Ескендір ЖШС тауар ассортиментінің қалыптасуы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ 3

1 ӘРТҮРЛІ ТИПТЕГІ САУДА КӘСІПОРНЫНДА ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ 5

1. 1 Тауар түрлеріне және ассортменттеріне сипаттама 5

1. 3 Тауар ассортиментін топтастыруды ұйымдастыру және оның тиімділігі 8

2 САУДА КӘСІПОРЫНДАРЫНДАҒЫ ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ТАЛДАУ 11

2. 1 Өнім өндіру көлемін, ассортиментін және өткізуді талдау 11

2. 2 Тауарды өткізуді ынталандыру құралдары мен формалары 20

2. 3 Тауар өнімінің құрылымын талдау 21

3 КӘСІПОРЫНДАРДАҒЫ КОММЕРЦИЯНЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ЫНТАЛАНДЫРУДЫҢ ФОРМАЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ 28

3. 1 Тауарды өткізуді ұйымдастыру мен ынталандырудың формалары 28

3. 2 Кәсіпорындардағы коммерцияны ұйымдастыру мен ынталандырудың формаларын жетілдіру жолдары 34

ҚОРЫТЫНДЫ 38

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 40

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты жолдауындағы: «Біз бүгінгі Жолдау арқылы мерейлі белестегі атқарған істерімізді қорытындылап, болашаққа бағдар жасадық» [1, 7б] деп елбасы айтқандай осы ұстаныммен алдағы болашаққа аяқ басып келеміз. Нарықты жинақты зерттеу ережесі бойынша, тауарды зерттеуден басталады, өйткені тауарды нәтижелі пайдалану, тұтыну қасиеті, тұтынушы сұранысы т. с. с осыған тікелей байланысты.

Тауар - қажеттілікті немесе мұқтаждықты қанағаттандыра алатынның барлығы және ол тұтыну мақсатында нарыққа ұсынылады.

Былай деп, алдын ала болжау жасалық, әйел сұлу болып көрінсем деген мұқтаждықты басынан кешіруде, бұл мұқтаждықты қанағаттандыруға тауардың баршасы қабілетті, біз болсақ таңдау үшін тауар ассортиментін атаймыз. Бұл ассортимент өзіне косметиканы, жаңа киімді, курорттық күнге қыздырынуды, косметологтың қызметін, пластикалық операцияларды және т. б. кіргізеді.

Тауар мұқтаждықты не тұтынысты қанағаттандыруға назар аудару, иелену, пайдалану не тұтыну үшін нарыққа ұсынылатын барлық зат. Бұйымдар мен қызмет түрлерінен басқа, бұл жеке адам, орын, ұйымдар, қызмет түрлері және идеялар болуы мүмкін. Теледидардан қандай көңіл көтеретін хабар көргісі келеді, демалысқа қайда бару керек, қай ұйымдарға көмектескен дұрыс, қандай идеяларды қолдаған жөн, осылардың барлығын тұтынушылардың өздері шешеді.

Нақты тауар және нақты адам қажеттілігін, қанағаттандыруды келесі сурет арқылы көз алдыға елестетуге болады.

Тауар тұтынушының талап-тілегіне неғұрлым толық сәйкес келген сайын, өндіруші соғұрлым мол табысқа қол жеткізеді. [2, 54б]

Логикалық қорытынды мынада, өндірушілер тауарларын сатқысы келетін өздерінің тұтынушыларын іздеп тауып, олардың қажеттіліктерін анықтап, содан кейін осы қажеттіліктерді толық қанағаттандыра алатын тауарлар шығаруы тиіс.

Адамдар өз мұқтаждықтары мен талап-тілектерін айырбас көмегімен қанағаттандыруды шешкен жағдайда, маркетинг орын алады. Айырбас-орынына айырбасқа бір зат ұсына отырып, қандайда бір өзі қалайтын объектіні алу актісі.

