Мектеп бағдарламасындағы бейнелеу өнер сабағына жоспар құру

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе. 2

1 Тақырыпты теория жағынан қарастыру4

1. 1 Қазақ ою-өрнегінің даму тарихы . 4

1. 2 Теориясы мен типологиясы және оюлардың түрлері7

1. 3 Бастауыш сынып оқушыларына ұлттық қол өнерді насихаттай отырып, олардың шығармашылық қабілеттерін дамыту. 9

2. 1 Ілме дорба мен сырмақ жасаудағы пайдаланылған құрал- материалдар. 13

2. 2 Ілме дорба мен сырмақ жасаудағы әдіс тәсілдер. 14

2. 3 Мектеп бағдарламасындағы бейнелеу өнер сабағына жоспар құру22

Қорытынды. 27

Пайданылған әдебиеттер тізімі. 28

Кіріспе.

Өзектілігі: Мың тоғыз жүзтоқсан бірінші жылы қазақ елі Тауелсіздік алғаннан кейін тарих мұрамаларды қалпына келтіріп, қайта жаңғарту қолға алына бастады. Мың тоғыз жүз тоқсан екінші жылы Қазақстан Республикасының Призиденті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтің ұйымдастыруымен дүние жүзі қазақтарының құрылтайы шақырылды. Шет мемлекетте жүрген қандастарымыз жүздеп, мыңдап өз туған жер топырағына орала бастады. Міне, осы қайта оралған қандастарымыз қолөнердің ұмытылып бара жатқан түрлерін қайта алып келді. Мәселен, қамшы өру, тері өндеу, қыз-келіншектердің жасауын жасау, кесте тігіу мен кілем тоқу, сырмақ сыру сияқты көптеген өнер түрлерін қайта жаңғырта бастады. [1. 6 б ]

Қазіргі қоғамда экономика мен элементарлық білім оқыту негізге қойылып, өмірге материалдық құндылықтың айнасымен қарайтын заманда қолөнер көлеңкеде тұрса да, бәрібір біз сезіне алатын махаббат пен сұлулық, мейірімділік пен жылылықтың сәулесі болып қала береді. Ілме дорба мен сырмақ өнерінің тарихы өте тереңде. Әр ғасырдың өзіндік уақиғаларын суретшілер оюлар арқылы бейнелей білген. Cол оюлардың теориясы мен типологиясы және оюлардың түрлерің зерттей отырып, қазақтың « ою » және « өрнек » деген сөзі бірігіп келіп, латынша « орнамент » деген ұғымды білдіреді. Бұл сөз көп халықтың тіліне сіңген термин, мағнасы - сәндеу, әсемдеу екенің түсіндіру. Себебі ұлт өнерді бағалауы оны көзінің қарашығындай сақтап жеткізу оларға парыз.

Жас ұрпақты рухани-эстетикалық тұрғыда дамытуына бейнелеу өнерінің әсерлі ықпалын, көркем өнер түрлерін оқу-тәрбие жұмыстарында тиімді пайдаланудың педогогикалық тиімді жолдарын айқындауға бағытталған ғылыми зерттеудің аумағы кеңейе түсуде. Оқушыларды бейнелеу өнеріне оқыта отырып, өнерге баулуға, көркем өнер мен қол өнерге қызығушылықтарын, талғампаздықтарын арттыру және тәрбиелеу, үнемі, жүйелі, бірізді уақытта жүргізілсе ғана нәтижеге қол жеткізуге болады.

Біздің осы дипломдық жұмысымыздың мақсаты - оқушыларға қолөнерді кең көлемде насихаттау, оларды көркем өнерге, еңбекке баулу, өткенді естеріне сала отырып, ою-өрнектің тарихынан сыр шерту және ұлт жанды ер азаматтарды тәрбиелеу болып табылады.

