Жер қойнауын пайдаланушылар мүдделерін қорғау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 27 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

І тарау Жер қойнауын байлықтары қорының теориялық негізі

1. Жер қойнауының түсінігі, пайдалануға байланысты заңдардың

міндеттері мен
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..5

2. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы

төлемдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

3. Жер қойнауы байлықтары қорын айқындау
тәртiбi ... ... ... ... ... ... ... ... 21

ІІ тарау 2009-2011 жылдар аралығындағы облыс аумағындағы кәсіпорындардың
экологиялық төлемдер мөлшері

2.1. 2011 жылғы Ақтөбе облысындағы жер қойнауын пайдаланушы кәсіпорындардың
экологиялық
төлемдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... 25
2.2. СНПС Ақтөбемұнайгаз АҚ- ның 2009-2011 жылдардағы экологиялық тексеру
нәтижелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... .27

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 31

КІРІСПЕ

Табиғи қорлар –адамзаттың күн көрісі мен тіршілік етуіне қажетті
заттар және табиғатта кездесетін жаратылыс дүниелері. Табиғи қорлар олардың
қолдану саласына қарай - өндірістік, денсаулық сақтауға қажетті, ғылыми
және эстетикалық болып табылады. Жаратылыстың құрамына қарай – жер,су,
орман, кен қазбалары болады. Мөлшеріне қарай сарқылатын және сарқылмайтын
болып табылады. Сарқылатындарға қазба байлықтары: мұнай, газ, көмір тағы
басқалар болып табылады.
Курстық жұмыстың мақсаты- экономикалық тәсілмен жер қорын тиімді
пайдалануды қамтамасыз ету және бюджетке түсім түсіру арқылы жер қорын
сақтау, жердің құнарлылығын, сапасын жақсарту шараларын қаржыландыру.
Курстық жұмысымыздың негізгі міндеттеріне тоқтала кетсек, олар
төмендегідей:
1) Жер қойнауын ұтымды кешенді, қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету.
2) Жер қойнауы және қоршаған табиғи ортаны қорғауды қамтамасыз етудің
бастамаларына жол ашу.
3) Республикалық және аймақтық мүдделердің үйлесуін ұйымдастыру.
4) Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жариялы түрде жүргізу.
5) Қазақстан Республикасының жер қойнауын тиімді пайдалану және қорғау.
6) Шаруашылық нысандарының бірдей дамуына жағдай жасау.
Жер қойнауын байлықтарын қорын пайдалану, төлемдер мөлшерін анықтау
тақырыбындағы курстық жұмысымды жаза отырып мен негізгі мынадай ұсыныстар
айтқым келеді.
1) Жер қойнауының құқықтық ережелерін, қазіргі таңдағы қабылданған заңды
актілердің орындалуын қатаң бақылауға алу.
2) Жер қойнауын қорғауды бұзғаны үшін жауаптылықтың мөлшерін арттыру.
3) Әр құқықтық норма да шашыраңқы күй кешіп жүрген жер қойнауына қатысты
экологиялық заңдылықтарды жүйелеп бір арнаға жолға салу.
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспе, екі тараудан, қорытынды мен қолданылған
әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау Жер қойнауын байлықтары қорының теориялық негізі

1. Жер қойнауының түсінігі, пайдалануға байланысты заңдардың міндеттері
мен принциптері

Жер қойнауы ұғымы кен байлығы ұғымынан кең. Кен байлығы – жер
қойнауының ең маңызды құрамдас бір бөлігі. Бағалы кен байлығы, пайдалы
қазбалар мемлекеттің әлеуметтік экономикалық жағдайында өнеркәсіп өндірісін
ұлғайтуда көрнекті орын алады.
Жер қойнауынан алынатын пайдалы қазба байлықтарды үш топқа бөледі:
• жанатын отын-энергия қоры – көмір, мұнай, газ, жанғыш тақта тас,
шымтезек;
• рудалы, пайдалы қазбалар – қара және түсті металдар, қымбат бағалы,
сирек кездесетін, т.б. металдар кендері;
• бейруда пайдалы қазбалар – химия шикізат (минералдық тұздар, гипс,
күкірт, апатит, фосфорит, т.б.), отқа төзімді матеиалдар, құрылыс
материалдар шикізаты, әсемдік тастар, т.б.
Жер қойнауын қорғау, минералдық шикізатты тиімді пайдалану, сол арқылы
табиғи ортаны қорғау шаралары мынадай бағыттарда жүргізіледі:
Минералдық шикізат қорын кешенді барлау, зерттеу, зерделеу. Кешенді
барлау деп – минералды шикізаттың қорын ашу, зерттеу кезінде оның құрамын,
құрылымын, орналасу жағдайын, ондағы зиянды қоспаларды мейлінше толық
анықтау деп түсінеміз. Барлау қазба байлықтың бір түріне ғана емес кешенді
жүргізілуі тиіс.
Ашылған шикізат қорын мейлінше толық өндіру, ысыраптың мөлшерін азайту,
қазба жұмыстарының табиғатқа зиянды әсерін болдырмау азайту, қазба
байлықтың сапасын жоғалтпау, аралас қоспаны азайту, өнімнің ластанбауы,
т.с.с.
Өндірілген минералдық шикізатты кешенді пайдалану, өңдеуші өндірістерді
дамыту, өндіріс қалдықтарын пайдалану.
Табиғат ресурстарын экономикалық бағалауда айқындауды қажет ететін
мәселелердің бірі – уақыт факторын есептеу. Өйткені табиғат ресурстарын
игеруге едәуір бір мерзімдік күрделі қаржы жұмсалады, ал нәтижесі ұзақ
мерзімде біртіндеп алынады.
Уақыт факторын есептеудің ең белгілі жалпы қабылданған тәсілі
шығындарды бір жылға келтіру. Ол бойынша әр жылда жұмсалатын күрделі қаржы
сомасы B=(1+E) коэффициентіне көбейтіледі не бөлінеді. Мұнда Е - әр жылға
тиімдерді шығындарды бір жылға келтіру нормалы коэффициенті (күрделі
есептеулермен анықталады), t - шығын жұмсалған жыл мен келтірілген жылдың
айырмашылығын көрсететін жылдар көрсеткіші.
Әдетте, барлық жылдағы шамалар шығындар тиімдер өндіріс жұмыс істей
бастаған жылға келтіріледі. Алғашқы жылдардың шығындары соңғы жылға
келтірілгенде олар В - коэффициентіне көбейтіледі, ал соңғы жылдардікі –
алғашқы жылға келтірілгенде коэффициентіне бөлінеді.
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Оның жалпы
жер ауданы 271,7 млн. га, оның ішінде ауыл шаруашылық жерлері 222,3 млн.
га. Жерді пайдалану бағыттарына қарап: ауыл шаруашылық жерлері, елді
мекендер орналасқан жерлер, өндіріс, қатынас, байланыс, қорғаныс, табиғат
қорғау, денсаулық сақтау, демалыс, курорттар, қорықтар, тарихи және мәдени
маңызы бар жерлер, орман қорының жерлері, су қорының жерлері, мемлекеттік
қордағы жерлер болып бөлінеді.
Жер қорын қорғауды және пайдалануды экономикалық тұрғыдан қарайтын
болсақ, оның құндылығын, пайдалану ұтымдылығын арттыру арқылы одан алынатын
өнімдерді қазіргіден едәуір көбейтуге болатынына көз жеткіземіз. Оның басты
бағыттары: топырақтың құнарлығын арттыру, жерді суландыру батпақ жерлерді
құрғату, сортаң жерлердің тұздылығын азайту, эрозияға жол бермеу, бүлінген
жерлерді қалпына келтіру, т.б. агрономиялық шаралар және жерді пайдалану
құрылымын жақсарту.
Жерді бағалау туралы екі бағыт айқындалды: топырақтың сапасын бағалау
және жер қорын экономикалық бағалау. Топырақ сапасын бағалау экономикалық
бағалаудың негізгі және алғышарты болып табылады. Жердің сапасын бағалау
үшін оның әр түрлі табиғи қасиеттері өнімділігі тұрғысынан және әр түрлі
климаттық жағдайдың топырақ түрінің әсері айқындалады.
Қазіргі кезде топырақ бонитетін бағалаудың бірнеше варианттары белгілі.
Оларды негізгі екі түрге бөлуге болады: біріншісі – топырақтың қасиетіне
байланысты өнімділігін ескеріп, бонитетін бағалау; екіншісі – жерді
өнімділігіне байланысты, табиғи қасиетін ескеріп бағалау.
