Мәлімет қоры қосымшасының құрылымы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

Мәліметтер қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4

Мәліметтер қорының классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

3. Мәліметтер қорының құрылымдық элементтері ... ... ... ... ... ... ... ..5

Мәліметтер молельдерінің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7

4.1 Мәліметтердің иерархиялық моделі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
4. Ақпараттық объект
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... .9
5. Мәліметтер қорын құруда қолданылатын базалы компоненттер және олардың
ара-қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
6. Delphi мәлімет қоры қосымшасының құрылымы ... ... ... ... ... ... ...11
7. Мәлімет қоры қосымшасының құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
8. Мәлімет қорының қосымшасының бағдарламалық бөліктері ... ... ... 17
9. Мәліметтер жиынының жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23

КІРІСПЕ
Қазіргі заманды тиімді басқарусыз елестету мүмкін емес. Басты
категория болып кез келген кәсіпорын жұмысының тиімділігі көбінесе осыған
байланысты ақпаратты өңдеу жүйелері табылады. Мұндай жүйе:
✓ Жұмыс қорытындысы бойынша жалпы немесе детальданған есеп алуды
қамтамасыз ету;
✓ Басты көрсеткіштердің өзгеру тенденцияларын жеңіл анықтауға
мүмкіндік беру;
✓ Еш кедергісіз, уақыт бойынша критикалық ақпаратты алуды қамтамасыз
ету;
✓ Мәліметтердің нақты және толық анализін орындау керек.
Қазіргі заманғы МҚБЖ негізінен Windows қосымшалары болып табылады,
себебі, берілген орта дербес ЭЕМ мүмкіндіктерін DOS ортасына қарағанда
толық қолдануға мүмкіндік береді. Жоғарғы өнімді ДК бағасының төмендеуі
бағдарламалық қамтамасыз етуді құрушы ресурстарды тарату туралы аз ойлайтын
Windows ортасына көшуге себеп бола отырып, сонымен қатар ДК бағдарламалық
қамтамасыз етуін жалпы МҚБЖ ЭАМ аппаратты ресурстарына аз критикалы етті.
Мәліметтер қорын басқару жүйелерінің өкілдерінің арасынан: Lotus
Approach, Microsoft Access, Borland dBase, Borland Paradox, Microsoft
Visual FoxPro, Microsoft Visual Basic, сонымен қатар клиент-сервер
технологиясымен құрылған қосымшаларда қолданылатын Microsoft SQL Server
және Oracle мәліметтер қорын атап айтуға болады. Жалпы қабылданған болып
сонымен қатар басқа қосымшалар мүмкіндіктерін, мысалы, мәтіндәк
процестердің, графиктерді құру пакеттерін және т.б. және жоғары деңгейлі
тілдердің орнатылған версияларын (көбінесе- SQL жәненемесе VBA
диалектерін) және құрылатын қосымшалардың визуалды бағдарламалау
интерфейсінің құралдарын қолдануға мүмкіндік беретін технологиялар болып
табылады. Сондықтан, нақты қосымша қай тілде, қай пактеттің негізінде және
онда мәліметтердің қандай форматтары қолданылатыны аса мәнді емес. Сонымен
қоса, де-факто стандарты болып ашық әдіс әдебиетінде ең
декларацияланатын, қосымшаларды тез құру немесе RAD (Rapid Application
Development ағылшын сөзінен) яғни, мәліметтерді өңдеудің одан да ыңғайлы
және қуатты жүйелерін құру үшін әртүрлі қолданбалы бағдарламалар мен
технологияларды қолданудың мүмкіндігі мен қажеттілігі болды. Сондықтан,
классикалық МҚБЖ-мен бін қатарда қосымшалардың қажетті компоненттерін тез
құруға мүмкіндік беретін, классикалық МҚБЖ құралдарымен құруға қиын,
кейде мүмкін емес болатын жұмыс жылдамдығы бойынша критикалық болып
табылатын Visual Basic 4.0 және Visual C++ бағдарламалау тілдері көп
кездеседі. мәліметтер қорын басқарудың қазіргі заманғы әдісі клиент-
сервер технологиясын кең қолдануды талап етеді.
Осылайша, қазіргі таңда бағдарламалаушы нақты бір пакеттің
рамкаларымен байланысты емес, ал қойылған ттапсырмаға байланысты ол әртүрлі
қосымшаларды қолданылуы мүмкін.

Мәліметтер қоры

Кез келген ақпараттық жүйенің мақсаты – нақты әлемнің объектілері
туралы мәліметтерді өңдеу. Кең мағынада мәліметтер қоры – бұл нақты пәндік
аймақта нақты әлемнің нақты объектілері туралы ақпараттар жиынтығы. Пәндік
аймақ атынан басқаруды ұйымдастыру, автоматизация, мысалы, кәсіпорын, ЖОО
және т.б. үшін білуге арналған нақты әлемнің бөлігін түсінуге болады.
Мәліметтер қорын құра отырып, қолданушы ақпаратты әртүрлі белгілер
бойынша реттеуге және осы белгілермен келісімде тез таңлауды ұйымдастыруға
тырысады. Мұны орындау мүмкін, егер мәліметтер құрылымданған болса.
Құрылымдау – мәліметтерді көру әдістері туралы келісімдерге ену.
Құрылымданбаған деп мысалға мәтіндік файлда жазылған мәліметтерді
атайды.
Мәліметтер қорының қолданушылары болып әртүрлі қолданбалы
бағдарламалар, бағдарламалық кешендер, сонымен қатар қолданушылар немесе
ақырғы қолданушылар деп аталатын мәліметтер көздері роліндегі пәндік
аймақтың мамандары табылуы мүмкін.
Мәліметтер қорының қазіргі заманғы технологиясында мәліметтер қорын
құру, оны қолдау және оған қолданушылардың қол жеткізуін қамтамасыз ету
арнайы бағдарламалық инструментарии – мәліметтер қорын басқару жүйесі
көмегімен орталықтанған түрде іске асады.
Мәліметтер қоры (МҚ) – анықталған пәндік облысқа жататын құрылымданған
мәліметтердің атаулы жиынтығы.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі (МҚБЖ) – мәліметтер қорын құру, оларды
актуальды жжағдайда қолдау және ондағы қажетті ақпаратты іздеуді
ұйымдастыру үшін қажетті бағдарламалық және тілдік құралдар кешені.
Мәліметтер қорындағы мәліметтердібасқарудың орталықтанған мінезі қорда
сақталған мәліметтерді басқару функциясы берілетін кейбір адамның (адамдар
тобының) болу қажеттілігін пайымдайды.

Мәліметтер қорының классификациясы

Мәліметтерді өңдеу технологиясы бойынша мәліметтер қоры орталықтанған
және таратылған болып бөлінеді.
Орталықтанған мәліметтер қоры бір есептеуіш жүйенің жадысында
сақталады. Егер осы есептеуіш жүйе ЭЕМ желісінің компоненті болса, мұндай
қорға таратылған қол жеткізу мүмкін болады. Мәліметтер қорын қолданудың
мұндай тәсілін көбінесе ДК локальды желілерінде қолданылады.
Таратылған мәліметтер қоры есептеуіш желінің әртүрлі ЭЕМ-да
сақталатын кездесетін немесе бір-бірін қайталайтын бірнеше бөліктерден
тұрады. Мұндай базамен жұмыс таратылған мәліметтер қорын басқару жүйесі
көмегімен іске асырылады.
Мәліметтер қорының мәліметтеріне қол жеткізу тәсілі бойынша локальды
қол жеткізуі бар мәліметтер қоры және жойылған (желілік) қол жеткізуі бар
мәліметтер қоры болып бөлінеді.
Желілік қол жеткізуі бар орталықтанған мәліметтер қорының жүйесі
осындай жүйенің әртүрлі архитектураларын пайымдайды:
✓ Файл-сервер;
✓ Клиент-сервер.

Файл-сервер.Желілік қол жеткізуі бар МҚ жүйелерінің архитектурасы
желінің бір машинасының орталық (сервер, файл) ретінде бөлінуі. Мұндай
машинада сәйкес қолданылатын орталықтанған МҚ сақталады. Желінің барлық
басқа машиналары орталықтанған мәліметтер қорына қолданушылық жүйенің қол
жеткізуі қолданатын жұмыс станцияларының функциясын орындайды. Мәліметтер
қорының файлдары қолданушылық талаптарға сәйкес негізінен өңдеу
жүргізілетін жұмыс станцияларына беріледі. Бірдей мәліметтерге өол
жеткізудің үлкен интенсивтілігі кезінде ақпараттық жүйенің жұмыс өнімділігі
төмендейді. Қолданушылар сонымен қатар жұмыс станцияларында олармен
монопольды қолданылатын локальды мәліметтер қорын құра алады.

Клиент-сервер. Бұл концепцияда орталықтанған мәліметтер қорының
сақталуынан басқа орталық машина (мәліметтер қорының сервері) мәліметтерді
өңдеудің негізгі көлемін орындауды қамтамасыз ету керек. Клиентпен (жұмыс
станциясымен) берілетін мәліметтерге талап серверден мәліметтерді іздеу мен
таңдауды тудырады. Таңдалған мәліметтер (бірақ файлдар емес) желі бойынша
серверден клиентке транспорттеледі. Клиент-сервер архитектурасының
спецификасы болып SOL талаптарының тілін қолдану табылады.

Мәліметтер қорының құрылымдық элементтері

Мәліметтер қоры ұғымы құрылымдыұ элеметтердің өріс, жазба, файл
(кесте) сияқты ұғымдарымен тығыз байланысты.
Өріс – ақпараттың бөлінбейтін бірлігіне – реквизитке сәйкес келетін
мәліметтерді логикалық ұйымдастырудың элементарлы бірлігі. Өрісті сипаттау
үшін келесі мінездемелер қолданылады:
Аты, мысалы, Фамилия, Аты, Әкесінің аты, туған датасы;
Тип, мысалы, символдық, сандық, күнтізбелік;
Ұзындығы, мысалы, 15 байт, символдар саны максималды мүмкін болып
анықталады.
Жазба – логикалық байланысқан өрістердің жиынтығы. Жазба экземпляры –
оның өрістерінің нақты мәндерін сақтайтын жазбаның жеке ұйымдастырылуы.
Файл (кесте) – бір құрылымның жазбаларының экземплярларының жиынтығы.

Файлдың жазбасының құрылымында мәндері жазбаның экземплярыын
идентификациялайтын алғашқы кілттер (АК) және іздеу және топталған белгілер
ролін орындайтын екілік (ЕК) (екілік кілттің мәндерімен бірнеше жазбаны
табуға болады) болатын өрістер көрсетіледі.

МӘЛІМЕТТЕР МОДЕЛЬДЕРІНІҢ ТҮРЛЕРІ

Кез келген мәліметтер қорының ядросы болып мәліметтермоделі табылады.
Мәліметтер моделі мәліметтердің құрылымының жиынтығы, толықтықты шектеу
және мәліметтермен манипуляция жасау операциялары болып табылады.
Мәліметтер моделі көмегімен пәндік облыстың объектілері және оларды өңдеу
операциялары түрінде көрсетілуі мүмкін.
Мәліметтер моделі – мәліметтер құрылымы мен оларды өңдеу
операцияларының жиынтығы.
МҚБЖ иерархиялық, желілік және реляциялық модельдердің, осы
модельдердің комбинациясын қолдануға негізделеді.
Мәліметтер моделінің үш негізгі типтерін қарастырайық: иерархиялық,
желілік және реляциялық.

Мәліметтердің иерархиялық моделі

Иерархиялық құрылым анықталған заңдылықтар бойынша бір-бірімен
байланысқан элементтер жиынтығы болып табылады. Иерархиялық қатынаспен
байланысқан объекттер ориентацияланған граф (айналдырылған ағаш) құрайды.
Иерархиялық құрылымның негізгі ұғымдарына келесілер жатады: деңгей,
элемент (түйін), байланыс. Түйін – кейбір объектіні сипаттайтын мәліметтер
атрибутының жиынтығы. Иерархиялық ағаштың түйіндері схемада граф шыңдары
болып бейнеленеді. Әр түйін ең төменгі деңгейде ең жоғарғы деңгейде болатын
тек бір бүйінмен байланыса алады. Иерархиялық ағаш ешқандай шыңға тәуелді
емес және ең жоғарғы деңгейде орналасқан бір ғана шыңы болады. Тәуелді
түйіндер екінші, үшінші, ... деңгейлерде орналасады. Мәліметтер қорында
ағаштар саны түбірлі жазбалар санымен анықталады.
Мәліметтер қорының әр жазбасына түбірлі жазбадан тек бір
(иерархаялық) жол бар болады.

Мәліметтердің желілік моделі
Желілік құрылымда сол негізгі ұғымда (деңгей, түйін, байланыс) әр
элемент кез келген басқа элементпен байланыса алады.

Мәліметтердің реляциялық моделі

Реляциялық (ағыл. relation — қатынас) мәліметтер қоры жүйелерінің
облысындағы атақты американ маманы Е. Кодд құруларымен тығыз байланысты.

Реляционная модель мәліметтері

Понятие реляционный (англ. relation — отношение) связано с
разработками известного американского специалиста в области систем баз
данных Е. Кодда.
Бұл модельдер мәліметтер құрылымының қарапайымдылғымен, қолданушы үшін
ыңғайлы таблицалық көрсетілумен және қатынастар алгебрасы формальды
аппаратты қолдану мүмкіндігімен және мәліметтерді өңдеу үшін реляциялық
есептеумен сипатталады.
Реляциялық модель мәліметтердің екі өлшемді кесте түрінде
ұйымдастырылуына бейімделген. әр реляциялық кесте екі өлшемді массив болып
табылады және келесі қасиеттерге ие:
✓ Кестенің әр элементі – мәліметтердің әр элементі;
✓ Кестеде барлық бағандар біртекті, яғни бағандағы барлық элементтер
бір типті (сандық, символды, т.б.) және бірдей ұзындықты болады;
✓ әр бағанның уникалды атауы болады;
✓ кестеде бірдей жолдар болмайды;
✓ жолдар мен бағандар тері кез келегн болуы мүмкін.

Байланыстар жолдары кортеждер мен жазбаларға, ал бағандары қатынастар
атрибуты, домендер, өрістерге сәйкес келетін кесте түрінде көрсетіледі.
Әр мәні сәйкес жазбаны анықтайтын өріс жай кілт (кілтті өріс) деп
аталады. Егер жазбалар бірнеше өрістер мәнімен анықталса, онда мәліметтер
қорының мұндай кестесінің құрамды кілтінің болғаны.
Екі реляциялық кестені байланыстыру үшін бірінші кестенің кілтін
екінші кестенің кілтінің құрамына өосу керек; кері жағдайда бірінші
кестенің құрылымына сыртқы кілтті – екінші кестенің кілтін қосу керек.

АҚПАРАТТЫҚ ОБЪЕКТ ҰҒЫМЫ

Ақпараттық объект – кейбір үрдістің, нақты объекттің логикалық
байланысқан реквизиттердің (ақпараттық элементтердің) жиынтығы түріндегі
сипаттамасы. Осындай үрдістер болып ақпараттық объектілер үшін мыналар
қызмет етеді: цех, қойма, материал, ЖОО, студент, емтихан тапсыру, т.б..
Арнайы реквизитті құрамның және құрылымның ақпараттық объектісі оған
уникалды атау меншіктелетін (символдық білдіру) класс (тип) құрады, мысалы,
Студент, Сессия, Стипендия.
Ақпараттық объекттің көптеген ұйымдастырулары - әрқайсысы
реквизиттердің нақты мәндерінің жиынтығы түрінде көрсетілген даналары
болады және кілт мәнімен идентификацияланады (жай – бір теквизит немесе
құрылған – бірнеше реквизит). Ақпараттық объектінің қалған реквизитері
сипаттаушы болып табылады. Бқл кезде бір ақпараттық объектірелдің сол
реквизиттері кілттік, ал басқаларда – сипаттауыш болып табылады. Ақпараттық
объекттің бірнеше кілттері болуы мүмкін.
Картотека құжатының төлемі

Мәліметтер қорын құруда қолданылатын базалы компоненттер және олардың ара-
қатынасы

Қосымшада мәліметтер көзімен немесе бағдарламалық қамтамасыз етудің
арасымен мәліметтер жиынын инкапсуляциялайтын мәліметтерге қол жеткізу
компоненті бар және әртүрлі операцияларды орындау үшін мәліметке қол
жеткізу технологиясына сәйкес функцияларға жүктеледі. Мәліметтерге қол
жеткізу компоненті қосымшада мәліметтер қоры кестесінің бейнесін ұсынады.
Осындай компоненттердің жалпы саны қосымшады шектелмеген.
Мәліметке қол жеткізу компонентінің әрқайсысы TDataSource тің минимум
бір компонентімен байланысы болуы мүмкін. Оның міндеті мәліметтер
көрінуінің визуальді компоненттерімен мәліметтер жиынын байланыстыру.
TDataSource компоненті осы компонентке мәліметтер жиынынан өріс мәнін
қамтамасыз етеді.
TDataSource компонентінің енді бір функциясы мәліметтер жиыны
жағдайымен мәліметтер көрінуінің компоненттерін ұсынуды синхронизациялау.
Мысалы, егер мәліметтер жиыны активті болмаса, онда TDataSource компоненті
мәліметтер көріну компонентінен мәліметтерді өшіруді қамтамасыз етеді.
Немесе егер мәліметтер жиыны тек оқу үшін режимінде жұмыс істесе, онда
TDataSource компоненті мәліметтер көріну компонентіне мәліметтерді
өзгертуге тыйым салады.
TdataSource компонентінің біреуімен мәліметтер көрінуінің визуальды
компоненттері байланысқан болуы мүмкін. Бұл компоненттер мәліметтер
жиынынан ақпараттарды көрсету үшін арналған модификацияланған басқару
элементтерін ұсынады.
Мәліметтер жиынын ашқанда компонент талап етілген мәлімет қорының
кестесінен мәліметтер жиыны жазбасына берілуді қамтамасыз етеді. Мәліметтер
жиының курсоры бірінші жазбаға орналасады. TDataSource компоненті
мәліметтер көріну компонентіне ағымдық жазбадан қажет өрістер мәнін
берілуді қамтамасыз етеді. Мәліметтер жиынын жазба бойынша ауыстыруда
өрістің ағымдық мәнін компонентке ауыстыруда мәліметтер көрінуі автоматты
түрде жаңарып отырады.
Қолданушы мәліметтер көрінуінің компоненттері көмегімен мәліметтерді
қарап шыға алады және редакторлай алады. Мәнді өзгерту басқару элементінен
мәліметтер жиынына TDataSource компоненті көмегімен беріле алады. Содан соң
өзгерту мәліметтер қорына беріле алады
Енді қосымша мәліметтер қорының жалпы жағдайын біле отырып осындай
қосымшаның кезеңді процесін қарасытруға көшеміз.
Кез-келген қосымша мәліметтер қоры минимум екі операцияны орындай алу
қабілетіне ие болу керек. Біріншіден мәліметтер қорының орналасқан жерін
білу керек, оған қосылу және мәліметтер қорындағы кестедегі ақпаратты
есептеу керек. Бұл функция мәліметке қол жеткізу технологиысының
таратылуына байланысты.
Екіншіден, ұсынысты қамтамасыз ету және алынған мәліметтерді редакторлау.
Бір немесе бірнеше кестедегі жазбалар қосымшада берілген мәліметтерге қол
жеткізу компонентін активтеу нәтижесінде берілген мәліметтер жиыны деп
атаймыз. Объектіге-бағытталған ортада қандай-да бір жазба тобының
қосымшасын ұсыну үшін бірнеше кластың мүмкіндігі алынуы керек. Бұл класс
мәліметтер жиынын инкапсуляциялау керек және жазбамен, өріспен басқару үшін
әдісті игеруі керек.
Осы жағдайда мәліметтер жиының өзі және мәліметтер жиының класы
қосымша мәліметтер қорының кез-келген әрекеті орындалатын осьтік аймағы
болады.
Қолданушы мәліметтер экранын қарап шығады — бұл мәліметтер жиынын
қолдану нәтижесі.
Қолданушы қандайда бір санды өзгерткісі келді — ол мәліметтер жиынының
ұяшығын өзгертеді.
Қосымшаны жапқанда барлық өзгертулерді сақтау — бұл мәліметтер жиыны
мәліметтер қорына сақталуы үшін беріледі.
Бұл жағдайда мәліметтер жиынына қызмет көрсетуі үшін базалы
функцияларды қолдануда компоненттер әр түрлі технология шеңберінде
мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз етуі керек. Сондықтан VCL
өңдеушілері мәліметтер қолдануды қамтамасыз ететін максимальды эффективті
иерархия класын құруға көңіл бөлген.
TDataset класы иерархияның базалы класы болып табылады, ол
абстрактілі мәліметтер жиынын инкапсуляциялайды және онымен максималды
жалпы әдісті таратады. Оған кестедегі мәліметтер қорынынан жазбаны немесе
әдеттегі мәтіндік файл жолынан — мәліметтер жиын бірдей функцияланады
беруге болады.

Delphi мәлімет қоры қосымшасының құрылымы

Күрделі қосымша құру үшін объектіге-бағыталудың дизайнының қасиеттерін
білу керек, ал қосымша үшін бағдарлама құрып отырған ортаның мүмкіндіктерін
игеру керек. Сондықтан осы бөлімде объектіге-бағытталған бағдарламалаудың
Delphi 7ортасында қолданылу аймағын қарастырамыз.
Дәстүрлі әдістерге қарағанда объектіге-бағыталған бағдарламалаудың бірнеше
ерекшеліктері бар. Бастысы Windows операциялық жүйесінің функциаланған ішкі
логикасының концепциясына сәйкес келеді. Жеке объектіден тұратын бағдарлама
операциялық жүйеде болып жатқан жағдайға қатысты. Объектіге-бағыталған
бағдарламалаудың басқа ерекшелігі өңделген объектілерді қайта қолдану
мүмкіндігі.
Осы бөлімде объектіге-бағыталған бағдарламалаудың Pascal және Delphi дегі
негізгі механизмдерінің таралуы жатады:
Объект, класс және компонент түсінігі;
объектіге-бағыталған бағдарламалаудың негізгі механизмдері: инкапсуляция
және мұраға қалдыру, полиморфизм;
объект таратудың ерекшеліктері;
қасиет және әдістің ара қатынасы;
Қосымша мәліметтер қорының архитектурасы
Қосымша мәліметтер қоры атында тұрғандай бірнеше мәліметтер көзінің ара
қатынасы. Ара-қатынас мәліметтерді алу, қолданушыға анықталған форматта
көрінуі, бизнес—алгоритм бағдарламасында таратылған сәйкес редакторлау,
мәліметтер қорына өңделген мәліметтерді қайтадан қайтаруды білдіреді.
Мәліметтер көзіне жеке мәліметтер қоры сияқты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.