Міндеттері : - ұлттық ою-өрнектің қолөнерде кең көлемде қолданыста дамытуын қарастыру;

- Дипломдық жұмыс бойынша ғалым-әдістемелік әдебиеттерді оқу;

- Оқушыларға түсінікті, жеткілікті, қарапайым және проблемалық жолдарың қарастыру;

- Оқытуда оқушылардың жас ерекшеліктерімен психологиялық ерекшеліктерін ескеру;

- Жүндермен жіптермен жұмыс істеудегі әдіс тәсілдерді меңгеру;

- Ұлттық оюлы сырмақ пен ілме дорба және оқытудың қоғамға сай түрлерін қарастыру және тағы басқа ;

Пәндік нысан: Ұлттық ою-өрнектердің қол өнердегі қолдану әдіс-тәсілдері;

Зерттеу пәні: Ұлттық оюлы сырмақ сыру мен ілме дорба жасаудағы әдіс-тәсілдерді оқу;

Әдістері:

- Зерттеу жұмысының өзектілігі ашып мазмұның қарастыру, мақсат-міндеттері қойылғанан кейін, оны тәжірибе жүзінде іске асыру. Ол үшін біз мынадай әдіс - тәсілдерді қолданамыз;

- Тақырыптың теориялық мәнің тарихи шолу жасау арқылы,

- Мектеп бағдарламасына енгізіп, салыстыру,

- Болжам жасау және оны тәжірбие жүзінде іске асыру,

- Тәжірибелік жұмыстың (сыру мен жиектеу) тақырыбын талдап, жобаларын жасау, құрал - жабдықтармен қамтамасыз ету,

Осы әдістерді пайдалана отырып зерттеу жұмысын бастаймыз.

Пәндік құңдылық: Орындалған жұмыс бейнелеу өнер және еңбек сабақтарында көмекші құрал ретінде пайдалануға болады деп есептейміз.

1 Тақырыпты теория жағынан қарастыру

1. 1 Қазақ ою-өрнегінің даму тарихы .

Қазақ ою-өрнегінің өзіне тән даму жолы мен тарихы бар. Ол тарих сонау көне замандардан, сақ, андронов мәдениетінен басталады. Андронов мәдениеті біздің заманымыздан бұрынғы екі мыңжылдықтың соңғы жартысы мен бір мьңжылдықтың басында Батыс Сібір мем Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті. Ал біздің заманымыздан бұрынғы сегізінші -үшінші ғасырларда сақтар негізінен Оңтүстік Шығыс және Орталық Казақстан жерлерін мекен еткен. Сақ тайпалары (массагет, яксарт, дай немесе даха, фарат, көмар, асқатағ, исседон, асси немесе аримасып, сармат, каспий және тағы басқа) туралы құнды тарихи деректер ежелгі заманғы грек және парсы тарихшыларының қолжазбаларында кездеседі. Ол жазбаларда грек тарихшылары сақтарды « азиялық скифтер » деп, ал парсы тарихшылары

« сақ » деп атаған. Бұған елімізде ұзақ жылдар жүргізілген археологиялық зерттеулердің нәтижесінде анықталған ежелгі мәдениеттің үлгілері дәлел бола алады. [13. 9]

Тарихи-ғылыми деректерге жүгінсек, қазақ халқының ою-өрнек өнері ежелгі замандардан бастау алып, қазақ жерін мекен еткен көшпелі тайпалар өнерінің ықпал-әсері мен сан ғасырлар бойы қалыптасып, өзіне тән белгілі бір жүйеге келгенін қапысыз таныр едік. Бұған дәлел - қазақтың алғашқы ою-өрнек үлгілерінен андронов, сақ, ғұн, үйсін мәдени мұраларынан ұшыратқанымызды айтсақта жеткілікті.

Археологиялық қазба жұмыстары кезінде табылған құмыралардың біразы геометриялық ою-өрнекпен, яғни ирек қалыппен өрнектелген. Қиқымнан және « лотос қауызы » тәріздес етігі жасалған өрнектер (біздің заманымыздан бұрынғы үш - екі ғ. ғ) Теңлік қорғанынан табылған (Алматы облысы) . Әдетте, өрнек ыдыстын мойнына, иініне немесе түбіне жақын жерге салынған. Құмыраға тең бүйірлі шимақталған үшбұрыш, сынық сызықтар, ойық үшбұрыштар немесе ыдыстын мойнынан бүйіріне қарай кенеюлер түріндегі ою-өрнек салу қола дәуірінде кең тараған. Неолит және қола дәуірінен бізге белгілі « ұлу » өрнегі қоғам таптық құрылысқа бөліне бастаған кезде пайда болған деген болжам бар. Талдықорғаннан мың тоғыз жүз алпысыншы жылдары X. Арғынбаев тапқан қазаңда « ұлу » ою-өрнегі бейнеленген. Бұл өрнектің элементі көптеген тайпалардың нышан таңбасы ретінде бейнеленіп келген. Ал ол Орта ғасырларда сәулет өнерінде кең қолдана бастады. Қожа Ахмет Иасауи кесенесінде, Батыс Қазакстандағы ( он сегіз-он тоғызыншы ғ. ғ. ) құлпы тастарда көп бейнеленеді. Қола дәуірінде шеберлер көбінесе тұрмыс-тіршілікте қолданатың заттарға космогониялы, геометриялық және жан-жануарлар мен аңдардың, құстардың реалдық және мифтік суретін бейнеленген. Ал саз балшықтан жасаған құмыраларды геометриялық ою-өрнектермен әзірлеген.

Ою-өрнек өнерінің белгілі бір халыққа ғана тән тума ерекшеліктері сол халықтын бейнелеу, әсемдікті қабылдау мәдениетінің басты белгілерімен, ұлттық қолтанбамен тікелей сабақтасып жатады. Қазақ қолөнерінің ертеректе пайда болғанын Досбай тауларында бейнеленген суреттер, Ұлытаудан табылған керамика ыдыстары дәлел бола алады. Көне дәуірде өмір сүргсн адамдардың тұрмыстық кәсіптерінің бірі - саятшылық болғаны мәлім, оның сан түрлі көріністерін Қаратау жақпарларына салынған суреттерден көруге болады. Ол жартаста арқар, барыс және тағы басқа хайуанаттарды қолға үйрету көріністері, сондай-ақ түйенің, ешкінің бейнелері, жаяу адамдар мен қолына садақ ұстаған аңшылардың суреттері салынған.

Қола дәуірінде өмір сүрген өнер адамдарының әсемдікке деген құштарлығы және олардың танымдық дүниесі осы жартаста бейнеленген суреттерден сезіледі. Тасқа салынған суреттердің көпшілігі нүктелі техникамен, яғни тас құралмен жартас бетіне ұра отырып, нүкте ретінде бейнеленген, сонымен қатар арасында аралас техникамен салынған суреттер де ұшырасады. Мұның өзі жартас бетіндегі суреттердің түрлі кезеңдерде алынғанын аңғартады. Тас бетіне нүкте түсіру жолы мен сурет салу сақ заманынан жалғасып келеді.

Археолог Т. Н. Сенигоиа өзінің « Ақтөбе мекеніндегі жартасқа салынған суреттер » деген еңбегінде суреттерді сипатына, ерекше салыну кезеңіне қарай сегіз топқа бөледі. Жартас бетіндегі суреттердің негізгі бөліп біздің заманымыздан бұрынғы алтыншы - бесінші ғасырларда, қалғандары біздің заманымыздың бірінші - үшінші ғасыларында, ал енді бір топ сурет (бес топ) алтыншы - сегізінші ғасырларға дейінгі кезенде жартас бетіне түсірілген, сондай-ақ бұл суреттер (үйір-үйір жылқылардың бейнесі, арғын руының таңбасы және тағы басқа) хронологиялық жағынан бір-бірінен үзілмей, Актөбе мекенінде өмір сүрген адамдардың тұрмыс-тіршілігінен мағлұмат береді (1) . Ою-өрнек үлгілерін жасаған рудың таңбалары оюларға оның ең негізгі құрамдас бөлігі ретінде еніп отырған. Өнер зерттеушісі Сейсен Мұхтарұлы "Оюды оқуға бола ма?" атты мақаласында: « Ру таңбалары ою-өрнектің көптеген айшықты үлгілерінде Дулаттың « бүтін ай » таңбасы, Жалайырдың « тарақ » таңбасы, Қоңыраттың « босаға » таңбасы, Қыпшақтьң « қос әліп » таңбасы, Найман руының бір шақасы Бағаналының « үш айрық алау » таңбасы ретінде суреттеледі » - дейді.

Ежелгі ғалымдар Геродот, Ктесий, Страбондардың айтуынша, сақтар мен массагеттер киімдерінің өзіндік бір ерекшеліктері болған. Тақияның немесе бөріктің төбесі үшкір болып келеді, сонау ерте заманның өзінде етікті былғарыдан тіктірген, ал сырт киімдеріне ою-өрнектің орнына аңның, құстың

шынайы бейнелерін салдырған, жылтырауық бастырмалар таққан. Геродоттың жазуы бойынша, сақтар найзаларының, садақтарының ұшын, қылыштарын, бас киімдері мен жалпақ белбеулерін алтын мен мыстан жасаған. Қазба жұмыстары кезінде сақ қорғандарынан алтыннан, қоладан, ағаштан, теріден жасалған қолөнер туындылары мен зергерлік бұйымдарда, яғни ежелгі қолөнер ескерткіштерінің барлығында дерлік ою-өрнек бейнеленген. Көне дөуірдегі шеберлер аңның қиялдағы немесе шынайы бейнелерінен сан түрлі мүсін жасаған. Жан-жануарлар мен аңдар, құстар бейнеленген мүсіндерді не қолөнер туындыларын скифтердің « аң стиліне » жатқызуға болады. Кеңес дәуірінің ғалымы С. И. Руденконың пайымдауынша, шебердің зооморфтық стильде жасаған қолөнер туындысында, яғни мүсінінде аңның, жануардың кішірейтілген басын бейнелеу көп кездеседі дей келіп, қола дәуірінің шеберлері: « Бейнесі са-лынып отырған нәрсеге немесе жануарға тон белгілерді мейлінше дәл беруге тырысты », - деп көрсетті. Сақ қолөнершісі көбінесе аңның, құстың, жан-жануарлардың мүйізін спираль тәрізді дөңгелетіп, ою-өрнекке айналдырып отырған. Ал мысық тобына жататын жолбарыс, барыс тағы басқа аңдардың тек бас мүсіндерін жасаған, олардың ауыздарын арандай аштырып, тістерін ақситып көрсеткен.

