Азаматтық құқықтың пәні

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1 Азаматтық
құқық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 4
1.1 Азаматтық құқық туралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2 Азаматтық құқықтың
пәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
1.3 Азаматтық құқық объектлері мен
субъектлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4

2 Азаматтық-құқықтық жауапкершілік ... ... ... ... ... .. ... ... ... .5
2.1 Азаматтық-құқықтық жауапкершілік туралы жалпы түсінік
... ... ... ..5
2.2 Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.3 Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің негіздері мен
шарты ... ... ... .6
2.3.1 Құқыққа қарсы
мінез ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...7
2.3.2.Себепті
байланыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .8
2.3.3Кінә ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.3.4
Зиян ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 16
2.3.5 Азаматтық –құқықтық жауапкершілік тұтынушылардың құқығын
қорғау
құралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...17

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

Кіріспе

Азаматтық заңдармен тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың
теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік
қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар реттеледі.
Азаматтық заңдармен реттелетін қатынастардың қатысушылары азаматтар,
заңды тұлғалар, мемлекет, сондай-ақ әкімшілік аумақтық бөліністер болып
табылады. Отбасылық еңбек қатынастары мен табиғи ресурстарды пайдалану және
айналадағы ортаны қорғау жөніндегі қатынастарға азаматтық заңдар бұл
қатынастар тиісінше отбасылық, еңбек заңдармен, табиғи ресурстарды
пайдалану және айналадағы ортаны қорғау туралы заңдармен реттелмеген
жағдайларда қолданылады.
Азаматтық заңдар өздері реттейтін қатынастарға қатысушылардың теңдігін,
меншікке қол сұқпаушылықты, шарт еркіндігін, жеке істерге кімнің болса да
озбырлықпен араласуына жол беруге болмайтындығын, азаматтық құқықтарды
кедергісіз жүзеге асыру, нұқсан келтірілген құқықтардың қалпына
келтірілуіне, оларды соттың қорғауын қамтамасыз ету қажеттігін тануға
негізделеді.
Азаматтар мен заңды тұлғалар өздерінің азаматтақ құқықтарына өз еркімен
және өз мүддесін көздей отырып ие болады және жүзеге асырады. Олар шарт
негізінде өздерінің құқықтары мен міндеттерін анықтауда және шарттың
заңдарға қайшы келмейтін кез келген жағдайларын белгілеуде ерікті.

1 Азаматтық құқық

1.1 Азаматтық құқық туралы жалпы түсінік
Азаматтық құқық – құқықтың бір саласы. Оның атауы ежелгі уақыттан
белгілі. Римдің заңгерлер римдік құқықты Цивильді құқық деп атады.
Азаматтық құқық Қазақстан Республикасының құқық салаларының бірі
болғандықтан, күнделікті тыныс-тіршлікпен, сондай-ақ азаматтық заңды
тұлғалардың заңды тұлғалармен, мемлекетің өзімен, оның әкімшілік-аумақтық
бөліністермен байланысты. Қазақстан Республикасының азаматтық құқығының
мәнін тауар-ақша және қатысушылардың теңдігіне негізделген.
Азаматтық құқық бұл – тауар- ақшалай және қатысушыларының теңдігіне
негізделген өзге де мүліктік қатынастарды, сондай-ақ мүлікпен байланысты
жеке мүліктік емес қатынастарды реттейтін құқық саласы.

1.2 Азаматтық құқықтың пәні
Азаматтық құқықтың пәніне келесі қатынастар жатқызылады:
а) Тауар- ақша қатынастары;
ә) Мүліктік қатынастар (мұліқ беру жұмы қызмет ақша бағалы қағаздар);
б) Жеке мүліқтіқ емес мүліқтіқ қатынастарға тығыз байланысты
(интеллектуалдық құқық: авторлық құқық, патент құқығы);
в) Жеке мүліқтіқ емес мүліқтіқ қатынастарға тығыз байланысы жоқ
(Азаматтарының есімі, жеке келбет құқығы, жеке өмірдің құпиялығы, тұрғын
үйге қол сұқпаушылық, азаматтың немесе заңды тұлғаның абыройы, қадыр
-қасиеті, искерліқ беделі).

1.3 Азаматтық құқық объектлері мен субъектлері

Объектлері:
а) мүліктік игіліқтер мен құқықтарға жататындар: заттар, ақша шетел
валютасы құнды қағаздар жұмыс кызмет шығармашылық-интелектуальдық
қызметтердің объектіге айналған нәтижелері фирмалық атаулар тауарлық
белгілер;
б) жеке мүліктік емес игіліқтер мен құқықтарға жататындар: жеке адамның
өмірі денсаулығы қадыр-қасиеті абыройы исқерлік бедел есім алу құқығы
Азаматтың құқықтық субъектілері:
Азаматтық құқықтық қатынастардың субъектілері - жеке тұлға және заңды
тұлғалар.
Құқық өкілеттігін алған құқық қабілетті атаулының бәрін тұлға деп
атауға болады.
Тұлғаның 2 категориясы болады: жеке тұлғалар және заңды тұлғалар.
Жеке тұлға дегеніміз ҚР азаматтары, шетел азаматтары және азаматтығы
жоқ адамдар.
Заңды тұлға - меншік, шаруашылық жүргізу және жедел басқару құқығында
оқшау мүлкі бар және сол мүлікпен өз міндеттемелері бойынша жауап беретін,
өз атынан мүліктік жіне мүліктік емес жеке құқықтар мен міндеттерге ие
болып, оларды жүзеге асыра алатын, сотта талапкер және жауапкер бола алатын
ұйым. Оған мекеме, ұйым, кәсіпорын жыне т.б. жатады.

2 Азаматтық-құқықтық жауапкершілік

2.1 Азаматтық-құқықтық жауапкершілік туралы жалпы түсінік
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік – шартта немесе заңда көрсетілген
ретте жүктелген міндеттемені бұзған суъектіге қолданылатын мүлікті өндіру
немесе мүліктік салмақ салу нысанында болып келетін жауап кершіліктің түрі.
Азаматтық-құқықтық катынастың көпшілік бөлігі міндеттеменің бұзылуынан
пайда болады. Азаматтық-құқықтық жауапкершілік мүліктік қатынастармен
байланыста болғандықтан ол төмендегідей қасиеттерімен ерекшеленеді:
а) борышкордың міндеттемені бүзуынан туындаған мүліктік шығындарды
несие берушіге өндіріп беру;
ә) борышқордың міндеттемені тиісті дәрежеде орындауын кадағалау;
б) борышқорды міндеттемені орындамаганы немесе тиісті дәрежеде
орындамағаны үшін жазалау;
в) белгілі бір дәрежеде несие берушінің міндеттемеге қатысуына түрткі
болу;
г) борышқордың тәртіпсіздік фактілерін басқа тұлғалардың көзінше
дәлелдеу болып табылады.
Азаматтық-құқықтық жауапкершілік мынадай негізгі қызметтерді аткарады:
жазалау, қалпына келтіру, тәрбиелік.
Жазалау қызметі— міндеттемені бүзған немесе шығып келтірген түлғаның
мүлкінің азаюы.
Тәрбиелік қызметі— құқық бұзушы болашақта мұндай әрекеттер жасауға жол
бергізбейді.
Қалпына келтіру қызметі— шығын келген тұлғаныц мүліктік жағдайын
қалпына келтіру.

