Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

І Бөлім. Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуының теориялық негіздері
1.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу
жолдары ... ... ... ... ..5
1.2 Эвфемизмдердің қолданылу
аясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..7
ІІ. Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі
2.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің
жасалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
2.2 Эвфемизм мен
табу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .18

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .25

Кіріспе

Жұмыс өзектілігі. Елімізді дамыту тұрғысында білім беру жүйесінде
бірталай іс-шаралар жүзеге асуда. Оның мақсаты – елдің біліктілігін
арттыру, сол арқылы елді дамыту. Білім беру жүйесінде ақпараттық және
инновациялық технологияларды көтеру шаралары іске асуда. Солардың қатарында
тіл мәселесі де бар. Қазақстан Республикасы заңнамасына сәйкес елдегі
беделді тілдің үшінші түрі – халықаралық қатынастағы ағылшын тілі болып
саналады. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев өзінің 2008
жылғы 29-мамырда бір топ бұқаралық ақпарат құралдары басшыларымен
кездесуінде Тілдердің үш тұғырлығы мәселесіне байланысты ағылшын тіліне
деген өзінің ой пікірін төмендегі сөзімен дәлелдеп берді:
Ағылшын тілі – XXI ғасырдың тілі. Бұл тіл қазақты дүниеге танытатын,
әлемдік деңгейге шығаратын тіл.
Ал, әлемдік тіл ретінде бейресми түрде орныққан ағылшын тілін меңгеру
ұлттың бәсекеге қабілеттілігін шыңдай түседі. Ағылшын тілін біздің
халқымыздың жаппай меңгеруі сол тілде жасалған, жасалатын шексіз байлықты
аудару жөніндегі машақаттан, артық шығыннан құтқарады. Демек,
балаларымыздың ағылшын тілін білуі – уақыт талабы.
Сөздің ұғымы дөрекілеу, қолайсыздау, көңілге тиетіндей болып келген
жағдайда тілде бір сөз бір сөзбен алмастырыла береді. Мұндай кезде мағынасы
тұрпайы сөздің орнына сол ұғымды жұмсартып, жеңілдетіп сыпайы, жұмсақ
сөздер қолданылады. Мұндай сөздер тіл білімінде эвфемизм деп аталады.
Эвфемизмдер көп жағдайда сыпайыгершілік пен әдептілікке негізделеді. Демек,
қазіргі кездегі қолданылып жүрген эвфемизмдер халқымыздың бүгінгі таңдағы
қалыптасқан этикалық, мәдени нормаларының көріністері деп есептеледі.
Эвфемизм деп ағылшын тілінде, және де басқа тілдерде де мағынасы және
эмоциональдық өңі бойынша неитралды сөздерді немесе басқа қабылданбайтын
немесе бейсауат сөздер мен сөз тіркестерін ауыстыру мақсатымен әдетте
мәтіндерде және бұқаралық пікір айтуларда қолданылатын сипаттамалық сөйлем.
Сондықтан эвфемизм толығымен әуезділік сияқты аударылатын гректік
сөздерден пайда болады.
Егер бұл мағынаны басқа сөздермен немесе тым жай сөзбен тілмен
білдірсек, сонда келесі шығады: әр тілде бәйекті, әдепсіз, әдепсіз сөздер
бар, басқаша біз сөздерде немесе баспа материалдарында қолдануға
тырыспайтын тыйым сөздер лексикасы. Бірақ ол тілдің лексикалық қабаты, біз
олардан жасырына және жоғала алмаймыз. Бұл қалыпты тілі тіл. Осы сөздерді
еске түсіру үшін, бірақ дәл тіке айтпау үшін, эвфемизмдер қажет. Осы
принцип анық жағдайда жағымсыз сөздерге немесе мысалы, әдетте діндар
ойларға байланысты айтылмаған сөздерге жатады.
Эвфемизм — тура айтылатын сөзді сыпайлап айту. Бұл терминнің қазіргі
мән-мағынасы қолайсыз сөзді сыпайы сөзбен ауыстырып айтуға саяды. Мәселен,
өтірік айтпа деудің орнына қоспай айтыңыз, жүкті, екіқабат әйел деудің
орнына аяғы ауыр, мылжың деудің орнына сөзуарлау деу де сыпайылап айтудың
бір түрі. Адам қайтыс болғанда өлді демей, бақиға аттанды, жүріп кетті,
дүние салды деген сөздер қолданылады.