Бүркіт тәріздес мифтік ұғымдағы грифон құсының тұмсық ұшы сол кездегі бастырмаларда, мүсіндерде оның төменгі жағына оюланып көрсетілді. Олар: құстың алтыннан, қоладан жасалған жартылай аң не жартылай құс бейнесіндегі мүсіні, сондай-ақ аңдармен және жануарлармен айқас үстіндегі жануарлар мүсіндері. Аң мен жануарлардың көздері көбінесе шеңбер тәрізді дөңгелек етіп бейнеленді, ал құлақтарының ұшы созылып кетеді. Сол құлақ, астыңғы жақпен тұтасып келіп, сегіз таңбасы тәріздес ою-өрнек нұсқасын жасайды. Қола дәуірінде аң аулаумен шұғылданған көшпелілер аң, жан-жануарларды қасиетті санап, сиынған. Ал көшпелілердің басты құдайы қошқар (арқар) болды. Қошқарға (арқарға) байлансыты эпостар жазылып, тұрмыс-тіршілікте қолданылатын барлық заттарда қошқардың шынайы немесе пішінделген түрі бейнеленді. « Қошқар мүйіз » ою-өрнегі байлық пен молшылықтың нышаны. Кейіннен « Қошқар ата » қойдың иесі, қорғаушысы деп саналған. Көшпелілер дүниетанымында қой мен тауешкі рулық төтем ретінде қабылданған. Олардың сүйегі кішкентай болғандықтан көбінесе әйелдердің бас киіміне тағылатын. Сондықтан стильденген « қошқармүйіз » бен « арқармүйіз » оюларының қазақ қолөнерінде қолданбайтын жері жоқ деуге болады. Шымкенттегі тайқазанның бір тұсына қошқар бейнеленген бөлшегі табылған. Бұл біздің заманымыздан бұрынғы бес-үшінші ғасырларға дейінгі сақ мәдинетіндегі « аң стилінің » ең биік деңгейде жасалған туындысы деп бағаланады. Телес, тагар, ухань тайпаларының мәдениеті сақ, үйсін мәдениетімен тамырлас. Сақ, үйсін, ғүн мәдениеттері көршілес орналасқан тайпа мәдениетіне үлкен ықпал етті. Ал алғашқы кауымдық дәуірде өмір сүрген сақтар қолөнер туындылары ретінде әйелдердің зергерлік бұйымдарын жасай бастады. Олар: білезік, жүзік, сақина, алтыннан жасалған моншақтар. Зергерлік бұйымлар негізінен ғарыштық, геометриялық ою-өрнектердің қарапайым элементтерімен бедерленген. Алматы облысы, Шелек ауданынан табылған тарақ ежелгі сақ мәдениетіне жатады. Тарақтың тістері сирек, ал ұзындығы үш-төрт см және үстіңгі тұсына « қошқар мүйіз» өрнегі ойылып салынған. Бұл өрнек ғасырдан ғасырға өзінің бастапқы нұсқасын сақтап бізге жеткен. Сақ модениетінің занды жалғасы ретінде үйсін мен қаңлы ( біздің заманымыздан бұрынғы үшінші-төртінші ғ. ғ. ) мәдениетін айтуға болады. Үйсін мен қаңлы мемлекеттерінің түсында мыстан, қоладан, темірден, алтыннан және ағаштан бұйымдар көптеп жасала бастады. Олар зергерлік бұйымдарды, ағаштан, былғары мен алтыннан жасалған заттарды буғының, жолбарыстың, қойдың, арқардың, бүркіттің бейнесімен өрмектеді. Аң мен жан-жануарлар нақты бейнеленген ескерткіштер сақ тайпалары тұсында ғана жасалған. Сақ дәуірінде пайда болған ою-өрнектің алғашқы элементтері мен үлгілерін еліміздің барлық аймақтарындағы қолөнер шеберлері жасаған бұйымдардан күні бүгінге дейін көруге болады. Сақ мәдениеті Поволжъені, Сібір мен Қара теңіз жағалауын мекендеген тайпалар мәдениетімен тығыз араласып, бірге дамыды. Бұл тайпалардың бейнелеу өнерінің бәрінде дерлік скифтік стиль кең тараған. Скиф мәдениеті Венгриядан Қытайға дейін, Сібірден бастап Парсы және Үнді елдері мәденитетіне ықпал етті. Скифтік « аң стилін » үш кезеңге бөлуге болады: архаикалық кезең, өрлеу кезеңі мен көне скиф « аң стилі ». Скифтердің архаикалық « аң стилінде » аңдар мен жан-жануарлар қарапайым шынайы бейнеленсе, өрлеу кезеңінде арыстанның, жан-жануарлардың мүсіндерін жасады. Ежелгі суретшілер (біздің заманымыздан бұрынғы бірінші ғ. ) өнер туындысының тамаша үлгісі. Тамғалы жартасына салынған суреттерден көре аламыз. Бұл суреттерде жалпы саны мыңдаған жабайы жылқының, таутекенің, биенің, құланның, арқардың нобай пішіні бейнеленген, сонымен қатар аңшылардың еңлікті, таутекені аулап жүрген сәті көрсетілген. Тамғалы жартасына құланның және жылқы бейнесіндегі өгіздің суреті аңық салынған. Ал жан-жануарлардың терісінен киім киген үш алам музыка аспабы әуеніне билеп жүр, шамасы бұл шамандар дәстүрлеріне байланысты көрініс болса керек [13. 4 ] .