Топырақтың бонитет балдары оның сапалық қасиеттерінің сандық көрсеткіші
болып табылады, аймақта өсірілетін басты дақылдың көпжылдық орташа түсіміне
сәйкес болады. Бонитет балдары ауыл шаруашылық дақылдарын өсіруге
қолайлылығын анықтауға, оларды тиімді пайдалануды жоспарлауға мүмкіндік
береді.
Жер – тұтыну құндылығы, оның құны жоқ, тек тұтыну құндылығын,
материалдық өнімдерді өндіруге қажетті жағдай. Жердің бағасы оған табиғи
тән нәрсе емес, ол тек қана қоғамдық өндіріс және тұтыну қатынастарында
пайда болады. Сондықтан жердің бағасы тауар өндіруге қажетті жеке жер
бөлімшелерінің тұтыну құндылығының көрінісі. Жеке жер бөлімшелерінің
сапасының әр түрлілігіне байланысты ол жерлерде өндірілген өнімдердің құны
да әр түрлі болады. Сапалы жерлерден нашар жерге қарағанда әлдеқайда көп
тұтыну құны өндіріледі. Бірақ сапалы жерлер көп емес, әдетте шектеулі.
Иелену түріне қарамастан, жерге шаруашылық нысаны ретінде әрқашан монополия
болады. Былайша айтқанда жерге монополия болуына байланысты дифференциалды
рента туындайтын алғышарт бар.
Дифференциалды рентаның алғышарттары – бір жағынан монополия болса,
екінші жағынан жердің сапалық өзгешеліктері, сондай-ақ тауарлы өндірістік
қоғамдық қарым – қатынастар.
Су қорын тиімді пайдалану үшін су шаруашылық кешендерін ұдайы үздіксіз
жетілдіріп отыру керек. Су шаруашылық комплексіне: сумен жабдықтау, суды
бөлу, гидроэнергетика, су транспорты, суландыру, құрғату, балық
шаруашылығы, ағаш тасымалдау, денсаулық сақтау, туризм және т.б. жатады. Су
қорын қорғау және тиімді пайдалану шаралары масштабы және техникалық
шешімдері бойынша әр түрлі, оның барлығы кешенді шараларды жүзеге асыруды
талап етеді. Суды қорғау жөнінде 4 кешенді шараларды атауға болады:
Озық технологиялар қолдану арқылы су тұтынуды шұғыл азайтатын, лас
суларды төгуді қысқартатын айналмалы және тұйық су жүйелерін пайдалану.
Ластанған ақаба суларды тазарту шаралары оларды ауыл шаруашылық, және
техникалық мақсаттарда пайдалану, арнаулы қоймалар, тазартқыштар салу және
т.б.
Су көздерінің санитарлық тазалығын қорғау, арттыру, арнаулы биологиялық
өңдеулерден өткізу.
Суға зиянды әсерлерді азайту, шектеу шаралары. Су жағасына орналасқан
өндірістерді азайту, оларды тәртіпке келтіру.
Су ресурстарын экономикалық бағалау: су тұтынушы өндіріс күштерін
тиімді орналастыру; суды қорғауға, үнемдеп тиімді пайдалануға экономикалық
ынталандыру және оны ұлттық байлық құрамында есептеу үшін болады.
Су ресурстарын экономикалық бағалау үшін шеткі шығын шамасы
қолданылады. Су ресурстары көпшілік жағдайда жеке-дара орналасады. Осыған
байланысты жағдайда су тапшылығы немесе жеткілікті болуы оның территориялық
орналасуына байланысты. Сондықтан шеткі шығын шамасын ауданның, аймақтың су
бассейндері бойынша белгілеу керек.
Суға шеткі шығын шамасын оптималдық су шаруашылық баланстар негізінде
анықтайды. Барлық экстенсивтік және интенсивтік шараларды ескере отырып, су
пайдаланудың барлық балама мүмкіншіліктері қарастырылады. Экстенсивтік
шаралар пайдаланылатын су көлемін арттырумен, баланстық кіріс жағын
көбейтумен байланысты.
Табиғат ресурстарын рентамен бағалаудың басқа әдістерге қарағанда
артықшылығы бары даусыз. Ренталық қағидаға сәйкес тиімнің екі категориясы
ажыратылады: дифференциалдық тиім және ренталық тиім. Дифференциалдық тиім
халық шаруашылығының кез келген саласында пайда болуы мүмкін. Ол ғылыми-
техникалық жетістікті қолдану және еңбекті жақсы ұйымдастыру нәтижесінде
еңбек тиімділігін арттыру арқылы дербес шығынды қоғамдық қажетті шығыннан
азайтқандағы үнемді көрсетеді.
Рентаны есептеу өте маңызды теориялық және әдістемелік мәселе болып
табылады. Бірнеше экономистер рентаны есептеу үшін нақты қалыптасқан
табиғат ресурстарын пайдалану шығындарын қолдануды ұсынады. Бірақ, ол
салыстырмалы ресурстардың әділ бағасы бола алмайды. Рентаны анықтаудың
басты принципі нақты ресурсы пайдаланғанда алуға болатын халық
шаруашылығына ең жоғары тиімді анықтағыш болуға тиіс. Осыған байланысты су
пайдаланудың рационалды режимін қамтамасыз ететін, су тұтынуды азайтатын,
табиғат ресурстарын ең тиімді пайдалану бағыттары қарастырылуы керек. Бұл
мәселе тек табиғат пайдалану саласымен ғана шектеліп қалмайды. Ол
салааралық сипатта және барлық салаларда үйлесімді іс-әрекеттерді талап
етеді.
Республикамызда үлкенді-кішілі 2174 өзен бар. Жалпы өзендер мен
бұлақтарды қоса есептегенде олардың саны 85 мыңға жетеді. Мұның ішінде
Ертіс, Сырдария, Жайық, Есіл өзендерінің әрқайсысының ұзындығы 1мың км-ден
асады. Барлық өзендерден жылына 102 млрд. текше м (м³) су ағып өтеді.
Алайда ірі өзендердің көпшілігі Республикамыздың шекарасына жақын
аймақтарда орналасқан да, бастауын басқа елдерден алады. Жеріміздің басым
бөлігі өзен сулары тапшы шөлейтті аймақта. Орталық далалық өзендердің
деңгейі қар суымен қалыптасады, олар ылғал аз жылдары таязданады немесе
құрғап қалады. Тау өзендері мұздықтардан басталады. Сондықтан су деңгейі
жыл маусымына қарай және әр жылда едәуір өзгеріп отырады.
Қазақстанда жер асты суларының барланған қоры 45 млрд. текше метр. Одан
жылына 750 млн. м³ су алынып пайдаланылады. Болашақта пайдалануға болатын
су қоры шамамен 53 текше км деп есептеледі.
Қазақстанда соңғы жылдары су пайдалану жылына 83 млрд. м³ге жетті, оның
ішінде тікелей су тұтыну 44%, 40%-ы су тұтынуды қамтамасыз етуге жұмсалады.
16%-ы ысырап болады.
Республиканың кен байлықтарын неғұрлым халқымыздың игілігі үшін
толығырақ пайдалану барлық Қазақстан Республикасы азаматтарының мүдделі
ісі. Ол үшін қолда бар мүмкіндіктерді, соның ішінде шет елдік заңды ұйымдар
мен жеке тұлғалардың қатысуымен жер қойнауының байлығын пайдалану керек.
Бұл салада туындайтын барлық қатынастарды Жер қойнауын пайдалану туралы
Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығымен реттеледі.
Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану жағдайындағы заңның
міндеттері:
1. Қазақстан Республикасының мүдделерін және оның табиғи ресурстарын
қорғау;
2. Қазақстан Республикасының жер қойнауын тиімді пайдалану және қорғау;
3. Жер қойнауын пайдаланушылар мүдделерін қорғау;
4. Шаруашылық жүргізудің барлық нысандарының бірдей дамуына жағдай жасау;
5. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі қатынастар саласында заңдылықты күшейту
мақсатында жүргізуді реттеу болып табылады.
Жер қойнауымен және жер қойнауын пайдаланумен байланысты құқықтық
қатынастар мынадай принциптерге негізделеді:
1. жер қойнауын ұтымды, кешенді және қауіпсіз пайдалануды қамтамасыз ету;
2. жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;
3. республикалық және аймақтық мүдделердің үйлесуін қамтамасыз ету;
4. минералдық шикізат базасын толықтыруды қамтамасыз ету;
5. жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жариялы түрде жүргізу.
6. жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы;
7. жер қойнауын пайдалану жөнінде операцияларды жүргізуге инвестицияларды
тарту үшін қолайлы жағдайлар туғызу.
Жер қойнауы және оның құрамындағы пайдалы қазбалар Қазақстан
Республикасының Конституциясына сәйкес мемлекет меншігі болып табылады.Егер
контрактіде өзгеше көзделмеген болса, минералды шикізат меншік құқығымен
жер қойнауын пайдаланушының меншігіне жатады (Қазақстан Республикасының
мемлекеттік кәсіпорнына - шаруашылық жүргізу немесе басқару құқығымен).
Техногендік минералдық түзілімдер мен техногендік сулар жер қойнауын
пайдаланушының меншігі болып табылады.
Мемлекект меншігіндегі техногендік минералды түзілімдерден алынатын
пайдалы қазбаларға иелік ету құқығы контрактіде айқындалады.
Минералды шикізат, техногендік минералдық түзілімдер мен техногендік
сулар немесе пайдалы қазбалар меншік құқығымен жер қойнауын пайдаланушының
иелігінде болса, ол минералды шикізатқа, техногендік минералдіық
түзілімдерге, техногендік суларға немесе пайдалы қазбаларға иелік етуге,
олар жөнінде Қазақстан Республикасының заңдарында тиым салынбаған кез-
келген азаматтық құқықтық мәмлелер жасауға қақылы.

1.2. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнаулы төлемдері
Қазақстан Республикасының салық жүйесінде табиғат ресурстарын, пайдалы
казындыларды, жер қойнауын пайдалануға байланысты біркатар төлемдер бар,
оларды шартты түрде салықтық сипаты бар табиғат ресурстары үшін теленетін
төлемдер ретінде бір гопқа біріктіруіге болады. Оларға үстеме пайдаға
салынатын салық, жер қойнауын пайдалануіиылардың арнаулы төлемдері, пайдалы
қазындыларды өндіру салығы, су үшін төленетін төлем, орманды пайдаланганы
үшін төлем (орман табысы) және басқалары жатады. Аталған төлемдер негізінен
ренталық сипатта болады, өйткені олардың пайда болуы мен мөлшерлемелерінің
шамасы шығарылатын Және шаруашылық қызметте пайдаланатын материалды,
шикізатты, минералдық ресурстарды алу, тұтыну, олардың сапасы табиғат
факторларымен байланысты болады.
Қазақстан Республикасы заңнамасында айқындалған тәртіппен жасалған жер
қойнауын пайдалануға арналған контракттар шеңберінде жер койнауын пайдалану
бойынша операцияларды жүргізген кезде жер қойнауын пайдаланушылар Салықтық
кодексте белгіленген барлық салықтарды және бюджетке төленетін басқа
міндетті төлемдерді, ал жер қойнауын пайдаланушылардың төлемдері мен
салықтарын - қосымша, жер койнауын пайдалану бойынша операциялар жүргізген
кезде төлейді. Заңи және жеке тұлғалар, соның ішінде Қазақстан
Республикасында жер койнауын пайдалану бойынша операцияларды, сонымен бірге
мемлекет мен- шігіндегі техногендік минералдық құрылымдарды кайта өңдеуді
жүзеге асыратын шетелдік тұлғалар жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы
төлемдері мен салықтарын төлеушілер болып табылады. Жер қойнауын
пайдаланушыларға белгіленген салық режімі жер койнауын пайдалануға Үкімет
белгілеген тәртіппен жасалынған контрактта айқындалады. Жер койнауын
пайдаланушыларға салық салудың екі моделі белгіленген: бірінші модель жер
койнауын пайдаланушының өнімді бөлу бойынша Қазақстан Республикасының
үлесін қоспағанда Салықтық кодексте көзделген салықтар мен басқа міндетті
төлемдердің барлық түрлерін төлеуін көздейді; екінші моделъ жер қойнауын
пайдаланушының өнімді бөлу бойыніиа Қазақстан Республикасының үлесін
төлеуін (беруін), сондай-ак салық заңнамасында көзделген салықтар мен басқа
міндетті төлемдердің барлық түрлерін төлеуін көздейді, оларға шикі мұнай,
газ конденсатына салынатын рента салығы, шикі мұнайға, газ конденсатына
салынатын акциз, үстеме пайда салығы, жер салығы, роялти, мүлік салығы
қосылмайды. Кен орындарын (кен орындар тобын, кен орындарының бір бөлігін)
рентабелдігі төмен, коюлығы жоғары, суланган, шағын дебетті және игерілген
санатка жатқызу тәртібін, олардың тізбесі мен салық салу тәртібін Қазақстан
Республикасының Үкіметі айқындайды. Бұл роялти, өнімді бөлу бонынша
Қазақстан Республикасының үлесі, өнімді бөлу туралы контракт бойынша
қызметін жүзеге асырушы жер қойнауын пайдаланушының қосымша төлемі салық
салудың екі моделіне сәйкес (контракттардың негізгі түрлерін негізге ала
отырып) жер койнауын пайдалануға контракттарда айқындалатын жер койнауын
пайдаланушылар үшін белгіленген салық режімінде жұмыс істей береді дегенді
білдіреді. 2009 жылдан жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен
салықтары:
жер койнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдерін:а) қол қойылатын
бонусты; ә) коммерциялық табу бонусын; б) тарихи шығындарды өтеу бойынша
төлемді;
пайдалы қазындыларды өндіру салығын;
үстеме пайда салығын кіріктіреді.
Бонустар жер койнауын пайдаланушының тіркелген төлемдері болып
табылады. Жер койнауын пайдалануға арнап жасалған контракттың түрлері мен
шарттарына қарай жер қойнауын пайдаланушы үшін бонустардың мынадай түрлері
белгіленуі мүмкін: қол қойылатын бонус және коммерциялық табу бонусы. Қол
қойылатын бонус жер қойнауын пайдаланушының контракт аумағында жер қойнауын
пайдалану құқығын сатып алу үшін алған біржолғы тіркелген төлемі болып
табылады. Қол қойылатын бонус төлеушілері Қазақстан Республикасының жер
койнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жер койнауын
пайдалану құқығын алу конкурсының жеңімпазы болған немесе жер койнауын
пайдалану құқығын беру жөніндегі тікелей келіссөздер негізінде жер койнауын
пайдалану құқығын алған, сондай-ак Қазакстан Республикасы заңнамасында
белгіленген тәртіппен жер койнауын пайдалануға арналған мынадай
контракттардың бірін:
барлауға арналған контрактты;
пайдалы казындыларды өндіруге арналған контрактты жасаскан жеке немесе
заңи тұлға болып табылады.
Қол койылатын бонустың бастапқы мөлшері жер қойнауын пайдалануға
жасасқан әрбір контракт үшін айлық есептік көрсеткіштің еселенген
мөлшерлерінде жеке белгіленеді.
Жер қойнауын пайдалану құқығын алуға конкурс өткізілгенге дейінгі қол
қойылатын бонустың бастапқы мөлшері құзырлы органның конкурстық
комиссиясының шешімі бойынша ұлғайтылуы мүмкін.
Қол қойылатын бонустың бастапқыдан төмен емес сомадағы түпкілікті мөлиіерін
жер койнауын пайдалану құқығын алуға өткізілген конкурстық нәтижелері
бойынша конкурстық комиссияның шешімі немесе жер койнауын пайдаланушымен
тура келіссөздер жүргізу нәтижелері бойынша құзырлы орган белгілейді және
ол жер койнауын пайдалануға арналған контрактқа кіріктіріледі. Қол
койылатын бонус бюджетке салық төлеушінің тұрғылықты орны бойынша мынандай
мерзімдерде: белгіленген соманың елу пайызы - салық төлеушіні Қазақстан
Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасында
белгіленген тәртіппен конкурс жеңімпазы деп жарияланған күннен бастап
күнтізбелік отыз күн ішінде,қалған белгіленген елу пайызы жер қойнауын
пайдалануға арналған контракт күшіне енген күннен бастап күнтізбелік отыз
күннен кешіктірілмей төленеді.
Коммерциялық табу бонусын контракт аумағындағы пайдалы казындыларды
әрбір коммерциялық табу үшін, соның ішінде бастапқыда белгіленген алынатын
пайдалы казындылар корларын ұлғайтуға алып келетін кен орындарың қосымша
барлау жүргізу барысындағы, табу үшін жер; койнауын пайдаланушы төлейді.
Коммерциялық табу бонусының салық салу объекті пайдалы қазындылар
қорларының нақты көлемі болып табылады. Коммерциялық табу бонусынын сомасы
салық салу объектінің, салық базасы мен мөлшерлемелерінің негіз шие
айқындалады. Коммерциялық табу бонусы салық базасының 0,1 пайыз
мөлшерлемесі бойынша төленеді.
Тарихи шығындарды өтеу бойынша төлем жер қойнауын пайдалануға арналған
контракт жасасқанға дейін тиісті контракт аумағын геологиялық зерттеу мен
жайластыруға мемлекет шеккен жиынтық шығындарды өтеу бойынша жер қойнауын
пайдаланушының тіркелген төлемдері тарихи шығындарды өтеу бойынша төлемі
болып табылады. Бұл шығындардың сомасын Қазақстан Республикасы заңнамасында
белгіленген тәртіппен осы мақсаттар үшін уәкілетті мемлекеттік орган
есептейді және ол салық заңнамасының кағидаларына сәйкес бюджетке
төленеді.Тарихи шығындар сомасының бір бөлігі (1,5%-дан 5%-ға дейінгі
мөлшерде) мемлекет меншігіндегі геологиялық ақпаратты сатып алу төлемдері
түрінде, калған бөлігі тарихи шығындарды өтеу бойынша төлем түрінде
бюджетке төленуге жатады.
Пайдалы қазындылирды өндіру салығы Қазакстан Республикасының аумағында
өндірілетін минералдық шикізат, мұнай, жерасты сулары және емдік балшықтың
әрбір түрі бойынша ақшалай нысанда жеке төленетін салық.
Салықтың төлеушілері жер қойнауын пайдалануға арналып жасалған әрбір
жекелеген контракт шеңберінде техногендік минералдық құрлымдардан алынған
пайдалы қазындыларды қоса алғанда, мұнайды, минералдық шикізатты, жерасты
суларын және емдік балшықты өндіруді жүзеге асыратын жер қойнауын
пайдаланушылар болып табылады.
Жер қойнауын пайдаланушы салық кезеңінде өндірген шикі мұнайдың,газ
конденсаты мен табиғи газдың нақты көлемі пайдалы казындыларды өндіруге
салық салу объекті, ал бұл көлемнің құны салық базасы болып табылады. Құн
өндірілгентауарлы шикі мұнайдың, газ конденсатыныңжәнетабиғи газдыңкөлемі
мен салық кезеңіне есептелген өнімнің бірлігі үшін әлемдік бағаның
көбейтіндісі ретінде айқындалады.
Өндірілген минералдық шикізаттың,мұнайдың жерасты сулары мен емдік
балшықтың барлық түрлері бойынша пайдалы қазындылары өндіру салығы
жүргізілетін өндіру түріне қарамастан салық заңнамасында белгіленген
мөлшерлемелер бойынша және тәртіппен төленеді.
Пайдалы қазындыларды өндіру салығын есептеу үшін жер койнауын
пайдалануы Салықтық кодексте келтірілген шэкілге сәйкес жер қойнауын
пайдалануға арналған әрбір жекелеген контракт бойынша ағымдағы салық жылына
арналған өндірудің жоспарланған көлеміне сәйкес келетін мөлшерлемені
колданады. Пайдалы казындыларды өндіру салығының құрамына: мұнайға арналған
пайдалы қазыналарды өндіру салығы, кең таралған пайдалы қазындыларды
коспағанда, минералдық шикізатқа пайдалы казындыларды өндіру салығы және
кең таралған пайдалы казыналарға жерасты суларға және емдік балшықтарға,
пайдалы казындыларды өндіру салығы кіріктіріледі.
Шикі мұнайға пайдалы қазындыларды өндіру салығының мөлшерлемелері газ
кондесатын қоса алғанда, тіркелген тұлғанымда жылдық өндіру көлеміне қарай
(10 мөлшерлеме,өндіру ауқымы 250 мың тоннаға дейін және 10 млн.тоннадан
жоғары) 7%-дан 20%-ға дейінгі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.