ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 3

I. ҚОРЛАРДЫҢ ЕСЕБІНІҢ АУДИТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

1. 1 Қорлар аудитінің мақсаты мен міндеттері . . . 5

1. 2 Қорлар аудитінің нормативтік құқықтық реттелуі . . . 9

II. ҚОРЛАР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ

2. 1 Қорлар аудитінің бағдарламасы . . . 11

2. 2 Қорлар құндылықтардың қоймадағы есебінің аудиті . . . 14

2. 3 Қорлар оларды жіктеудің, бағалудың және түгендеудің аудиті . . . 19

Қорытынды . . . 27

Қолданылған дерек көздер тізім . . . 29

Кіріспе

Осы курстық жұмыстың тақырыбы “Қорлар есебінің аудиті ” болып табылады. Осы тақырыпқа сай курстық жұмыста қорлар есебінің дұрыс ұйымдастырылып жүргізілгендігін анықталады.

Осы курстық жұмыста келесідей мәселелер қарастырылады: бірінші бөлімінде “ қорлардың есебінің аудитінің теориялық негізі, қорлар аудитінің мақсаты мен міндеттері, қорлар аудитінің нормативтік-құқықтық реттелуі. Қорлардың есебінің аудитінің негізгі мақсаты- олардың есебінің дұрыс ұйымдастырылып жүргізілгендігін анықтау болып табылады. Өндіріс үрдісінде бірақ - рет қатысып өндірілген өнімнің өзіндік құнына құны түгелдей кіріп, оның материалдық негізін құрайтын қорлардың алатын орны өте зор.

Екінші бөлімінде қорлар есебінің аудиті, қорлар аудитінің бағдарламасы, қорлар есебінің аудиторлық бағдарламасы қамтитын басты мәселелеріне тоқтала кетеміз. Олардың қоймадағы есебінің аудиті, қорлар, оларды жіктеудің, бағалудың және түгендеудің аудиті қаралады .

Аудитор қорлардың қолда барлығын тексерген кезде олардың нақтылы қолда бары туралы жеткілікті айғақ көлемін алу керек, бұл аудитордың түгендеуге қатысуы арқылы қол жеткізіледі.

Субъекті қызметі ерекшелігіне сай, жұмыс істеу ауқымына сәйкес жүйелі және нәтижелі қорлар жүйесінің жұмыс істеуі шаруашылық әкімшілігінің басышылығына тәуелді болады. Егер, шаруашылық субъект әкімшілігінің міндеті, құқығы мен жауапкершілігі көрсетілмеген болса, бақылау әдістері дұрыс, айқын ұйымдастырылса онда шаруашылықтың қызметінің, әрекетінің ешқандай тиімділігі, нәтижелілігі болмайды. Шаруашылықты басқару оның құрылтай құжаттарымен және заңдылықтарымен сәйкес келген жағдайда ғана іске асады. Субъект өзінің басқару структурасын және қанша шығын кететінін өзі анықтайды

Нәтижелі бақылау жұмысын жүргізудің керекті шарттарының бірі-ұйымдастыру структурасының болуы. Толық интеграцияланған ұйымдастыру структурасы болса бақылау жұмысының нәтижесі мен тиімділігі жоғары болады.