1. 2 Теориясы мен типологиясы және оюлардың түрлері

Қазақтың « ою » және « өрнек » деген сөзі бірігіп келіп, латынша « орнамент » деген ұғымды білдіреді. Бұл сөз көп халықтың тіліне сіңген термин, мағнасы - сәндеу, әсемдеу. [13. 41]

Қол өнер шеберлері ертеден ою-өрнек атауларын екі топқа бөліп қарастырған, бірінші топқа ою-өрнектердің тікелей өзіне қатысты негізгі атаулары, екінші топқа жалпы ою-өрнек қолданылатын бұйымдардың атаулары жатады. Ою-өрнекті теория жағынан негіздеу - этнолингвистикалық атауларды лексика-семантикалық топтарға бөлуге қатысты нақты қорытындылар жасауға мүмкіндік береді. Ою-өрнек тарихы, халық тарихымен жасап келе жатқан төл мұрамыз екені белгілі. Қазақ тіл білімінде этнолингвистика саласын зерттеу кенжелеп келеді, ал ою-өрнек бұрын-сонды қолға алынып, арнайы зерттеу әдісі болмаған.

Бүгінгі таңда ою-өрнектің практикалық маңызы артып отыр. « Ою », «өрнек » деген сөздері бір мағынаны білдіреді. Бедері түсірілген үлгіні ойып, кесіп, қиып немесе екі затты оя кесіп, қиюластыру ою деп аталады. Ал киім-кешекке, түскиізге, тағы басқа қолөнер бұйымдарына кестелеп бейнеленетін бедер, сол сияқты тоқылатын алашаға, басқұрға және қоржынға түсірілетін түрлі геометриялық бедерлі өрнек дейді.

Өрнекті тасқа, ағашқа күйдіріп, қашап, бояп түсіруге болады. Ою-өрнек саласын зерттеп жүрген ғалымдар оларды бір жүйеге түсіріп, мынадай топтарға бөлген:

I Өсімдік типтес ою-өрнек (« жапырақ », « үш жапырақ », « шиыршық гүл », « ағаш » және тағы басқалары) .

II Зооморфтық ою-өрнек ( жан-жануарлардың табиғи және мифтік бейнелері, « қошқармүйіз », және оның түрлі нұсқалары: « қосмүйіз », « сынықмүйіз », « қырықмүйіз », сондай-ақ « өркеш », « табан », « ботамойын », « құсқанат » және тағы басқасы.

III Космогониялық өрнек ( « дөңгелек », « ирек », « шимай », «торкөз » тағы басқа ) . Ал ағылшын ғалымы А. Хеддона қазақ ою-өрнегін физикаморфтық және биоморфтық деп екі топқа ғана бөлген. Ағылшын ғалымының өрнектерді бұндай топқа бөліп қарастыруы қазақ өрнегі үшін тиімді, себебі бұл қазақ ою-өрнегінің түрлерін, мазмұнын түгел қамтиды, екіншіден, біздің өрнектердің ерекшелігіне сай келеді.