2.2 Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің түрлері
Азаматтык-құқықтық жауапкершіліктің туындауы үшін азаматтық-құқықтық
жауапкершілікке тән тәртіпсіздік жасалуы шарт.
Азаматтық құқық бұзушылықтың элементтеріне жататындар:
а) белгілі бір тұлғаның құқыққа қайшы келетін әрекеті;
ә) келтірілген (шеккен) зиянның немесе залалдың болуы;
б) құкыққа қайшы әрекет пен келтірілген зиянның салдары арасындағы
себепті байланыс;
в) құқық бүзушыиыи кінәсі. Борышқорды міндеттемені бұзғаны үшін жауапқа
тарту несие берушінің талабымен жүзеге асырылады.
Зиян — заңмен қорғалатын игілік атаулының кемуі. Егер зиян мүліктік
сипат алатын болса, оны залал деп атайды.
Жауапкершіліктің негізгі нысаны залалдыңорнынтолтыру. Залалды өтеу мен
міндеттеменің бұзылуы барлық жағдайында жүзеге асуы тиіе. Міндеттемені
бұзған борышқор несие берушіге келтірілген шығындарды өтеуі тиіс. Құқығы
бүзылған тұлға оған келтірілген шығынның орнын толық өтеуді талап ете
алады.
Залал — зардап шегушінің мүліктен айырылуы немесе оған зардап келуі
(реалды шығын), сонымен қатар егер оның құқығы бұзылмаған жағдайда
алуы тиіс болған маидалар (жіберілген пайдалар).
Залалды анықтау барысында міндеттемеге орындалуы тиіс болған орындағы
бағалар ескеріледі.
Жіборіп қойған пайданы есептеу барысында несие берушінің пайданы алуға
бағытталған әрекеттері мен дайындықтары ескеріледі.
Борышқор міндеттемені орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін
кінөлі болғанда ғана жауапты. Егер борышқор ол міндеттемені тиісті деңгейде
орындауға бар мүмкіншілігін қолданғанын дәлелдей алса кінәсіз деп танылады.
Моральдық зиян — жеке және заңды тұлғаның жеке мүліктік емес
игіліктерінің бұзылуы, сонымен қатар оған құқыққа қайшы әрекет нәтижесінде
жәбірленушіге келтірілген жан мен дене күйзелісін де жатқызамыз
(масқаралау, ұятқа қалу, дене күйзелісі, қорқу және т.б.).
Моральдық зиян мүліктік залалдың нысанына қарамас- тан ақшалай нысанда
төленеді. Моральдық зиянның көлемін анықтау барысында жәбірленушіге
келтірілген зиянның субъективтік жәнө объективтік мән-жайлары ескерілед

2.3 Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің негіздері мен шарты
Азаматтык-құқықтық жауапкершіліктің туындауы үшін азаматтық-құқықтық
жауапкершілікке тән тәртіпсіздік жасалуы шарт.
Сонымен катар, азаматтық құқық бұзушылық құрамын азаматтық-құқықтық
жауапкершілік қолдануға қажетті жағдайлардың жиынтығы құрайды. Жалпы
ережеге сәйкес азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің қажетті жағдайлары
ретінде борышқордың кінәсі және құқыққа қарсы мінез танылады. Шығынды өтеу
жауапкершілігіне тарту үшін шығынның бар болуы, сонымен қатар борышқордың
құқыққа қарсы мінезімен және келген шығынның арасында себепті байланыс
болуы қажет. Шығынды өтеу негізінде азаматтық-құқықтық бұзушылықтың құрамы
басқа элементтері толығымен қамтиды.
Азаматтық-құқықтық жауапкершіліктің жалпы негіздеріне жататындар:
- тұлғаның құқыққа қайшы қылығы (іс-әрекет не әрекетсіздік)
- жәбірленген тұлғаның шеккен зияны немесе залалдың бар болуы;
- құқық бұзушының құқыққа қайшы іс - әрекеті мен оның келтірген
зиянының салдары арасындағы болатын себепті байланыс;
- құқықбұзушының кінәсі.
Нақты тұлғаға азаматтық - құқықтық жауапкершіліктің жүктеу үшін жалпы
ереже бойынша қажетті келтірілген негіздер жиынтығы – азаматтық - құқық
бұзушылықтың құрамы болып табыладын. Көрсетілген негіздердің біреуі болмай
қалса, жауапкершілікке тарту мәселесі туындамайды. Бірақта, кейбір
жағдайларда заң азаматтық - құқықтағы құқық бұзушылық құрамынынң бар болуы
мүліктік жауапкершілікке тарту үшін жалпы талаппен санаспайды; мысалы:
жоғары қауіптілік көзін иеленуші заңды тұлға жәбірленушінің алдында кінәсіз
жауап береді. (АҚ-тің -931 бабы). Енді азаматтық-құқық бұзушылықтың
құрамының әлгінде айтылған элементтерінің әрқайсысына тоқтала кетейік.

2.3.1 Құқыққа қарсы мінез
Құқыққа қарсылық құқылық бұзушының өзінің іс-әрекетінің құқыққа қарсы
екендігін білген немесе білмегендігіне қарамастан құқық нормасын бұзуы
танылады. Басқа сөзбен айтсақ, азаматтық айналымға сәйкес келмейтін мінез
жатады.
Азаматтық заңдылық нормаларымен азаматтық айналымға қатысушыларға
әртүрлі талаптар белгіленген. Азаматтық заңдылық негіздерінде сәйкес
тараптық құқыққа қарсы мінез ретінде жеке тұлғаға немесе азаматтық мүлкіне
немесе заңды тұлғаға келтірілетін залал саналады. Сонымен қатар борышқордың
міндеттемені орындауға байланысты талаптарға жауап бермеу құқыққа қарсы
мінез болып табылады. Азаматтық заңдылыққа сәйкес міндеттемені орындауға
байланысты талаптар тек қана заңмен шектелмейді, сонымен қатар борышқордың
міндеттемені орындауға байланысты тараптарға жауап бермеу құқыққа қарсы
мінез болып табылады.
Азаматтық заңдылыққа сәйкес міндеттемені орындауға байланысты талаптар
тек қана заңмен шектелмейді, сонымен бірге іскерлік айналымдағы басқа
нормативті актілерден немесе міндеттеменің пайда болуымен туындайтын
негіздерде құрылады. Сондықтан борышқордың құқыққа қарсы мінезінің белгісі
ретінде міндеттеменің құрылуындағы кейбір негіздер болуы мүмкін. Әкімшілік
актідегі туындаған міндеттемедегі құқыққа қарсы мінез болып, осы
әкімшілікактімен борышқордың іс-әрекетінің сәйкес келмеуі жатады. Егер
міндеттеме шарттан туындаса, онда борышқордың шарт талабын бұзуы
құқыққақарсы мінез болып табылады. Егер бір жақты мәмілеге байланысты
болса, борышқордың құқыққа қарсы мінезіретінде бір жақты мәміленің талабын
бұзуы танылады.
Құқыққа қарсы мінез құқыққа қарсы іс-әрекет немесе құқыққа қарсы
әрекетсіздік түрінде де болуы мүмкін. Егер заңмен немесе нормативті
құқықтың актімен тиым салынған немесе заңға немесе басқа нормативті актіге,
шартқа бір жақты мәмілеге немесе міндеттеме талабының негізіне қайшы
келетін борышқордың іс-әрекеті құқыққа қарсы сипатқа ие болады. Сонымен
азаматтық кодекстің 273-бабы осының дәлелі: Заңдарда немесе шартта
көзделгеннен басқа реттерде міндеттемені орындаудан біржақты бас тартуға
және оның шарттарын бір жақты өзгертуге жол берілмейді.
Азаматтық заңдылық негізіне сәйкес бір тараптың басқа бір тараптың
есебіне мүлкін негізсіз сақтауға тікелей тиым салынады. Алайда осы ережеде
негізсіз сақтау құқыққа қарсы болып табылады.Шартпен белгіленген сапаға сай
келмейтін тауарды сатып алушыға берудегі сатушының әрекеті құқыққа қарсы
саналады.
Егер тиісті жағдайларда тарапқа юридистикалық міндеттеме жүктеліп,
бірақ ол орындалмаса, онда әрекетсіз құқыққа қарсы деп танылады. Шартпен
бекітілген жағдайларға сәйкес міндеттеме туындауы мүмкін. Тасымалдау
шартымен бекітілген тауарды жеткізбеген тасымалдаушының әрекетсіздігі
құқыққақарсы болып табылады. Міндеттеме тараптың қызметтік міндетінен де
туындау мүмкін. Мысалы, құтқару станциясының қызметкерлері суға батып бара
жатқан адамды құтқару үшін барлық қажетті және мүмкін болатын шаралардың
барлығымен қолдануы тиіс. Осы міндетті орындамау оның құқыққа қарсы
мінезін көрсетеді. Жағада демалып жатқан азаматтардың әрекетсіздігі
құқыққа қарсы сипат алмайды, оларға тек суға батушыны құтқару
рухани міндеттеме жүктеледі. Белгілі бір міндеттемені орындаудағы іс-
әрекет заң шеңберімен шығуы мүмкін. Азаматтық кодекстің 188-бабымен
үшінші бөлігінде былай делінген: Меншік иесі өзіне тиесілі мүлікке
қатысты өз қалауы бойынша кез-келген әрекеттер жасауға, соның ішінде бұл
мүлікті басқа адамдардың меншігіне беріп, иелігінен шығаруға, өзі
меншік иесі болып қала отырып, оларға мүлікті иелену, пайдалану
және оған билік ету жөніндегі өз өкілеттілігін тапсыруға, мүлікті
кепілге беруге және оған басқа да әдістермен ауыртпалық
түсіруге, оларға өзгеше түрде билік етуге құқылы.
Жоғалған мүлікті тауып алған тарап егесіне қайтару
немесе жоғалтушы азаматқа қайтаруы тиіс.

2.3.2. Себепті байланыс
Азаматтық Кодекс талаптарында көзделгендей өтелуге тек қана
борышқордың құқыққа қарсы мінезімен келтірілген шығындар жатады. Бұл
борышқордың құқыққа қарсы мінезі және несие берушіге келтірілген
шығынның арасындағы себепті байланысты көрсетеді. Көп жағдайларда
міндеттеме бұзылған кездегі себепті байланыстың бар болуы немесе жоқ
болуы қиындық туғызбайды. Ал кейбір жағдайларда себепті байланысты
анықтау қиындықтар туғызуы мүмкін. Мысалы, шофер өз машинасын он үш
жасар жасөсмпірімге дұрыс айдай білмегендігі себепті тыйым салынған
белгіге қарамастан өтіп кетіпті. Колхоздың төрағалық етушісі қызмет
бабын пайдаланып оқушыларды жүк машинасында өзінің ауласындағы жұмысқа
жіберді. Жүргізуші жол ережесін бұзуы салдарынан бірнеше оқушы жарақат
алды. Дәрігердің сілтеуімен мейірбике нәрестенің көзіне дәрі
тамызғандықтан ол толығымен көру қабылетінен айырылды. Анықталғандай
дәрігердің мейірбике қателесіп кетіп, басқа дәріні тамызған. Көрсетілген
мысалдардан кімнің іс-әрекеті құқыққа қарсы нәтиже себеп болғандығын
нақты анықтау қиын.
Осындай жағдайларда себепті байланыстың дамыған ғылыми-теорияларын
басшылыққа алуымыз керек. Теорияда және практикада себепті байланыс
тікелей және жанама теориясын ұсынады. Бұл теория жалпы философиялық
себепті оқытудағы екі негізгі жағдайда сүйенеді. Біріншіден, себептілік
құбылыс арқылы объективті байланысты көрсетеді және ол біздің
санамыздан тыс өмір сүреді. Сонымен қатар құқық бұзушының зиянды
нәтижені көре білуі себепті байланыс туралы сұрақты шешуге
көмектеспейді. Шығынның болатынын алдын-ала сезе білу субъективті
сипатқа ие және себепті байланысты анықтауға көмектеседі. Екіншіден,
себеп және салдар тек қана белгілі оқиғаларға қолдануда маңызы
артады. Себеп және салдар ұқсас болғандықтан әрдайым орын ауыстырып
отырады және біз оны материалдық өмірдің қарым-қатынас тізбегімен
байланыстырамыз.
Жоғарыда көрсетілген мысалдар дәрігердің сілтемесінен істелген
мейірбике әрекеті салдар туғызады және сонымен қатар нәрестенің көру
қабілетін жоғалтуға себеп болады. Егер қаралып жатқан іске тереңірек
үңілсек, онда дәрігердің себепті әрекеті бөлім басқарушысының
бұйрығынан туындайды. Сондықтан жауапкершілік туралы мәселені шешу
кезінде болған оқиға жағдайларынан алысқа кету дұрыс емес. Тікелей
себептің пайда болуымен шектелу қажет, яғни зиянның туындауына жақын
қатынастар есепке алынады.
Тараптың құқыққа қарсы мінезі зиянның себебі болып тек қана ол
осы зиянмен тікелей байланысқан болса ғана пайда болады. Тараптың
құқыққа қарсы мінезі мен зиянының арасындағы жанама себепті байланыс
болып, ол нақты оқиғаның шегінен ауытқып және юридистикалық себеп
байланыстың маңызына ие бола алмайды. Сонымен қатар іс-әрекеттің
жасалуына басқа факторлардың әсері тиюі мүмкін.
Алайда бұл факторлардың қайсысы болсын юридистикалық жауапкершілік
мағынасына ие бола алмайды және сондықтан тараптың құқыққа қарсы
мінезі мен зиянының арасындағы жанама себепті байланыс болып
табылмайды. Ал басқалары - юридистикалық жауапкершілікке әсер етеді
және сондықтан тараптың құқыққа қарсы мінезі мен болған нәтиженің
арасындағы байланысты көрсетеді жасөспірімдердің келтірген зияны
үшін бермейді және әрекет қабілетсіз деп таниды. Ал ата-аналар
құқыққа сыйымсыз мінезі үшін жауап береді (тиісті қадағалау жасамағаны
немесе тәрбиелемегені) және болған зиянының арасында юридистикалық
жауапкершілікке тартуға жеткілікті тікелей себепті байланыс пайда
болады. Керісінше балық аулаумен шұғылданатын колхоз мүшесінің
броконьерлерге ауды сатуды және броконьерлер заңсыз балық аулау арқылы
балық ресурстарына зиян келтірсе, броконьерлердің құқыққа қарсы іс-
әрекетін көрсетеді және бұл жерде тек қана жанама себепті байланыс
бар.
Сондықтан тараптың құқыққа қарсы мінезімен және зиян арасында
азаматтық – құқықтық жауапкершілік маңызы бар жағдайлар болмаса тікелей
себепті байланыс орын алады. Егер құқыққа қарсы мінез және зиян
арасында жауапкершілік туралы сұрақты шешуде азаматтық заңды маңызы бар
жағдайлар болса, онда жанама себепті байланысты көрсетеді. Жоғарғыдағы
мысалға сәйкес жасөспірімнің әрекет қабілетінің жоқ болуымен
байланысты 13 жасар жасөспірімді азаматтық құқықтық жауапкершілікке
тартудың маңызы жоқ.
Сондықтан бұл мысалдар - шофер құқыққа қарсы мінезі мен
жол ережесінің бұзылуы тікелей себепті байланысты көрсетеді.
Күнделікті өмірде бірнеше тараптық іс-әрекеті (әрекетсіздігі)
нәтижесінде зиянның пайда болуы жиі кездеседі. Бұндай жағдайларда
тікелей нәтижемен байланысқан барлық құқыққа қарсы әрекеттері егер
оларды жеке ерекшеліктеріне байланысты себеп ретінде қарастыру керек.
Тікелей және жанама себепті байланысты шектеу қажеттігі тек қана
теориялық шарттардан шығып қана қоймай, сонымен бірге тәжірибенің өзімен
тұжырымдалады. Бұл теория тәжірибеде оңай қолданылады. Ол сот
тәжірибесімен кездейсоқ туындаған жоқ.
Әдебиеттерде сонымен қатар себепті байланысты басқа да теориялары
кеңінен таралады. Қажетті шартта теориясына қатысты құқыққа қарсы
нәтиженің себебі ретінде болмауы мүмкін кез-келген жағдайлар болуы мүмкін.
Бұл теорияның өкілдері субъективті белгілерінің көмегімен ссебеп -
салдар байланысының тізбегін шектеуге тырысады. Қарастырылып жатқан
теорияның себебінің байланысындағы юридистикалық маңызы кінәға және
құқыққа қарсылыққа тәуелді. Егер қылмыстық құқықта қылмыстық
жауапкершілікке тарту өзінің тәжірибесінде бұл теория көпшілігінде
теоретикалық маңызға ие.
Басқа теорияларда кінәсі және себепті байланыс жабық сипатта
болады. Мүмкіндік және шындық теориясына қатысты, бір фактілерге құқыққа
қарсы нәтижеге мүмкіндік туғызса, ал екіншілері - осы мүмкіндіктерді
әрқашан да құқыққа қарсы нәтижемен себепті байланыста болады.
Құқыққа қарсы нәтижеге мүмкіндік туғызушы фактілер көрсетілген
нәтижеге қарағанда юридистикалық маңызы болуы немесе болмауы мүмкін.
Егер тараптың іс-әрекетінен нақты мүмкіндіктің себепті байланысты
болса, онда жауапкершілікке тартуға жеткілікті. Ал егер
тараптың іс-әрекетінде құқыққа қарсы нәтиженің абстрактілі мүмкіндігі
болса, онда себепті байланыстың юридистикалық маңызының аз болуына
айланысты жауапкершілікке тартуға болмайды. Нақты мүмкіндік ретінде
жағдайлардың объективті қайталануын шындыққа айналдырушы мүмкіндік
танылады. Абстьрактілі мүмкіндікте берілген жағдайлар объективті
қайталанбайды. Егер объективті қайталанатын жағдайларда сәйкес мүмкіндік
шындыққа айналса, онда осындай мүмкіндік туғызушы құқыққа қарсы
нәтижені көре білуі тиіс. Және керсінше егер мүмкіндік объективті
жағдайлардың қайталанбауынан керісінше егер мүмкіндік объективті
жағдайлардың қайталанбауынан шындыққа айналса, онда осындай
жағдайлардың объективті қайталанбайтындығы себепті мүмкіндік туғызушы
құқыққа қарсы нәтижені көре алмайды. Бұл сондықтан теорияның себепті
байланысының юридистикалық маңызды кінә секілді жауапкершіліктің
субъективті жағдайларына тәуелді.
Осындай кемшілік себепті байланыстың қажетті және кездейсоқтық
теорияларында бар. Бұл теорияның авторларының пікірінше жауапкершілік болуы
үшін құқыққа қарсы мінез және нәтиже арасында қажетті себепті
байланыс болуы тиіс. Кездейсоқ себепті байланыс нәтиженің туындауымен
байланысты жауапкершілікке тартуға негіз бола алмайды. Осы тоериядан
себепті байланыстың юридистикалық маңызы құқыққа қарсы нәтижемен кінәсі
үшін жауапкершілік шектелгендігін байқауға болады. Егер тараптың
әрекеті және пайда болған нәтиже арасында қажетті себепті байланыс
болса, онда осы нәтижені алдын ала көруге болады және білуі тиіс. Егер
тараптың әрекеті және құқыққа сыйымсыз нәтиже арасында кездейсоқ
сипат алса онда осындай нәтижені көре білуі мүмкін емес. Сондықтан көре
білуге қол жетпейтін құқыққа қарсы нәтижемен қарастырып отырған
теориядағы себепті байланыстың юридистикалық маңызы бар.

2.3.3Кінә
Азаматтық құқықтық жауапкершілік шаралары тек-қана талапкердің
мүліктік қанағаттандыруына бағытталып қоймай, сонымен бірге азаматтық
құқық бұзушылықтың алдын алуға арналған. Азаматтық-құқықтық
жауапкершілік белгілі бір превентивтік қызметін атқарады. Сондықтан
азаматтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.