Кәсіпорын бюджетін қалыптастыру әдісі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.

I.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2-3

II. Негізгі
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ..4 - 22

1. Кәсіпорын қызметінің бюджеті, бюджет туралы түсінік ... ... ...
4-7

2. Бюджеттің
функциялары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... 7-9

3. Бас және функциялық бюджет
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9-10

4. Кәсіпорын бюджетін қалыптастыру
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...10-15

5. Кәсіпорын пайдасы бойынша бюджеттік міндеттің орындалуын
факторлық
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... .16-18

6. Кәсіпорынның жоспарлануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18-21

7. Кәсіпорын қызметінің жоспарлануы. Қордың деңгейін жоспарлау
және
бақылау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... .21-22

III.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... 23-24

IV. Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.25

Кіріспе.

Үшінші мыңжылдықтың табалдырығын аттау тұсында отандық бухгалтерлік
есеп жүйесін халықаралық нормаларға сай бейімдеу өз жалғасын табуда. Ұлттық
бухгалтерлік есеп жүйесін реформалау саясатының негізгі мақсаты оны
нарықтық экономика мен қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттар
талаптарына сәйкестендірілуін қамтамасыз ету болып табылады. Еліміздің
экономикасы өркениетті елдер санатынан көрінуі шынайы ақпараттар желісінің
қалыптасып қосымша қаржы көздерін жұмылдырудың нақты шараларын жүзеге
асыруына тікелей байланысты.

Басқару есебінің осы тұрғыда атқаратын ролі мен маңызы орасан, себебі
материалдық өндіріс салаларының кеңінен етек жайып, экономикалық әлеуметтік
ахуалымыздың даму процесінің өзегі болған жағдайда өндірілген өнімнен
неғұрлым үнемді шығын жұмсай отырып мол пайда табу өмірдің негізгі өрнегі
болары сөзсіз.

Осыған орай, басқару есебінің ақпараттық құрал ретінде өндірісті
басқару жүйесінде аса маңызды мәліметтермен қамтамасыз ете отырып оңтайлы
да, ұтымды шешім қабылдаудың бірден бір құралы.

Қазіргі уақытта басқару есебінің бюджеттеу, сараптау, бақылау,
жоспарлау жұмыстарын жүргізетін кез келген ұйым үшін менеджерлердің
басқарушылық біліктілігін жетілдіру мен басқару есебін жүргізе білу
қажеттілігі арта түсті. Оған қоса, нарықтық экономика Халықаралық қаржылық
есептілік стандарттарының талаптарына сай халықаралық нарық деңгейіне шығу
үшін экономикалық дамудың көптеген концепцияларын қайта қарауды талап
етеді.

Халықаралық есептілік стандарттарының талаптарын тірек ететін, дамыған
елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, менеджерлер басқарушылық шешімдер
қабылдар кезде көбінесе басқару есебінің маңызды құрамдас бөліктері болып
табылатын теориялық білім мен жоспарлау, нормалау және бюджеттеу, сараптау,
бақылау және басқару сияқты жедел басқару ақпараттарының ішкі есебіне
сүйенетіні белгілі болып отыр.

Басқару есебінің механизмін қалыптастыру жолдарын қарқынды түрде
іздестіру, осы саладағы фундаменталдық ғылыми бағытты дамытып қана қоймай,
сонымен қатар дайындау жабдықтау, өндіру, өткізу мен сату процесстерін
дамытуға да әсерін тигізеді.

Басқару есебінің мақсаты – күн өткен сайын азайып келе жатқан тауарлық
материалдық қорларды үнемдеу әдістерін тауып, ұйым мен фирмалардың
бәсекелестікке қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін, өндірістік шығындарды
азайтып, табысын көбейту.

Басқару есебі бойынша ұсынылатын ақпараттарға баса назар аудару,
өндірісті басқару тиімділігіне, өткізу мен сатудың сәттілігіне тиісті
әсерін тигізіп қана қоймай, менеджерлердің әрбір процесс бойынша уақытылы
басқарушылық шешімдер қабылдауына ықпал етеді.

Негізгі бөлім

Бюджеттеудің негізі және бюджет туралы жалпы түсінік.

Нарықтың даму жағдайында, бизнестің бәсекеге қабілеттілігі кезінде,
тауар өндіруші кәсіпкер тек қана дағдарыстан аман қалуды ойламай, пайда
табуды да жоспарлауға тиісті.

Мұндай жағдайда бизнесінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету үшін,
кәсіпкер өнім өндірудегі бағытын анықтап, фирманың қандай деңгейге жетуін
қалайтынын жоспарлауға міндетті.

Заманауи нарқында көптеген тауар өндірушілер үшін табыс табу басты
мақсат болып саналады, бірақ ол жалғыз ғана мақсат емес, көп мақсаттардың
бірі ғана. Кез келген тауар өндірушінің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз
ету дегеніміз, ол өндірілетін өнімнің көлемі мен сапасын арттыру арқылы
сату көлемін ұлғайту, табыс табу, сауда белгісінің танымал болуын
қамтамасыз ету, соның көмегімен, тауар берушілер мен сатып алушылардың
алдында атағы мен мансабын аяқ асты еткізбей сақтап қалу.

Өндірілетін өнім сапасын сақтау бойынша, оның ішінде өнімді сатудың
дизайнына дейін бар, инновациялық процесстер технологиясының заманауи
талаптарын қамтамасыз ететін ғылыми тәжірибелік жұмыстар жасау үшін,
фирманың тәжірибелік конструкторлық бюросының болуы да аса маңызды болып
саналады.

Табыстың көбеюіне әсер ететін сұраныс пен сатуды ұлғайту үшін, алға
қойылған жоспардың сандық және сапалық жағынан анық болуы, қысқа мерзімді
жоспар жасауда ең басты мақсат болып саналады.

Бухгалтерлік басқару есебінде бюджеттендіруді жоспарлау процесі деп
түсінуге болады. Соған сәйкес бюджет ол жоспар.

Жоспарлау – бұл тек бір жағдайды ғана емес, барлық кәсіпорынның
қызметін тұтастай қамтитын шешім қабылдау процесінің ерекше тұрпаты.

Жоспарлау қысқа мерзімді (бір жылға дейін) және ұзақ мерзімді (бір
жылдан астам) болады. Келешек кезеңге жоспар үш бес жылдарға құрылады.

Смета немесе бюджет – ол шамаланған жұмыстарды орындау алдында
құрылатын қаржылық құжат. Ол келешектегі қаржылық операциялардың болжауы.

Бюджет – негізделіп жасалған есепке сай, не нәрсеге қол жеткізуге
болатынын белгілеу.

Бюджетті шығынның жеткен деңгейінен бастап, өнім бірлігіне жұмсалатын
материалдардың, еңбек шығынының бекітілген нормаларын қатал сақтай отырып,
бірнеше нұсқа етіп жасайды. Бюджет жасаудың арнаулы орталықтары бар.

Бюджет жасауға зор ықпал беретін басты көрсеткіш – инфляция. Ертеректе,
шет елдерде, орын алған инфляцияның күрт өзгерістері үздіксіз жаңарып
тұратын бюджеттерді кеңінен қолдануға мәжбүр етті. Бюджет бір жыл бұрын,
алдын ала жасалады. Бірінші бақылау кезеңінің соңында, инфляция өзгерісі
есепке алынып қалған уақытқа сай қайта қаралады. Келешекте орын алатын
инфляцияның болжамды деңгейі есепке алынады. Ол өз кезегінде, келесі жылдың
бірінші бақылау кезеңінің құбылмалы бюджетін жасауға негіз болады.

Құбылмалы бюджет – тұрақты және айнымалы шығындарды шектеу жолымен,
өнім өндірудегі орын алатын өзгерістерге, яғни өнім өндіру көлемінің
өзгерісіне сәйкес, оған жауап ретінде өзгеріп отыру үшін жасалған.

Құбылмалы бюджетке негізделген ауытқулар есебін, бюджетке салынған
нақты қол жеткен деңгейдегі шығындардың нәтижесімен салыстырады. Дегенмен,
төменде жеке айтылатын смета көлемінде орын алған барлық өзгерістерді ол
түсіндіре алмайды. Бұл жерде келесі мәселелер маңызды болып саналады.

1. Құбылмалы бюджет кезең басында алдын ала есептелген өндіріс деңгейіне
сәйкес бекітіледі. Бұл бастапқы бюджет.

2. Сосын ол өндірістің нақты деңгейіне сәйкес болу үшін өзгеріске
ұшырайды.

3. Нәтижесі нақты шығындармен салыстырылады, айырмасы компанияның тиісті
басқарушыларының қарауына ұсынылады.

Бюджеттің бірнеше түрі бар:

✓ Дайындау бюджеті,

✓ Шығындар бюджеті,

✓ Сату бюджеті,

✓ Шығыстар бюджеті,

✓ Кірістер бюджеті.

Дайындау бюджеті – ТМҚ жабдықтау бюджеті, яғни, өндірісті шикізатпен,
қажетті материалдармен қамтамасыз ету. Оны әрбір материалдық құндылық
бойынша жеке жеке жасайды. Егер ұйым ұн өнімдерімен жұмыс істейтін болса,
онда тәуліктік болса, апталық, он күндік, бір айлық қажеттілік көлемінің
бюджеті сұрыптар бойынша жасалынады. Оған қоса әр ұнның сұрпы бойынша
бюджет жеке жасалады.

Шығындар бюджеті – қажетті қорлардың нормасын, жабдықьардың
өнімділігін, еңбекақыны, дайын өнім өндірісін бюджеттеу.

НҚ, жабдықтарды қолдануды бюджеттеу - табыс салығы, әлеуметтік салық,
ЖЗҚ бюджеті.

Сату бюджеті – әрбір өнім түрі, сатып алушы бойынша жасалады, оның
ішіне өз дүкені арқылы сату, сату бойынша шығыстар, ақша ағынының
бюджеттері де кіреді.

Кірістер бюджеті - алынған жалпы кірісті, одан кейін таза табысты
көрсетеді. Кірістер бюджеті бірнеше түрге бөлінеді.

Бюджеттеу - бұл өнім бірлігін жоспарлауда қолданылатын аса қатал
талап.

Бюджетті қолдану ұйымдарға келесідей артықшылықтар береді:

1. Ұйым қызметін бақылауға көмектеседі, жоспарсыз басқарушы жағдайды
бақылай алмайды, ол тек қана қарастыра алады. Бюджет кәсіпорын
қызметінің нақтылығына және мақсаттылығына әсерін тигізетін жоспардың
құрамдас бөлігі болып табылады.

2. Басқарушылық бақылаудың құрамдас бөлігі болып табылады, тұтас ұйымның
және оның бөлімшелерінің қызмет нәтижелерін бағалауға объективті
негізін құрайды. Бюджет болмаса, өткен мерзімдегі көрсеткіштерді
ағымдағы көрсеткіштермен салыстыруда қателесуге болады, нақты айтатын
болсақ, өткен кезеңдегі көрсеткіштер төмен өндірістік жұмыстың
нәтижесін қамтыса.

3. Бюджет кәсіпорынның әр түрлі бөлімшелерінің қызметтерін үйлестіру
құралы болып табылады. Ол жеке бөлімшелердің басқарушыларына тұтас
ұйымға көңіл аударып өз қызметін жүргізуді үйретеді.

4. Бюджет – жауапкершілік орталықтардың жоспарының орындалуын және
олардың жетекшілерін бағалайтын негізі, менеджерлердің жұмысы
бюджетті орындау туралы есеп беру бойынша бағаланады; бюджет
мәліметтермен нақты нәтижелері салыстыру менеджерлердің қызметін қай
салаға бұру керек екенін көрсетеді. Бюджеттің көмегімен ауытқудың
талдауы жасалады.

Бюджетті келесі түрлерге бөлуге болады:

a) Бас жоспар және жеке;

b) Икемді және тұрақты.

Кәсіпорынның барлық қаржылық шаруашылық қызметін қамтитын
бюджет бас бюджет деп аталады, бас бюджеттің негізгі мақсаты - жеке
бюджет деп аталатын кәсіпорын бөлімшелерінің сметалары мен жоспарларын
біріктіру және соммаларын қосу.

Кез келген ұйымның бас бюджеті екі бөлімнен тұрады:

1) Операциялық бюджет. Ол қосалқы сметалар арқылы өткізілген, ұйымдардың
табыстары мен шығыстарының баптарын бейнелейтін, табыстар мен
шығыстарының жоспарын қамтитын бас бюджеттің бөлігі;

2) Қаржылық бюджет. Ол күрделі жұмсалымды, ақша қозғалысын және болжаулы
баланс бюджеттерін қамтитын бас бюджеттің бөлігі.

Бюджеттің функциялары.

Өндірістік қызметті басқару жүйесі кәсіпорынның өндірістік міндеттер
мен мақсаттарды жүзеге асыруын қамтамасыз ететін құрылымдық элементтер мен
өзара байланысты функциялардың жиынтығын білдіреді.

Өндірістік қызметті басқару ең алдымен жиынтық функциялар арқылы жүзеге
асырылады. Ол көп қырлы әрі әр түрлі объектілерді, қызмет түрлерін,
міндеттерді және т.б. қамтуы мүмкін. Бұл қатынаста басқару функциясын мына
белгілер бойынша жіктеуге болады:

✓ Ұйымның алдына қойған мақсатына қол жеткізуді қамтамасыз
ететін операцияларды жоспарлау;

✓ Әр түрлі қызмет түрлерін және бөлімшелерді үйлестіру, тұтас
ұйым бойынша топтардың және жеке қызметкерлердің мүдделерін бір
арнаға салу;

✓ Өз жауапты орталықтардың мақсаттарына жеткізу үшін барлық
деңгейлердегі басшыларды ынталандыру;

✓ Ағымдағы қызметті бақылау және жоспарлы тәртіпті қамтамасыз
ету;

✓ Жауапты орталықтар мен оның басшыларының жоспарды қалай
орындағанына баға берудің негізі;

✓ Менеджерлерді оқыту құралы;

✓ Ақпарат және басқару;

Жоспарлау – маңызы зор жоспарлы шешім әдетте бағдарламаны әзірлеу
барысында жасалады, ал бюджетті әзірлеу процесі мәні бойынша осы
жоспарларды нақтылаушы болып табылады.

Жылдық бюджетті жасау процесі алдағы кезең жоспарларын нақтылай түседі,
өйткені басшылар алдағы кезең жоспарлары нақтылыққа айналуы үшін ретімен
толық жоспарлар жасауы керек.

Үйлестіру - әрбір жауапты орталықтың қызметі басқа жауапты
орталықтардың жұмысына байланысты болып, бір біріне әсерін тигізіп отырады.
Сондықтан да жеке қызмет түрлерінің бюджетін әзірлеу процесінде ұйымның
ортақ мақсатына ұмтылатын бөлімшелердің ұйымшылдықпен, яғни келісімге келіп
жұмыс істеулерін үйлестіреді. Өндіріс жоспары маркетинг бөлімінің
жоспарымен үйлестірілуі аса маңызды, яғни жоспарланған сату көлеміне сай
өнім өндіру аса қажет.

Ынталандыру - бюджетті жасау процесі тұтас ұйымның да, жауапты
орталықтардың да мақсаттарын жүзеге асыруға басшыларды ынталандырудың аса
қуатты құралы болуы мүмкін. Әрбір басшы өзінің жауапты орталығының
қызметінен қандай нәтиже күтетінін анық білуі керек.

Бақылау. Бюджет – оны қалыптастыру, яғни жасау сәтінде қалаулы
нәтижелер туралы есеп беруді білдіреді. Мұқият әзірленген бюджет – ең жақсы
стандарт. Онымен нақты қол жеткен нәтижелерді салытырады, өйткені ол өзіне
әзірлену кезінде болжам жасалған барлық өзгермелілердің тиімділігіне баға
беруді де қосады.

Нақты деректерді бюджетпен салыстыру қай салаға назар аударып, әрекет
ету керектігін көрсетеді. Бюджет деректері мен нақты нәтижелерінің
арасындағы ауытқудың талдау мыналарға мүмкіндік тудырады:

• Бірінші кезекте назар аударуды талап ететін проблемалық саланы
сәйкестендіру;

• Бюджетті әзірлеу процессінде қарастырылмаған жаңа мүмкіндіктерді
анықтау;

• Бастапқы бюджеттің біршама деңгейде нақты еместігін көрсету.

Бағалау. Ай сайын анықталатын бюджеттегі ауытқулар жыл бойы бақылауға
алынады. Бір жылдың нақты деректерімен бюджетті салыстыру әрбір жауапты
орталықтар мен бағалаудың басты факторы болып табылады. Бірқатар ұйымдарда
менеджерлердің сыйақысы оның жауапты орталығы бойынша жағымды ауытқуының
белгілі бір проценті ретінде есептеледі.

Басшылардың жұмысы әдетте олардың сметаны орындаудағы жетістіктерімен
бағаланады. Бірқатар кәсіпорындар өз қызметкерлеріне негізгі сметада
белгіленген мақсатқа жетудегі қабілеттеріне қарай сыйақы тағайындалады.

Оқыту – бюджет менеджерлерді оқытуға да қызмет етеді. Бюджетті жасау
әркімнің өз бөлімшелерінің қызметін толық зерделеп, басқа жауапты
орталықтармен қалай қарым қатынас жасайтынын білуге мүмкіндік тудырады. Өз
саласының жылдық бюджетін әзірлеуде тәжірибесі бар әрбір адам бұл
процесстің үйретуші жағын бағалай білуі керек.

Бюджеттік бақылау үш сатыдан тұрады:

1) Жоспарлауға әзірлеу;

2) Жоспарлау;

3) Бақылау.

Жоспарлауға әзірлеу - жеке келіссөздер мен талқылауларды талап ететін
процесстің аса маңызды бөлігі. Фирманың мақсаттары мен саясаты бастан аяқ
баян етілуі керек, өйткені әр түрлі ұйымдардың мақсаттары әр қилы болады.

Жоспарлау – жоспарлау процесі шектеуші факторларды іріктеуден
басталады. Көптеген кәсіпорындар үшін бұл бәсеке аумағы мен клиент санын
қоса ескеріп нақты қол жеткізуге болатын сату көлемі болуы мүмкін.

Бақылау - не жоспарланды және нақты не болды, осылардың арасында
айырмашылық болғанда қолға алынатын әрекет. Бақылауды жүзеге асырмас бұрын,
ең алдымен қол жоспар болуы шарт. Бақылау нақты іс пен жоспардың арасындағы
айырмашылық алдын ала анықталған белгілі бір саладағы ауытқудың аясынан
шығып кеткенде жүргізіледі. Бюджеттік бақылау нақты шаманы жоспарлы шамамен
салыстырады.

Бас және функциялық бюджеттердің құрылымы.

Бас бюджет тұтас ұйым бойынша барлық бөлімшелер немесе функцияларды
үйлестіретін жұмыс жоспары және ол екі негізгі бюджеттен – оперативті және
қаржылық бюджеттен тұрады.

Бюджеттік жоспарлауға жататындар: барлық жауапты орталықтарды
жоспарлау, қызметті бағалау барысында қолданылатын көрсеткіштерді анықтау,
жаңа жағдаймен байланысты жоспардағы ықтимал өзгерістерді талқыға салу,
ұсыныстарды ескеріп, жоспарға түзету енгізу.

Міндеттерге байланысты бюджет түрлерін атап көрсетуге болады:

• Бас жоспар және жеке

• Икемді және тұрақты

Бас бюджет кәсіпорынның барлық қаржылық шаруашылық қызметін қамтиды.
Бас бюджеттің негізгі мақсаты жеке бюджет негізінде бөлімшелерінің
сметалары мен жоспарларын біріктіру және жинақтау.

Бас бюджетті жасау нәтижесінде мыналар жасалады:

• Болжаулы баланс;

• Табыс пен залал жоспары;

• Ақшалай қаражаттың қозғалысы туралы жоспар.

Кез келген ұйымның бас бюджеті екі бөлімнен тұрады:

1) Ұйымдардың кіріс және шығыс баптарын бейнелейтін қосалқы сметалар
арқылы нақтыланған пайда және залал жоспарын қамтитын операциялық
бюджет;

2) Капитал жұмсау, ақшалай қаражаттың қозғалысы және болжаулы баланс
бюджеттерін қамтитын қаржы бюджеті.

Бас бюджеттің құрылымы, әсіресе оның операциялық бөлігі әзірлеушінің
біліктілігі мен тәжірибесіне қарай бюджетті жасау процесі кәсіпорынның
қаржылық құрылымымен интеграцияланатын ұйымдастыру деңгейінің мөлшері,
бюджет мәні болып табылатындықтан ұйымның қызмет түрлеріне көп байланысты.

Бас бюджет бұл кәсіпорын қызметінің мақсаттарына қол жеткізуге аса
қажетті маркетингтік және өндірістік жоспарлардың қаржылық және сандық
тұрғыдан анықталған көрінісі.

Кәсіпорын бюджетін қалыптастыру әдісі.

Бюджет – нақты жүзеге асыру мақсатындағы жоспардың сандық көрінісі. Ол
тұтас ұйым үшін де, оның бөлімшелері үшін де жасалуы мүмкін.

Бюджет шын мәнінде пайдалы құжат болуы үшін бірнеше әзірлік жұмыстары
жүргізілуі керек.

Тактикалық бюджет әдетте өндіру немесе сату немесе құрылымдық
бөлімшелер сияқты ұйымның жекелеген функциялары ретінде болатын әрбір
бюджеттік орталықтар үшін жасалады. Бюджеттік орталықтарына бөлу ұйымның
құрылымымен анықталса, ол әрдайым менеджерлердің жауапкершілігіндегі
салаларға сәйкес келеді.

Алайда, ұйымды басқару, тиімді жоспарлау және бюджет деректерін бақылау
бейінделуі керек. Өндіріс бюджеті үшін жылдық нәтиже не ай үшін барлық
шығарылатын бұйымдардың номенклатурасы бойынша және қор түрлері бойынша
бөлшекте нақтыланады.

Нақтылау - қызметтердің маусымдық ауытқу параметрлерін көрсетеді жне
мысал ретінде шикізат сатып алу кестесін айтуға болатын, кәсіпорынның
өндіріс функцияларымен шектесуші орындаудың онтайлы кестесін әзірлеуге
мүмкіндік береді. Стратрегиялық бюджет те, барлық мезгілі аясында жыл
бойынша бейінделуі ықтимал.

Бюджетті қалыптастырудың екінші сатысы – капитал шығының бюджетін,
ақшалай қаражат қозғалысының бюджетін, жоспарлы кезеңнің соңындағы балансты
және ақша ағыны туралы есеп беруді қамтитын кәсіпорынның қаржылық бюджетін
жасайды.

Бюджеттік кезең. Бюджеттендірудің негізгі мақсаттарының біріне әр түрлі
ұйымдық функцияларды үйлестіруді қамтамасыз ету кіреді. Бұл бюджетті
жасаудың тәртібін көрінеді.

Бюджетті қалыптастырудың шығу нүктесі - сату бюджеті, кәсіпорын
сатылатын тауарлардың қанша екенін біліп отырса, оларға қанша тауар өндіру
керек екенін анықтай алады.

Бірінші қадам – сату бюджеті. Өнім түрлері бойынша бюджеттік кезеңнің
ішіндегі сату көлемін көрсетеді.

Сату жоспары

Бұйым Саны Бағасы Сомасы
А
Жиыны

Екінші қадам – өндіріс бюджеті. Алдағы бюджеттік кезенде шығарылатын
өнімдердің түрі мен санын анықтайды.

Өндіріс жоспары.

А бұйымы Ә бұйымы
Сату болжауы
Жоспарлы жылдың сон норма
Қорытындысында керегі
Жоспарлы жылдың басындағы қалдықты азайту
Өндіріс қорытындысы

Үшінші қадам – материалдарды пайдалану бюджеті. Оны әзірлеу
үшін өндіріс бюджетінде көрініс тапқан жоспарлы шығарылым туралы дерек және
өнімнің әр түрін дайындау кезеңіндегі материалдарды пайдаланудың
нормативтері туралы мәліметтер қажет болады.

Материалдарды сатыпалуды жоспарлауда жоспарлы кезеңнің басында да,
аяғында да, материал қорының деңгейін ескеру керек.

Материалдарды пайдалану жоспары.

Атаулары М11 М12 Жиыны
А бұйым саны, шығыны
Ә бұйым саны, шығыны
Қорытынды керегі

Төртінші қадам - материалдарды сатып алу қадамы. Тұтас
кәсіпорын және өнім түрлері бойынша заттай және құндық түрде алдағы
бюджеттік кезеңдегі материалдардың, шикізаттың шығындары туралы ақпарат
қамтиды.

Материалдарды пайдалану бюджеті материалдарды сатып алу
бюджетін жасау барысында жөнелтуші пункті рөлінде болады. Сатып алу
бюджетінде өндірістік міндеттердің орындалуына қажетті шикізат пен
материалдардың саны мен сатып алудың мерзімі анықталады.

Тікелей материал шығынының бюджеті.

Көрсеткіштер М11 М12 Жиыны
Материал талап етілді
Жоспарлы кезен соңындағы
мөлшер
Қорытынды талап етілді
Кезең басындағы мөлшер
Сатып алуға қорытынды
Баға, теңгемен
Сатып алу шығыны

Бесінші қадам – нег– негізгі өндіріс персоналының еңбек шығыны бюджеті.
Негізгі өндіріс персоналының қажеттілігін және жоспарлы кезеңде оның
еңбекақы шығының көрсетеді.

Тікелей еңбекақы шығынының бюджеті.

Бұйым Саны, дана Еңбек сыйымдылығы, Барлық сағаттар Сома
адам сағат
А
Ә
Жиыны

Алтыншы қадам - жанама өндірістік шығындар. Өндірістік бағдарламаларды
орындалуына қажет өндірістік инфрақұрылымын қамтамасыз етуге кететін
шығындар.

Жалпы өндірістік шығын бюджеті.

Шығын Сома
Амортизация
Коммуналдық қызмет
Бақылау
Қосалқы персоналдың төлемі
Жанама өнд шығынның жиыны

Жетінші қадам – бұйым өндірісінің өзіндік құны.

Қайта санау коэффициенті, шығарылатын өнімдердің еңбек сыйымдылығы және
материалдар шығындарының нормалары туралы ақпаратпен, бір бұйымды өндірудің
шығынын есептеуге ақпарат бере алады.

Бір бұйымды өндіру шығыны.

Бағасы А бұйымы Ә бұйымы
саны сомасы саны сомасы
М 11
М 12 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.