Өнер тану ғалымында қазіргі ою-өрнектерді белгілі бір тәртіппен мазмұны жағынан топтау жөнінде қатып қалған заңдылық жоқ. Соған қарамастан қазақ тіліндегі сан алуан ою-өрнек атауларын лексика-семантикалық топқа ғылыми тұрғыдан былай бөліп қарастыруға болады:

Ι Ай, күн, жұлдыздарға көк әлеміне байланысты өрнектер. ΙΙ Малға, малдың денесіне, ізіне байланысты өрнектер. ΙΙΙ Аңға, аңның денесіне, ізіне байланысты өрнектер. ΙV Құрт-құмырысқаға байланысты өрнектер. V Құстарға байланысты өрнектер. VΙ Жер, су, өсімдік, гүл, жапырақ, бұтақ бейнелі өрнектер. VΙΙ Қару-құралдарға байланысты өрнектер. VΙΙΙ Геометриялық фигуралар тектес өсімдіктер.

« Қазақ ою-өрнегі Иран мәдениетінен бастау алады », - дейді Шнейдер. Ал қазан төңкерісіне дейін қол өнер саласын зерттеп келген ғалымдардың көбі қазақтарды қырғыз деп жазып келгендіктен көптеген тарихи, мәдени деректерді қырғыз халқына қатысты қарастырады.

Бүгінгі күннің басты талабы: этникалық жағынан туыстас қырғыз бен қазақ халқының қол өнерінің басты айырмашылығын айқындау. Қазіргі кезде мәдениеттануда типологияның бірнеше баламасы қабылданған. Бұл жерде шешуші мәселе - мәдени үлгілерінің өзара байланысын ашу. Дүние жүзілік тұтас мәдениетте біріңғай дамуы бар ма, әлде әрбір мәдениет бір-бірінен оқшау дамуда ма?. Осы мәдени үлгілердің тарихтағы орны, оның қосқан үлесі қандай?. Жиырмасыншы ғасырдың екінші жартысында орыс тарихшысы И. Я. Данилевский және О. Шпенглер мәдениеттегі ортақ даму заңдылықтарын логикалық тұрғыдан таңдаудың орнына, әрбір өркениеттің көркем өмірбаянын суреттеуді алдынғы қатарға қойды. « Ресей және Еуропа » атты шығармасында он үш мәдени үлгінің болғаның атап өтеді. Сонымен О. Шпенглер сияқты Н. Данилевский да « Орталық Азия халықтары сатыдан шыға алмады деген еуропалық көзқарас негізінде өркениетті елдер санына түркі тектес халықтарды еңгізді.

Академик Ә. Марғұлан мұражайларының көнеден қалған экспонаттарды жинап, альбом етіп шығарса, Төлеутай Бәсенов негізінен ел арасынан жинаған қол өнер туындыларын альбом етіп шығарып, өсімдік тектес ою-өрнектердің даму тарихын және он шақты оюдың нұсқасын қалдырды. Ал елімізге белгілі ғалым - этнограф С. Қасиманов қырыққа тарта ою-өрнектің мазмұның жазып, екі жүздей көне атауларын қағазға түсірген.

Оюлардың символдық, магиялық және төтемдік мәні, олардың эволюциясы бізде зерттелмеді деуге болады. Қазақ пен қырғыздың менталитетін түсінбейтін, тілін білмейтін, мәдениетін ортақ деп жалпылама қарайтын ғалымдар екі елдің бейнелеу өнерін бөлек зерттеуді қажет санамады. Сондықтан да, қазақтікі немесе қырғыздікі деп бөліп жатпай барлық ғылыми еңбектерде барлық өнер түрін қырғыз халқына төгілді.

Сібір, азияны мекен еткен түркімен, өзбек, тәжік, сол сияқты кавказды мекен еткен халықтардың да бейнелеу өнері жөнінде жазылған ғылыми еңбектерде ұлттық нақыштағы әр халықтың бейнелеу өнерінің - ою-өрнектің халықтың рухани өміріндегі үлкен маңызын көрсетілген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.