Дискуссия өткізу технологиясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

Оқушылардың iс-әрекетiн белсендiлендiру және күшейту негiзiндегi
педагогикалық технологиялар
1– Тарау. Интерактивтi окыту әдістер

1.1. Интерактивті оқыту ұғымы және оның мәні

1.2. Интерактивті сабақтарды ұйымдастыру қағидалары

1.3. Интерактивті тақтаны сабақ өткізу барысында пайдалану

2 - Тарау.Ойын технологиялары

2.1. Ойынның пайда болуы және оның әлеуметтік - педагогикалық мәні

2.2 Ойын теориялары

2.3 Іскерлік және рөлдік ойын түрлері

3 – Тарау . Проблемалық оқыту

3.1. Проблемалық оқытудың даму тарихы

3.2. Проблемалық оқытудың негiзгi функциялары

4 - Тарау. Жобалап оқыту технологиясы

4.1. Жобалар әдісінің пайда болу тарихы

4.2. Жобалар әдiсiн қолдануға қойылатын негізгi талаптар

1 Тарау. Интерактивтi оқыту әдicтерi
1.1.ИНТЕРАКТИВТI ОҚЫТУ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МӘНІ

Оқыту әдістері – бұл оқу үрдiсiндегi бiлiм алушылар мен оқытушының өзара
әрекеттесу формасын бейнелейтiн формалар мен тәсілдердің жиынтығы.
Оқытудың алғашкы пайда болғанынан бүгiнгi күнге дейiн білім алушылар мен
оқытушының өзара әрекеттесуінің үш формасы қалыптасып, кеңінен таралды.
Оқыту әдістерін үш топқа бөлуге болады:
Пассивтi (еңжар);
Активтi (белсендi);
Интерактивтi.
Пассивтi әдiс – бұл оқытушы негiзгi әрекет етушi жан сабақ барысын
басқарушы тұлғаға болып табылатын бiлiм алушылар мен оқытушының өзара
әрекеттесу формасы. Онда білім алушылар тек пассивтi тыңдаушы болады. Бiлiм
алушылар мен оқытушы арасындағы байланыс тек сұрау, бақылау және өзіндік
жұмыстар, тестiлер арқылы жүзеге асыралады. , Педагогикалық технологиялар
тұрғысынан бұл ең тиiмсiз әдіс болып табылғанымен, оның өзiндiк жақсы
жақтары да бар.
Активті әдіс - бұл білім алушылар мен оқытушы сабақ барысында өзара
әрекетте болатын және бiлiм алушылар тек пассивті тыңдаушылар емес,
сабақтың белсендi қатысушылары болып табылатын өзара әрекеттесу формасы.
Мұнда оқытушы мен білім алушылардың құқықтары бірдей.
Интерактивтi әдiс - бұл өзара әрекеттесу, бiреумен әңгіме диалог ретінде
болу дегендi бiлдiредi. Басқа сөзбен айтқанды, активті әдіске қарағанда
интерактивтi әдіс оқытушы мен бiлiм алушылардың өзара әрекеттесуiне ғана
емес, сонымен бiрге бiлiм алушылардың бір-бірімен өзара белсендi әрекетте
болуына бағдарланған.
Cонымен, интерактивтi оқыту деп бiлiм үрдiсiне қатысушы субъектілердің
өзара қарым-қатынасы мен өзара әрекеттес психологиясына негiзделген оқытуды
айтады. Оқытушы қызметінің орталығында индивид ретiндегi жеке оқушыға ғана
eмec, бір мәселенi талқылай отырып, өзара пiкiр таластыратып, бір-бірімен
келісімге келетін, бiр-бiрiн ынталандыратын және белсенділендіретін өзара
әрекеттеті оқушылар тобы болуын типі. Интерактивті әдістерін қолданғанда
интеллектуалды белсенділікке жарыс, бәсекелестік рухы барінен де күштi әсер
етеді, ол aдамдap шындықты ұжым болып iздегенде байқалады .Сонымен бірге
жұқтыру (елiктiру емес, дәл жұқтыру) сияқты психологиялық феномен әсер
етедi, басқа бiреудiң айтқан кез- келген ойы соған ұқcac немесе қарама-
қайшы ойды тудыруы мүмкін.
Мұндай сабақ барысында оқытушының пассивтi сабақтарға қарағанда өте
белсендi болуы талап етiледi. Оқытушының бiлiм алушылардың пiкiрталасына
қатысу формасы әртүрлi болуы мүмкін, бірак еш уақытта өз ойын оларға
насихаттамау керек. Ең дұрысы оқытушы нәтижеін ойлауды, шындықты
шығармашылықпен iздеудi талап ететін проблемалық сұрақтарды қоя отырып
олардың пiкiрталасын басқару арқылы қатысу. Оқытушы өзiнiң көзқарастарын
тек бiлiм алушылардың айтқандарынан қорытынды шығару және қате пiкiрлердi
дәлелдермен жоққа шығару ретiнде айтады. Оның көзқарастары бiлiм
алушылардың пiкiрлерiмен сәйкес келуi мүмкін, өйткенi олар оқытушының
жетектеушi сұрақтарының нәтижесінде пайда болады, Мұндай мысалдармен
теориялық сұрақтарды талқылаудың тек мазмұндық, интеллектуалды танымдық
жақтарын бағыттап қана қоймай. Сонымен бiрге бiрлескен іс- әрекетті
конструкциялауға болады, ол бiлiм алушылардың оқу ic- әрекетін оқу-тәрбие
ic-әрекетiне айналдыра отырып бiлiм алушының жеке тұлғалық позициясына әсер
етедi.
Сонымен, оқытудың интерактивтi әдісінде бiлiм алушылардыв бiрлескен іс-
әрекеті, оқытушының пікірталасқа олармен тең дәрежеде қатысуының арқасында,
нақты шығармашылық іс-әрекеттегі жеке тұлғалардың әлеуметтік қарым-
қатынасының моделiне айналады.

1.2.ИНТЕРАКТИВТІ САБАҚТАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ
ҚAFИДАЛАРЫ

Оқыту үрдiсiн ұйымдастыpyдa белсендi оқытудың мынадай қағидаларын жүзеге
асыру керек.
Жекелендiру - жекелендiру ретінде бiлiм алушылардың жеке ерекшелiктерiн
ескеретін және бәрін жалпылама бағаламай, әркімнің өз қабiлеттерiн барынша
ашып көрсетуге мүмкiндiк беретін мамандарды көп деңгейде дайындау жүйесiн
құрумен түсiнiледi. Оқытуды жекелендiру:
- мазмұны бойынша, онда бiлiм алушы алатын бiлiмiнiң бағытын түзетуге
мүмкiндiгi болады;
- оқу материалынын көлемі бойынша, бұл бiлiм алушыларға пәнді танымдық,
ғылыми немесе қолданбалы мақсаттарды тереңiрек игеруге мүмкiндiк бередi;
- меңгеру уақыты бойынша, тыңдаушылардың темпераментi мен
қабілеттеріне байланысты оқу материалының белгiлi бiр көлемiн меңтеруге
бөлiнген уақыт аралығында өзгерiстер болады.
Икемділік - дайындық вариативтiлiгiнiң үйлесiмдiлiгі.Дайындық варианттары
еңбек нарығында болып жатқан жаңалықтарды ескере отырып оқыту барысында
өзгеруi тиiс.Келiсiм-шарт жасау кезiнде жұмыс берушінің бітірушіге
қойылатын талаптары анықталып, теориялық оқыту формаларына, практика
мазмұны мен формаларына түзетулер енгiзiледi.
Элективтілік - тыңдаушыларға өз бетiнше бiлiм алу траекториясын таңдауға
барынша мүмкiндiк беру.
Контекстілік тәсіл - оқу материалының мазмұнын оны баяндау логикасына
бағындыру.
Ынтымақтастықты дамыту – оқытушылардың арасындағы сенім,
жауапкершiлiк қағидасына көшу.
Педагогикалық практикада белсендi оқыту әдістерін пайдалану - оқу
орындарында оқу іс-әрекетін белсенділендіру проблемасын шешу, бұл қазіргі
таңдағы барлық педагогикалық теориялар мен технологиялардың негiзiнде
жатыр.Олардың көпшiлiгi бұрыннан қалыптасқан проблемаларды: ойлауды,
танымдық белсендiлiктi, танымдық қызығушылықты дамыту қажеттілігін шешуге
бағытталған.

Салыстыру Дәстүрлі әдістер Интерактивті әдістер
критерийлері
Ақпарат Қысқа уақыт Аз ғана
мөлшері немесе ішінде үлкен ақпарат мөлшерін
игеретін мәлімет ақпарат мөлшерін оқып, оқуту үлкен уақыт
танысуға болады мөлшерін алады
Оқыту тереңдігі Білім мен түсінікке Білім, түсінік,
негізделген қолдану,
анализ, синтез,
бағалау. Оқушылар
танымының
барлық деңгейін меңгере
алады
Игеру мен меңгеру Әдетінше онша жоғары жоғары
пайызы болмайды
Оқытушының рөлі Оқытушының жеке Оқытушының оқушылар
қасиеттері көлеңкеде
қала алдында өзінің жеке
береді де, ол тек кәсіптік қасиеттерін
білім ашып
көзі ретінде ғана көрсете алады
қалады
Оқушылар рөлі Пассивті: оқыту Белсенді: оқушылар
үрдісінде маңызды маңызды шешімдер
шешімдерді өз бетінше қабылдай алады, әрі
қабылдай алмайды өмірлік тәжірбиелерін
пайдалана алады
Оқытудың мүдделеу Сыртқы (баға, педагог, Ішкі: оқушының
көзі ата – ана, қоғам) өзі оқыту үрдісіне
қызығыда
Бағалау Қарапайым , 5 Күрделі, бағалауда жаңа
балдық жүйе критерийледің
енгізілуін қалайды

1-кесте.Дәстүрлi және интерактивті окыту әдicтерiн салыстыру

Интерактивтi әдістің негiзiн интерактивтi жаттығулар мен тапсырмалар
құрайды. Интерактивтi жаттығулар мен тапсырмалардың әдеттегілерден басты
айырмашылығы олар меңгерілген материалды тек бекiтуге ғана емес, жаңаны
оқып- үйренуге бағытталған. Қазіргі таңдағы педагогикада интерактивті
әдістер өте көп, олардың iшiнен мыналарды атап көрсетуге болады:
шығармашылық тапсырмалар;
шағын топтардағы жұмыс;
3.оқытып-үйретуші ойындар (iскерлiк ойындар,имитациялар, рөлдiк
ойындар);
4.қоғамдық ресурстарды пайдалану (мамандарды шақыру, экскурсиялар );
5.әлеуметтік жобалар мен басқа да аудиториядан тыс оқыту әдістері
(әлеуметтік жобалар, жарыстар, радио және газеттер, фильмдер, қойылымдар,
көрмелер, көріністер және т.б.);
жаттығулар;
жаңа материалды оқып-үйрену және бекiту (интерактивтi дәрістер, көрнекі
құpалдармен, бейне- және аудиоматериалдармен жұмыс істеу (Сократтық
диалог және т.б.);
күрделi және пiкiрталас тудыратын сұрақтар мен мәселелерді талқылау
(сөзжарыстар, пiкiрталастар, сипозиумдар және т.б.);
9.мәселелерді шешу (миға шабуыл, шешiмдер ағашы, келіссөздер мен
медиация және т.б.) және т.б. көптеген әдістер.
Жоғарыда атап өткенiмiздей интерактивтi әдістердің түрлерi өте көп. Бiз
олардың барлығына тоқталмаймыз, тек педагогикалық практикада жиi
қолданылатын, кеңінен тараған әдістерді атап өтемiз.
Миға шабуыл әдici - ұжымдық талқылау әдici, мәселенің шешiмiн iздеу
барлық қатысушылардың пiкiрiн еркін бiлдiру жолымен жүзеге асырылады.
Оқытушы:
Дискуссия тақырыбын таңдайды.
Студенттердің алдына мiндет қойып, миға шабуыл әдiсiнiң ережелерiн
түсiндiредi:
- шабуылдың мақсаты - мәселені шешудің ең көп нұсқасын ұсыну;
- өз қиялыңызды жұмыс icтегіңiз; ешбiр пiкiрдi жалпы қабылданған пiкiрге
қарама-қайшы болғандықтан ғана жоққа шығармаңыз;
- басқа қатысушылардың идеяларын дамытыңыз;
- ұсынылған идеяларға баға беруге асықпаңыз - мұнымен сiз кейiнiрек
айналысасыз.
3. Оқытушы пайда болған идеялардың бәрін жазып отыру үшiн хатшы
тағайындайды. .. .
4.Үзiлic жарияланады. Үзiлiстен кейiн қатысушылар бірінші кезеңде
айтылған идеяларды (идеялар тiзiмiн басып шығарып, қатысушыларға таратып
беруге болады) топтастырып, дамытады. Идеяларды топтар бойынша
сұрыптағаннан кейiн қатысушылар оларды талдауға кiрiседi, бұл көптеген
пiкiрлердiң iшiнен қойылған мәселені шешуге көмектесетiндерiн ғана таңдап
алады.
5. Оқытушы дискуссия қорытындысын шығарады. Егер миға шабуыл әдiсi ешбiр
нәтиже бермесе, себебiн, сәтсіздіктерін талқылауы тиiс.
Шешімдер ағашы әдici. Бұл әдіс қойылған мәселеге біржақты қарапайым
жауап беру мүмкін болмаған жағдайда шешiмдердi қабылдау процесiн
оңтайландыру үшін қолданылады.
1. Оқытушы тапқылау үшiн мәселе қояды.
2.Оқушыларға мәселе бойынша негiзгi ақпарат, тарихи фактiлер және т.с.с.
берiледi (бұл үй тапсырмасының бір бөлігі болуы да мүмкін).
3.Шағын топтардағы жұмыc. Әрбір топқа кестелер мен фломастерлер
таратылады. Тапсырманы орындауға берiлетiн уақыт анықталады (10-20 минут).
4.Топтарда жұмыс iстей отырып, студенттер бағаналарға әрбір нұсқаның
артықшылықтары мен кемшiлiктерiн жаза отырып, кестені толтырады және
проблема бойынша шешім қабылдайды.
Әдiстеме жағдайларға талдау жасау кезiнде оның себебiн толық тусінуге
көмектесу үшiн қолданылады. Қатысушылар шешiмдердiң барлық мүмкін
варианттарына талдау жасап, олардың әркайсысының артықшылыктары мен
кемшіліктерін, оның соңы неге алып келетiнiн, салдарларын жазады.
Балық сүйегі әдісі. Балық сүйегiнiң сүретін тақтаға салады. Бас жағына
проблема, қабырғаларына - проблема неге пайда болды және проблеманың
пайда болуынының алдын алу, құйрығына профилактикалық шаралар жазылады.
Сонғы кезең - неғұрлым оңтайлы шешiм қабылдау - проблемаға жауап табу.

Қалай алдын алуға
болады?

Проблема

Не пайда болды?

2-суреm. Балық сүйегi суретінің сұлбасы
Жұппен немесе шafын топпен жұмыс
Оқушыларды жұпқа немесе шағын топқа бөлiп жұмыc істету олардың арасында
ынтымақтастық пен серіктестік тудырумен қатар, басқа адам ойымен де
есептесу қажет екенін де түсіндіредi.
Жұппен және шағын топпен жұмыс тез, жаңа идеяларды ұсынумен қатар белгiлi
бiр жағдайды натижелі шешуге де мүмкіндiк бередi.
Жұппен немесе шағын топпен жұмысты өткiзу реті:
Оқушыларды жыныстарына қарай араластырып бөлiңiз.Оларды жыл мезгiлдерi қыс,
көктем, жаз, күз, апта күндерi дүйсенбi, сейсенбi, сәрсенбі, бейсенбi,
жұма, түске қарай қызыл, сары көк, жасыл, ақ, жемic атаулары алма, алмұрт,
шие, шабдал, өрік т.б. бойынша бөлуге болады.
2. Егер сынып iшiнде парталар мен орындықтарды қозғауға келмесе, шағын
топқа бөлiнген оқушыларды бiр-бiрiне бетпе-бет қарап отыруын сұраңыз.
3. әр топ iшiнде оқушылар өздерi уақытты бақылап отыратын, шағын топ
жұмысының тұcay кесерін айтатын оқушыны өздерi таңдасын.
4. Шағын топқа берiлетiн тапсырма немесе жаттығуды нақты қысқа және
анық беру керек.
5. Шағын топ жұмыс iстеп жатқанда мұғалiм сыныптың артқы жағында
кедергi жасамайтын жерде тұруы қажет.
6. Шағын топ жұмысы бағалануы тиic. Оқушыларды сөйлетіп ол үшiн қандай
нәрсе маңызды болғанын сұраған жөн.
Дискуссия өткізу технологиясы
Дискуссия танымның интерактивті әдiсi, шындықты табу жолы ретiнде
қазіргі таңда бiлiм беру мекемелерiнде жиi қолданылып жүр.
Ожеговтың сөздiгiнде дискуссия және дебат терминдері
синонимдер, олар вербалды құралдармен жүргiзiлетiн және шешiлетiн қарама-
қайшылықты, таласты талқылауды бiлдiредi.
Мектептiк, сыныптық дискуссия (дөңгелек үстел, жиналыс) технологиясының
мәні қандай да бiр тұрақты, мәселені ұжыммен талқылауды немесе ақпаратты,
идеялерды, пікірлерді, ұсыныстapды сәйкестендіруін өткiзуде болады.
Дискуссияның өткiзу мақсаттары алуан түрлi болуы мүмкін: оқыту, тренинг,
диагностика, қайта түрлендiру, мақсаттарды өзгерту, шығармашылықты
ынталандыру, және т.б., дискуссия тақырыптары - мораль мен саясат, өнер
мен техника, ғылым мен спорт, медицина мен жанұялық қарым-қатынастар және
т.б.
Оқу үрдiсiнде дискуссияны ұйымдастыpy кезiнде әдетте бiрнеше оқу
мақсаттары, таза танымдық мақсаттармен қатар, коммуникативтi мақсаттар
қойылады. Әрине осы кезде дискуссия мақсаттары оның тақырыбымен тығыз
байланысты. Егер тақырып ауқымды болып, ақпараттың үлкен келемiн қамтитын
болса, дискуссия нәтижесінде тек ақпаратты жинау және реттеу,
баламаларды анықтау, оларды теориялық түсiндiру мен әдіснамалық негiздеу
сияқты мақсаттарға ғана қол жеткізуге болады. Егер дискуссия тақырыбы тар
болатын болса, онда ол шешiм қабылдаумен аяқталуы мүмкін.
Дискуссия кезiнде оқушылар бiрiн-бiрi толықтыруы немесе бiр-бiрiне
қарама-қарсы пiкiрде болуы мүмкін. Бiрiншi жағдайда диалог белгiлерi
байқалады, ал екiншiсiнде дискуссия талас сипатына ие болады. Қағидаға
сәйкес дискуссияда осы екі элемент те кездеседi, сондықтан, дискуссияны тек
талас ұғымымен теңестіру дұpыc емес. Өзара бiрiн-бiрi жоққа шығаратын да,
өзара бiрiн-бiрi толықтыратын да, өзара бiрiн-бiрі дамытатын да
дискуссиялар үлкен рөл ойнайды, өйткенi бiр мәселе бойынша әртүрлі
пiкiрлердi салыстыру фактiсi бірінші дәрежелі мағынаға ие болады.
Мектеп жағдайында өткiзiлетiн дискуссиялардың мынадай түрлерi болуы
мүмкін:
Дискуссия-диспут. Жүргiзушi тақырыпты жариялап, ниет бiлдiргендерге
(кейде арнайы дайындалғандарға) сөз береді. Диспут барысын iшiн-ара
жүргiзушi анықтайды, бірақ негiзiн алдын ала болжауға болмайды, эмоционалды
сипатқа ие.
Конференция - дискуссияның бiр түрі, онда талқылау мен таласу
проблеманың жағдайы немесе қандай да бiр жұмыстың нәтижелері туралы қысқа
хабарламамен аяқталады.Конфереренцияға алға қойылған тезистерді кеңінен
дәлел келтіру, оларды байыппен талқылау тән.
Баспадағы, радио, теледидар бойынша жүргізілетін дискуссия
қатысушылармен тiкелей байланыстың болмауымен және баяндамаларды асықпай
ойластыру мүмкіндігін берумен байланысты.
Прогрессивтi дискуссия. Оның мақсаты - қатысушыларда сәйкесінше
коммуникативтi icкерлiктер мен дағдыларды бір уақытта жаттықтыра отырып,
проблеманы топпен шешу.
Дискуссияның бұл түpi 5 кезеңнен тұpaды: .
а) идеяның туындауы (қатысушыларға берілген проблеманы шешу жолдары
туралы идеяны ұсынуға уақыт беріледі);
ә) барлық ұсыныстap тақтаға жазылады;
б) әрбір ұсынылған нұсқa талқыланады;
в) лайыкты нұсқалар қарастырылып, олар маңыздылық дәрежесi бойынша
орналастырылады, яғни, идеялардың верификациясы жүзеге асырылады;
г) жетекшi дискуссияны ұйымдaстыpaды, оның нәтижесінде ең көп дауыс
жинаған шешiмдер қалады, олардың ішінен ең соңғысы таңдалып алынады.
Дикуссияның мұндай формасы топтық шешімді тез және тиiмдi қабылдауға
көмектеседi.
Сұрақ – жауап әдістемесі.Бұл әдістеме – қарапайым әңгімелесудің бір
түрі , оның ерекшелігі дискуссия – диалогқа қатысушылармен әңгімелесу үшiн
сұрақтарды қоюдың белгiлi бiр формасы қолданылады. Диалогты жүргiзу
стратегиясының мәні әңгімелесушінің сiзбен сөйлесу ниетiнен оның
қызығушылықтарын, жағдайын, қарым-қатынасын түсінуге; әңгімелесушіні
түсiнуден қабылдауға, ал қажет болса оны сендiруге көшуінде.
Жарты дауыста талқылау процедурасы. Бұл әдістеме шағын топтарда жабық
дискуссия өткiзудi болжайды, одан кейін жалпы дискуссия өткiзiледi, оның
барысында өзiнiң шағын тобының . пiкiрiн олардың көшбасшысы баяндайды, бұл
пiкiрдi барлық қатысушылар талқылайды.
Клиника әдiстемесi. Клиника әдістемесін қолдануда қатысушылардың
әрқайсысы ұсынылғaн проблемалық ситуацияға қойған өз диагнозын ашық
талқылауға алдын ала берiп, шешiмнiң өз нұсқасын жасайды, содан кейiн бұл
шешiмдi басшы да, осы мақсат үшiн арнайы бөлiнген эксперттер тобы да балдық
шкала немесе алдын ала қабылданған жағымды- жағымсыз жүйесi бойынша
бағалайды.
Лабиринт әдiстемесi. Дискуссияның бұл түpiн басқаша бiртiндеп талқылау
әдiсi деп атайды, ол өзiндiк ерекше қадамдық процедура болып табылады, онда
әрбiр келесi қадамды басқа қатысушы жасайды. Мұндa барлық шешiмдер, тiптi
дұрыс емес (тұйыққа тiрелетiн) болса да талқылауға жатады.
Эстафета әдicтемесi. Өзiнiң сөзiн аяқтаған әрбір қатысушы кімге берген
дұрыс деп есептесе соған сөз беруiне болады.
Дұрыс ұйымдастырылған дискуссия дамудың төрт кезеңiнен етедi: бағдарлау,
бағалау, консолидация және рефлексивтi талдау.
Бағдарлау кезеңінде дискуссияға қатысушылар проблемаға және бiр бiрiне
бейiмделедi, яғни, бұл уақытта қойылған проблеманы шешуге белгiлi бiр
бағдар жасалады.
Бағалау кезеңі әдетте идеяларды сәйкестендiру, конфронтациялау
және тiптi дау тұғызуды болжайды, ол дискуссияны олақ басқару жағдайында
тұлғалар арасындағы дау- дамайға өсiп кетуі мүмкін.
Консолидация кезеңi белгiлi бiр бiрыңғай немесе компромиссті пiкiрлердi,
позицияларды, шешiмдердi шығаруды болжайды.
Рефпексивті талдау және қорытынды шығару.
Дискуссияның маңызды элементi - оны талдау. Сабақтардың қорытындысын
шығарады, дискуссияға қатысушылар жасаған қорытындыларға талдау жасалады,
проблеманы дұрыс түсінудің негiзгi моменттері ерекше аталып көрсетіледі,
логикалылығы, айтылғандардың қателері, дискуссия такырыбының нақты
сұрақтары бойынша жекелеген сұрақтардың қанагаттанбауы көрсетiледi.
Әңгіменің мазмұнына, аргументтердің тереңдігіне және ғылымилығына, ойды дәл
білдіруге, ұғымдapды дұрыс қолдануға ерекше көңiл бөлiнедi. Cұрақтарға
жауап беру, дәлелдеу мен терістеу тәсілдерін пайдалану, пікір-таластың
әртүрлі құралдарын қолдану iскерлiгi бағаланады.
Kepi байланысты алу үшiн дискуссияға қатысушылардың ауызша және жазбаша
өздiгiнен есеп беруін қолдану мақсатқа саи болады. Өздiгiнен есеп берудің
мүмкін болатын екі формасы бар:
еркін және 2) келесi сұрақтарға бағдарланған дискуссия кезінде мен не
сезіндім; маған не керек еді; кім немесе не кедергі болды; өзiм үшiн
жаңадан не бiлдiм; дискуссия мені еліктіріп әкетті ме; егер мені елiктiрiп
әкеткенімен, неге селқос болып қалдым оны немен тусiндiруге болады;
дискуссия арқылы ие болған тәжірбиемді (жағымды және теріс) ары қарай
жұмысымда және күнделiктi өмiрде қалай қолдана аламын?
Дискуссия салдары:
а) дискуссияның басқа да қатысушыларының көзқарасын сыйлауға және
тусінуге лайықты ретінде қарым-қатынас пайда болады;
ә) дискуссиядағы конструктивтi дау-дамайды, қарама- қайшылықты шешу
мәселелер шешiмiнiң оптималды стратегиясын анықтауға ықпал етеді;
б) конструктивтi дау-дамайды шешу бойынша дискуссияда сабақ жетекшiсiне
жалғыз дұрыс көзқарас тасымалдаушысы ретiнде емес, ортақ жұмыс бойынша
әріптес ретінде қарым- қатынас қалыптасады.
Дискуссиядағы қателер:
- сабақ жетекшiсiнiң монопопиялығы, ол дұрыс жауапты бiледi, ал
қалғандары оны табуы тиіс;
- қатысушылардың өз жетекшісіне сөзсіз сенуі. Мұндай жағдайда шындық
белделге тәуелділікте болады;
- ынталандырудың болмауы: жетекші бiр қатысушыны мақтап, екiншiсiн
ерiксiз ренжiтедi;
- абстрактілi проблемаларды талқылаумен елікгеу, берілген тақырыптан
ауытқып кету;
- кейде қатысушылар (2-4 адам) басқаларына сөз бермей, олардан асып
түсу.
Сабақ жетекшісіне ұсыныстар:
- кері шегiнбестен және басқа жаққа ауытқымай, бiр уақытта кенеттiлiк,
экспромт алға қойған мақсатқа қарай үнeмi жылжып отыру;
- тым белсендi, сөзшең және пассивтi, үндемейтін дискуссияға қатысушылар
арасында психологиялық, тепе-теңдік сақтау,
Дискуссияның жалпы қағидалары.
- тең құқылы субъект-субъектiлiк қарым-қатыастар;;
- Мен - жақсы, сен - жақсы позициясы (Э.Берн);
- Мені дұрыс тусiнiңiздер позициясы;
- шындық бәрінен де жоғары;
- қысқа да нұсқа;
- өз ойын айту кезiндегi сыйластық пен достық.
Дискуссияда өзiн ұстay ережелерi:
- Мен адамдарды емес, идеяларды сынаймын._
- Менің мақсатым жеңу емес, ен тиiмдi шешiмге келу.
- Мен әрбір қатысушыны талқыдауға қатысуға оятамын.
- Мен басқалардың пiкiрiмен келiспесем де, әркайсысын тыңдаймын.
- Мен ең алдымен екі позияцияға да қатысты барлық идеялар мен фактiлердi
анықтап аламын.
- Мен проблемаға қатысты екі көзқарасты да жете ұғынуға, және түсінуге
тырысамын.
- Мен өз көзкарасымда фактiлер мен сенiмді аргументті ықпалымен
өзгертемiн.
Дебат технологиясы
Дебат бағдарламасын (технология) Ашық қоғам Халықаралық институты
жасаған, Француз тiлiнен аударғанда қандай да бiр жиналыстағы, мәжілістен
жарыссөз, пiкiрлермен алмасу дегендi бiлдiредi.
Дебат практикасының мәні мәдени құбылыстарға жасанды эмоционалды реңк,
әлеуметтік мазмұн беруде. Мұндa әлеуметтік- мәдени, риторикалық және
эмоционалды аспектiлердi ығыстыру практикасы іске асады.
Дебат кезiндегi хабарламалар оны алушының санасының құрылымының әртүрлі
деңгейінде ықпал етедi. Дәл осы жерде индивид пен қоғам арасында бар
айырмашылықтар қозғалады, әлеуметтендіру проблемасы нақтыланады.
Негiзгi мақсаттар
Жаhандық мақсаттар:
- Қазақстандағы азаматтық қоғамның қалыптасуына ыкпал ету;
- демократиялық қоғамда өмір сүру дағдыларын қалыптастыру:
толеранттылық, әріптестік қарым-қатынас, өркениетті дискуссия, сыни ойлау;
- қауымдастық өкілдерінің бағдарламасына қатысуғa ояту - бағдарлама
туралы кеңінен ақпарат беру: бұқаралық ақпарат құралдары, оқып-үйрету
семинарлары, азаматтық қоғам институттарымен әріптестікте болу.
Педагогикалық мақсаттар:
Мыналар қальштастыру тиic:
- бiлiм алушылардың логикалық және сыни ойлауын;
- өз ойларын ұйымдастыру дағдысын;
- ауызша сөйлеу дағдыларын;
- шешендiк дағдыларын;
- эмпатия мен толенранттылықты;
- өз-өзіне деген сенiмдiлiктi;
- командада жұмыс icтey қабілетін;
- проблеманың мәніне ойын шоғырландыру қабілетін;
- көпшілік алдында сөйлеу үлгiciн.
Мазмұнының ерекшелiктерi. Дебат технологиясы екі бөлiмнен тұрады:
Дебат ойынының өзi және сабақ пен сабақтан тыс жұмыстарда қолдану.

1.3. ИНТЕРАКТИВТІ ТАҚТАНЫ САБАҚ ӨТКІЗУ БАРЫСЫНДА ПАЙДАЛАНУ

Заман талабына сай ғылым мен техниканың жетістіктерін білім беру
саласында жүзеге асыру бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі. Жаңа
заманғы білім беру жүйесі жаңа міндеттерді жүктейді. Сондықтан қазіргі
білім берудің жаңа ақпараттық технологияларын игермейінше, сауатты, жан-
жақты, білімді маман болу мүмкін емес.

ХХІ ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық
қажет. Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар,
окытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін
арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны
пайдалану әдісі зор рөл атқарады. Осы орайда ел Президенті Н.Ә.Назарбаевтың
халыққа жолдауындағы оқу үрдісінде ақпараттық технологияларды білім беру
саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек деген сөзін басшылыққа ала
отырып, сабақта жаңа ақпараттық технологияларды пайдалануға жаппай көшуіміз
керек. Ақпараттық технологияларды сабақта пайдаланудың негізгі мақсаты:
Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, жаңа
ақпараттық технологияны пайдалану Қазақстан Республикасындағы ақпараттық
кеңістікті әлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады.

Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар,
оқушылардың пәнге деген қызығушылығын әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдана
отырып, белсенділігін арттыру мақсатында интерактивті тақтаны пайдаланып
сабақ өткізудің көптеген мүмкіншіліктері бар:

Біріншіден, интерактивті тақта арқылы электронды оқулықтарды қолдануға
және оны көшіріп алып, белсенді жұмыс істеуге болады;

Екіншіден, қосымша материалдарды да көшіріп енгізіп, онымен белсенді
жұмыс істеуге болады;

Үшіншіден, тақта ретінде жазуға, сызуға, өшіруге, дайын сызбаны жасап
қоюға, жартылай жауап кезінде қолдануға т.с.с. көптеген іс-әрекеттерді
жасауда уақытты үнемді пайдалануға болады.

Интерактивті тақта – бұл компьютердің қосымша құрылғыларының бірі және де
дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі түрлі құралдарды біріктіретін:
ақпараттың кескіні мен қарапайым маркер тақтасын біріктіретін құрал.
Бүгінгі күні бірнеше ИТ түрлері бар. Олардың ішінде білім саласында
қолданып жүргендеріне қысқаша шолу жасайық.

ACTIVboard(Promethean компаниясы) – ACTIVstudio программасы арқылы іске
қосылады. Бұл құрылғы компьютер, мультимедиялық проектор және ақпараттарды
енгізуге арналған активті қаламнан тұрады.

Aктивті қалам – бұл меңзерді басқару құрылғысы және компьютер мен тақта
арасындағы байланысты іске асырушы құрылғы.

Электронды ACTIVwand указкасының ұзындығы 54 см тақтаның жоғарғы
бөлігінен кішкентайларға да қол жеткізуге мүмкіндік береді. Жанында
орналасқан батырма ташқанның сол жақ батырмасының қызметін атқарады.
ACTIVboard – интерактивті тақтасында жұмыс жасаушыға проектордың сәулесінен
астынан шығуға мүмкіндік береді. “Оң қол” сонмен бірге “сол қолмен” жұмыс
жасауға қолайлы құрал.

ACTIVpanelpro (Активпанель) үлкен аудиторияларда қолдануға өте қолайлы,
онда үлкен экранға проекцияға қолданады. ACTIVpanelpro арнайы қарындаштың
көмегімен дисплейде жазылған жазулар компьютер арқылы тақтадан көруге
мүмкіндік береді. ACTIVpanelpro (Активпанель) өте жеңіл зат, бөлмеден
бөлмеге қиындықсыз – ақ алып жүре беруге болады, ал проектор болса кескінді
үлкейтіп көрсетеді. ACTIVpanel-pro ДК басқарады, сурет салады, жазу жазады
– бұл ақпаратты енгізетін құрылғыға жатады.

Радио портты ACTIVslate панель құрылғысы топпен жүргізілетін
конференцияға қатысушылардың белсенді қатысуына мүмкіндік береді.
Конференция немесе презентация кезінде аудиторияда еркін қозғалуға болады
ACTIVslateXR панель аудиторияның кез келген жерінен тақтамен жұмыс жасай
алады. ACTIVslateXR көмегімен қатысушылар өз шешімдерін орындарынан тұрмай-
ақ тақтада жаза алады.

ACTIVtablet планшет қарапайым тышқанның қызметін атқара алады,
презентация мен конференция материалдарын ACTIVstudio2 немесе ACTIVprimary
тақтасыз (ACTIVboard көмегенсіз) компьютерде дайындауға мүмкіндік бетерін
құрылғы. ACTIVtablet компьютерге USB порт арқылы қосылады, бағдарламаның
барлық функцияларын қолдануға болады. Арнайы батареясыз қаламмен флипчарт
беттерінде жазу жаза алады.

ACTIVote тестілеу жүйесі конференцияның барлық қатысушыларына сұрақтарға,
бірнеше берілген жауаптардың нұсқаларынан желісіз радио пульттің батырмасын
басу әдісімен жауап беруге мүмкіндік береді. Пульттың көмегімен ақпарат
ACTIVboard қабылдайды және де өңделіп конференция қатысушысының жауабын
қабылдайды. ACTIVote қарапайым тест жүргізуге өте қолайлы зат. ACTIVote 16
немесе 32 пульттан кішкене чемоданда тест жүргізу үшін қолданылады.

ACTIVote қолдана отырып:

Тест дайындау шеберінде ACTIVstudio бағдарламасында флипчартта мәтіндік
немесе графиктік түрде тест сұрақтары кітапханада сақталады да, тестің
нәтижесін кесте немесе диаграмма түріндекомпьютердің жадында сақталады.
Тестің нәтижесін EXСEL немесе WORD редакторларында экспорт жасауға болады

ACTIVstudio PE программасы арнайы презентацияларды өткізуге және оны
сабақ барысында қолдануға негізделген программа. Бұл программа

ACTIVboard және ACTIVpen қаламымен жұмыс жасау үшін жасақталған.
ACTIVstudio программасының мүмкіндіктері өте көп. Атап айтқанда,
презентацияларды құруға, өткізуге, материалдарға арнайы эффектілерқосуға,
негізгі кезеңдерді көрсетуге, көрсеткіштерді қосуға, қосымша ақпараттарды
енгізуге және басқа да көптеген мүмкіндіктері бар.

Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы.
Бұл аймақта презентацияны құруға және оны көрсетуге қажетті құралдардың
барлығы көрсетіледі. Бірнеше флипчарттарды бірден ашып, бір флипчарттан
келесі флипчартқа, объектілерге сілтемелер қоюға немесе объектілерді бір
мезетте келесі бетке көшіруге болады. Флипчартты басу құрылғысынан шығаруға
немесе әр түрлі форматтарда экспорттауға болады.

Активті экран кешені білім үрдісінде қолданылатын ақпаратты көрсетуге
және оны компьютермен басқаруға тағайындалған әмбебап интерактивтік жүйе
болып табылады.

Активті экран бағдарламалық – техникалық кешенінің дидактикалық
мақсатта пайдалану барысында олардың негізгі қызметі – жалпы ақпаратпен
кәсіби біліктілікті жетілдіру бағытында қолданып, сонымен қатар бұл
құралдың оқушылардың, ойлау және ойын қысқа және түсінікті түрде жеткізе
білу қабілетін, арттырып өз ойларын жаңа технология құралдары көмегімен
жүзеге асыруын қалыптастыруды қамтамасыз ете алатыны белгілі болды.

Бағдарламалық – техникалық кешеннің құрамына кіретін интерактивтік
тақтаны оқытушыға сабақты қызықты және динамикалық түрде мультимедиялық
құралдар көмегімен оқушылардың қызығушылықтарын тудыратындай оқуға
мүмкіндік беретін визулды қор деп те атауға болады. Сабақты түсіндіру
барысында мұғалім тақта алдында тұрып, бір мезетте мәтіндік, аудио, бейне
құжаттарды DVD, CD-ROM және Интернет ресурстарын қолдана алады. Бұл кезде
мұғалім қосымшаны іске қосу, CD-ROM, Web- түйін мазмұнын қарастыру, ақпарат
сақтау, белгі жасау тышқанды ауыстыратын арнайы қалам арқылы жазулар жазу
және т. б. әрекеттерді жеңіл орындай алады.

Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше
мәселелерді шешуге көмектеседі :

- Пән бойынша базалық білімді меңгеру ;

- Алған білімді жүйелеу ;

- Өзін – өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;

- Жалпы оқуға деген ынтасын арттыру

- Оқушыларға оқу материалдарымен өздігінен жұмыс істегенде әдістемелік
көмек беру.

Бұл технологияны оқу материалын хабарлау және оқушылардың ақпаратты
меңгеруін ұйымдастыру арқылы, көзбен көру жадын іске қосқанда арта түсетін
қабылдау мүмкіндіктерімен қамтамасыз ететін әдіс деп қарауға болады.

Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5 % және көргенін 20 % есте сақтайтыны
белгілі. Аудио – және видеоақпаратты бір мезгілде қолдану есте сақтауды 40-
50 % дейін арттырады.

Қазіргі кезде сабаққа дайындалу барысында мұғалім сабақ мазмұны оқушылар
үшін танымдылығы жағынан қызықты әрі жаңаша өтуі үшін өзінің бағалы уақытын
қажетті материалды іздеу мен жүйелеуге жұмсайды. Ал жекелеген курс бойынша
мәселелік – бағдарлы оқу бағдарламалары пакетінің болуы мұғалімге мұғалім
– оқушы жүйесінде ақпаратты беруді, өңдеуді және қайталауды жаңаша
ұйымдастыруына мүмкіндік береді. Бірақ , мұның барлығы жүзеге асуы үшін
мұғалім компьютерлік оқыту технологиясы бойынша білімдер мен іскерліктерді
игеруі қажет. Бұл дайындық диференциалды болуы тиіс. Себебі, әрбір пән
мұғалімдері үшін компьютерді оқыту үрдісінде пайдалану әр түрлі сипатқа ие.

Ғылым ғасырының табалдырығынан аттағалы тұрған қазіргі таңда компьютер
өмірдің барлық саласына кеңінен енуде.

Сабақта уақытты үнемдеу, демонстрациялық материалдар даярлау мақсатында
интерактивті тақтаны пайдаланған тиімді. Интерактивті тақтаның үш режимінде
де жұмыс жасауға болады.

Ақ тақта режимі – ең қарапайым режим. Ақ тақта режимін қолданғанда оны
ақ бет қағазбен жұмыс жасағандай және тақырыпқа қажетті жерін
белгілеулермен, негізгі ұғымдарын ерекшелеу үшін түрлі түсті қаламды
қолдануға болады. Ақ беттің артына фон ретінде мазмұнды суретті пайдалануға
болады. Тақтаның бұл қасиеті, мысалы географиядан, физика, биологиядан және
т.б. пәндерден сабақ жүргізгенде ыңғайлы. Фон ретінде географиялық картаны,
физикалық аспаптардың суреттерін алуға болады және сабақ барысында қажет
болса картаға белгі салуға, жазуға мүмкіншілік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.