Курстық жұмыстың мақсаты. Эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне
аударылу мәселесін зерттеу.
Курстық жұмыстың міндеттері.
– эвфемизмдердің теориялық негіздерін;
– эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу жолдарын;
– эвфемизмдердің саяси жарнамадағы жіктелуін;
– эвфемизмдердің ағылшын тілінен қазақ тіліне аударылу мәселесі т.б.
зерттеу арқылы тақырыпты ашу.

І Бөлім. Ағылшын тіліндегі эвфемизмдердің жасалуының теориялық негіздері
1.1 Ағылшын тіліндегі эвфемизмнің мәні, түсінігі, жасалу жолдары

Эвфемизм (грек. ео – әдемі және phemo айтамын) – қатты немесе
әдепсіз басқа сөзге ауысатын стилистикалық және эмоциялық бейтарап сөз
немесе сөз айтуы. Оңай айтқанда, сіз ащы шындықтың орнына сол шындықты
айтасыз, бірақ ащыны бүркемелейтін тәтті қабығында. Әрине, айтушы да
тыңдаушы да эвфемизмдердің мағынасында не тығылып жатқанын тамаша түсінеді,
ондай болмақ оларды пайдалану мағынасы жоғалады.
Эвфемизмдер, тілдегі барлық қалғандары сияқты, күнделікті дамуда
тұрады. Тіл мен адамның өмірі бір-бірімен тығыз байланысты болады. Дәл адам
әр нақты эвфемизмінің қацда бар болуын өзі анықтау керек. Әдепсіз, байсауат
сөздер – эвфемизмдердің болу орны. Бірақ осы түсініктердің бәрі субъективті
түрде адаммен ғана анықталады. Сондықтан эвфенизм – қанша тілдік, сонша
мәдениетті түсінік.
Жиі эвфемизмдер көптеген тілдерде (елдерде) ұқсас жағдайларда
пайдаланылады, ол әр елдердің ұқсас мәдениетті шындықтары туралы айтады.
Дәстүрлі көптеген халықтарда өлім туралы тіке айтуға қабылданбайды.
Орыс тілінде осы жағдайға келесі эвфемизмдер қолданылады: өлу – қайтыс
болу, құдайға берілу, жаны шықты, қаза табу, өмірден кету ...; көму – жерге
беру; өлген – марқұм.
Орыс тілінде көркем бейнелікке және ауыспалы мағынаға қарым-қатынасы
бар стилистикалық әдістер тропалар деп аталады. Тропаларға метафора,
метонимия, гипербола ... эвфемизм сияқты тілдік бейнеліліктің құралдары
жатады.
Сөзсіз, Сәттілік джентльмендері табыну отандық фильмінде Евгений
Леоновтың кейіпкері бұрынғы камераластарын былапыт әдеттерінен безуіне
үйретеді: Шалғам – нашар адам. Осы ауыстырулардың бәрі эвфемизмдер деп
аталады.
Ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде өлім тақырыбына кішкене тыйым
салынған. Die етістігінің орнына келесі авфенизмдер қойылады: to decease,
to pass away, to join the majority (better, silent).
Жәшік ойнау, конькиді лақтырып тастау, ескекаяқты желімдеу, ем
беру - осы сөз тіркестерінің бәрі жаргондарға байланысты бірақ
эвфенизмдерге емес. Ағылшын тілінде ұқсас әзіл оспақ, кең пайдаланылатын
- to kick the bucket сөз тіркесі бар. Солай өлік сөзі ағылшын тілінде
марқұм сөзіне алмасады және т.б. – the deceased (қаза тапқан), the late
(марқұм). Ал dead man сөз тіркесі триллерде және айбаттарда кездеседі.
Дәстүрлі, сөйлеуде христиандарда адамның басты жауының аты
ескерілмейді. Оның аттарының бірін еске алсақ, жамандық затанып алады және
сөйлеушегі зиян келтіреді деп есептеледі. Ережедей, орыс тілінде күнделікті
ауызша сөзде дүлей күшті еске салу лазым емес, және тек қана сайтан
түрінде.
Ал інжіл шайтан және әзәзіл арнайы ауызша және жазбаша сөзде бо
түрде қолданыла алады. Сатана – ол жалқы есім, бірақ, түсініксіз
себептермен, сөйлемнің басында тұрған кездерден басқа ол үлкен әріптен
басталмайды. Ал ағылшын тілінде Satan кәдімгі жалқы есім сияқты жиі үлкен
әріптен басталады. Әдетте сол нашар жәндік ағылшын тілінде The Evil One
деп аталады.
Тұрмыста біз жиі эвфемизмдерді қолданамыз, өйткені бірқилы сөздер кейде
бейсауат болып есептеледі: акіқабат – қызық жағдайда, аяғы ауыр ...; мас-
айықпаған.Сондай сияқты эвфенизмдер ағылшын тілінде қолданылады: pregnant
(екіқабат) - expecting a baby; stupid (ақылсыз) – not clever; evil (долы) –
unkind.
Эвфемизмдерді қолданып біз тек қана қоғаммен қабылданған нормаларды
сақтаймыз, және де өз тұрмыстық сөз қорымызды жаңа сөздермен және сөз
тіркесетімен байытамыз.

1.2 Эвфемизмдердің қолданылу аясы
Сөздерді ауыс мағынада қолдану арқылы ұғым тудырудың жоғарыда аталып
өткен үш түрлі тәсілінен басқа да кішігірім тармақтары бар. Солардың
бастылары: табу мен эвфемизм. Бұл екеуі екі түрлі мақсаттан келіп шығады.
Табу деп мифтік ескі наным, сенім бойынша айтуға тыйым салынған
сөздерді айтамыз.
Надандық пен қараңғылық үстемдік құрып тұрған өткен замандарда өмірді
жете танып білмеу салдарынан, адам баласының өзі жасап, өзі шығарған кйебір
сөздерді күнделікті тұрмыста нақтылы өзі атауымен атауға тыйым салынған.
Мұндай теріс әрі қате ұғым әрбір халықта да кездеседі. Бірақ бір халықта
өте көп, енді бір елде азырақ болған. Өмірдегі қайсыбір заттардың аттарын
тікелей атауға тыйым салушылық әдеті түркі халықтарының тарихында да өте
кең тараған.
Соның ішінде қазақ халқының революцияға дейінгі өмір тұрмысында да табу
бірқыдыру өмір күрген. Әсіресе, қазақ әйелдері бұл жөнінде көп жапа шеккен,
феодалдық теңсіздікте болған. Қазақтың ескі әдеп-ғұрпы бойынша келін болып
түскен қыз күйеуінің туған-туысқандарын өз атымен атай алмайтын еді.
Сондықтан солардың әрқайсысына лайықтап (жолына, жасының үлкен кішісіне
қарай) өзінше басқадай ат қоюға мәжбүр болған. Мәселен, қызға қара көз,
бикеш, шырайлым, еркежан десе, ұлға кекілдім, айдарлым, тұлымдым, шырақ,
тателес дейтін болған. Егер аты тұрпайылау болса, ах теріс деп те атаған.
Сөздерді ауыстырып қолдану арқылы жаңа мағына тудырудың бір жолы
эвфемизм. Бұл да тарихи тұрғыдан қарағанда табу сияқты бір сөздің орнына
басқадай сөз келіп алмасып отырады. Бірақ табудағыдай мифтік соқыр сезіммен
емес, дөрекі сөздің тұрпайы мағынасын бүркемелеп, жұмсартып сыпайы
сөздермен ауыстырылады, жеткізеді.
Эвфемизм тәсілімен алмасып айтылатын сөздерді сөздерді мынадай бірнеше
топқа бөліп қарауға болады:
1. Ауру аттары. Науқас адамның көзінде аурудың нақтылы өз атын атамай
оны жеңілдетіп, жұмсартып басқадай айтуға болады. Мәселен, туберкулез
немесе құрт ауру деудің орнына өкпе ауруы, рак немесе қылтамақ деудің
орнына жаман ауру, гоноррея немесе слз деудің орнына жіңішке ауру, өызылша
деудің орнына қызыл, сифилис немесе мұрнына жел түскен деудің орнына самал,
қояншық, жанды, ұстамалы ауру дегендердің орнына талма ауыруы, көзіне ақ
түсу деудің орнына көзіне шөп түсті деп дәрігерлер тиімді сөздермен
ауыстырып қолданады.
Сол тәрізді врачтар ауру, дерт дегендерді айтуға ыңғайсызданғанда,
сырқат, науқас десе, кейде ақау деп те атайды. Мысалы: Балалардың іштен туа
болған әр түрлі жүрек ақауына да операция жасалады (Соц.Каз.). Ақау
сынық, мін ұғымында да жұмсалады. Мына бір оң аяғында ақауы бар, қаржы сол
аяғымен ғана тебетін қартаң, бие еді (Ғ.Мүсірепов). Жарымжан, кемтар деген
сөздердің мағынасынан гөрі дімкәс деген сөздің білдіретін мәні жеңілірек.
Екеуің келе сала пұшықты алдың, Өкпесі өзі дімкәс қысып та алдың (Жамбыл).
Есту мүшесі кеміген адамдарды керең, саңырау деп айтудан
қолайсызданғанда құлағы тосаң, сараң естиді деп жалтарып, көлегейлеп айта
беруге болады.
2. Мағынасы дөрекі сөздер. Мысалы: Абайға Жиреншенің аузы нәжік төгіп
отырғандай, жиренішті көрініп кетті (М.Әуезов). Төлдің қиының иісі кіріп
барғанда мұрынды жарады (Б.Майлин). Жер өңдеуге керек деп құстың қиын
жинады (Ғ.Мұстафин). Екі ай бойы сең кешіп, аңсап көрісіп тұмаларымызбен,
амандассақ та штраф, түзге шықсақ та штраф, бұл не өзі (Ә.Сәрсенбаев).
Дәретке шыққан Жұмабай сөйлей кірді (Ғ.Мұстафин). Сары аурулы адамның өзі
ажыратуға болатын ең алғашқы белгісі – науқастың несебі әуелі сарғылт, одан
кейін қара қошқыл болады (С.Сұбханбердин).
Сөйлеу тілінде адамға байланысты үлкен дәрет, кіші дәрет, дәрет
сындыру, ұлы жараққа отырып алды деп те дөрекі сөздің орнына сыпайы мәндегі
сөздер алмасып айтыла береді.
Әйел мен еркектің ара қатынасындағы мәселелерге байланысты көркем
шығармалардан мынадай эвфемизмдерді кездестіруге болады. Мысалы:
Тәпендер жаратты ма, әлде ауыл үйдің өз өсегі ме – мені Айғаншамен
жақын деген сөз жайылып кетті (Б.Майлын). Ана хатшы бала мен Аушанның
көңілі жақын деген рас па екен? (Б.Майлин). Бір әйел көңілдесімен бірге
отырған жерінен ұсталды (Лен.жас.). Жұмажанның әйелімен Сейітжан тамыр
екен, оны күйеуі сезіп қойып, жаман шатақ шығарыпты (Жетісу). Қатар-
құрбыларына әзілдегені үшін, біреуге күліп қарағаны үшін сен онымен әмпей-
жәмпейсің деп таяқтың астына алдың Нұрипаны (Лен. Жас). Білемін оның
суық жүрісінің барын. Кіммен болса да жаман қылығының үстінен түссем тірі
қоймаймын (Лен. жас). Қодар өзі келіні Қамқамен бопты деп оны Құнанбай
біліп қойып, жартастан құлатып, таспен аттырып өлтірткен (М.Әуезов).
Жолдыбай Талтақов әйелім көзіме шөп салды деп оны ауданға, республикаға
жеткізгенше асығып жүрген кезі екен (Соц.Қаз). Әнеу күнгі жігітпен де бұл
әйелдің етек байланысты бар ма деймін. Мұның онымен де қылтың-сылтыңы болса
керек (сөйлеу тілінен). Сен етегіңе намаз оқып жүрме ең, кіші қызың
қойшының аузынан түскендей ... қыздырма тілімді (Ғ.Мұстафин). Сол күнде
Құлайының аяқ салған Тезекші қара күңнен бір ұл туды (Алпамыс). Өз ерінен
басқаға Етегін сірә ашпаған. Таза ұршағы аттаса, Сонда оғы түседі дейді
(Манас).
Сиыр бұқаға жанасты, бие айғырдан шықты, сүндетке отырғызу дегеннің
орнына мінін алғызу, жатыр (жатын) деудің орынан бала жататын жер, әтек
деудің орнына белі жоқ дегендер де осы топқа енеді.