Айырбас арқылы жеке тұлғалар өздері қалайтын объектіні ала алатын төрт тәсілдің бірі болып саналады. Мысал үшін, ашыққан адам келесі тәсілдермен тамақ табуы мүмкін: аңға шығудың көмегімен, балық аулаумен және жидектерді жинаумен (өзін-өзі қамтамасыз ету), тамақты біреулерден ұрлау (жеп қою), оны сұрап алумен (қайыр тілеу арқылы сұраншақпен), өзін тамақпен қамтамасыз етуі мүмкін және ең соңында, оған тамақ бергені үшін оны өтеудің құралы, ақша, басқалай тауар немесе қандай бір қызмет түрін көрсетуді (айырбас) ұсынады. Мұқтаждықтарды қанағаттандырудың төрт тәсілінің ішінде айырбас неғұрлым басымдыққа ие. Бұл арқылы адамдар басқалардың құқына қол сұғуларына, әлдекімдердің қайырымдылығына тәуелді болмайды. Олар оны шығара ала ма, жоқ па оған қарамастан бірінші қажеттіліктегі кез-келген затты олардың өз беттерімен шығаруына тура келмейді. Өндірістің, өздері жақсы меңгерген заттарды шығаруға жұмылып, содан кейін оларды басқалардың жасап шығарған қажетті заттарына айырбастауға болады. Нәтижесінде қоғамдағы тауарларды өндірудің жиынтығы өседі.

Берілген жұмыста зерттеу объектісі болып «Ескендір» ЖШС табылады.

Зерттеудің пәні «Ескендір» ЖШС тауар ассортиментін талдау болып табылады.

Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпорынның коммерциялық қызметінің бағыттарын жетілдіру болып табылады.

Курстық жұмыстың міндеттері келесідей:

Әртүрлі типтегі сауда кәсіпорнында тауар ассортиментін қалыптастыру
Сауда кәсіпорндарындағы тауар ассортиментін талдау
Кәсіпорындардағы коммерцияны ұйымдастыру мен ынталандырудың формаларын жетілдіру жолдары.

Осы курстық жұмысты жазу барысында «Коммерциялық қызмет», «Менеджмент», «Маркетинг» пәндері бойынша әдебиеттер кеңінен қолданылады, және де Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлік бойынша материалдар мен «Ескендір» ЖШС қызметінің көрсеткіштері мен аралық басылымдары қолданылады.

1 ӘРТҮРЛІ ТИПТЕГІ САУДА КӘСІПОРНЫНДА ТАУАР АССОРТИМЕНТІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

1. 1 Тауар түрлеріне және ассортменттеріне сипаттама

Пайдалану мерзімі бойынша тауарлар қысқа мерзімде және ұзақ мерзімде қолданылатын тауарлар деп бөлінеді. Қысқа мерзімдегі тауарларды бір немесе бірнеше рет пайдалануға болады. Оған материалдық бұйымдарды (сабын, нан, сыра, т. б. ) жатқызуға болады. Ал ұзақ мерзімдік тауарлар бірнеше жылдар бойына (тоңазытқыш, автомобиль, кір жуғыш машиналар т. б. ) қолданылады.

Түпкі тұтынылуына қарай тауарлар тұтыну тауарлары және өндіріске арналған тауарлар деп бөлінеді. Тұтыну тауарларына негізгі тұтынушы қолдануы үшін сатып алатын тауарлар жатады. Олар - күнделікті сұранымдағы, алдын ала таңдалынатын, ерекше сұраныстағы және пассивті (бәсең) сұраныстағы тауарлар деп бөлінеді. Күнделікті сұраныстағы тауарлар - бұл тұтынушылар еш қиындықсыз, ойланбай-ақ, жиі сатып алатын кең тұтынудағы тауарлар мен қызметтер. Оларға нан, сабын, тіс пастасы сияқты тауарларды жатқызуға болады. Әдетте бұл тауарлар арзан, әрi оларды күнделiктi сатып алуға болады. Алдын ала таңдалынатын тауарлар күнделікті сұранымдағы тауарларға қарағанда жиі сатып алынбайды, тұтынушы тауарды таңдау және сатып алу процесінде олардың безендірілуіне баса назар аударып, қасиеттерінің өзара үйлесімділігін салыстыра қарайды. Мұндай тауарларға жиһаздар, киімдер, электроника түрлері және т. б. жатады. Ерекше сұраныстағы тауарлар аса сирек сипатқа ие және тұтынушылар бұл тауарларды сатып алу үшін айтарлықтай күш жұмсайды. Оларға кейбір автомобиль маркалары, электрондық, электрлі-тұрмыстық техникалар жатады. Ал пассивті (бәсең) сұранымдағы тауарлар - тұтынушы білмейтін, білсе де, әдетте оны сатып алу туралы әрқашан ойлана бермейтін кең тұтынудағы тауарлар (жаңа енгізулер, сақтандыру түрлері, күзет жүйесі және т. б. ) . [3, 72б]

Өндірістік мақсатқа арналған тауарлар - кейін қайта өңдеуге немесе өндіріске пайдалану үшін алынатын тауарлар, яғни, шикізат, материалдар, жабдықтар, қосалқы бөлшектер және тағы басқа заттар.

Тауар ассортиментін толықтыру туралы шешім қабылдау тауар номенклатурасы ұғымымен тығыз байланысты. Тауар номенклатурасы - нақты сатушылардың сатып алушыларға ұсынатын тауарлар мен тауар бiрлiктерiнiң барлық ассортименттiк топтарының жиынтығы.

Тауар номенклатурасы кеңдігімен, толықтығымен, тереңдігімен және үйлесiмдiлiгiмен сипатталады.

Тауар номенклатурасының кеңдігі деп фирма шығарған ассортименттік топтардың жалпы санын айтады. Мысалы, «Ақсай-нан» ұн өнімдерінің 5 ассортименттік топтарын шығарады. Олар - нан, ойық тоқаш нан, пряник, сухари (кептірілген нан), кондитер өнімдері.

Тауар номенклатурасының толыққандығы деп - барлық ассортиментті құрайтын жеке тауарлардың жалпы санын айтады. Мысалы, «Ақсай-нан» нан өнімдерінің 14 түрін шығарады.

Тауар номенклатурасының тереңдігі - бұл әр ассортиментті топ шегіндегі ұсынылған тауар нұсқалары. Мысалы, «Ақсай-нан» жұмсақ нан, жай нан, макпен, жүзіммен тоқаш пісіреді. Бұл ұсыныс тереңдігі 4-ке тең екенін түсіндіреді.

Тауар номенклатурасының үйлесiмдiлiгiне әр түрлі ассортимент топтарындағы тауардың соңғы тұтынылуы, өндірісті ұйымдастыруға қойылатын талаптары, тарату арналары немесе басқа да көрсеткіштерi тұрғысынан өзара ұқсастығы жатады. «Ақсай-нан» компаниясының ассортименттік тауар топтарының номенклатурасы үйлесiмдi, себебі - осының барлығы, тек әдеттегі тарату арналары арқылы өтетін күнделікті сұраныстағы тауарлар.

Тауар номенклатурасын сипаттайтын бұл 4 көрсеткіш фирманың тауар-номенклатурасын анықтауға мүмкіндік береді. Ол тауар номенклатурасына тауарлардың жаңа ассортименттік топтарын қоса отырып кеңейте алады. Фирма шығарылатын тауардың өлшемін өзгерте отырып және оған әр түрлі қоспалар қосу арқасында тауар номенклатурасын тереңдете алады. [4, 17б]

Маркетингтік тұрғыда нақты, жинақталған және кеңейтілген өнім деген түсінік кездеседі.

Нақты өнім нақты сипаттары бар тауардың негізгі физикалық мәнін көрсетедi. Мысалы, «Kodak» фотоаппараты, «Bosсh» кір машинасы, «Сұлтан» макароны, «Нұр» шарабы, т. б. сияқты.

Кеңейтілген өнім - тауардың нақты сипатын ғана емес, сонымен қатар оның қызмет көрсетуін білдіреді. Мысалы, «Pentium» компьютерін сатып алуды тұтынушы оны пайдалану мен қызмет көрсету ережесін және бағдарламалар пакетін алумен байланыстырады.

Жинақталған өнім - бұл маркетинг тұжырымдамасына сай тауардың ауқымды, айтарлықтай кең анықтамасы. «Берхаус» фирмасының киiмдерiн сатып алған тұтынушы өзін жас, сән-салтанатты, қайратты немесе нәзік сезінуі мүмкiн.

1. 2 Тауарды қасиетіне байланысты топтастыру

Тауар өндірісінің өзекті категориясы - тауар болып табылады. Оның мәнін әртүрлі түсіндіреді. Солардың ішіндегі басты екеуіне тоқтайық.

1. Маркстік теорияда, тауар - сатуға арналған, адамға пайдалы еңбек өнімі ретінде қарастырылады. Бұл анықтамадан туындайтын салдарлар:

а) тауар деп адамның белгілі бір қажеттіктерін қанағаттандыратын заттарды айтады;

б) тауар деп еңбек жұмсалған заттарды айтады. Мысалы, ормандағы жидектер оларды жинаушылар үшін тауар болмайды, бірақ оларды жинауға еңбек жұмсалған соң, олар тауарға айналады.

в) тауар деп сатуға арналған заттарды айтады.

2. Австрияның экономикалық мектебі (оның көрнекті өкілі К. Менгер) тауар айырбасқа арналған игіліктердің ерекше түрі деп анықтама береді.

Экономикалық игіліктерге, К. Менгер, шектеулі мөлшерде кездесетін - экономикалық қызметтің объектілері мен нәтижелерін де жатқызды.

Бұл анықтаманың екеуіне де ортақ тұжырым бар, олар тауарды еңбек өнімі ретінде қарастырады. Ерекшелігі, екінші анықтамада шектеулі игіліктер мен шексіз қажеттіктердің арақатынасы ескеріледі, ал бірінші анықтамада бұл мәселе қарастырылмайды. Бұл концепцияларда әртүрлі көзқарастардың болуына қарамастан, олар тауар - еңбек арқылы жасалған өнімдер және адамның нысаналы мақсатты еңбегі жұмсалған дайын табиғи заттар, сонымен бірге түрлі қызмет көрсетулер де тауарға айналатынын дәлелдейді. Әрбір тауардың тұтыну құны болады. Ол өндірушінің емес, басқа адамдардың қажеттіктерін өтейді, яғни оның қоғамдық тұтыну құны бар. Тауар өндірушіге ең қажетті нәрсе өз тауарының басқа тауарларға айырбасталу қабілетінің болуы.

Тауардың өзінен басқа тауарларға белгілі пропорциялық мөлшермен айырбасталу қабілетін оның айырбас құны деп атайды. .

Қызмет көрсетулердің ерекшелігі, олардың өздеріне тән натуралды-заттай формасы болмайды, бірақ пайдалы әсерлері бар және адам қызметінің нәтижесі болып табылады.

Тауарлардың материалдық және материалдық емес сипаттары болады. Тауардың екі қасиеті бар:

а) адамның белгілі бір қажеттіктерін қанағаттандыру қабілетін оның тұтыну кұны деп атайды.

б) әрбір тауардың жалпылай айырбастау құны

Бір тауар өзінен басқа тауарларға айырбасталу кезінде, олардың өзара пропорциялық мөлшерде алмасуына себепші болатын мәселенің шешімін табуды алғашқы рет Аристотель ұсынды. Бұдан кейінгі кезендерде түрлі экономистер бұл мәселеге өздерінше жауап іздеді.

Құнның еңбек теориясын жақтаушылар, тауарлардың құнын жасауға жұмсалған еңбек шығындары, олардың өзара айырбасталуына ортақ, жалпылама негіз болады деген пікірді айтады.

Шектеулі пайдалылық теориясын жақтаушылар - айырбастың негізін пайдалылық құрайды деген пікірді ұсынады. Шығындар тұжырымдамасының өкілдері тек шығындар арқылы ғана құнды анықтауды қолдайды.

Енді осы аталған тұжырымдамаларға арнайы тоқталайық. Құнның еңбек теориясы XVIII және XIX ғғ. аралығында қалыптасты. Оның іргетасы саяси экономия классиктерінің еңбектерінде қаланған, олар құнды тауарды өндіруге жұмсалған еңбек арқылы анықтайды. К. Маркс пен Ф. Энгельс қоғамдық абстракті еңбек, құнның негізін құрайды дейді. Маркстің пікір бойынша, тауар өндіруші еңбегінің екі сипаты болады. Бір жағынан, бұл еңбектің нақты түрі. Ол жұмыскердін кәсіпқой біліктілігіне, қажетті еңбек құралдарын пайдалануына байланысты болады және нақты нәтижеге қолы жетуімен, яғни белгілі бір тұтыну құнының жасалуымен сипатталады. Осылайша жұмсалған еңбекті нақты еңбек деп атайды. Екінші жағынан, бұл еңбек өзінің нақты жұмсалу формасы болмайтын, жиынтық қоғамдық еңбектің құрамдас бір бөлігі, яғни ол жалпы жұмыс күшінің жалпылама жұмсалу процесі болып табылады. Мұндай еңбекті абстракты еңбек деп атайды. Ол құнды жасайды, өйткені ол сан алуан мамандардың еңбектерінен құралады және әртүрлі тұтыну құндарын бір-бірімен, өзара теңестіруге мүмкіндік беретін жалпылама категория.

Құн мөлшерін анықтауға байланысты әртүрлі көзқарастар қалыптасты. А. Смит құн мөлшерін жұмыс уақытымен анықтады. Ал Д. Рикардо нашар өндірістік жағдайдағы тауарды өндіруге жұмсалған жұмыс уақыты арқылы құн мөлшерін іскерлік пен еңбек интенсивтілігінің орташа деңгейіне негізделген, қоғамдық өндірістің қалыпты жағдайында өнімді өндіруге жұмсалған қоғамдық қажетті жұмыс уақыты арқылы анықтады.

Пайдалылық теориясының іргетасын қалаған австрия мектебінің өкілдері (К. Менгер, Е. Бем-Баверк, Л. Вальрас, У. Джевонс және т. б) құнның мөлшерін сатып алушының субъективті баға беруі арқылы анықтайды. Тауарға субъективті баға беру екі факторға, яғни: қолдағы бар игіліктер қорының көлеміне және оған деген қажеттіктердің қанығу дәрежесіне тәуелді болады. [5, 28б]

Мысалы, шөл жерде қалдыңыз және өте шөлдедіңіз делік. Бұл жағдайда ең қымбат, әрі сирек зат, сіз үшін өте пайдалы, әрі тәтті - су, бірақ суды ішіп, шөліңіз басылғаннан соң, сіз үшін судың пайдалылығы кеми береді. Ең соңғы ішкен бір шыны судың сіз үшін пайдалылығы бірінші шыныдан төмен.

Сонымен, шектеулі пайдалылық деп - тауарлар мен қызмет көрсетулердің әрбір келесі кезектегі үстеме мөлшерінен тұтынушының алатын қосымша пайдалылығын айтады. Ол -жалпы пайдалылықтың көлемін тұтынудың өзгерген мөлшеріне бөлу арқылы анықталады.

Шығындар тұжырымдамасы Джеймс Милльдің, Мак-Кулохтың еңбектерінде орын алған. Олар өндіріс шығындарын, яғни өндіріс құрал-жабдықтары мен еңбекке ақы төлеуге жұмсалған шығындар арқылы құн мөлшерін анықтауды ұсынды. Осы аталған үш теорияны біріктіруге А. Маршалл. Дж. Кларк, П. Самуэльсон ұмтылыстар жасады.

Олардың ішінде А. Маршалдың концепциясы сәтті шықты, ол құнды жасаудың тек жалғыз ғана себебін іздестіруден бас тартты, ол алдымен шектеулі пайдалылық теориясы және сұраныс пен ұсыныс теориясын өзара біріктірді және оларға өндірістік шығындар теориясын қосты. Осылайша жасалған оның зерттеу әдісінде - пайдалылықтың, сұраныс пен ұсыныстың, шығындар мен бағалардың өзара әрекеттесу нәтижелері арқылы - бағаны анықтау проблемасы өз шешімдерін тапты.

1. 3 Тауар ассортиментін топтастыруды ұйымдастыру және оның тиімділігі

Тауар ұғымына тауар саясаты жатады, яғни нарыққа ұсынылған тауар ассортиментi, олардың сапасы, дизайны, нарықта өмiр сүру уақыттары, орауы, таңбасы жатады.

Тауарлық ассортимент дегеніміз функционалды және тұтынушылық сипаттамасы, сондай-ақ бөлу арналары бойынша ұқсас тауарлардың тобы. [6, 39б] . Мысалы, «ФудМастер» компаниясы әрқайсысы өзіндік маркетинг стратегиясын талап ететін сүт өнімдерінің ассортиментін (әр алуан тауар жинағын) өндіреді.

Тауар ассортиментінің кеңдігін және тереңдігін бөліп көрсетуге болады.

Тауар ассортиментiнiң кеңдiгi фирманың мақсаттары мен мiндеттерiне байланысты. Нарықтың көп бөлігін қамтуды мақсат ететiн фирма ауқымды тауар ассортиментіне ие болуы қажет, ал егер фирма тек пайда табуды көздесе, онда ол пайдалы тауарлардың санаулы ассортиментімен ғана шектеледі. Уақыт озған сайын фирманың тауар ассортименті әдетте кеңейе түседі, ол өсу (наращивание) және толықтыру (насыщение) арқылы жүзеге асырылады. Тауар ассортиментінің өсуі төменге, жоғарыға немесе екi бағытқа да бірдей жылжуы мүмкін.

Тауар ассортиментiнiң жоғарыға қарай өсуi. Екінші деңгейде, яғни нарықтың төменгі эшелонында әрекет жасаушы фирмалар оның жоғары сатысына қарай ұмтылады. Нарықтың жоғарғы эшелоны өткізудің жоғары қарқынын және пайданың мол түсуін қажет етедi. Жоғарыға қарай өсу көптеген құралдар мен тәуекелділікті талап етеді. Нарықтың жоғарғы эшалонында орныққан компаниялардың позициялары мықты, ал оның төменгі сатысындағы бәсекелестерінің мүмкіндіктері аз. Сондықтан жоғарғыдағылар нарықтың төменгі эшелонында әрекет ету туралы шешім қабылдауы мүмкін. Әлуетті тұтынушылар төменгі деңгейдегі фирмалар жоғары сапалы тауар шығаруға мүмкіндігі бар екендігіне сенбеуі мүмкін. Ең бастысы, нарықтың жоғары деңгейінде қызмет көрсетуге фирма қызметкерлері мен делдалдарының кәсіби біліктілілігі мен қабілеттілігі жетпеуі мүмкін.

Тауар ассортиментiнiң төменге қарай өсуi. Көптеген фирмалар нарықтың алдыңғы қатарында, яғни оның жоғарғы эшелонында орналасқысы келеді. Алайда, фирма өзінің өндірісі мен тауарлық ассортиментін кеңейту үшiн басқа да нарық эшелонын қамтуға тырысады. Фирмалар төменге қарай өсудi нарықтың жылдам дамушы сегментіне ұмтылатын бәсекелестерді тежеу үшін қолдануы мүмкін. Бірқатар американдық фирмалар («Форд», «Дженерал Моторс») 70-жылдардың басында ассортименттерін төменге қарай ұлғайтпағаны, яғни нарықтың төменгі эшелондарын игермегендігі үлкен қателік болды. Мұны жапон фирмалары тиімді пайдаланып, АҚШ автомобиль нарығының айтарлықтай бөлігін қамтып алды.

Тауар ассортиментiнiң жоғары және төмен өсуi. Нарықтың орта эшелонында әрекет ететін фирмалар өз тауар ассортиментін бір мезгілде жоғарыға да, төменге де өсіру туралы шешім қабылдауы мүмкін. Ол үшін фирма айтарлықтай жетілген тауарларды шығарып, оларды төменгі нарық эшелонындағы бағамен сатуы қажет. Фирма жоғарыға қарай өсуi үшiн жоғары сапалы тауарлар шығарып, оны нарықтың жоғарғы бөлігіндегі бағадан төменірек бағамен сатуы тиіс. Осындай амал қолдану арқылы «Sony» корпорациясы дербес аудиоплеерлердiң әлемдiк нарығында алдыңғы қатарға шықты.

Тауар ассортиментін толықтыру. Тауар ассортиментін толықтырудың бірнеше себептері бар:

табысты көбейту қажеттілігі;
ассортиментті кеңейтуді сұрайтын делдалдардың пікірін ескеру;
фирманың іске қосылмаған өндірісін жүзеге асыру;
бәсекелестердің іс-қимылын бейтараптандыру.

Тауар ассортиментін толықтыру үшін өндіріліп жатқан өнімдерден жаңа тауар айтарлықтай ерекшеленуі керек. Алайда, тауар ассортиментінің толығуы жалпы табыстың қысқаруына әкеп соғады. Себебі, тауарлар бір-бірімен өзара бәсекеге түседі, ал тұтынушы оларды таңдауда қиналуы мүмкiн. [7, 45б]

Тауарлық ассортименті бойынша дүкендердің мынадай типтері бар:

1. Супермаркеттер - үстеме бағасы жоғары емес, алуан түрлі тауар ассортименті бар, тұтынушылары өзіне-өзі қызмет көрсететін үлкен дүкендер. Олар орта есеппен саны 12 мыңға жететін түрлі өнімдерді сатады. Оның ішінде азық-түлікпен қатар күнделікті өмірге қажет заттар да бар. Супермаркеттің ауданы 400 шаршы м. немесе одан да үлкен болуы мүмкін.

2. Суперсторлар. Сауда ауданы орта есеппен 3-тен 5 мың шаршы метрге дейін жетеді. Тұтынушыларға ұсынатын тауарларының саны супермаркеттерге қарағанда 2 есе көп. Көлемі жағынан орташа супермаркеттен 2 есе үлкен, көптеген қызмет түрлерін көрсетеді. Олардың ассортиментінде азық-түлік және басқа тауарлары бар.

3. Гипермаркеттердің сауда ауданы 10 мыңнан 50 мыңға дейінгі шаршы метрге жетеді. Супермаркеттің, көпшілік тауар дүкендерінің, көтерме сауданың негізгі қағидаларын ұстанады. Ол азық-түліктің көптеген түрлерін, азық-түлік емес тауарлардың кейбір түрлерін (шаруашылық тауарларын, киім және тағы басқалары) ұсынады. Оларда мейрамхана, ойын бөлмелері, балаларға арналған бөлмелер бар. Тауарларды арзан бағамен сатады. Мысалы: АҚШ-тағы «Wal-Mart», Алматыдағы «Рамстор-Бутя» дүкендер жүйесі.

4. Cash & Carry дүкендері. Ауданы - 400 шаршы. м. жоғары. Жұмыс күшін үнемдеу арқылы тауарларын төмен бағамен сата алады. Көбіне азық-түлік тауарларын ұсынады.

5. Арнаулы дүкендер - тауарлардың жеке топтарын, алуан түрлі ассортиментін ұсынатын дүкендер (киім-кешек, аяқ-киім, және т. б. )

6. Универмагтар. Басқаларға қарағанда сан алуан тауар түрін ұсынады. Сауда орындарының жаңа түрлерінің пайда болуына байланысты олардың саны азаюда.

7. Көпшілікке арналған тауарлар дүкендері. Бағасы универмагтар мен арнайы дүкендердегіден төмен, сан түрлі ассортиментті тауарларды ұсынады. Мысалы, АҚШ-тағы Kmart магазині.

8. Ыңғайлы дүкендер. Үй жанында орналасқан, күні-түні жұмыс істейтін, тауар ассортименті өте аз, шығындары жоғары болғандықтан, тауар бағасы жоғары болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.