Аудитке ілеспе қызметтер
МАЗМҰНЫ:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I тарау. Аудиторлық
қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .5
1. Аудиторлық қызметті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...5
2. Аудиторлық қызметтерге
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...12
II тарау. Аудитке ілеспе
қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .19
2.1 Ілеспе қызметтердің мәні және қысқаша
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.2 Ілеспе қызметтер бойынша
келісімдер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ПАЙДАЛАНҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...26
КІРІСПЕ
Қазіргі кезеңде тексеру жүйелерінің ең маңыздысының бірі - аудитор
қызметі болып есептеледі. Өйткені, ол кәсіпорынның, мекемелердің, тағы
басқалардың қаржылық есептілігіне эксперттік түрде баға бере алады.
Меншік иелері, әсіресе, акционерлер қарыз ( несие ) берушілер,
кәсіпорынның көптеген орындалып жатқан шаруашылық операцияларына бейтаныс,
олардың осы операциялардың дұрыстығына қөзі жетпейді немесе мүмкіншілігі
жоқ. Міне, осы айтылған ақпараттардың дұрыстығын анықтайтын тәуелсіз
аудиторлардың шешімі керек. Тәуелсіз аудиторлар кәсіпорынің шаруашылық
жұмысының нәтижесі жөніндегі ақпараттардың дұрыстығын дәлелдеп, оның заңға
сәйкес екендігін жене дұрыс шешім қабылдауына әсер етеді. Осыған орай
аудиторлық қызметтің ролі ерекше орын алады.
Аудиторлық қызмет –тәуелсіз түрде аудиторлық тексерулер және кеңес
беру түрінде жүргізіледі және олар белгілі шарт бойынша қызметін көрсетеді.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдарға кәсіби қызметті канағаттанғысыз
дәрежеде орындамауы үшін азаматтық-құқықтық, әкімшілік, материалдық,
қылмыстық жауапкершіліктері жүктеледі. Клиенттер, оның кредиторлары мен
инвесторлары, мемлекет және оларға өкілеттілігі жүретін тәртіп сақтау және
басқа органдар аудиторға қарсы сот немесе төрелік сот іс қозғауы мүмкін.
Аудиторлық ұйым барлық елеулі катынастарда экономикалық субъектінің
қаржылық есеп берулерінің анықтығы туралы кәсіби пікір калыптастыратыны
және оны білдіретіні үшін жауапқа тартылады. Заңдық жауапкершілік тек
келісімшарттағы міндетемелерді бұзғаны үшін ғана емес, сондай-ақ
немқұрайдылық, ұкыпсыздық, алаяқтық зиян шектіру және т.б. сияқты азаматтық
құқық бұзушылық әрекеттерін тудырғаны үшін, сонымен қатар, залалға әкеп
соқтыратын аудиторлық тексерулердің шалағай жүзеге асырылғаны анықталған
жағдайларда қарастырылады.
Анық еместігі кейін аныкталған қаржылық есептемесі негізінде
қабылданған шешімнің нәтижесінде каржылық зиян шеккен тұлға жалпы құқық
бұзушылық әрекеті үшін аудиторға қарсы іс қозғайды. Сонымен бірге қаржылық
есептемелерді дайындау, жасау және уақтылы ұсыну жауапкершілігі
тексерілетін субъекті басшылығының мойнында болады.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы жаңа заңның талаптарына сәйкес
аудиторлардың аумақтық (территориялық) палаталары мен Республикалық
палатаны тексеру, комиссияны сайлау және аудиторларды аттестациядан өткізу
жөнінде біліктілік комиссиясын қалыптастыру бойынша шаралар жүзеге
асырылады.
Курстық жұмыста аудиттің қызметтеріне толық сипаттама беріліп, олардың
ара жігін ажыратуды, сонымен бірге аудиттің ілеспе қызмет түріне толықканды
анықтама беріп, оның аудит қызметіндегі орнын анықтауды мақсат қойдық.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
I тарау. Аудиторлық қызметтер
1.1 Аудиторлық қызметті ұйымдастыру
Аудиттік қызметтерді жүзеге асырумен байланысты құқықтық және этикалық
нормалардың өзара қарым-қатынасын мемлекеттік және кәсіби тәуелсіз қаржылық
бақылау органдары әзірлейді. Біздің елімізде аудитті нормативті-құқықтық
реттеудің мемлекеттік жүйесі құрылған. Тәуелсіз қаржылық бақылау ұйымының
заңды базасының негізгі элементтеріне кіретіндер:
- ҚР Конституциясы;
- ҚР азаматтық кодексі;
- ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңы;
- ҚР Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңы;
- ҚР қылмыстық кодексі;
- Салықтар және бюджетке міндетті басқа төлемдер
туралы кодексі;
- ҚР әкімішілік жолмен құқық бұзушылар туралы кодексі;
- ҚР бюджет кодексі;
ҚР Акционерлік қоғамдары туралы; Банкроттық туралы; Шетелдік
инвестиция туралы; Шектеулі және косымша жауапкершілікті серіктестіктер
туралы, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы және т.б. заңдары.
Жоғарыда аталған занды құжаттарда аудиторлық қызметке тікелей қатысы
бар маңызды нормалар мен ережелер анықталған. Оларды айқын білген жөн және
іс жүзінде дұрыс қолдану керек. Бұл арада қолданыстағы нормативті-құқықтық
актілер жүйелі түрде толықтырылып, өзгертіліп тұратынын және қажет болған
жағдайда қайтадан жасалатынын ескеріп отыру керек.
Бухгалтерлік есеп пен аудит бойынша халықаралык стандарттарға көшу,
бизнес саласындағы заңды және қаржылық-несиелік қатынастарды реттеу жүзеге
асырылады.
Мұның бәрі 1998 жылдың 20-шы қазанында қабылданған ҚР Аудиторлық
қызмет туралы жаңа заңды әзірлеу шарттарын тудырды. Ескі заңмен
салыстырғанда, оның аудиторлық қызметті лицензиялау және жүзеге асыру,
аудитор кандидаттарын аттестациядан өткізудің тәртібі. Сондай-ақ бұл
саланың негізін қалаушы ұғымдары, принциптері, түрлері, субъектілері туралы
толығырак айтылған. Аудиторлар және аудиторлық ұйымдармен қатар
аудиттелінетін субъектілер мен оның тапсырыс берушілерінің құқықтарына,
міндеттеріне және жауапкершілігіне ерекше мән берілген.
Аудит туралы екінші заңның уақтылы қабылдануы республикадағы
аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың нақты тәуелсіздігін нығайтуға ықпал
етті, өйткені үкіметтік және басқа да атқарушы органдар оларды
дербестігінен айырып, министрліктер мен ведомоствалардың нүсқауы бойынша
мәжбүрлеп жұмыс істету әрекеттері талай рет кайталанды.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы жаңа заңның талаптарына сәйкес
аудиторлардың аумақтық (территориялық) палаталары мен Республикалық
палатаны тексеру, комиссияны сайлау және аудиторларды аттестациядан өткізу
жөнінде біліктілік комиссиясын қалыптастыру бойынша шаралар жүзеге
асырылады. 1998 жылдың 22-23 желтоқсанында Алматыда елдегі аудиторлардың
төртінші Республикалық конференциясы болып, оның корытындылары бойынша
мынадай маңызды қаулылар қабылданды:
1. ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңын іс жүзіне асыру бойынша
аудиторлар мен аудиторлык үйымдардың міндеттері туралы.
2. Аудиторлардың Республикалық палатасын қалыптастыру туралы;
3. Аудиторларды аттестациялау жөніндегі біліктілік
комиссиясы туралы ережені бекіту туралы.
4. Республикалық палатаның Кеңесін сайлау туралы.
5. Аудиторлар Республикалық палатасының тексеру
комиссиясын сайлау туралы.
6. Аумақтық аудитор палаталары төрағаларының Кеңесін сайлау туралы.
7. Аудиторларды аттестациялау жөніндегі біліктілік комиссиясының
ревизиялық комиссиясын сайлау туралы.
Бүгінгі танда Қазақстанның көптеген аудиторлык ұйымдарында көрнекті
нормативті базалар бар. Бұл олардың аудиторлық тексерулерді сәтті
жүргізуіне ғана емес, сондай-ақ кеңес беру және басқа да кәсіби кызметтерде
жетістікке қол жеткізулеріне мүмкіндік береді. Осындай кызметтердің
арасында айтарлықтай салмағы басымдары мыналар: каржылық шаруашылық
қызметтерді талдау, кәсіпорындар мен банктердің төлем қабілеттілігін,
кредиттік кабілеттіліктерін, өтелімділіктерін бағалау, бухгалтерлік есеп,
есептеме жасау, құқық, салық салу, жекешелендіру, мүлікті бағалау,
маркетинг, менеджмент мәселелері бойынша кеңес берулер және т.б.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңы аудиторды жүзеге асырудың кұкықтық
негіздерін анықтайды әрі меншік иеленушілер мен мемлекеттің мүліктік
мүдделерін қорғауға ықпалын тигізетін тәуелсіз қаржылық бақылау жүйесін
құруға бағытталған. Егер Қазақстан Республикасы аудиторлық қызметті
реттейтін еліміздің қазіргі заңы мен басқа да заң актілерінен бөлек
халықаралық келісімшарттармен және келісімдермен жүзеге асыруға бет бүрса,
онда халықаралык келісімшарттар мен келісімдердің ережелері қолданылады.
Аудиторлық қызмет көрсетудің ұйымдастыру формалары
Аудиторлық қызмет көрсету ұғымына Республикалық және территориялық
аудиторлар палаталары, аудиторлық фирмалар мен тәуелсіз аудиторлар кіреді.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңға сәйкес Республикалық аудиторлар
палатасы тәуелсіз бейүкіметтік, қоғамдык, коммерциялық кәсіби, өзін-өзі
басқаратын және өзін-өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады. Аудиторлар
палатасы аудиторларды, аудиторлық ұйымдарды ерікті негізде біріктіреді және
мүшелік жарналар мен Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған
өзге де көздер есебінен каржыландырылады.
Аудиторлық үйымның күрамындағы аудиторлардың саны кемінде екі адамнан
құралуға тиіс. Оның жарғылык капиталында аудиторларға және (немесе)
аудиторлык ұйымдарға тиесілі үлес кемінде 51% болуға тиіс.
Аудиторлардың республикалық және территориялык палаталары аудит
процедурасын біріздендіруге (унификация), жетілдіруге және дамытуға
үлестерін қосуы керек. Аудит, бухгалтерлік есеп және экономикалық талдау
салаларындағы стандарттар мен үсыныстарды сараптаумен қатар олар аудиторлық
фирмалар мен аудиторлардың қызметтерін үйлестіру функциясын орындайды,
олардың қоғамдық этикалық нормаларын анықтайды, аудиторлардың біліктілігін
арттыру, аудиторлық қызметтің нарығын зерделеу, аудиторлық фирмалар мен
аудиторларды нормативті қүжаттармен қамтамасыз ету, оларға аудиторлық істі
ұйымдастыруда кеңес берушілік-әдістік көмек көрсету бойынша шараларды
қарастырады.
Нарықтық экономикаға көшу барысында аудиторлык қызметтерді құрудың
қарқынын жеделдетіп, олардың жүмыс әдістерін жетілдіру аса маңызды. Бұл
өндіріс пен шаруашылық жүргізуші субъектілер кызметін басқарудың көптеген
салаларында экономикалық проблемаларды шешудегі дәрменсіздіктерді жылдам
еңсеруге мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасында аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы Қаржы
министрлігінің БТБ (Бақылау-тексеру басқармасы) жанынан шаруашылық есептегі
тексеруші топ ұйымдастырылған 1989 жылдан басталады. Содан кейін оның
негізшде 1990 жылдың 15-ші ақпанындағы ҚазССР Министрлер Кеңесінің №60
қаулысына сәйкес республиканың Қаржы министрлігіне қарасты аумақтық
бөлімдерімен Қазақстан аудит атты шаруашылық есептегі аудиторлық орталық
құрылды. 1992 жылдан бүл кәсіпорын жеке меншіктің барлық ұйымдарға
аудиторлық қызмет көрсететін аса ірі дербес акционерлік компанияға айналды.
1993 жылдың 18-ші қазанында Жоғарғы Кеңес Қазақстан Республикасындағы
аудиторлық қызмет туралы бірінші заңын қабылдады, ал 1994 жылдың 6-шы
мамырында елдегі аудиторлардың 1 съезінде аудиторлар палатасының Жарғысы
тіркеуден өтті. Қазіргі уақытта елімізде 100-ден астам аудиторлық фирмалар
мен 3000-нан астам маман жұмыс істейтін тәуелсіз жеке кәсіпорындар әрекет
етеді. Келешекте аудиторлық істің мамандарына деген қажеттілік арта түседі.
Аудиторлардың Республикалық Палатасының есебі бойынша еліміздегі аудиторлық
қызметпен айналысатын қызметкерлердің саны шамамен 30 мыңдай адамды құрауы
керек. Нарықтық өзара карым-қатынасқа сәйкесетін нормативті-құқықтық
актілерді әзірлеп қабылдау - аудиторлық істің келешекте дамуын дұрыс
анықтауға және біздің елімізге аса ірі халықаралык аудиторлық
компаниялардың көптеп келуіне ықпалын тигізеді.
ҚР Аудиторлық қызметтер туралы заңында ашық үлгідегі акционерлік
қоғамды, өндірістік кооператив пен мемлекеттік кәсіпорынды қоспағанда кез
келген үйымдық-құқықтық формада аудиторлық қызметті жүзеге асыру үшін
құрылған коммерциялық ұйымдар ретінде үғылатын аудиторлық ұйымдарға
анықтама берілген.
Аудиторлық ұйымдарды құру барысында аудиторлық кәсіпорындардың әр
түрлі формаларын мынадай түрде мақсатқа лайықты пайдалану:
- шетелдік аудиторлық фирмалардың өкілдіктерін;
- біріккен аудиторлық кәсіпорындарды;
- акционерлік қоғамдар мен компаниялар;
- шағын жеке меншік және жеке кәсіпорындар; жекедара аудит және
кеңес беру.
Бірінші типтегі аудиторлық ұйымдарға 2002 жылға дейін Үлкен бестік
деп аталатын: КПМГ, Делойт Энд Туш, Артур Андерсен, Эрнст энд Янг,
Прайс Уотерхаус Куперс шетелдік компаниялардың өкілдіктері кіреді.
Бұл компаниялар, әдетте, келешегі зор аудандарға ірі қалаларда
офистерге, үлкен штаттарға және халықаралық деңгейдегі ауқымды жобаларды
жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ие. Үлкен бестік мүшелерінің жылдар
бойы тірнектеп жинаған тэжірибесі және жоғары беделі бар. Үлкен
бестіктердің барлығы да өз қызметтерін Қазақстанда бастаған. Олардың
өкілдері беделді тендерге қатысып жүр. Құрлықаралық фирмалардың түрақты
клиенттеріне белгілі халықаралык біріккен және қазақстандық компаниялар мен
қаржы-банк мекемелері жатады.
Екінші тип ТМД елдерінің аудиторлық фирмалармен және шетелдік
фирмалармен (Үлкен бестіктен басқа) біріккен аудиторлық кәсіпорындар
құруды көздейді. Мұндай аудиторлық фирмалар шетелдік, біріккен және отандық
компанияларга кәсіби қызмет көрсетеді. Осы типтегі аудиторлық үйымдардың
катарына біздің еліміздегі ЖАҚ БДО Қазақстанаудит-ті жатқызуға болады.
Ол 2000 жылдың сәуір айында ВДО International деп аталатын әлемдегі аса
ірі халықаралық тәуелсіз фирмапардың аудиторлық ассоциациясынатолыққанды
мүше боп кірді.
1963 жылы негізі қаланған ВДО International 99 елдің аудиторлық
фирмаларының қызметін қамтиды және 2002 жылдың басында Артур Андерсон
атты әйгілі фирма тарағаннан кейін бұл ассоциация Үлкен бестіктің
құрамына кірді.
Үшінші тип - бүл өнеркәсіп кәсіпорындарына, ауыл шаруашылығына,
құрылысқа, сауда-жабдыктау және басқа да салаларға кызмет көрсететін
салааралық аудиторлық компания. Ол өзіндік ерекшелігі бар тақырыпта жұмыс
істейді, оның нақты қызмет бағыты бар, отандық кәсіпорындарға кең спектрлі
кәсіби аудиторлық кызмет көрсетеді.
Ұйымдастыру формасының төртінші типі - кұрамына бірнеше аудиторлар
кіретін шағын дербес аудиторлық фирмалар. Олар негізгі қызметтердің
шоғырлануын және икемділігін, клиентпен тікелей байланысуды, қызметтер мен
адам ресурстарын оңтайландыру мүмкіндіктерімен қамтамасыз етеді.
Қазақстанда аудиторлық үйымдардың осы тобына НАК Центраудит - Казахстан,
ЖШС Ержановтар және К°, ЖШС Ай-аудит және т.б. жаткызуға болады.
Ұйымдастыру формасының бесінші типі - жеке-дара аудиттеу және кеңес
беру. Бұл арада біріккен аудиторлық туралы айтылып түрган жоқ, мұнда кәсіби-
кеңес берушінің негізгі жүмысы турасында сөз болып отыр. Мұндай кеңес
берушінің қызмет қүны қосымша шығындардың болмауынан төмен, сол себепті де
оның қызмет саласын едәуір кеңейтеді.
Аудиторлық үйымдардың іс-тәжірибесін талдау олардың негізгі қызмет
бағыттарын және ұлттық экономика саласы, әр түрлі салалардағы
кәсіпорындармен өзара байланысының формаларын анықтауға мүмкіндік береді.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың мынадай құқықтары бар:
- аудиторлық тексерулердің формалары мен әдістерін
қолданыстағы нормативті-қүқықтық актілер, нормалар мен
стандарттар және тапсырыс берушілермен жасалатын келісім-шарттың
талаптары немесе алдын ала тергеу, прокурор, тергеуші, сот
органы мемлекеттік органдарының тапсырма мазмұны негізінде өз
бетінше белгілеу;
- бухгалтерлік кітаптарды, басқа да қаржылық шаруашылық
қызметтерінің құжаттамаларын, мүліктің бар екендігін, ақша сомасын, қүнды
қағаздарды тексеру, шаруашылық жүргізуші субъект басшысынан бақылау
жүргізуді, өнім сапасын анықтау, орындалған жұмыс өлшемдерін, құжаттарды
тексеруді жүзеге асыруға қатысты құжаттарды талап ету;
- тапсырыс берушіде де, үшінші түлғада да болатын
аудиторлық тексерулердің мазмұнына қатысты кажетті құжаттар мен
ақпараттарды, сондай-ақ тапсырыс берушінін басшылығынан және қызметкерінен
жазбаша немесе ауызша түрде түсініктеме алу;
- аудиторлық тексерулерді бірігіп жүргізуге дербес жүмыс істейтін
немесе аудиторлық фирмаларда қызмет ететін аудиторларды,
сондай-ақ тексерілетін объектілерде жұмыс істейтін, басшымен
қызметте, тікелей, туыстық қатысы бар немесе ортақ қаржылық
мүдделері бірге болатын тұлғалардан бөлек басқа мамандарды келісімшарт
негізінде шакыру;
- тексерілетін заңды түлға есепшоттарының жағдайы мен операциялары
туралы қажетті мәліметтерді банктен алу және т.с.с.
Аудиторлар қаржылык есептемелердің және басқа қүжаттардың заң
талаптарына сәйкеспейтін тұстарын аудиттелген субъектіге хабарлауға
міндетті, сонымен бірге аудиттің нәтижелері мен басқа да мәліметтердің
құпиялылығын сактауға міндетті және қолданыстағы нормативті-құкыктық
актілердің талаптарына сәйкес басқа да міндеттерді орындауы керек.
Аудиторлық қызмет турапы заңға сәйкес біліктілік комиссиясы
аудиторлық қызметпен айналысқысы келетін түлғаны аттестациядан өткізеді.
Комиссия аудитор атағын тиісті куәлік пен нөмірлік мөр береді.
Бірде бір заңды немесе жеке тулға, егер ол белгіленген тәртіп бойынша
тіркелмесе, аудиторлык қызметпен айналысуға құқық беретін біліктілік
комиссиясының аттестациялауынан өтпесе, онда оған аудитор атағы берілмейді
немесе езіне аудиторлық қызметпен айналысушы ретінде сипаттама бере
алмайды.
Аудиторлық кызметтің кадрларын калыптастыру - бұл біздің елімізде ұзақ
уакытты алатын күрделі процесс. 2010 жылға дейін аудиторлық фирма
қызметкерлерінің санын 15 мың адамға жеткізу көзделіп отыр. Сөйтсе де ұзақ
мерзімге елімізде тәуелсіз бақылау органдары мен нарықтық экономиканы
қалыптастыру үшін шамамен 30 мың аудиторлық бейіндегі (профиль) мамандары
қажет болады. Бұл мемлекетаралық іске кәсіби бухгалтерлер мен аудиторлардың
институты мен бухгалтер-аудитор, сарапшы, бағалаушы, маркетолог, менеджер
және қаржылық есептік-талдамалы, кұқықтык, т.б. бойынша бақылаушылар мен
кеңес беруші сияқты жоғары білікті мамандарды дайындап шығаратын бірқатар
жоғары оқу орындары өз үлестерін қосуы керек.
2. Аудиторлық қызметтерге сипаттама
Аудит нарықтық экономика жағдайында барлық шаруашылық процесіне
қатысушылардың қызметінде маңызды рөл атқарады. Ол анық ақпаратпен
қамтамасыз етеді, серіктестер арасындағы сенімділікті қалыптастыруға
септігін тигізеді., оңтайлы басқарушылық шешімдерді іріктеу менр
кемшіліктерді жою бойынша ұсыныстарды әзірлейді, сондай-ақ қаржылық
жағжайды тұрақтандыруға, шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің
тиімділігін арттыруға және тұтастай қоғамның әлеуметтік-экономикалық
жағдайын жақсартуға ықпал етеді.
Классикалық ұғымда аудит – кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған
тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.
Мұндай кәсіби бақылау аудитке деген қажеттілік көптеген жағдайларға
байланысты артып отыр:
1) кәсіпкерліктің дамуы;
2) өзін-өзі реттеуге ұмтылатын ұймдар санының арта түсуі;
3) экономикалық тұрақтылықты, меншік иеленушілерге және кредиторларға
олардың салған ақшаларының сақталуына кепілдік беруді қамтамасыз ететін
жағдай тудырудың қажеттілігі;
4) компаниялардың операциясы көп әрі күрделі болуы мүмкін,
пайдаланушылар ол туралы ақпаратты дербес алуға мүмкіндігі болмағандықтан
аудиторлардың қызметіне мұқтаж;
5) қаржылық ақпаратты пайдаланушылар компанияның есептік жазбаларына
әдетте қолдары жете бермейді және олардың тиісті жәжірибелері жиі бола
бермейді;
6) пайдаланушылар қабылдайтын шешімнің салдары өздері үшін өте
маңызды болуы мұмкін, сондықтан да аудитор арқылы алатын ақпараттың толық
болуы мен анықтығы оларға ауадай қажет.
Аудиттің негізгі мақсаты экономикалық субъектілердің қаржылық
есептілігінің растығын және олар жасаған қаржылық және шаруашылық
нормативтік актілерге сәйкестігін анықтау болып табылады. Аудиттің мақсаты
заңдармен, аудиторлық қызметті нормативтік реттеу жүйесімен, аудитор мен
клиенттің шарттық міндеттемелерімен белгіленеді.
Қаржылық есептілік аудитінің мақсаты барлық мәнді қатынастарда
экономикалық субъектінің қаржылық есептілігінің растығы туралы аудиторлық
ұйымның пікірін қалыптастыру және білдіру болып табылады.
Аудиттің негізгі мақсаты қаржылық ресурстарды дұрыс пайдаланудың
резервтерін ашып беру, салықтардың есептелу дұрыстығына талдау жасау,
кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту, қызметтің шығындары мен
нәтижелерін, кірістер мен шығыстарды оңтайландыру жөніндегі шараларды
әзірлеу жөнінде клиентпен келісілген міндеттемелермен толықтырылуы мүмкін.
Консалтингтік қызметті жүзеге асырған кезде аудиттің мақсаты аудиторлық
фирманың клиенттерінің коммерциялық қызметі жақсаруы үшін жоғары сападағы
консалтингтік қызметтер көрсету ... жалғасы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
I тарау. Аудиторлық
қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .5
1. Аудиторлық қызметті
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ...5
2. Аудиторлық қызметтерге
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
...12
II тарау. Аудитке ілеспе
қызметтер ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .19
2.1 Ілеспе қызметтердің мәні және қысқаша
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .19
2.2 Ілеспе қызметтер бойынша
келісімдер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ПАЙДАЛАНҒАН
ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...26
КІРІСПЕ
Қазіргі кезеңде тексеру жүйелерінің ең маңыздысының бірі - аудитор
қызметі болып есептеледі. Өйткені, ол кәсіпорынның, мекемелердің, тағы
басқалардың қаржылық есептілігіне эксперттік түрде баға бере алады.
Меншік иелері, әсіресе, акционерлер қарыз ( несие ) берушілер,
кәсіпорынның көптеген орындалып жатқан шаруашылық операцияларына бейтаныс,
олардың осы операциялардың дұрыстығына қөзі жетпейді немесе мүмкіншілігі
жоқ. Міне, осы айтылған ақпараттардың дұрыстығын анықтайтын тәуелсіз
аудиторлардың шешімі керек. Тәуелсіз аудиторлар кәсіпорынің шаруашылық
жұмысының нәтижесі жөніндегі ақпараттардың дұрыстығын дәлелдеп, оның заңға
сәйкес екендігін жене дұрыс шешім қабылдауына әсер етеді. Осыған орай
аудиторлық қызметтің ролі ерекше орын алады.
Аудиторлық қызмет –тәуелсіз түрде аудиторлық тексерулер және кеңес
беру түрінде жүргізіледі және олар белгілі шарт бойынша қызметін көрсетеді.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдарға кәсіби қызметті канағаттанғысыз
дәрежеде орындамауы үшін азаматтық-құқықтық, әкімшілік, материалдық,
қылмыстық жауапкершіліктері жүктеледі. Клиенттер, оның кредиторлары мен
инвесторлары, мемлекет және оларға өкілеттілігі жүретін тәртіп сақтау және
басқа органдар аудиторға қарсы сот немесе төрелік сот іс қозғауы мүмкін.
Аудиторлық ұйым барлық елеулі катынастарда экономикалық субъектінің
қаржылық есеп берулерінің анықтығы туралы кәсіби пікір калыптастыратыны
және оны білдіретіні үшін жауапқа тартылады. Заңдық жауапкершілік тек
келісімшарттағы міндетемелерді бұзғаны үшін ғана емес, сондай-ақ
немқұрайдылық, ұкыпсыздық, алаяқтық зиян шектіру және т.б. сияқты азаматтық
құқық бұзушылық әрекеттерін тудырғаны үшін, сонымен қатар, залалға әкеп
соқтыратын аудиторлық тексерулердің шалағай жүзеге асырылғаны анықталған
жағдайларда қарастырылады.
Анық еместігі кейін аныкталған қаржылық есептемесі негізінде
қабылданған шешімнің нәтижесінде каржылық зиян шеккен тұлға жалпы құқық
бұзушылық әрекеті үшін аудиторға қарсы іс қозғайды. Сонымен бірге қаржылық
есептемелерді дайындау, жасау және уақтылы ұсыну жауапкершілігі
тексерілетін субъекті басшылығының мойнында болады.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы жаңа заңның талаптарына сәйкес
аудиторлардың аумақтық (территориялық) палаталары мен Республикалық
палатаны тексеру, комиссияны сайлау және аудиторларды аттестациядан өткізу
жөнінде біліктілік комиссиясын қалыптастыру бойынша шаралар жүзеге
асырылады.
Курстық жұмыста аудиттің қызметтеріне толық сипаттама беріліп, олардың
ара жігін ажыратуды, сонымен бірге аудиттің ілеспе қызмет түріне толықканды
анықтама беріп, оның аудит қызметіндегі орнын анықтауды мақсат қойдық.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған
әдебиеттер тізімінен тұрады.
I тарау. Аудиторлық қызметтер
1.1 Аудиторлық қызметті ұйымдастыру
Аудиттік қызметтерді жүзеге асырумен байланысты құқықтық және этикалық
нормалардың өзара қарым-қатынасын мемлекеттік және кәсіби тәуелсіз қаржылық
бақылау органдары әзірлейді. Біздің елімізде аудитті нормативті-құқықтық
реттеудің мемлекеттік жүйесі құрылған. Тәуелсіз қаржылық бақылау ұйымының
заңды базасының негізгі элементтеріне кіретіндер:
- ҚР Конституциясы;
- ҚР азаматтық кодексі;
- ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңы;
- ҚР Бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру туралы заңы;
- ҚР қылмыстық кодексі;
- Салықтар және бюджетке міндетті басқа төлемдер
туралы кодексі;
- ҚР әкімішілік жолмен құқық бұзушылар туралы кодексі;
- ҚР бюджет кодексі;
ҚР Акционерлік қоғамдары туралы; Банкроттық туралы; Шетелдік
инвестиция туралы; Шектеулі және косымша жауапкершілікті серіктестіктер
туралы, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы және т.б. заңдары.
Жоғарыда аталған занды құжаттарда аудиторлық қызметке тікелей қатысы
бар маңызды нормалар мен ережелер анықталған. Оларды айқын білген жөн және
іс жүзінде дұрыс қолдану керек. Бұл арада қолданыстағы нормативті-құқықтық
актілер жүйелі түрде толықтырылып, өзгертіліп тұратынын және қажет болған
жағдайда қайтадан жасалатынын ескеріп отыру керек.
Бухгалтерлік есеп пен аудит бойынша халықаралык стандарттарға көшу,
бизнес саласындағы заңды және қаржылық-несиелік қатынастарды реттеу жүзеге
асырылады.
Мұның бәрі 1998 жылдың 20-шы қазанында қабылданған ҚР Аудиторлық
қызмет туралы жаңа заңды әзірлеу шарттарын тудырды. Ескі заңмен
салыстырғанда, оның аудиторлық қызметті лицензиялау және жүзеге асыру,
аудитор кандидаттарын аттестациядан өткізудің тәртібі. Сондай-ақ бұл
саланың негізін қалаушы ұғымдары, принциптері, түрлері, субъектілері туралы
толығырак айтылған. Аудиторлар және аудиторлық ұйымдармен қатар
аудиттелінетін субъектілер мен оның тапсырыс берушілерінің құқықтарына,
міндеттеріне және жауапкершілігіне ерекше мән берілген.
Аудит туралы екінші заңның уақтылы қабылдануы республикадағы
аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың нақты тәуелсіздігін нығайтуға ықпал
етті, өйткені үкіметтік және басқа да атқарушы органдар оларды
дербестігінен айырып, министрліктер мен ведомоствалардың нүсқауы бойынша
мәжбүрлеп жұмыс істету әрекеттері талай рет кайталанды.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы жаңа заңның талаптарына сәйкес
аудиторлардың аумақтық (территориялық) палаталары мен Республикалық
палатаны тексеру, комиссияны сайлау және аудиторларды аттестациядан өткізу
жөнінде біліктілік комиссиясын қалыптастыру бойынша шаралар жүзеге
асырылады. 1998 жылдың 22-23 желтоқсанында Алматыда елдегі аудиторлардың
төртінші Республикалық конференциясы болып, оның корытындылары бойынша
мынадай маңызды қаулылар қабылданды:
1. ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңын іс жүзіне асыру бойынша
аудиторлар мен аудиторлык үйымдардың міндеттері туралы.
2. Аудиторлардың Республикалық палатасын қалыптастыру туралы;
3. Аудиторларды аттестациялау жөніндегі біліктілік
комиссиясы туралы ережені бекіту туралы.
4. Республикалық палатаның Кеңесін сайлау туралы.
5. Аудиторлар Республикалық палатасының тексеру
комиссиясын сайлау туралы.
6. Аумақтық аудитор палаталары төрағаларының Кеңесін сайлау туралы.
7. Аудиторларды аттестациялау жөніндегі біліктілік комиссиясының
ревизиялық комиссиясын сайлау туралы.
Бүгінгі танда Қазақстанның көптеген аудиторлык ұйымдарында көрнекті
нормативті базалар бар. Бұл олардың аудиторлық тексерулерді сәтті
жүргізуіне ғана емес, сондай-ақ кеңес беру және басқа да кәсіби кызметтерде
жетістікке қол жеткізулеріне мүмкіндік береді. Осындай кызметтердің
арасында айтарлықтай салмағы басымдары мыналар: каржылық шаруашылық
қызметтерді талдау, кәсіпорындар мен банктердің төлем қабілеттілігін,
кредиттік кабілеттіліктерін, өтелімділіктерін бағалау, бухгалтерлік есеп,
есептеме жасау, құқық, салық салу, жекешелендіру, мүлікті бағалау,
маркетинг, менеджмент мәселелері бойынша кеңес берулер және т.б.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңы аудиторды жүзеге асырудың кұкықтық
негіздерін анықтайды әрі меншік иеленушілер мен мемлекеттің мүліктік
мүдделерін қорғауға ықпалын тигізетін тәуелсіз қаржылық бақылау жүйесін
құруға бағытталған. Егер Қазақстан Республикасы аудиторлық қызметті
реттейтін еліміздің қазіргі заңы мен басқа да заң актілерінен бөлек
халықаралық келісімшарттармен және келісімдермен жүзеге асыруға бет бүрса,
онда халықаралык келісімшарттар мен келісімдердің ережелері қолданылады.
Аудиторлық қызмет көрсетудің ұйымдастыру формалары
Аудиторлық қызмет көрсету ұғымына Республикалық және территориялық
аудиторлар палаталары, аудиторлық фирмалар мен тәуелсіз аудиторлар кіреді.
ҚР Аудиторлық қызмет туралы заңға сәйкес Республикалық аудиторлар
палатасы тәуелсіз бейүкіметтік, қоғамдык, коммерциялық кәсіби, өзін-өзі
басқаратын және өзін-өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады. Аудиторлар
палатасы аудиторларды, аудиторлық ұйымдарды ерікті негізде біріктіреді және
мүшелік жарналар мен Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған
өзге де көздер есебінен каржыландырылады.
Аудиторлық үйымның күрамындағы аудиторлардың саны кемінде екі адамнан
құралуға тиіс. Оның жарғылык капиталында аудиторларға және (немесе)
аудиторлык ұйымдарға тиесілі үлес кемінде 51% болуға тиіс.
Аудиторлардың республикалық және территориялык палаталары аудит
процедурасын біріздендіруге (унификация), жетілдіруге және дамытуға
үлестерін қосуы керек. Аудит, бухгалтерлік есеп және экономикалық талдау
салаларындағы стандарттар мен үсыныстарды сараптаумен қатар олар аудиторлық
фирмалар мен аудиторлардың қызметтерін үйлестіру функциясын орындайды,
олардың қоғамдық этикалық нормаларын анықтайды, аудиторлардың біліктілігін
арттыру, аудиторлық қызметтің нарығын зерделеу, аудиторлық фирмалар мен
аудиторларды нормативті қүжаттармен қамтамасыз ету, оларға аудиторлық істі
ұйымдастыруда кеңес берушілік-әдістік көмек көрсету бойынша шараларды
қарастырады.
Нарықтық экономикаға көшу барысында аудиторлык қызметтерді құрудың
қарқынын жеделдетіп, олардың жүмыс әдістерін жетілдіру аса маңызды. Бұл
өндіріс пен шаруашылық жүргізуші субъектілер кызметін басқарудың көптеген
салаларында экономикалық проблемаларды шешудегі дәрменсіздіктерді жылдам
еңсеруге мүмкіндік береді.
Қазақстан Республикасында аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы Қаржы
министрлігінің БТБ (Бақылау-тексеру басқармасы) жанынан шаруашылық есептегі
тексеруші топ ұйымдастырылған 1989 жылдан басталады. Содан кейін оның
негізшде 1990 жылдың 15-ші ақпанындағы ҚазССР Министрлер Кеңесінің №60
қаулысына сәйкес республиканың Қаржы министрлігіне қарасты аумақтық
бөлімдерімен Қазақстан аудит атты шаруашылық есептегі аудиторлық орталық
құрылды. 1992 жылдан бүл кәсіпорын жеке меншіктің барлық ұйымдарға
аудиторлық қызмет көрсететін аса ірі дербес акционерлік компанияға айналды.
1993 жылдың 18-ші қазанында Жоғарғы Кеңес Қазақстан Республикасындағы
аудиторлық қызмет туралы бірінші заңын қабылдады, ал 1994 жылдың 6-шы
мамырында елдегі аудиторлардың 1 съезінде аудиторлар палатасының Жарғысы
тіркеуден өтті. Қазіргі уақытта елімізде 100-ден астам аудиторлық фирмалар
мен 3000-нан астам маман жұмыс істейтін тәуелсіз жеке кәсіпорындар әрекет
етеді. Келешекте аудиторлық істің мамандарына деген қажеттілік арта түседі.
Аудиторлардың Республикалық Палатасының есебі бойынша еліміздегі аудиторлық
қызметпен айналысатын қызметкерлердің саны шамамен 30 мыңдай адамды құрауы
керек. Нарықтық өзара карым-қатынасқа сәйкесетін нормативті-құқықтық
актілерді әзірлеп қабылдау - аудиторлық істің келешекте дамуын дұрыс
анықтауға және біздің елімізге аса ірі халықаралык аудиторлық
компаниялардың көптеп келуіне ықпалын тигізеді.
ҚР Аудиторлық қызметтер туралы заңында ашық үлгідегі акционерлік
қоғамды, өндірістік кооператив пен мемлекеттік кәсіпорынды қоспағанда кез
келген үйымдық-құқықтық формада аудиторлық қызметті жүзеге асыру үшін
құрылған коммерциялық ұйымдар ретінде үғылатын аудиторлық ұйымдарға
анықтама берілген.
Аудиторлық ұйымдарды құру барысында аудиторлық кәсіпорындардың әр
түрлі формаларын мынадай түрде мақсатқа лайықты пайдалану:
- шетелдік аудиторлық фирмалардың өкілдіктерін;
- біріккен аудиторлық кәсіпорындарды;
- акционерлік қоғамдар мен компаниялар;
- шағын жеке меншік және жеке кәсіпорындар; жекедара аудит және
кеңес беру.
Бірінші типтегі аудиторлық ұйымдарға 2002 жылға дейін Үлкен бестік
деп аталатын: КПМГ, Делойт Энд Туш, Артур Андерсен, Эрнст энд Янг,
Прайс Уотерхаус Куперс шетелдік компаниялардың өкілдіктері кіреді.
Бұл компаниялар, әдетте, келешегі зор аудандарға ірі қалаларда
офистерге, үлкен штаттарға және халықаралық деңгейдегі ауқымды жобаларды
жүзеге асыра алатын мүмкіндіктерге ие. Үлкен бестік мүшелерінің жылдар
бойы тірнектеп жинаған тэжірибесі және жоғары беделі бар. Үлкен
бестіктердің барлығы да өз қызметтерін Қазақстанда бастаған. Олардың
өкілдері беделді тендерге қатысып жүр. Құрлықаралық фирмалардың түрақты
клиенттеріне белгілі халықаралык біріккен және қазақстандық компаниялар мен
қаржы-банк мекемелері жатады.
Екінші тип ТМД елдерінің аудиторлық фирмалармен және шетелдік
фирмалармен (Үлкен бестіктен басқа) біріккен аудиторлық кәсіпорындар
құруды көздейді. Мұндай аудиторлық фирмалар шетелдік, біріккен және отандық
компанияларга кәсіби қызмет көрсетеді. Осы типтегі аудиторлық үйымдардың
катарына біздің еліміздегі ЖАҚ БДО Қазақстанаудит-ті жатқызуға болады.
Ол 2000 жылдың сәуір айында ВДО International деп аталатын әлемдегі аса
ірі халықаралық тәуелсіз фирмапардың аудиторлық ассоциациясынатолыққанды
мүше боп кірді.
1963 жылы негізі қаланған ВДО International 99 елдің аудиторлық
фирмаларының қызметін қамтиды және 2002 жылдың басында Артур Андерсон
атты әйгілі фирма тарағаннан кейін бұл ассоциация Үлкен бестіктің
құрамына кірді.
Үшінші тип - бүл өнеркәсіп кәсіпорындарына, ауыл шаруашылығына,
құрылысқа, сауда-жабдыктау және басқа да салаларға кызмет көрсететін
салааралық аудиторлық компания. Ол өзіндік ерекшелігі бар тақырыпта жұмыс
істейді, оның нақты қызмет бағыты бар, отандық кәсіпорындарға кең спектрлі
кәсіби аудиторлық кызмет көрсетеді.
Ұйымдастыру формасының төртінші типі - кұрамына бірнеше аудиторлар
кіретін шағын дербес аудиторлық фирмалар. Олар негізгі қызметтердің
шоғырлануын және икемділігін, клиентпен тікелей байланысуды, қызметтер мен
адам ресурстарын оңтайландыру мүмкіндіктерімен қамтамасыз етеді.
Қазақстанда аудиторлық үйымдардың осы тобына НАК Центраудит - Казахстан,
ЖШС Ержановтар және К°, ЖШС Ай-аудит және т.б. жаткызуға болады.
Ұйымдастыру формасының бесінші типі - жеке-дара аудиттеу және кеңес
беру. Бұл арада біріккен аудиторлық туралы айтылып түрган жоқ, мұнда кәсіби-
кеңес берушінің негізгі жүмысы турасында сөз болып отыр. Мұндай кеңес
берушінің қызмет қүны қосымша шығындардың болмауынан төмен, сол себепті де
оның қызмет саласын едәуір кеңейтеді.
Аудиторлық үйымдардың іс-тәжірибесін талдау олардың негізгі қызмет
бағыттарын және ұлттық экономика саласы, әр түрлі салалардағы
кәсіпорындармен өзара байланысының формаларын анықтауға мүмкіндік береді.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың мынадай құқықтары бар:
- аудиторлық тексерулердің формалары мен әдістерін
қолданыстағы нормативті-қүқықтық актілер, нормалар мен
стандарттар және тапсырыс берушілермен жасалатын келісім-шарттың
талаптары немесе алдын ала тергеу, прокурор, тергеуші, сот
органы мемлекеттік органдарының тапсырма мазмұны негізінде өз
бетінше белгілеу;
- бухгалтерлік кітаптарды, басқа да қаржылық шаруашылық
қызметтерінің құжаттамаларын, мүліктің бар екендігін, ақша сомасын, қүнды
қағаздарды тексеру, шаруашылық жүргізуші субъект басшысынан бақылау
жүргізуді, өнім сапасын анықтау, орындалған жұмыс өлшемдерін, құжаттарды
тексеруді жүзеге асыруға қатысты құжаттарды талап ету;
- тапсырыс берушіде де, үшінші түлғада да болатын
аудиторлық тексерулердің мазмұнына қатысты кажетті құжаттар мен
ақпараттарды, сондай-ақ тапсырыс берушінін басшылығынан және қызметкерінен
жазбаша немесе ауызша түрде түсініктеме алу;
- аудиторлық тексерулерді бірігіп жүргізуге дербес жүмыс істейтін
немесе аудиторлық фирмаларда қызмет ететін аудиторларды,
сондай-ақ тексерілетін объектілерде жұмыс істейтін, басшымен
қызметте, тікелей, туыстық қатысы бар немесе ортақ қаржылық
мүдделері бірге болатын тұлғалардан бөлек басқа мамандарды келісімшарт
негізінде шакыру;
- тексерілетін заңды түлға есепшоттарының жағдайы мен операциялары
туралы қажетті мәліметтерді банктен алу және т.с.с.
Аудиторлар қаржылык есептемелердің және басқа қүжаттардың заң
талаптарына сәйкеспейтін тұстарын аудиттелген субъектіге хабарлауға
міндетті, сонымен бірге аудиттің нәтижелері мен басқа да мәліметтердің
құпиялылығын сактауға міндетті және қолданыстағы нормативті-құкыктық
актілердің талаптарына сәйкес басқа да міндеттерді орындауы керек.
Аудиторлық қызмет турапы заңға сәйкес біліктілік комиссиясы
аудиторлық қызметпен айналысқысы келетін түлғаны аттестациядан өткізеді.
Комиссия аудитор атағын тиісті куәлік пен нөмірлік мөр береді.
Бірде бір заңды немесе жеке тулға, егер ол белгіленген тәртіп бойынша
тіркелмесе, аудиторлык қызметпен айналысуға құқық беретін біліктілік
комиссиясының аттестациялауынан өтпесе, онда оған аудитор атағы берілмейді
немесе езіне аудиторлық қызметпен айналысушы ретінде сипаттама бере
алмайды.
Аудиторлық кызметтің кадрларын калыптастыру - бұл біздің елімізде ұзақ
уакытты алатын күрделі процесс. 2010 жылға дейін аудиторлық фирма
қызметкерлерінің санын 15 мың адамға жеткізу көзделіп отыр. Сөйтсе де ұзақ
мерзімге елімізде тәуелсіз бақылау органдары мен нарықтық экономиканы
қалыптастыру үшін шамамен 30 мың аудиторлық бейіндегі (профиль) мамандары
қажет болады. Бұл мемлекетаралық іске кәсіби бухгалтерлер мен аудиторлардың
институты мен бухгалтер-аудитор, сарапшы, бағалаушы, маркетолог, менеджер
және қаржылық есептік-талдамалы, кұқықтык, т.б. бойынша бақылаушылар мен
кеңес беруші сияқты жоғары білікті мамандарды дайындап шығаратын бірқатар
жоғары оқу орындары өз үлестерін қосуы керек.
2. Аудиторлық қызметтерге сипаттама
Аудит нарықтық экономика жағдайында барлық шаруашылық процесіне
қатысушылардың қызметінде маңызды рөл атқарады. Ол анық ақпаратпен
қамтамасыз етеді, серіктестер арасындағы сенімділікті қалыптастыруға
септігін тигізеді., оңтайлы басқарушылық шешімдерді іріктеу менр
кемшіліктерді жою бойынша ұсыныстарды әзірлейді, сондай-ақ қаржылық
жағжайды тұрақтандыруға, шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің
тиімділігін арттыруға және тұтастай қоғамның әлеуметтік-экономикалық
жағдайын жақсартуға ықпал етеді.
Классикалық ұғымда аудит – кәсіпорында жұмыс істемейтін маманданған
тәуелсіз аудитор жүзеге асыратын ешкімге тәуелсіз сырттай қаржылық бақылау.
Мұндай кәсіби бақылау аудитке деген қажеттілік көптеген жағдайларға
байланысты артып отыр:
1) кәсіпкерліктің дамуы;
2) өзін-өзі реттеуге ұмтылатын ұймдар санының арта түсуі;
3) экономикалық тұрақтылықты, меншік иеленушілерге және кредиторларға
олардың салған ақшаларының сақталуына кепілдік беруді қамтамасыз ететін
жағдай тудырудың қажеттілігі;
4) компаниялардың операциясы көп әрі күрделі болуы мүмкін,
пайдаланушылар ол туралы ақпаратты дербес алуға мүмкіндігі болмағандықтан
аудиторлардың қызметіне мұқтаж;
5) қаржылық ақпаратты пайдаланушылар компанияның есептік жазбаларына
әдетте қолдары жете бермейді және олардың тиісті жәжірибелері жиі бола
бермейді;
6) пайдаланушылар қабылдайтын шешімнің салдары өздері үшін өте
маңызды болуы мұмкін, сондықтан да аудитор арқылы алатын ақпараттың толық
болуы мен анықтығы оларға ауадай қажет.
Аудиттің негізгі мақсаты экономикалық субъектілердің қаржылық
есептілігінің растығын және олар жасаған қаржылық және шаруашылық
нормативтік актілерге сәйкестігін анықтау болып табылады. Аудиттің мақсаты
заңдармен, аудиторлық қызметті нормативтік реттеу жүйесімен, аудитор мен
клиенттің шарттық міндеттемелерімен белгіленеді.
Қаржылық есептілік аудитінің мақсаты барлық мәнді қатынастарда
экономикалық субъектінің қаржылық есептілігінің растығы туралы аудиторлық
ұйымның пікірін қалыптастыру және білдіру болып табылады.
Аудиттің негізгі мақсаты қаржылық ресурстарды дұрыс пайдаланудың
резервтерін ашып беру, салықтардың есептелу дұрыстығына талдау жасау,
кәсіпорынның қаржылық жағдайын жақсарту, қызметтің шығындары мен
нәтижелерін, кірістер мен шығыстарды оңтайландыру жөніндегі шараларды
әзірлеу жөнінде клиентпен келісілген міндеттемелермен толықтырылуы мүмкін.
Консалтингтік қызметті жүзеге асырған кезде аудиттің мақсаты аудиторлық
фирманың клиенттерінің коммерциялық қызметі жақсаруы үшін жоғары сападағы
консалтингтік қызметтер көрсету ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz