кіреді.
• Өңдеу құралдары Microsoft өңдеулері таныс құралдарды қолдануға
рұқсат етеді немесе үшінші фирмалардың жасау жанында бағдарламалық
компонент Web - серверде. Бұлар құралдар қосады өзінді ++, Macromedia
Shockwave, Adobe Photoshop, Borland Delphi, Sybase бағдарламалау құралдары
және Borland, басқа құралдың, қабілеттілер Java бағдарламалық компоненттері
және т.б. жасайды.
1.2. ActiveX программалық компоненттері
Бүгінгі күнде күнделікті жұмыста белсенді қолданылатын қосымшалар өте
көп. Технологиясы арқасында бұлар бағдарламалар жеңіл қолданыла алады және
глобальдыларды жүйелерде. Сайып келгенде жасау жанында технологиялары,
Microsoft мамандары көшірді, бұлар үшін кітапханалар сондай талаптарға
қанағаттандырды (Internet жұмысы кезінде маңызды), биік жылдамдық сияқты
орындалудың және кішкене код мөлшері. Дәл осылай ғой технологияларына
негіздейді (және оның Distributed COM кеңейтуінде). сайып келгенде, өзімен
ұсынады емес не басқа, бағдарламалық кітапханалар сияқты, бірақ
ықшамдалғандар жұмысқа арналған глобальдыларды жүйелерде, кез келген
сондықтан жазылған бағдарламалық элементі ертерек (OLE Control) ActiveX
кітапханаларымен жұмыс істейді.
Жаңа технологиялары қолдану кезінде пайдаланушыға беттердің қарауына
арналған бөлек бағдарламалар қолмен істелетін толтыра артуға көбірек
келмейді, бейне ұстаушылардың дыбыс, анимациялық күшті әсерлер және т.б.
олар автоматты толтырылған бола алады беттің, код және де толтырылған
болады, лайық үшін клиент нақтылы платформалары, онда Macintosh, Windows
немесе Unix бағдарламалау әйгілі тілдері қолданылады. С++, Visual Basic
немесе Java, Web-мастерлерге бағдарламалық компоненттерді жеңіл жасай алады
және өз бет олардың орналасу болып табылады. Мынау дәл осылай ғой
қарапайым, қалай сонымен қатар Visual Basic компоненттілермен немесе
Microsoft Access жұмыс істеу, компонент әртүрлі өзара байланысты
қамсыздандыра алады, бағдарламашылар қолдана. Бірнеше мысалдар:
бағдарламалық компоненттер сияқты Web беттері жандандыруға көмектеседі:
• Пайдаланушы әрекетінің тәуелділікте беттердің динамикалық жаңарту,
сыртқы оқиғалардың немесе күйінің Web-сервердің өзінен. Мысалы,
бағдарламалық компонентті "жаңалық" хабар көрсетуі үшін қолданыла алады,
өзектінің айқынның уақыттардың немесе компонентті "сағаттар" (Timer)
компонент басқа жұмыс синхронизациясы үшін қолданыла алады немесе
пайдаланушы назары тартуына арналған белсенділіксіз ұзаққа созылған
уақыттан кейін болады.
• Желі трафигінің төмендеуі осы графикалық көрсету арқылы жүзеге
асады. Мысалы, ActiveX Chart бағдарламалық компоненттісі (оны
www.microsoft.comie сайтынан алуға болады), сандық мағыналармен графика
құру үшін қолданылады, орнына барлық тегасы арқасында графиктардың
елестетуіне арналған уақыт суреттер тапсыру, компонентке бағдарламалық
мынаны қолдануға болады, бір мәрте тек қана толтыра артылады және
жергілікті тегеріште аман сақталады, ал қажеттілік өлшемімен әрдайым содан
соң ұшырылады. Орнына мынаның, әрдайым сурет салушы жанында жаңаны графика
сандық тап осы тек қана аумен беріледі, ал емес өзі сурет, не уақыт
үнемдейді.
• Мәтінді кез-келген бұрышпен көрсету қабілеттілігі анимацияның
көмегімен болады. Қатты әсерлерінің қолдануымен мәтін, орналасқан қиғаш
сызық немесе оқиғаларда тік мүмкін көбірек хабарлы және тартымдылақ болып
келеді.
1.3. ActiveX компоненттерінің программалық загрузкасы
ActiveX бағдарламалық элементтерінің сілтемелері бар беттерді қараған
кезде, осы элементтер пайдаланушының көмегінсіз автоматты түрде
орналастырады. Netscape-пен енгізілген plug-in компонентіне қарағанда,
компонентті бағдарламалық мынаны құру бағдарламасын керек бөлек емес
жіберу, ал қарау бағдарламасын қайта жіберіп керек емес.
Сонымен қатар, ActiveX бағдарламалық компоненттері цифрлік қолды
қолдана отырып, Internet-пен жіберу процессінде берілген кодтың өзгермеуіне
сенім артуға болуға болады. Егер бағдарламалық элемент компьютерде әлі
орнатылмаса, Microsoft Explorer кодпен бірге жіберілетін цифрлік қолды
тексереді.
ActiveX бағдарламалық элементтерінің жеткілікті үлкен саны еркін
рұқсатта орналастырылған. Галерея ActiveX компоненті
http:www.microsoft.comactivexga llery ардесінде орналастырылған.
Бағдарламалық элементтердің терімі өзімен галерея ұсынады және беттердің
үлгілерінің олардың қолдануымен, компоненттер бұлар өңделген Microsoft тек
қана емес, сонымен қатар әртүрлі үшінші фирмалармен әрекеттеседі. Галерея
қосымша бағдарламалық элементтердің жазу өлшемімен кеңейеді. ActiveX-тің
кейбір компоненттерін қарастыра кетейік.
ActiveMovie программалық компоненті
ActiveMovie компонентінің көмегімен, бейнелерді беттерге орналасуға
болады – аудиороликтерді, танымал форматта жазылғандар: AVI, QuickTime,
MPEG, WAV, AU, AIFF, немесе MIDI. Web-мастерлер қорқусыз өз бет орналасу
доңғалақ жасай алады, немесе көру бағдарламасы ұдайы өндіруге оларды істей
алмайды. ActiveMovie кеңейтілетін сәулеті басқа форматтардың сүйеуін
үстеуге рұқсат етеді, кемірек әйгілілердің қазір немесе келешек
өңдеулердің. Осы элементті http:www.microsoft.comiedownloa d сайтынан
алуға болады.
PowerPoint-қа арналған видеоойнатушы
Жаңа Microsoft PowerPoint Animation Player for ActiveX ойнатушысы –
бағдарламалау күрделі тілдерінің зерттеусіз, ең жеңіл құрал статикалық
бетті жандандыру немесе күрделі аспап сатып алусыз жеңіл үйренуге болады.
Бет бастарының жасау бағдарламаларының барлық құрал қолдана алады, кім
PowerPoint жұмыс істеуге біледі, барлық анимациялық күшті әсерлер,
қолданылатындар Windows арналған PowerPoint, Web бетіне апарылған бола
алады: қозғалушы объектілер, мәтін қалқып шығушы, музыкалық дайындау
тағысын тағыда.
VRML қосымшасының программалық элементі
Мынау бағдарламалық элемент – виртуалды нақтылық үлгілеу тілін іске
асырады (Virtual Reality Modeling Language - VRML), бір қалыпты 3-өлшемді
объектілер және Internet виртуалды кеңістіктің көмегімен байқау және
зерттеуге болады. Мынау бағдарламалық элемент VRML 1.0 кеңейтулері
қолданады және фондық бір түсті суреттер толтыра артуға рұқсат етеді, Web
беттеріне виртуалды кеңістіктері кірістіру, көлемді объектілер көрсету.
VRML беттері толтыра салады, егер пайдаланушы қалай оған виртуалды әлеммен
орналасу, ол түзу жүра алады, бұру, бүйірге орналасу, бір жаққа қисаю 3-
өлшемді әлемде қимыл тышқанның, клавиатураның немесе джойстиктің көмегімен
іске асырылады. Келесі версияларда VRML-нің 2.0 версиясы жүзеге аспақ.
HTML Layout Control программалық элементі
Мынау элемент күрделі беттерді қарап шығуға мүмкіндік етеді. Оларда
адрестерде координаттар қолданылады. Объектілер жайғастыруға болады, бет
жақ салыстырмалы жоғарғы және сол қызметтен алуы қолдана, мөлшерлер және
жабу реті олардың көрсету. HTML Layout Control жалпақ объектілердің Web
беттерінде орналастырумен стандартына қосымша келешекке іске асырады.
ActiveX компоненті жұмысқа арналған және басқа бағдарламалық беттерге
орналастырудың негіз сияқты HTML Layout Control элементі қолданыла алады.
Мына элементті http:www.microsoft.comiedownloa dieadd.htm сайтынан
алуға болады.
ActiveX RealAudio программалық элементі
Web беттерде орналасқан, RealAudio жазбаларын тыңдауға мүмкіндік
береді.
ActiveX Marquee программалық элементі
Web бетті көруге мүмкіндік береді, ол экранда өзімен өзі айналғанда.
Айналдыру жылдамдығы бақыланады және көрсету параметрлері де.
Басқа программалық компоненттер
Кез-келген Web-мастер немесе қолданушы
http:www.microsoft.comieappdev controlsdefault.htm адресінен ActiveX
галереясынан кез-келген программалық элементті ала алады және оны өзінің
Web-серверін күшейту үшін қолдана алады.
• Label. Мынау бағдарламалық элемент бұрыш астында мәтінді суреттеуге
рұқсат етеді немесе басқа бейнемен орналасқан болсада. Мынау мүмкіншілік
адамдарға таныс, баспа бағдарламалармен жұмыс істеушімен, ал арналған ол
жаңа, бірақ сонымен қатар және тартымды. Макротілдерді қолдануы жанында
мына объектімен басқаруға болады: оның қозғалу, оны өсу немесе азаюға үйіп-
жию, түсті ауыстыру және т.с.с.
• Preloader. Мынау бағдарламалық элемент үлкен көлем бетті енгізуге
арналған. Ол ана кезең алдында тиеуді ынталанады, қашан мынау хабар күту
уақытын азайтуға нақты керек болады, сайып келгенде, жиі сәтті болады.
Мынау сонымен қатар бағдарламалық элемент басқа бетке асу қақпайлауы үшін
қолдануға болады ағымдағыға толық толтыра салмас бұрын.
• Timer. Бағдарламалық элемент бет синхронизациясы үшін қолданылады,
бір уақытта жұмыс істеуші басқа компоненттердің синхронизациясына арналған.
Мысалы, ол қолданыла алады үшін бет оқтын-оқтын жаңартулары, пайдаланушы
әрекеттерінің сауалының ұзақ оның белсенділіксіздер және т.с.с.
• ViewTracker. Бетті жаңартуға рұқсат етеді, пайдаланушы оны қалай
қолданғанына байланысты.
• StockTicker. Бетті арнайы уақыттар аралығында жаңартады, уақытпен
өзгеретін ақпаратты көрсете кетіп.
• Popup Menu. Ұқсас мәзірді көптеген нұсқалармен көрсетеді.
• Chart. Кестелік хабарды графикалық суреттеуге әртүрлі нұсқаларда
және түрлі графиктермен көрсетуге мүмкіндік ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz