Цемент өніміне жалпы сипаттама

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

I Кіріспе
1. Цемент өніміне жалпы сипаттама
II Негізгі бөлім
1. Цементті өндіру процесі
2. Цемент өнімінің минералдық қоспаларының құрамын анықтау
әдістері
3. Цементті сынау процестері
4. Цемент өнімін өндіретін кәсіпорын
IV Қолданылған әдебиеттер тізімі

I Кіріспе

Цемент дегеніміз кеңінен қолданылатын материал. Ол құрамына сәйкес
әртүрлі болады: портландцемент, шлакопортландцемент, пуццоланды цемент,
т.б. Осылардың барлығы химиялық құрылымына сәйкес силикат болып табылады
және құрамдарында кремнийдің қос тотығы болады. Цементті дайындау клинкер
деген затты ұнтақтау және басқа да заттарды қосу арқылы жүргізіледі.
Клинкердің негізіне күйдірілген глина, известь жатады. Қосымша инфузорлы
топырақ (аморфты қос тотықты кремний) қолданылады. Цемент шаңының ұзақ
әсері кезінде бронит жиі дамиды, ал пневмокониоздар сирек дамиды (тек көп
концентрациясы немесе құрамында қос тотықты кремний көп болғанда). Көбінесе
интерстициялы типке жатады, ары дамуға бейімсіз болады. Тек кейбір
цементерде (пуццоланды, қышқылға төзімді, кірпіш қалауға арналған) ғана
силикозға ұқсас ауыр певмокониоздар дамуы мүмкін.
Кейде цементтен бронх демікпесі, дерматиттер, экземалар дамуы мүмкін.
Цементпен қатынастағы адамдардағы аллергиялық өзгерістер оның құрамындағы
хром қосылыстарының болуына байланысты.
Цементті табиғи шикізаттан өндіреді: әктастан және саздан. Әдетте,
цемент зауыттарының маңайында орналасатын карьерлерден қазып шығарылатын
бұл материалдар бастапқы талқандаудан өтеді, бұл оларды кішірейтуге және
зауытқа тасымалдануын жеңілдетуге мүмкіндік береді.
Портландцемент клинкер мен оның беку уақытын реттеу үшін қосылатын гипс
қосындысын бірге ұнтақтау арқылы алынатын жабыстырғыш қасиеттері бар өнім.
Қалыпты қоюлық дегеніміз цемент қамырының немесе лайының олардың
барынша ыңғайлы өңделушілігін болмаса жылжығыштығын қамтамасыз ететін және
оларды қалыпқа тығыз орналастыруға мүмкіндік беретін консистенциясы.
Қалыпты қоюлықтыкөрсетілген консистенциядағы қамырды немесе лайды алу үшін
қажетті су көмегімен жылжығыштығын қамтамасыз ететін және оларды қалыпқа
тығыз орналастыруға мүмкіндік беретін консистенциясы. Қалыпты
қоюлықтыкөрсетілген консистенциядағы қамырды немесе лайды алу үшін қажетті
су көмегімен % сипаттау қабылданған. Цементтер үшін қалыпты қоюлық
стандартпен бірыңғайланбайды.
Цементті аумақтың өзгеруінің біркелкілігіне сынау үшін қалыпты
қоюлықтағы қамыр дайындалып, одан әрқайсысы 75 г екі үстеме алынады да
қамыр домалақтар жасалады. Домалақтарды алдын ала машина майымен сүртілген
шыны пластинкаға салады. Онан кейін пластинкаларды столға үру арқылы
сілкілеп, домалақтарды диаметрі 7-8см, қалыңдығы орта шенінде шамамен 1см
табаларға айналдырады.Онан соң табаларды бөлме температурасына дейін
салқындаулары үшін ыдыста қалдырады. Суыған соң табаларды қарайды да болған
өзгерістер тіркеледі.

1. Цемент өніміне жалпы сипаттама

Цeмент (нем. Zement, лат.Caementum — ұсақталған тас, қиыршық тас) —
гидравликалық байланыстырғыш материалдар тобы; негізгі құрылыс
материалдарының бірі; органикалық емес материалдың майда ұнтағы;
гидравликалық тұтқыр материалдардың үлкен тобының жалпы атауы.
Цeмент сумен араласқанда қатаятын қасиеті бар (яғни қамыр тәрізді
пластик. күйден қатты күйге ауысатын) кальций силикаты мен кальций
алюминатынан құралады. Цeмент тің кейбір түрі ауада қатаяды. Ал, енді бір
түрлері тек тұздардың, қышқылдардың судағы ерітіндісімен араластырғанда
ғана байланыстырғыштық қасиетке ие болады. Оның портландцемент, қожды және
пуццолан Цeмент деп аталатын түрлері бар. Цeменттің көп тараған түрінің
бірі — портландцемент. Ол негізінен жоғары негізді кальций силикатынан
тұрады. Төм. негізді кальций алюминатынан алюминатты Цeмент өндіріледі.
Цементтің шикізат клинкері мен домналық қождан қожпортландцемент,
пуццолан Цeмент, т.б. дайындалады. Цeментті пайдалану үшін, оны алдымен
сумен араластырып, цементтік қамыр (ерітінді) дайындайды. Цементтік қамырды
құммен, т.б. араластырып, құрылыстық ерітінділер, ал оған қиыршық және уақ
тас, т.б. қосу арқылы бетон дайындалады. Кейде асбест қосып асбест цементті
бұйым, ағаш жаңқаларын қосу арқылы фибролит жасалады. Арнаулы зауыттарда
минералды шикізатты ұсату, араластыру, майдалау, күйдіру арқылы цементтік
клинкер алынады. Цeменттің сапасы маркамен сипатталады.
Оның маркалары :
- 200;
- 300;
- 400;
- 500;
- 600.
Сонымен бірге Цeменттің тез бірігуі мен қатаюы, майдалығы, т.б. белгілі
бір стандартқа сәйкес болуы шарт. Цeмент құрылыста біртұтас және құрама
бетон мен темір-бетон дайындауда пайдаланылады. Қазан төңкерісіне дейін
Қазақстанда жалғыз Шу цемент зауыты ғана болды. Кейін Састөбе (1952
Оңтүстік Қазақстан облысы), Қарағанды (1953), Шымкент (1958), Семей (1958)
және Өскемен (1961) цемент зауыттары іске қосылды. Цемент өндірісін
дамыту және қолдану мәселелерін шешуде қазақстандық ғалымдар:
Ґ. Аяпов, Б.Пәрімбетов, Ә. Сәдуақасов, Ғ.Батырбаев, М.П. Сытин,
И.Г. Лугин, т.б. көп еңбек сіңірді.

II Негізгі бөлім
2.1. Цементті өндіру процессі

Цементті табиғи шикізаттан өндіреді: әктастан және саздан.
Әдетте, цемент зауыттарының маңайында орналасатын карьерлерден қазып
шығарылатын бұл материалдар бастапқы талқандаудан өтеді, бұл оларды
кішірейтуге және зауытқа тасымалдануын жеңілдетуге мүмкіндік береді.

Ландшафттық карьерді қалпына келтіру
Карьердегі жұмыстармен қатар ландшафтты қалпына келтіру
мүмкіндіктері мен өндіру технологиялары зерттеліп отырады. Қалпына
келтірілген жер телімдері жаңа ауылшаруашылық дақылдарды өсіруде және
өрбітуде, экожүйелерді көгалдандыру және орман егу жолымен қайта құруда,
тынығу аймақтарын, табиғи саябақтарды және бақтарды жасауда, сондай-ақ,
жаңа өндірістерді, кәсіптерді жасауда және аудан шаруашылығын дамытуда
қолданылуы мүмкін.

Талқандау және кептіру
Өңдеудің бірінші сатысы – талқандау, онан кейін кептіру сатылары
болады. Шикізат тиісті пропорциялармен және ықтималды қосылатын
қосымшаларымен бірге шикізат қоспасы деп аталатын жоғары сапалы ұнтақ
болып талқанданады, ол содан соң конвейрмен қоспалауыш бункеріне
беріліп, ақыры аяғы, сақтау қоймасына түседі.

Күйдіру
Шикізат қоспасы пештерге беріледі де 1450°C температураға дейін
қыздырылады, бұның нәтижесінде клинкер шығады. Клинкерді құрайтын
компоненттер ғана цементке оның гидравликалық қасиеттерін береді. Пештен
шығатын клинкер тез салқындалады да, қоймаға салынады.

Орталық басқару орны
Цемент өндірудің бүкіл процесі не шағын оператор бөлмелерінен,
не технологиялық процесті бірыңғай басқаратын орыннан үздіксіз байқалып
және бақыланып отырады.
Өндіріске, сондай-ақ, сапаға және экологиялық ахуалға қатысты барлық
деректер тәулік бойы компьютерлердің дидарларында бейнеленіп жатады.
Тәжірибелі техник мамандары кез келген ықтималды ауытқуды немесе қауіпті
айқындай алады және түзетулерді енгізе, немесе технологиялық жүйені
басқару бойынша алдын ала әрекеттерді қолдана алады.

Соңғы талқандау
Цемент өндірудің ақырғы сатысы клинкерді гипспен және, бұл
ескерілсе, – басқа да екінші дәрежелі компоненттермен бірге ұсатудан
тұрады. Бұл сатыда әр түрлі қолданысқа жарайтын цемент түрлерін
шығарады. Содан соң, бұл цемент түрлері сақтау үшін арнайы жабдықталған
бункерлерге түседі.

Дайын өнім
Автоцистернадағы үймелі жүк түрінде келетін немесе қаптарға
салынған цемент тұтынушыларға жоспарлы қолданысқа дайын түрінде
жөнелтіледі.
Цементке қатысты көліктік құжаттарымен, 25 және 50 кг қаптармен,
сондай-ақ, жүк мәшинелердің таңбалануымен, Компанияның өнім мен қызмет
сапасын үздіксіз жақсарту саласындағы қолданылатын нормативтеріне және
саясатына сай, сәйкестік сертификаты ілеседі.

Сату тораптары және техникалық сүйемелдеу
Italcementi компаниялар тобы үш негізгі өндіріс желілердің
өнімін өндіріп, сатып отырады: цемент, бетон толтырғыштары және тауарлы
бетон.
Біз тұтынушыларымызға қажетті кешенді шешімдерді барынша төмен бағамен
ұсына отырып, біздің барлық нарықтарымыздағы өндірісті
оңтайландырмақшымыз. Біз бұл әдістемені жұмыстардың стратегиялық
интеграциясы деп атаймыз.

2. Цемент өнімінің минералдық қоспаларының құрамын анықтау әдістері
\
Цементтегі қоспалар құрамын анықтау әдістері клинкер, қоспа және
ғаныштың ерекше сипаттамаларының айрықша мәндеріне негізделген.
Химиялық талдау кезінде қолданылатын ыстық су немесе ыстық ерітіндінің
температурасы 60ºС бастап 80ºС дейін, жылы су немесе жылы ерітінді - 40 ºС
бастап 50 ºС дейін болуы қажет.
Цементтегі қоспалардың құрамын анықтаудың дәлдік нормалары ретінде
қайталанғыштық, өндірушілік қателерін және шамалары 0,95 ықтимал сенімділік
кезінде 1-кестеде көрсетілген мәндерден аспауға тиіс параллель анықтаулар
нәтижелері арасындағы рұқсат етілген айырымды пайдаланады.
1. кесте
Параллель анықтаулар
Цементтегі Қайталанғыштық Өндірімділік нәтижелері
қоспаның құрамы кестесі кестесі арасындағы рұқсат
етілген айырым
Цементтің негізгі құрауыштары болған кезде
10дейін қоса
алғанда 1 2 1,5
10 жоғары 30 2 4 3,0
дейін қоса алғанда3 6 4,0
30 жоғары
Цементтің негізгі құрауыштары болмаған кезде
10 бастап және 4 8 6,0
одан артық

Цементтегі ғаныш құрамын Х г, %, мынадай формула бойынша есептейді (1):

(1)

мұндағы XКЛSO3 және XЦSO3 - МЕМСТ 5382 бойынша анықталған
клинкер мен цементтегі сәйкес күкірт қышқылының (VI) SO массалық үлесі, %;
ХКЛ -дайындаушы - кәсіпорынның технологиялық регламентіне сәйкес
қабылданған цементтегі клинкер құрамы, %;
К - мынадай формула бойынша есептелген ғаныштың цементтегі құрамын
күкірт оксидінің (VI) SO массалық үлесіне қайта есептеу коэффициенті (2):

(2)

мұндағы XгSO3 – ғаныштағы МЕМСТ 5382 бойынша анықталған күкірт
оксидінің (VI) SO3 массалық үлесі, %.
Цементтегі қоспаның қүрамын ХД, %, мынадай формула бойынша емептейді
(3):

(3)

мұндағы СХЦ, СХКЛ, СХг, СХД, - цемент, клинкер, ғаныш және қоспаға
сәйкес ерекше сипаттама көлемі;
СХг – (1) формуласы бойынша есептелген цементтегі ғаныш құрамы,%.
Цементте екі қоспа болған кезде, қоспаның біреуінің құрамын оның
ерекше сипаттамасы бойынша анықтайды және (3) формуласы бойынша есептейді.
Сондықтан клинкердің және екінші қоспаның берілген ерекше сипаттамаларының
шамаларының қатынасы 0,6 бастап 1,4 дейінгі деңгейде болуға тиіс. Екінші
қоспа құрамын ХД2, % екі қоспаға тән ерекше сипаттама бойынша анықтайды
және (4) формуласы бойынша есептейді:

(4)

мұндағы ХД1 - бірінші қоспаның ерекше сипаттамасының көлемі;
ХД2 - екінші қоспаның ерекше сипаттамасының көлемі;
ХД - (3) формуласы бойынша есептелген бірінші қоспаның құрамы, %.
Ғаныш пен клинкерде болмайтын ерекше сипаттамасы бойынша анықталатын
цементтегі қоспаның құрамын ХД, %, (5) формуласы бойынша есептейді:

(5)

Цементтің негізгі құрауыштары болған кезде, қоспалар құрамын анықтау
әдістері:
1. Ерімейтін қалдық бойынша қоспаның құрамын анықтау
Әдіс ерімейтін тұз қышқылындағы цемент және қоспа қалдығының
массасының айырмасына негізделген.
1. Бақылау құралдары
Жалпы қолданыстағы зертханалық таразылар.
Муфельдік пеш.
Су моншасы.
Электрлік плитка.
Зертханалық ыдыс.
Платина немесе кәрлен отбақырлар. Тұз қышқылы МЕМСТ 3118 бойынша,
ерітінді 1:9. Индикаторлық әмбебап қағаз.
2. Талдау жүргізу тәртібі
Әрқайсысының салмағы 1г цемент және қоспаның өлшенділерін сыйымдылығы
150 см стақанға салады, араластыра отырып 25 см су және 5 см тұз
қышқылын құяды. Өлшенділерді шыны таяқша ұшымен мұқият ұнтақтайды,
ертінділерді сумен әрқайсысын 50 см көлемге дейін сұйылтады, стакандарды
сағаттық шынылармен жабады, қайнап тұрған су моншасына орналастырады және
15 минут ұстайды. Содан соң стакандарды алады, ерітіндіні тұндырып қояды
және тұнбаны сүзгіге толық ауыстыра отырып, ақ таспа сүзгі арқылы
ерітіндіні сүзеді. Тұнбаларды ыстық сумен бейтарап реакцияға дейін
индикаторлық қағазда шаяды, сүзгімен бірге платина немесе кәрлен оқбақырға
орналастырады, электрлік плиткада кептіреді және муфельдік пеште 950º С
бастап 1000º С дейінгі температура кезінде тұрақты салмағына дейін
қыздырады.
3. Нәтижелердә өңдеу
Цемент және қоспа ерітінділеріндегі ерімейтін қалдықтың массалық
үлесін ХН.О, %, мынадай формула бойынша есептейді (6):

(6)

мұндағы m1 - бос отбақыр салмағы,г;
m2 - цемент (қоспаның) ерітіндісінің қыздырылған тұнбасы болатын
отбақырдың салмағы,г;
m3 - цемент (қоспа) өлшендісінің салмағы,г.
Цементтегі қоспаның құрамын (5) формуласы бойынша есептейді, мұндағы
ХН.О - цемент және қоспаның ерекше сипаттамасының көлемі.

2. Қышқылдық ерігіштігі бойынша қоспаның құрамын анықтау
Әдіс цемент, клинкер,ғаныш және тұз қышқылының артықтығындағы
қоспаның түрлі ерігіштігіне негізделген.
1. Бақылау құралдары:
- жалпы қолданыстағы зертханалық таразылар;
- электрлік плитка;
- зертханалық ыдыс;
- МЕМСТ 3118 бойынша тұз қышқылы, стандарт-титрден дайындалған молярлық
концентрациясы 1 М ерітінді;
- МЕМСТ 4328 бойынша натрий гидроксиді, молярлық концентрациясы 0,25 М
ерітінді;
- МЕМСТ 18300 бойынша тазартылған техникалық этил спирті;
- индикатор – фенофталеин (100 см3 спиртте 0,2 г ерітінді).
2. Талдау жүргізу тәртібі
Цемент, ғаныш және қоспаның әрқайсысының салмағы 0,25 г өлшендіоерін
сыйымдылығы 250 см құтыға орналастырады. Әрбір құтыға араластыра отырып,
20 см су, 10 см тұз қышқылы ерітіндісін құяды және 30 см су қосады,
плиткаға қойып, қайнауға дейін қыздырады және 5 минут қайнатады. Содан
кейін құтыларды плиткадан алып, құтының ішкі қабырғаларын 50 см ыстық
сумен шаяды және тұз қышқылының артығын натрий гидроксидінің ерітіндісіне 5-
7 тамшы фенолфталеин қосып, 30 с ішінде кетіп қалмайтын шамалы алқызыл
бояуға дейін титрлейді.
2. Нәтижелерді өңдеу
Цементтегі қоспаның құрамын цемент, клинкер, ғаныш және қоспа болатын
ерітінділерде тұз қышқылының артығын титрлеуден өткен натрий гидроксиді
ерітіндісінің көлемі – тиісті метриалдың ерекше сипаттамаларының көлемін
мынадай формула бойынша есептейді.
Егер ғаныш және қоспа болатын ерітінділердегі тұз қышқылының артығын
титрлеуден өткен натрий гидоксиді ерітіндісі көлемдері арасындағы айырым 1
см3 аспаса, онда цементтегі қоспаның құрамын ХД, %, мынадай формула бойынша
есептейді (7):

(7)

мұндағы VЦ, VКЛ, VД – тиісінше цемент, клинкер және қоспа болатын
ерітінділердегі тұз қышқылының артығын титрлеуден өткен натрий гидроксиді
ерітіндісінің көлемі, см3.
Егер қоспасы болатын ерітіндідегі тұз қышқылының артығын титрлеуден
өткен натрий гидроксидінің көлемі 38см3 артық болса, онда цементтегі
қоспаның құрамын ХД, %, мынадай формула бойынша есептейді (8):

(8)

мұндағы 40 – қоспа толық еріген кезде байланыспай қалатын тұз
қышқылының 10см3 ерітіндісіне балама натрий гидроксидінің көлемі.

3. Қалпына келетін көлемі бойынша қоспаның құрамын анықтау
Әдіс күкірт, марганец және темірдің марганец қышқылы калий
ерітіндісімен төмен валентті қосылысын шартты тотықтырумен, қоспа, клинкер
және цементтің қалпына келетін көлемінің ерекшелігіне негізделген.
1. Бақылау құралдары:
- жалпы қолданыстағы зертханалық таразылар;
- зертхналық ыдыс;
- МЕМСТ 20490 бойынша марганец қышқылды калий, стандарт-титрден
әзірленген балама заттың молярлық концентрациясы 0,1 Н ерітінді;
- МЕМСТ 4204 бойынша күкірт қышқылы;
- қымыздық қышқылды натрий ерітіндісі.
2. Талдау жүргізуге дайындау
Талдау жүргізер алдында қымыздық қышқылды натрий мен марганец қышқылды
калий ерітінділерінің концентрациясы арасындағы көлемдік қатынасты
өрнектейтін коэффициентті К анықтайды.
Сыйымдылық 250 см3 конус тәрізді құтыға өлшеуірден қымыздық қышқылды
натрийдің 15 см3 ерітіндісін құяды, 100 см3 су, 20 см3 күкірт қышқылын
қосып, марганец қышқылды калийдің 0,1 Н ерітіндісімен 30 с көлемде
кетпейтін алқызыл бояу пайда болғанға дейін титрлейді.
Коэффициенті К мынадай формула бойынша есептейді (9):

(9)
мұндағы V – қымыздық қышқылды натрийдің 15 см3 ерітіндісін
титрлеуден өткен маргенц қышқылды натрий ерітіндісінің көлемі (үш тирлеу
нәтижелері бойынша орташа арифметикалық мән), см3.
3. Талдау жүргізу тәртібі
Қоспаның салмағы 0,5 г өлшендісін ішінде 100 см3 су құйылған,
сыйымдылығы 250см3 құтыға салады және араластырған кезде өлшеуірден
марганец қышқылды калийдің 20 см3 ерітіндісін құйып алады. Өлшенді толық
майдаланғаннан кейін, ерітіндідегі 20 см3 күкірт қышқылын ақырын қосады
және 3 мин көлемінде араластыруды жалғыстырады. Егер күкірт қышқылының
қосқаннан кейін, ерітіндінің түсі қара қошқыл болмаса, анықтауды маргенц
қышқылды калий көлемін

3. Цементті сынау процестері

Портландцемент клинкер мен оның беку уақытын реттеу үшін қосылатын гипс
қосындысын бірге ұнтақтау арқылы алынатын жабыстырғыш қасиеттері бар өнім.
Клинкерді кальций силикаттары мен алюминаттары басым болуға есептелген
шикізат қоспасын, белгілі минералдар түзілгенше өте жоғары температура
күйдіру арқылы алынады. Оның құрамында негізінен үшкальциилі силикат С3S,
Екікальциилі силикат C2S, үшкальциилі алюминат C3A және төрткальциилі
алюмоферрит деген жоғары температуралы қосындылар минералдар бар.
Клинкерді ұнтақтау кезінде гипсті портландцементтегі көлемі 1,5
проценттен кем емес, 3 проценттен артық емес болатындай етіп қосады.
Басқаша айтқанда гипстің әрбір процентімен CaSO4 . 2H2 O Цементке
0,47%SO3 қосылады.
Портландцемент қоспасыз немесе белсенді минерал қоспаларымен цемент
салмағының 20 проценті көлемінде шығарылуы мүмкін. Цементке арнайы
қасиеттер беру үшін су қажетін төмендету, ауасының молдылығы, гидрофобтың
қасиет, т.б. цементке арнайы қоспалар енгізілуі мүмкін.
Цементтің келесі түрлері болуы мүмкін: қоспасыз, минералдық қоспалы,
тез қататын, жолцементті, су жұтпайтын цемент, ақ және түрлі-түсті
цементтер, тағы басқалар.
Беріктігіне орай цементті мынадай маркаларға бөледі:300, 400, 500,
600, 700, т.б.
Цемент сапасы қалыпты тәсілдермен бағаланады: МЕМСТ 310 1-76 сынау
тәсілдері. Бұл қалыпты цементтің барлық түрлеріне қатысты және цементтерде
келесі көрсеткіштерді анықтау үшін сынау кезінде жалпы ережелерді
белгілейді. Ұнтақтаудың майдалылығы, цемент аумағының өзгеру біркелкілігі,
цемент лайынан жасалған үлгілерді ию және қысу кезіндегі беріктік шегі.
Сынақ үшін алынған цементтің бөгде заттармен былғанудан және ылғалдан
қорғайтын тығыз жабылған ыдысқа салып, лабораторияға әкеледі.
Лабораториялық журналға цементті салып әкелген ыдыстың түр мен жағдайы
жазылуы керек. Цемент сынаққа дейін құрғақ бөлмеде сақталады.
Әр тексерілген цементті сынақ алдында торы 03 жарықтағы ұя өлшемі
0,90х0,90мм електен өткізеді. Електегі қалдықты өлшеп, шығарып тастайды.
Қалдықтың проценттік салмағын, сондай-ақ оның сипаттамасын түйіршектердің,
металл түйірлерінің, ағаштың бар екендігін журналға жазады. Еленген соң
цементті жақсылап араластырады.
Сынақ алдында цементті, суды және құмды олар бөлме температурасына
жеткенше ұстайды. Сынақ өткізілетін бөлме температурасы 20±50С болуы және
күн сайын журналда белгіленіп отыруы тиіс.
Үлгілерді сынау, сақтау үшін кәдімгі ауыз суды пайдаланады.
Суды таразылауға немесе өлшеуге арналған ыдысты суланған жағдайда
толтырады. Үлгіні ылғалды жерде сақтау және ваннадағы судың температурасы
20±20с болуы әр күн сайын жұмыс журналында белгіленіп отыруы керек.
Цементті, құмды таразыға тарту 1 грамға, ал суды өлшеу 0,5 милиграмға
дейінгі дәлдікпен жүргізілуі керек.
Цементті сынау үшін алюминий және мырыштан жасалған қалыптарды кесе,
қасық, т.б. пайдалануға болмайды. Лабораториялық жұмысты орындау үшін
студенттер тобы 3-4 адамнан бригадаларға бөлінеді. Жұмыс аяқталған соң әр
студент портландцементті МЕМСТ талаптарына сәйкестігі туралы қорытынды
жасайды. Бұл жұмыстың мақсаты студенттердің портландцементті сынау
тәсілдерін меңгеруі, олардың өз МЕМСТ -тарының талаптарына сай екендігін
анықтау, студенттердің бойында оқу процесімен тығыз байланысты ғылыми
зерттеу жұмысына деген дағды қалыптастыру, сілтілі цементтің гидратациясы
мен қатуына қоспалардың ықпалын зерттеу болып табылады. Осы мақсатта
студенттерге келесі анықтауларды өткізу керек болады.

Цементтің ұнтақтау майдалығын анықтау

Цемент ұнтақтау майдалығын анықтау үшін келесі аппаратуралар
пайдаланылады:№008 торлы елек жарықтағы ұя өлшемі 0,08х08мм 5476
тесіксм2 және цементті механикалық елеуге арналған прибор.Тор жақсы
тартылып диаметрі 10-15 см цилиндр оқшантайда тығыз қыстырылуы керек. Елек
құп-құрғақ болып, сынақтан соң тазалануы тиіс. Лабораторияда цементті
механикалық елеу приборы болмаса, онықолымен атқаруға да болады. Қазіргі
МЕМСТ бойынша әзірленген цемент сынағы алдын ала 06 електен өткізілген
кептіру шкафында 105-1100С температурада 2 сағат кептіріп, эксикаторда
салқындатады. 50г кептірілген цементті 0,01 грамға дейінгі дәлдікпен алады
да, елекке төгеді. Електі қақпақпен жауып,механикалық елеу қондырғысына
орнатады. Елеу басталған соң 5-7 минуттан соң қондырғыны тоқтатып, түбін
абайлап шығарып алып електен өткен цементті төгеді. Торды төменгі жағынан
жұмсақ қылқаламмен тазалап, түпті орнына салып,елеуді одан әрі
жалғастырады. Бақылау елеуін қағаз бетіне түбін жүргізеді. Қолмен елегенде
елек арқылы 1 минут ішінде 0,05 грамнан артпайтын цемент өткенде елеу
аяқталды деп есептеледі.
Цемент ұнтақтау майдалығын №008 торлы електен сынақтың
бастапқысалмағына 0,01 процентке дейінгі дәлдікпен проценттік қатынасы
ретінде анықтайды. Елек түбін жүйелі түрделупамен қарап отыру керек. Торда
қандай да бір ақау жыртық жібінің сөгілуі т.б. байқалған жағдайда оны
жаңасымен ауыстырады.
Төменгі кестеде цементті қабылдау кезінде ұнтақтау майдалығына
қойылатын талаптар келтіріледі.

2.3.1 кесте

№ Тұтқырдың аттары МЕМСТ немесе ТШ Елек арқылы
ең аз
дегенде өтуі
керек №008
1 Портландцемент МЕМСТ 10178-76 85
2 Пуццоланды портландцемент МЕМСТ 22266-76 85
Шлакты портландцемент
3 Ақ портландцемент МЕМСТ 10178-76 85
4 Саз балшықты цемент МЕМСТ 965-76 88
5 Гипсті сазбалшықты цемент МЕМСТ 969-77 90
6 МЕМСТ 11658-74 90

Қалыпты қоюлықты, беку уақыт мен көлем өзгеруінің біркелкілігін анықтау
тәсілі
Қалыпты қоюлық дегеніміз цемент қамырының немесе лайының олардың
барынша ыңғайлы өңделушілігін болмаса жылжығыштығын қамтамасыз ететін және
оларды қалыпқа тығыз орналастыруға мүмкіндік беретін консистенциясы.
Қалыпты қоюлықтыкөрсетілген консистенциядағы қамырды немесе лайды алу үшін
қажетті су көмегімен жылжығыштығын қамтамасыз ететін және оларды қалыпқа
тығыз орналастыруға мүмкіндік беретін консистенциясы. Қалыпты
қоюлықтыкөрсетілген консистенциядағы қамырды немесе лайды алу үшін қажетті
су көмегімен % сипаттау қабылданған. Цементтер үшін қалыпты қоюлық
стандартпен бірыңғайланбайды.
Цемент қамырының қалыпты қоюлығын анықтау тұтқыр материалдың беку
уақытын, аумағы өзгеруінің біркелкілігін және механикалық беріктігін
анықтауға жол ашуы керек.
Әдетте цементтердің химиялық реакциясы жүру үшін қалыпты қоюлықтағы
қамыр алуға қажетті судан елеулі аз су қажет. Қалыпты қоюлықтағы ыңғайлы
өңделетін ерітінді алуға су қаншалықты аз алынса, қатқылданған тұтқырдың
беріктігі соншалықты жоғары болады. Түрлі қоспалар енгізу жолымен немесе
басқа тәсілдермен цементтің суға деген қажеттілігін кемітуге ұмтылуды
осылай түсіндіруге болады. Прибор тұлға оқшантайында еркін жылжып жүретін
цилиндр өзектен тұрады. Өзекті қысқыш бұранда немесе басқа бір бекіту
құралының көмегімен қажетті биіктікке бекітеді. Көрсеткіш өзектің тұлғаға
бекітілген және мм-ге бөлінген шкалға қатысты жылжуын есептеуге қызмет
етеді. Прибордың жылжымалы бөлігінің жалпы салмағы пестик және инемен
қоса 300±2г көлемінде болуы керек.
Цемент қамырының қалыпты қоюлығын анықтау кезінде жылжымалы өзектің
төменгі бөлігіне металл цилиндр-пестик орнатылады. Ол тоттанбайтын болаттан
жасалған,әрі беті жылтыр. Пестиктің диаметрі =10+0,02мм, ал ұзындығы=50мм.
Пестиктің салмағы 35±1г.
Цемент қамырының қалыпты қоюлығы деп оның Вика приборының қамыр
толтырылып, шығыршыққа салынған пестигі шығыршық орнатылған пластинкаға 5-
7мм жетпей тұратын жағдайдағы консистенциясын есептейді.
Цемент сынағын 310.1-76 МЕМСТ - ты бойынша әзірлейді. Сынақты бастамас
бұрын Вика приборының өзегі еркін түсіп тұрғандығын, сондай-ақ пестиктің
шығыршық орнатылған пластинкамен жанауы кезіндегі прибордың нөлдік
көрсетуін тексереді. Нөлдік ауытқыған жағдайда прибор шкаласын тиісті түрде
жылжытады. Шығыршық пен пластинканы сынақ алдында машина майымен жұқалап
майлау қажет.
Қамырдың қалыпты қоюлығын анықтау барысында 310.3-76 МЕМСТ - ына сай 1
грамға дейінгі дәлдікпен өлшенген 400грамм цементті алдын ала сулы
шүберекпен сүртілген кесеге салады. Одан кейін цементке ойлау жер жасап,
оған бір қимылмен қалыпты қоюлығын анықтау барысында, қоюлықтағы цемент
қамырын жасауға қажетті щамамен су құяды. Мұнан соң шұқанақты дереу
цементпен толтырып,30 секундтан соң алдымен абайлап араластырады, ал одан
кейін болат қалақшамен өзара перпендикулярлы бағытта қатты араластырады.
Цементті сумен араластыру ұзақтығы су құйған кезден бастап есептегенде 5
минутқа созылады. Цементті су құйғанға дейін және одан кейін араластыруға
болады.Араластыруды аяқтаған соң, қамырды бір қимылмен прибор шығыршығына
салады, сөйтіп пластинканы қатты тұғырға соққылап 5-6 рет сілкейді.
Қамырдың артығын суланған пышақпен кесіп алып, қамырдың бетін сол пышақпен
тегістейді.
Дайындалған қамырды шығыршықты Вика приборына орнатады. Мұнан кейін
прибор пестигін қамыр бетімен жанасқанша түсіріп шығыршық ортасына өзекті
бұрандамен бекітеді. Одан соң бекіткіш бұранданы тез ағытып, өзекті
босатады да пестиктің қамырға еркін бойлауына мүмкіндік береді. Өзек
босатылғаннан кейін 30 секундтан соң шкала бойынша бойлауды есептейді.
Егер пестик қамырға 5мм-ден төмен немесе 7мм-ден жоғары бойласа
қосылатын су көлемін өзгерту және пестиктің 5-7мм-ге бойлауына ұмтылу
арқылы жеткізуүшін жаңа сынақ әзірлейді.
Қалыпты қоюлықтағы қамырды алуға қажетті су көлемі цемент салмағының
проценті ретінде бейнелеп, 0,25%-ке дейінгі дәлдікпен анықтайды. Сынақ
нәтижелерін төмендегі 2.3.2 кестеге енгізеді.

2.3.2 кесте

Цемент қамырының қалыпты қоюлығын анықтау

Анықтау Цемент Анықтау № Цемент Су көлеміПестиктің Қалыпты
мерзімі атауы салмағы бойлау қоюлық,%
биіктігі,мм

Беку уақытын анықтау
Беку уақытын анықтау кезінде металлөзегі кесінді алаңы 1мм2-қа ұзындығы
50мм-ге тең инеге ауыстырылған Вика приборы қолданылады. Прибордың
жылжымалы бөлігінің жалпы салмағы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.