3. Үйленумен, балалы болумен байланысты ұғымдар. Адам баласының
өміріндегі үйлену, перзент көру деген де үлкен мәнді нәрсе. Жасадамдарды
ұялтпас үшін бұл уғымдағы сөздердің мағынасын да жалтарып, жұмбақтап
келтіруді керек етеді. Қазақ тілінде бұл жөнінде толып жатқан әдемі, майда
сөздер бар. Мәселен, қызын ұзатқан кісіге балаңды құтты орнына қондырыпсың
десе, келін түсіріпсің деп құттықтау айтады. Әйел алған жігітке қолына құс
қондырыпсың, құсың қайырлы болсын дейді. Мысалы:
Сізге айтпағанда кімге айтамын, Сүйеке! Қолдарыңызға құс қондырғалы
отырмын. Осыны айтып біздің кемпір-шалдан сүйінші сұраңыз (Лен.жас). Әкең
қайда, әжең күйлі қуатты отыр ма? Құс қондырыпсың, қоныс орындарың жайларың
– бәрі қайырлы болсын! (Лен.жас).
Аспанда қалықтап ұшып жүрген қыран құсты ұстап қолға қондыру қандай
қиын, соншама күш болса, өзіне сүйікті джар тауып алу да соншалықты қиын
екендігін қазақ халқы қандай көркемдеп бере білген десеңші?!
Халқымыздың осындай сырлы да, әдемі сөздерін жастардың құлағына салып,
үйрете беруіміз керек. Күнделікті қоланыстан үмыт қалдырып, шығарып алмауға
ат салысқан мақұл.
Қазақ халқы бала деген адамның бауыр еті деп перзент суюді де өте
жақсы көреді. Балалы үй базар, баласыз үй құр мазар - деп бала сүймеген
адамды қу бас, әйелінің өкшесі қанамаған деп жақтырмаған. Баласы көп болса,
балалардың ұл ма, қыз ба деп сұраудың орнына неше түсті деп тіл тимесін
дегендей астарлап айтады. Егер ұлы көбірек болса, құдай берген екен деп
қуанып та қалады. Жаңа үйленген, тұрмыс құрған адамдардан құспалдап
сұрағанда үлкендер бөпелерің бар ма? Әйелің ештеңе көтерді ме? Кейбір қарт
адамдар үйлеңгенде домбыраларың бар ма деп те сұрайды. Әйел бала туды,
босанды деп естігенде қазақ ат ұстар ма деп те сұрайды. Әйел бала туды,
босанды деп естігенде қазақ ат ұстар ма, әлде қырық жеті ме деп білгісі
келеді. Міне осының барлығы да қазақ тілінің эвфемизмге өте бай тіл
екендігін көрсетеді. Қазіргі әдеби тілде екі қабат, жүкті деген
синонимдерге қарағанда сыпайы мағына тудыратын аяғы ауыр деген сөз жиі
қолданылады. Әйелім дегеннің орнына жолдасым, емшек дегеннің орнына төс
деген көбірек айтылады. Мысалы: Әйелімнің аяғы ауыр, киімі жоқ болған соң ,
сонда қалды (Ғ.Мұстафин). Мына қыздардың төстерін едірейтіп, көйлекшең
отырғандары несі (С.Мұқанов).
Сөйлеу тілінде босану, туу деген ұғымда орауға отыру деген эвфемизм де
пайдаланылады.
4. Ұғымы көңілге жағымсыз тиетін сөздер. Жылы-жылы сөйлесең, жылан
іннен шығады деп түсінген қазақ адамның көңіліне жағымсыз тиетін ұғымы
ауыр сөздерді сол қалпында қолдана салмай, жалтарып мән-мағынасын
жеңілдетіп айтуды да сүйген.
Қазақ ұғымында танымайтын, білмейтін адамға сен деп айту да үлкен мін
(көргенсіздік) болып табылады. Сіз деген – іззет, біз дегн көмек деген
мақал да осы ұғымнан түса керек. Халық сыпайы сөйлеген адамды қыз мінезді
адам, қыздай сызылып тұрады деп мадақтайды. Сол себептен туса керек, қазақ
тілінде нақтылы ұғым тударатын көптеген сөздердің жетегінде сыпайылап
айтатын синонимдерді қоса ере жүреді. Мысалы, Жақыпбек жасы үлкен болса да
директордың танысып-білеспей жатып сен деп сөйлегенін көңіліне ауыр алып
қалды (М.Иманжанов). Күннен де,-деген сөз бар,-ғылым жарық, Жаскүнде
қалған жақсы білім алып, ұлғайған соң түспей қап уысыңа, Өкініп жүрме,
балам,қапы қалып (Ә.Тәңірбергенов). Жол үстінде екеуіміздің сөзге келіп
қалғанымызға ұялып жүрген болар деп ойлаймын мен (М.Найманбаев). Шөп те
керек, адам да керек, текке жүз жыртыспайыз! Бәрін ретке келтіру керек
(Лен.Жас). Жер барып айтпасын, аузы жеңілдер Мүсірәліден пайда болған
деседі (Т.Әлімқұлов). Әбеннің көңілі көтерілсе, сөзінде қоспа болады
(Ғ.Мұстафин). Ет желіп, шай үш рет ішілді. Әрине, шайдан басқа сұйықтар да
сілтенді (Соц.Қаз). Әнеу күні қонақ жүргіземіз деп қалталары біраз
жұқарып қалғанды (Соц.Қаз). Қолы ашық, қалтасы да тесік дейді
Алдаберген қария (Ә.Сәрсенбаев). Сақалы сап-сиған шалдар мен молда, қажылар
төрдің алдына иірмектелген. Қайдағы-жайдағы ұзын құлақты көпіртір алған
қашысып отыр (І.Жансүгіров). Қазақтың ұзын құлақ, я жаяу почта аталатын
хабарының жүйріктігі ғажап (С.Мұқанов). Әлде болса ойлан! Ауыз бастыртқыны
да ұмытпа! (Т.Әлімқұлов).
Көркем туындылардан алынған осы мысалдардағы көңіліне ауыр алу деген
ренжу, өкпелеу ұғымында, ұлғаю қартаю мағынасында, сөзге келу, жүз жыртысу
денегдер ұрыссу, ренжісу ұғымында, аузы жеңілдер өсекші мағынасында, қоспа
өтірік, жалған ұғымында қалтасы жұқару ақшасы таусылу, біту мағынасында,
қолы ашық, қалтасы тесік дегендер береген, мырза ұғымында, ұзын құлақ, жаяу
почта алып қашты сөз, сыбыс мағынасында сыпайылық мән тудырып тұр. Сөздерді
ишараттап, жұмсақтап айту кез келген адамның қолынан келе бермейді. Сөзге
шебер, тілге шешен, білгір адамдар ғана мың құбылтып сөйлей алды.
Қазақтың қара сөзінің дүлдүлі болып танылған М.Әуезовтың Абай жолы
атты атақты кітабының соңғы сөйлемдері былай аяқталады: Осылайша айналасы
айықпаған сұр тұман, суық заман ішінде ұлы жан дүниеден көшті, Мағаштың
қырқын беріп болған күннің ертеңінде Абай және қаза тапты. Ұлы кеуденің
ыстық демі тоқталды. Сонау бір жақта тасты тақыр, жалтыр биік басына жалғыз
шыққан зәулім өскен алып шынар құлады. Өмірден Абай кетті.
Мұқан Абайды өлді деп айтуға қимайды. Ол үшін ұлы жазушы жан дүниесін
төбіренте отырып: ұлы жан дүниеден көшті, Абай қазақ тапты ұлы кеуденің
ыстық демі тоқталды, игілік өмір үзілді, зәулім өскен алып шынар құлады,
өмірден Абай кетті деп неше түрлі сөз маржанын тергіштеп, Абай төңірегінде
гүл қып егеді. Эвфемизмнің шығармаға қаншалықты білуге болмайды. Сонымен
қабат ана тіліміздің синонимдік байлығын да осы үзінді айқын танытады.
Қазақтың әдеби тіл түгілі сөйлеу тілі де эвфемизмге өте бай. Аузында
сөз тұрмайды деген ұғымды ауызекі тілде аузының желі бар, тісінің кетігі
бар дейді: үй ішінде ыдыс-аяқ сылдырмай тұрмайды деп айтады. Арамдық,
жаманшылық ойлаған адамды ішінде бүкпесі бар, бұқпантайы бар дейді.
Төбелескен боқтасқан адамдар болса, басқа біреуге айтқанда бір-біріне қолы
тиді, тілі тиді деп жеңілдетіп жеткізеді. Біреуінің бір затын біреуі алып
қойса, жиендік жасады, ойнап алды дейді. Ұры адамды ұрлықшы демей, қолының
жымысқысы бар дейді. Астыртын бірден-бірге жеткен хабарды сымсыз телефон
арқылы жетті дейді. Семіз, быттиған адамды толық кісі, ет-женді адам дейді.

Эвфемизм ойды сипаттап көркем түрде жеткізудің басты бір тәсілі болып
табылады. Бұлар көбінесе сөйлемде стильдік мән туғызу үшін
жұмсалатындықтан, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.