Қор №2 Халықаралық қаржылық есеп стандарттары - 2 нормативіне сәйкес бұл активтер. Олар жұмыс нормалы орындалып тұрған жағдайда сатылуға шикі зат түрінде де, зат түрінде де шаруашылық процессінде пайдалануға арналған. Қорлардың түрлері: шикі зат және заттар, аяқталмаған өндіріс қорлары, дайын өнім қорлары, тауарлардың қорлары.
Заттық қорлардың есебін алу үшін мынадай міндеттер жүктеледі:
- қордың толық және уақытымен есепке алынуы;
- Сақтау орындарына дұрыс сақталуын бақылау;
- Олардың қозғалысы жөніндегі құжаттардың толық және уақытымен жүргізіледі;
- Транспорттық-дайындау шығындарын дұрыс анықтау, дайындалған қорлардың өзіндік құнын анықтауды бақылау;
- Қоймалық қорлардың жай-күйін бақылау;
- Ішкі қорларды мобилизациялау мақсатында субъектіге қажетсіз заттық қорларды тауып, таратуды бақылау;
- Сақтау орындағы қорлардың қалдығы жөнінде, оның қозғалысы жөнінде толық мәлімет алу.
Шаруашылық барысында әр түрлі шаруашылық қорларды пайдаланатындықтан оларды төмендегі топтарға бөледі: шикізаттар менматериалдар, сатып алынған жартылай фабрикаттар және жинақталған бұйымдар, конструкция және бөлшектер, отын, ыдыс және ыдыс материалдары, қажетті бөлшектер, арнайы материалдар, өндіруге берілген материалдар, құрылыс материалдары және тағы да басқалары.
Бұл курстық жұмыстың өзектілігі - тауарлы материалдық қорлар активтердің ажырамас бір бөлігі болып табылғандықтан ұйымның қызметін бағалауына берілген баға нәтижесі болып табылады. Осыған орай қорларды жетілдіру мақсаты шаруашылық субъектілерде ерекше орын алады.
Курстық жұмыстың мақсаты - қорлар шаруашылық субъектілерде ұйымдастырылуының ерекшеліктерін зерттеп, талдап, тиісті қорытындылар жасау.
Бұл мақсатқа жету үшін алға қойылған міндеттері:
• қорлардың мәні мазмұны, қажеттілігі және құрылымы мен оның элементтерін қарастыру
• Тауарлы материалдық қорлар жүйесін бағалау әдіс

Өз кезегінде қорларды сатып алу бағасын, ауданнан, аймақтан алып шығу баждарын, жабдықтау, делдалық ұйымдарға төлеген комиссиондық сый ақыларын, тасымалдау-дайындау шығындарын және сатып алуға тікелей байланысты басқа шығындарын қамтиды.

Бұл тақырыптың міндеті болып жоғарыда айтылған мәселеледі жан-жақты, мән мағынасын ашып көрсету табылады. Кейін аудиторлық қорытынды жасалып, ұсыныстар айтылады.

I. Қорлардың есебінің аудитінің теориялық негізі

1. 1 Қорлар аудитінің мақсаты мен міндеттері

Қорлардың есебінің аудитінің негізгі мақсаты-олардың есебінің дұрыс ұйымдастырылып жүргізілгендігін анықтау болып табылады:

• олардың сақталу және пайдалану орындарындағы қозғалыстары мен нақты қолда барлығы туралы дәлелді мәліметтер алу;
• олардың сақталу ережелерін қамтамасыз ету;
• өндіріске жұмсалу номаларының сақталуын қамтамасыз ету;
• өндіріске қажеті жоқ материалдық ресурстарды табу, анықтау және оларды сату;

Өндіріс үрдісінде бірақ - рет қатысып өндірілген өнімнің өзіндік құнына құны түгелдей кіріп, оның материалдық негізін құрайтын қорлардың алатын орны өте зор.

Қорлар баланста: материалдар 1310, дайын өнімдер 1340, тауарлар 1330, аяқталмаған өндіріс баптары бойынша жинақталып, оларға мынадай активтер жатады: шикізаттар, сатып алынған жартылай фабрикаттар (шала өнімдер) мен құрастыру бұйымдары, конструкциялар мен тетіктері, отындар, ыдыстар мен ыдыстық материалдар, қосалқы бөлшектері, қайта өңдеуге берілген материалдар, сондай-ақ шаруашылықтың негізгі қосалқы өндірістерінде сатуға шығарылған өнімдер түріндегі активтері және әр түрлі мақсаттар үшін сатып алынған тауарлар және есепті кезеңде технологиялық үрдіс аяқталмаған өндірістік шығындар да жатады .

Аудитордан әр түрлі мақсаттарға қоймадан босатылған материалды құндылықтар бойынша бухгалтерлік жазулардың дұрыстығын мұқият тексеруді талап етеді.

Аудиторлық дәлелдемелердің негізгі көздері мыналар болып табылады: бухгалтерлік есептің қолданыстағы заңнамасы, салықтар туралы және басқа да номативтік-құқықтық актілер, бухгалтерлік есеп стандарттары, қаржылық есеп стандарттары, есеп саясатының қағидасы, бизнес-жоспар, өндірістік бағдарлама, қаржылық есептілік, бухгалтерлік есеп тізімдері. Алғашқы құжаттардың ішінен дәлелдеме көздеріне мыналар жатады: смета, шикізат шығындарының нормасы, лимит картасы, жолдағы қағаздар, инвентарлық сипат, салыстыру ведомосттары, хабарлама, төлем құжаттарының көшірмесі, келіп түскен жүктер есебінің журналы, счет фактуралар, ішкі орын ауыстыруларға үстемелер, тауарлы- транспорттық үстемелер, жүктік кедендік декларациялар, сертификаттар, кіріс ордері, сенімхат және т. б.

Ішкі бақылаудың құрылымын түсіну үшін аудитор:

• Қорлар табиғатын анықтау мақсатымен, өткен жылғы жұмыс құжаттарына шолу жасау керек.
• Қорларға бақылаудың қалай жүргізілгендігін зерттеу.
• Қандай мәселе табылғанын зерттеу;
• Құралған сауалнама бойынша персоналдардарға сурау жасау;

Өзінің әдеттегі есебін және бақылау жұмысын атқаратын, клиент жұмысшыларын бақылау, аудиторға бақылау кезеңін және процедураны түсінуге мүмкіндік береді және олардың бәрі тәжірибиеде қолданылатынына сенімділігін береді.

Оларды жақсы түсіну үшін деректі алғашқы құжатты тексере отырып, аудитор өзіне қажет мазмұн нұсқауларын айқындай алады.

Сипаттау есебін, құжат айналымын, ішкі бақылау сұрақтарын, сұраулар тізімін құру арқылы ішкі бақылау жүйесінің түсінігін құжаттай алады. Шаруашылық қызметтің және клиенттің ішкі бақылауын алудағы сұрақтар тізімінің үлгісін келесі кестеден көреміз.

Шаруашылық операцияларды орындау барысында болатынын бұрмалауларды ішкі бақылау жүйелері арқылы жою мүмкін еместігін аудитор біліп жүруі керек. Сондықтан ол керекті тексеру процедуларын өзінің тәжірибиесіне және пікіріне сүйене отырып қабылдайды.

Ол арқылы қорлар аудитінде қандай бұрмалаулар орын алатынын анықтайды. Қорлар есебінде орын алатын бұрмалаулар.

Кесте-1. Қорлардың бухгалтерлік есебінде болатын бұрмалаулар

Шаруашылық қызметпен және қорлардың ішкі бақылау жүйесімен таныс болғаннан кейін, аудитор, бақылау тәуекелінің деңгейін алдын-ала бағалай алады. Ол үшін ол ұйымдастырушылық құрылымын талдай алады, яғни басқару және бағындыру, клиент жазбаларымен және құжаттарды зерттеу арқылы ішкі аудитті (қызметтік нұсқаулар, құжат айналымының кестесі, ішкі аудит жағдайы, стандарттар және ішкі аудит процедуралары және тағы басқалар.

Сондай-ақ аудитор орындаған процедура негізінде алған білімін, бақылау құралдары құрастырылғанын тексере алады. Келтірілген процедура нәтижесі аудиторға бақылау тәуекелін жоғары, орташа және төмен екенін анықтауға мүмкіндік береді.

Жоғарғы тәуекелділікте-процедура әдістемесі мәні бойынша тексеріледі.

Орташа және төмен тәуекелділікте-бақылау тиімділігіне сынақ құрастырылады.

Бақылау тиімділігінің тесттері

Егер осының алдындағы аудит жүргізу кезінде бақылаудың тиімді екендігінің айғақтары жинап алынған болса және егер аудитор осы жағдайдың өзгермегендігін көрсе, ағымдағы жылда оларды қайтара тестілеу көлемі белгілі бір дәрежеге дейін азайтылуы мүмкін. 2-кестенің мәліметтері бойынша тексерілуге ұшырауы тиіс негізгі бақылаушы сәттерді атап көрсетейік.

Кесте-2. Қорлар құндылықтардың аудиті кезіндегі бақылаушы сәттердің мүмкін болатын тесттері

Клиенттің ішкі бақылау жүйесі қаншама тиімді ұйымдастырғанымен, әрқашан да осылардың барлық айтарлықтай бұрмалаулардың алдын ала бермеуінің немесе таппауының тәуекелі қалып отырады

Қорларды құру мен сақтау белгілі бір шығындарға кездеседі. Шынында, Қазақстанның кен өндіру өнеркәсібінде жабдықтау-дайындау іс-қызметіне қатысты шығындардың жалпы сомасы оларға жасалған материалдық ресурстар қоры құнының 30 пайызға жуық болды. Бұдан шығатын қорытынды, шаруашылық жүргізуші субъектілердің материалдық құндылықтарға деген қажеттілігін ең аз шамадағы шығындармен қамтамасыз ету мақсат болып қойылады.

1. 2 Қорлар аудитінің нормативтік құқықтық реттелуі

Қорлар аудитінің негізгі нормативтік құқықтық құжаттары төмендегі кестеде кетірілді.

Кесте-3. Қорларды реттеуші негізгі нормативтік құқықтық құжаттар

Аудиторға клиенттің ішкі бақылау жүйесі алға қойылған мақсаттарға табысты қол жеткізуге деген әкімшіліктің толық сенімділігі үшін дайындалған процедуралар мен әдістемелік басшылықтан тұруы мүмкін екені белгілі болуы керек. Оның ішінде өндіріс циклындағы операцияларды есепке алу үшін кәсіпорын әдетте бағалаудын негізгі жолдары мен тандап алынған әдістерін есеп саясатында немесе оның жеке қағидаларында бейнелейді. Бұл кезде есеп саясаты немесе ереже келесідей аспектілерді сақтауы керек.

• қорларды босалқыларды бағалау әдісі, сонымен бірге бағалау әдісі барлық тақорлар босалқылар үшін бірдей болуы керек;
• соның негізінде өнім өндірісі процесі бухгалтерлік есепте тіркелген бастапқы құжаттар тізімі;
• басшы бекіткен өдіріс циклі бойынша құжат айналымының графигі;
• қорлар босалқыларды есептен шығару тәртібі;
• қорлар босалқылардың түгендеу жүргізу тәртібі мен мерзімі;
• қорлар босалқыларды жіктелімі, бухгалтерлік есеп тізімі және аналитикалық есепті ұйымдастыру.

Кәсiпорындағы iшкi бақылау процедуралары бола алады:

• мiндеттердi парапар бөлу;
• мақұлдаудың тиiмдi процедурасының болуы;
• құжатнама және есепке алу жазулары;
• қорлар босалқыларды нақты бақылау;
• тәуелсiз тексерулердi iскe асыру.

II. Қорлар есебінің аудиті

2. 1 Қорлар аудитінің бағдарламасы

Қорлардың есебінің аудиторлық бағдарламасы мынадай басты мәселелерді қамтиды:

• Баланстың көрсеткіштерін Бас кітаптағы мәліметтермен салыстырып тексеруді;
• Қорлардың синтетикалық және аналитикалық есебінің дұыс жүргізілгендігін тексеруді;
• қолда бар қорлардың сақталуын, оларға уақтылы түгендеу жүргізілгендігін тексеруді;
• қойма есебінің, қорлардың қозғалысының бастапқы құжаттарының уақтылы дұрыс толтырылғандығын, соңғы қорытынды есеп беру күніне, субьектінің өндірістік қорларымен қамтамасыз етілуін тексереді.
• Келіп түскен материалдардың уақтылы толық кіріске алынғандығын және бухгалтерлік жазуларды жүзеге асырылғандығын тексеруді;
• Сатылып жөнелтілген және қайта өңдеуге берілген материалдық құндылықтардың операцияларының дұрыс құжатталып, бухгалтерлік жазуларының жүзеге асырылғандығын тексеруді.

Кесте-4. Қорлар есебінің аудиторлық бағдарламасы

Қорлар есебінің аудитін тереңдетіп жүргізу үшін жоғарыда келтірілген аудиторлық тексеру бағдарламасын, кеңейте түсетін олардың ішкі жағдайын бақылауды тексеру тестерінің сауалнамасын жасау қажет.

Аудитор қойылған сұрақтарына алынған жауаптарын зерделеп және талдап ішкі бақылаудың жағдайы туралы қорытынды жасап бағдарламаға сәйкес аудиторлық іс-әрекеттерді жүзеге асырады.

Ұзақ мерзімді активтер сияқты ағымдағы активтерді баптары бойынша мәліметтерін тексерген кезде қолда барлығын, баланстың, Бас кітаптың, есеп регистрларының мәліметтерінің арасында тепе-теңдіктің сақталғандығын анықтап, синтетикалық және аналитикалық ақпараттардың сәйкестігіне көз жеткізудің маңызы зор.

Қорлардың кейбір жеке түрлеріне аудит жүргізгенде оларға және олардың есебіне ерекшеліктерін ескерудің маңызы зор.

Аудитор жасаған бағдарламасын кеңейте түсу үшін қорларды сатуға байланысты мынадай мәселелерді анықтауға тиісті:

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс