Микроспорияларды дифференциалды балау
Жоспар
Кіріспе 3
І. Әдебиетке шолу
1.1 Қысқаша тарихи
анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2
Этиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..4
1.3 Эпизоотологиялық
мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.4
Патогенез ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 5
1.5 Клиникалық
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .7
1.6 Микроспорияны
балау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.6.1 Патологиялық материалдық
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.6.2 Люминесценттік балау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.6.3 Зерттеудің микроскопиялық
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .9
1.6.4 Культура егу арқылы
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.6.5 Қоздырушы түрін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.7 Микроспорияларды дифференциалды
балау ... ... ... ... ... ... ... .. ...11
1.8
Иммунитет ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..11
1.9 Микроспорияның алдын-алу және емдеу шаралары ... ... ... ... ...12
1.10 Микроспориямен күресу
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Жарып - сою
хаттамасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 15
2.2
Эпикриз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .17
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кіріспе
Соңғы жылдары халық арасында ұсақ үй жануарларының көбеюімен қатар иесіз
жануарлардың көбеюі жоғарғы деңгейде өсіп келеді. Осыған қоса иттердің де
инфекциялық жұқпалы аурулары да кең өріс алуда.
Дерматомикоздар – бұл иттердің кең тараған тері жамылғысының жұқпалы
ауруы.
Осы аурудың бұл тобы – зооантропонозды. Сондықтан да алдын – алу және
сауықтыру шараларын халық арасында жиі-жиі жүргізіп, дерматомикоздарды жою
ветеринар мамандардың басты мақсаттардың бірі болып саналады.
Микроспория – бұл инфекциялық зооантропонозды ауру, ол тері мен тері
құрамын зақымдайды.
Микроспорияның қоздырғышы болып, Microsporum туысына жататын
Deuteromycetes немесе (Fingi inperfecti) жетілмеген саңырауқұлақтар класына
жататын патогенді дерматомикоздар.
Кейінгі уақытта дерматомикоздардың алдын – алу және сауықтыру жаңа
вакциналар қатары ашылды (Вакдерм, Микодерм, Поливак – ТМ т.б.).
Бірақ жасалған тәжірибелер барысында бұл вакциналар ұзақ мерзімді, әрі
ширақ иммунитетті туғызбайды және емдік тиімділігі айтарлықтай жоғары емес.
Осы жасалған жұмыс барысында негізгі мақсатымыз иттердің микроспориясына
қарсы Миколам вакцинасының алдын – алу және сауықтыру қасиетінің деңгейін
бағалау.
Зерттеу негізінен ветеринарлық емханада өткізілді.
1 Әдебиетке шолу
1.1 Қысқаша тарихи анықтама
Дерматомикоздар – ертеректен белгілі ауру. XVII ғасырда араб ғалымдары
адамдардың осы аурумен ауырғандығын бейнелеген. Бұл клиникалық мәлімет XIX
ғасырдың орта шегіндегі мәліметтермен сәйкес болған. Дерматофитоздардың
қоздырғыштарын дәл ажырату мүмкіндіктері де сол кезден бастап белгілі бола
бастаған. Осы кезеңге дейін терілердің әр түрлі зақымдануларын,
қабыршақтануларын және қабыну аймақтарын таз, теміреткі деп атаған.
Дерматомикозды алғаш ашқандардың бірі болған орыс ғалымы А. Матчерский
(1860), ол тері ауруларына нақты мәлімет беріп, өсімдік тектес паразит
туғызатынын баяндады.
Д. Вирюжский адамдар мен жануарлар кездесетін тері аурулары әр түрлі
дерматофиттердің саңырауқұлақтары туғызатынын дәлелдеді. Ол культураға
себілген дерматофиттердің дамуын, өсуін, түрін нақтылай көрсетіп,
дәлелдеді.
Көптеген зерттеулердің нәтижесінде, адамдар мен жануарлардың ауруларын
тудыратын қоздырғыштар бірнеше туыстыққа, түрлерге жататындығы және белгілі
бір жануарларда иелік ететіні Trichophyton, Microsporum және Favus
туыстығына жатады.
1841-1842 жылдары дерматофиттерге сипаттама беріліп, Microsporum
audouini аталатын тоздырғыштың туғызатын аурулардың клиникалық белгілеріне
мінездеме берілді. Кейіннен бертін келе басқа да днрматофиттердің
Microsporum туысына жататын M.canis, M.gypseum, M.eguinum анықталды. Бұл
дерматофиттер жануарлар микроспориясының этиологиясында басты рольді сомдап
отырды.
1.2 Этиологиясы
Микроспория қоздырғыштарына Microsporum туысының мына саңырауқұлақтары
жатады: M.canis (M.lanosum), M.gypseum, M.eguinum.
Морфологиясы. Көбінесе иттердің микроспориясының қоздырғышы болып
M.canis табылады. Дерматофиттердің саңырауқұлақтары жіп тәріздес тегіс,
бұтақталған, жалпақтығы 0,7-4 мкм, ракета тәріздесжасушалардан гифтер
кездеседі; аздаған микроконидии овальді, груша тәріздес; көптеген
микроконидиялар, ұршық тәріздес ұшы созыңқы, қалың қабырғалы қабықты, 5-11
бөлшектенген; атроспоралары болмайды, хламидоспоралары бірен - сараң немесе
мүлдем кездеспейді.
Культуралық белгілері. Дерматофиттердің культуралары тез өседі, 3-5
күндері байқала бастайды. Қоректік ортада ақ, ақшыл, үлпілдеген, бархат
тәрізді, жайылған, шет жақтары шілтерленген, пробирканы қабырғасы түгел
қаптаған колонкалар түзеді.
Тұрақтылығы. Микроспориумтер зақымданған теріде 2 жылдан 4 жылға дейін,
топырақта 2 айға дейін сақталып, қолайлы жағдайларда көбеюі мүмкін.
Қоздырғыштың вегетативті формалары формальдегидтің 1-3% ерітіндісінде 15
минут ішінде, сілті ерітіндісінің 5-8% - да 20-30 минутта әсер береді.
Ультракүлгін сәулесі 30 минутта әсер береді. Қайнаған суда қоздырғыштар 2
сағатта, 62°С құрғақ қызуда 2 сағат, ал 100-110°С 15-20 минутта жойылады.
1.3 Эпизоотологиялық мәліметтер
Дүние жүзінің көптеген елдерінде ұсақ үй жануарларының микроспориясының
қоздырғышын паразиттік саңырауқұлақ M.canis негіздеген. Кейбір мәліметтерде
иттердің дерматомикоздарын (M.gypseum) басқа да саңырауқұлақтардан
тағамдығы жөніндегі деректемелер кездеседі. Микроспорияның эпизоотиялық
процесінің дамуына ауырған және ауырып жазылған жануарлар үлкен әсер етіп,
инфекцияның таралуына себепші. Көптеген жағдайда бұл індетті иесіз
жануарлар таратады. Бұл эпизоотологиялық процесстің дамуына
саңырауқұлақтарды тасымалдаушы, микроспорияның қоздырғышының сақталып,
таралуы үлкен маңызды мәселе болып отыр. Эпизоотия аралық кезеңде
аурулардың қолайлы жағдайда спорадиялық, яғни бірен - сараң кездесуі
мүмкін. Бұл жағдайда ағзаның әлсіреуінен, климаттық жағдайдың өзгеруінен,
күшіктеген кезеңде, физиологиялық жағдайының өзгеруінен болуы мүмкін.
Көптеген авторлардың деректері бойынша бұл дерттің көптеген пайызы жас
төлдерде кездеседі. Ұсақ үй жануарларын аурудың микроспорияларын талдаған
кезде, дерматомикозбен ауыратындар 1 жастан 2 жас аралығындағы жануарлар
екендігі көрсетілді. Дерттің даму кезеңінің күшеюі жылдың мерзімдеріне
байланысты екендігі айтылған. Әсіресе күшею кезеңі күз-қыс айлары болып
табылса, кейбір мәліметтерде микроспория ауруының жоғарғы деңгейде көбеюі
көктем айларында кездескені көрсетілген. Бұл ауру жануарлардың барлық
түріне тән. Микроспория – бұл антропонозды дерт. Адамдар арасында
Microsporum саңырауқұлақтары атропофильді де, зоофильді түрлерінде
кездеседі. M.canis дерматофиті адамдар арасындағы дерматомикоздың тудырушы
қоздырғыш болуы мүмкін. Себебі, адамға жұқтыратындар көбіне-көп ұсақ үй
жануарлары. Көптеген жағдайда адамдар микроспорияны ауырған немесе ауырып
жазылған жануарлармен байланысқанда жұқтырады. Бұл 75-80% көрсетіп отыр.
Микроспорияның берілу жолдары әр түрлі саңырауқұлақ спорасымен залалданған
нәрселер болуы мүмкін. Кенеттен індеттің таралуына табиғи климаттық жағдай
әсер етеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бұл аурудың таралуы азаятындығы
көрсетілген, бұл күн радиациясының әсері микроспория қоздырғышының
патогенді құрамына кері әсер етіп, оның тіршілік етуіне кедергі болатындығы
белгіленген.
Аурудың көбеюіне атмосфералық жауын-шашын да себепші. Жаздың ыстық
күндерінде бұл аурудың күрт азаятындығы анықталған.
1.4 Патогенез
Дерматофиттер – мүйізделген кератин - заты бар ұлпаларда көбейеді. Бұл
зат тері эпидермисінің мүйізделген қабатында және де түк, қылшықтарында
болады. Қоздырғыш өзінен улы заттарды және кератоликалық ферменттерді бөле
отырып, терінің мүйізделген сыртқы қабатын қабындырып, көпсінуге әкеп
соқтырады. Егер қоздырғыштың дамуына қолайлы жағдай туған болса, ол шаш
фоликуласының түбіне еніп, шаш түбірінің кутикуласын бұзып, шошқа қоректік
заттар бармағандықтан түктері түсіп, қотырланады. Зақымданған аймақта
гиперкератоз дамиды.
Қабыну реакциясының белгісі қоздырушыға, теріге және ағзаның
резистенттілігіне байланысты. Қоздырушы теріге әбден өтіп, ол жерде терең
қабынулар байқалып, микроабсцесстер түзіледі.
Зақымданған аймақ қышынып, қасынып қоздырғышты денесінің басқа
аймақтарына таратады.
1.5 Клиникалық белгілері
Микроспорияны клиникалық белгілері бойынша 3 формаға бөледі:
- Жасырын немесе субклиникалық, яғни клиникалық белгілері байқалмай
өтетін кезең;
- Беткі қабыну, терінің беткі қабатының қабынып, қабыршақтанып,
түктерінің түсуі;
- Терең қабыну, бұл шаш фоликуласының іріңдеп қабынуы;
Дерттің өтуі барысы бойынша жітілеу және созылмалы деп ажыратады. Жайылу
процесіне байланысты дақты немесе шектелген және жайылған деп жіктейді.
Экспериментальды залалдау кезінде аурудың инкубациялық кезеңі 7-30
дейін, ал қалыпты жағдайда 22-47 күнге дейін. Ауырып жазылу уақыты 3 күннен
8-9 аптадан жоғары.
Беткі қабыну формасы – түктің түсіп, жұлынуымен және таздануымен
сипатталады. Экссудация белгілері байқалмайды. Зақымданған аймақ
ошақталған немесе таралған болып келеді.
Терең (фолликулярлы) қабыну формасында қабыну аймағы айқын білінеді.
Терінің бетінде қабыршақтанған экссудаттар түзіледі. Ұсақ теңбілдер
бірігіп, үлкен бір індет ошағын туғызады. Микроспорияның терең формасы
сирек кездеседі.
Жасырын формасы жануардың басында, мойнында, денесінде және аяқтарының
түктерінде байқалмай зақымдап отырады. Түгінің түсуі, қабыршақтардың
түзілуі микроспорияның бұл түрінде байқалмайды. Көзбен қарау кезінде
зақымданған түктер көрінбейді, оны тек люминесценттік әдіспен анықтайды.
Иттерде көбіне-көп кездесетіні M.canis (M.gypseum) туғызатын,
микроспорияның беткі формасы.
Аурудың асқынған кезінде індет ошақтары тұмсығында, аяқтарында,
табандарында және денесінің басқа да аймақтарында шоғырланады. Дерттің
кенеттен жазылуы жиі кездесіп отырады.
Иттердің микроспориясының субклиникалық формасы сирек байқалады.
1.6 Микроспорияны балау
Микроспорияны эпизоотологиялық белгілері және лабораториялық зерттеулер
нәтижелеріне сүйене отырып балайды. Дерматомикоз ауруына күдіктенген кезде
лабораторияда микологиялық (саңырауқұлаққа) зерттеу, люминесценттік балау,
патологиялық материалды микроскоппен қарап, анықтайды. Түрлерін ажырату
үшін қоздырғыштың культурасын қолдан жасалған қоректік ортаға егеді.
Өсіп-өнген культураны микроскоппен қарай отырып, оны жіктеп топтарға
ажыратады.
1.6.1 Патологиялық материалдық дайындау
Лабораториялық зерттеуге зақымданған перифериялық аймақтан (қабыршақтар,
шаштың түбіртегі) жұғынды алады. Жұғынды алған аймаққа ешқандай ем
қолданбаған болуы тиіс. Алынған патологиялық материалды қағаздан жасалған
орамаға салады немесе дәкемен тығындалатын пробиркаға орналастырып, сыртына
тиістісі белгі жапсырылады. Жапсырылған белгіге иттің аты немесе жеке
нөмірі, патологиялық материалды дайындаған күн жазылады. Патологиялық
материалға тіркелген жолдама хатқа мекен-жайы мен иттің дерматомикозбен
зақымданған клиникалық белгілерін көрсетеді.
1.6.2 Люминесценттік балау
Люминесценттік балау птеридин пигментіне және дерматофиттің
өміршеңдігіне тән өнімдерді тексеруге негізделген. M.canis зақымдаған шаш
құрамындағы дерматофиттерді ультракүлгін сәулесімен тексереді. Ол үшін
патологиялық материалды Петри аяқшасына салып, қараңғыланған бөлмеде
қарайды. Ультра күлгін түсте жасыл рең береді.
Люминесцентті диагностикада тасымалданатын сынапты – кварцты ПРК – 2
шамы УСФФЗ (Вуда фильтрлі). Жарық фильтрі бар шамы өте қолайлы.
Патологиялық материалды жарық фильтрінен 20-25 см қашықтықта қарау қажет.
Тасымалданатын құрылғының арқасында қараңғыланған бөлмеде ауруға күдікті
жануарларды да тексеруге болады.
Бір ескеретін жағдай, қара түктері жоғары зақымданса да, байқалмайды.
Сондықтан да нәтижесінің дұрыс болуын қадағалау үшін культуралар егіп,
микроскоп арқылы тексерген жөн.
1.6.3 Зерттеудің микроскопиялық әдісі
Зерттеуге қажетті болатын материал – шаш. Еш ем қолданбаған, жаңадан
зақымданған аймақтан түкті алып, микроскопқа салып қарайды.
Бактериологиялық шыныға салып, жібітіп, анық көріну үшін 10% күйдіргіш
натрий құйып, 30 минутқа термостатқа салады. Өңделген материалды зерттеуге
арналған инемен заттық әйнектегі 50% глицерин ерітіндісіне салып, жабын
әйнекпен жауып, х10 және х20-40 есе үлкейтіп микроскоппен қарайды.
Патологиялық материалды зерттеудің басқа да жолдары бар. Ол үшін заттық
әйнекке 10% күйдіргіш натрды тамызып, қылды салып, жалынмен ақшыл жолақ –
пайда болғанша қыздырып,50% глицерин ерітіндісін қосып, жабын әйнекпен
жабады да, микроскоппен тексереді.
Қылды микроскоппен тексерген кезде саңырауқұлақтардың жіпшелерін, шаштың
айналасына жиналған спораларды табады. Споралардың өлшемі 1,5-4 мкм.
Қабыршақтарда бұтақталған мицелилер кездеседі.
Микозға күдіктенген кезде барлық материалдарды тексеріп, ауру қоздырушы
саңырауқұлақтарды анықтап, жаңа культура сеуіп, микроскопиялық талдау
жасауға тиіс.
1.6.4 Культура егу арқылы зерттеу
Паразитарлық саңырауқұлақтарды анықтау үшін ең қолайлы қоректік орта
Сабур глюкозы, сусло - агар, ЕПГА (ет пептонды глицеринді агар) 2%
глюкозасы, көміртегі бар қоректік орта. Алғашқы культураны дайындау үшін
қосымша; пенициллин, стрептомицин 50-100 бірлік мл және актидион
(циклогексимид) 0,1-0,5 мгмл қолданған жөн.
Бөгде микрофлораның өсуін азайту үшін, 70% этил спиртімен патматериалды
өңдейді. Іріктелген патматериалдың бөліктерін стерильденген Петри шынысына
салып, 5 минутқа 10-15 мл спиртке салады да, спиртті пипетканың көмегімен
сорғызып алады да, патматериалды екі мәрте сумен таза шаяды. Өңделген
патматериалды +37°С термостатқа құрғатып, қоректік ортада егеді. Өсіп-өнген
M.canis шоғырын 3-10 күндері көруге болады. Сонымен қатар, патматериалдың
бетін ақ жіп тәріздес саңырауқұлақтар қаптап жатады.
1.6.5 Қоздырушы түрін анықтау
Қоздырушының түрін анықтау үшін, культуралардың белгілерін қарастырады:
шоғырлардың көлемін, құрылымын, түсін және өскен аймақтың шетін,
микроскоппен саңырауқұлақтардың құрылымын, қалыңдығын, микроконидің пішіні
мен көлемін, микроконидилерді, хламидоспораларды және артроспораларды
анықтайды. M.canisшоғырлары қоректік ортаның 14-ші күнінде ақ, сұрғылт
немесе боз, үлпілдеген, бархаттанған, жайылған, шеттері шілтерленген болып
келеді.
Макрокультураларды зерттеп білген соң, өңделмеген препараттарды
дайындайды, микроскоппен тексереді. Ол үшін культураны саңырауқұлақтарға
арналған инемен бөліп алып, 50%глицериннің судағы ерітіндісіне немесе суға
салады, жабын әйнекпен жауып, жалынға ұстай тұрады. Микроскоппен 100-140
есе ұлғайту арқылы қарайды. M.canis саңырауқұлағы тегіс,
бұтақталған,жалпақтығы 0,7-4 мкм, ракета тәріздес жасушалардан гифтер
кездеседі. Микроконидилер көп емес, сопақ, алмұрт тәріздес, өлшемі 1-3х1,5-
5 мкм. Көптеп кездесетіні макроконидилер,ұршық пішіндес созыңқы,қалың
қабатты тегіс немесе тікенді қабығы бар, 5-11 дейінгі бөліктерге
бөлінген,өлшемі 11-16х53-85 мкм. Артроспоралары болмайды, бірең-сараң
хламидоспоралар кездесуі мүмкін.
1.7 Микроспорияларды дифференциалды балау
Микроспория диагнозын қою үшін ең алдымен оны басқа аурулардан ажырата
білу қажет. Соның ішінде трихофития, қотыр, гиповитаминоз, инфекциялық емес
дерматит. Ауруды ажырату үшін клинико-эпизоотологиялық мәліметтерге және
лабораториялық зерттеулерге сүйенеді. Гиподерматоз бен инфекциялық емес
дерматитте жұғындыдан жануарлардың денесін табады. Акароз (қотыр) кезінде,
микроскоппен қарағанда қышыма кенелерін көреді. Микроспория қоздырғышына
трихофитияға қарағанда ұсақ споралар (3-5 мкм)тән. Trichophyton туысының
споралары шаш бойымен немесе ішімен шынжыр тәрізді спорадан қап түзеді.
Шоғырлар теріленген, төмпектенген, бөлшектенген кей кездерде перифериялық
ұнтақталған болып келеді. Саңырауқұлақтар терең,әрі мықты деңгейге енеді.
Патологиялық материалды люминесцентті балау кезінде, Trichophyton туысына
жататын саңырауқұлақтар жасыл түсті рең бермейді. Иттердің трихофитиямен
ауырғаны микроспорияға қарағанда клиникалық белгілері өзгеше. Трихофития
қабыну реакциясының аса қктты экссудативті белгісімен және қатты қабық
түзілген ерекшеленеді. Бұл аурумен көбінесн қысқа қылшықты иттердің тұқымы
аурады. Алғашында түктер байланып, артынан дөңгеленген немесе сопақша
қабықтанған теңбілдер пайда болады. Жануар сауыққан соң, зақымдалған
аймақтардың қылшықты фолликулалары бұзылып, бұл аймақ түксіз қалады.
1.8 Иммунитет
Теңіз шошқалары мен қояндарға жасалған тәжірибелерде жануарлардың
T.gypseum және M.canis дерматофиттеріне қайталап жұқтырғанда өэіңе тән
қабылдамаушылық туады. Иттердің микроспориясының иммунитеттерін оқыған
кезде,ауырып жазылған иттер келесі залалдануға қарсы тұра алатындығы
дәлелденді. Осыған байланысты жануарларда постинфекциялық иммунитет
түзіледі. Иммунитеттің жалпыға мәлім тікелей зақымдау әдісін
оқығанда,ағзаның иммунологиялық реактивтілігін дерматомикоз кезінде
аллергиялық, серологиялық және жасушалық реакциямен анықтайды.Бұл жануар
ағзасының иммунологиялық жағдайынының инфекциялық процестің әр түрлі
жағдайын және иммундық жауаптың біріншілік және екіншілік реакциясын
ажыратуға мүмкіндік береді. Микроспориямен ауырған жануарларда
антиденелердің болуын агглфтинация реакциясымен (РА) және комплимент
байланыстырушы реакциямен (КБР)анықтайды.Осы мәселені зерттеу барысында
лаборатория жануарларын дерматомикоздармен зақымданған кезде,олардың
қанынан комплемент байланыстырушы антиденелер,агглютининдер және
гемагглютининдер табылғаны анықталады. Сау жануарлардың Т және В
лимфоциттерін зерттеу үшін, эксперименттік ауру иттер мен қайтадан
инфекцияланған иттерді ағзасы M.canis саңырауқұлақтарымен
иммуностимулденіп,жалпы популяцияның ұлғаюмен сипатталады. Кейбір
әдебиеттерде берілген мәліметтерде,микроспориямен қайта залалданған
жануарлардың ағзасында өздеріне тән иммунобиологиялық қайта өңдеулер
процестер жүріп,нәтижесінде көптеген ауырып жазылған жануарлар қайтадан
инфекцияланбайтыны белгілі болды. Поствакциналы иммунитет вакцина
енгізгеннен кейін түзіледі. Бірақ,бұл вакцинадан кейінгі иммунитет, ауырып
жазылғаннан кейінгі иммунитетке қарағанда әлсіздеу және бұл вакцина
штамының иммуногендігіне, вакцина белсенділігіне, оптимальды
мөлшеріне,иммунизациялау әдісіне байланысты. Вакцина дайындау үшін
қолданылған саңырауқұлақтар элементтеріне қарай,биологиялық препараттың
белсенділігі әр түрлі және поствакциналық иммунитет өзінің қасиетіне қарай
күреседі. Поствакциналық иммунитеттің қалыптасуына макроағзаларда маңызды
рөл атқарады. Егер ауру жануарларды вакциналау көп жағдайда оң нәтиже
бермейді.
1.9 Микроспорияның алдын-алу және емдеу шаралары
Микроспориялар мен басқа да дерматомикоздарды емдеу үшін әртүрлі
медикаментозды препараттарды қолданады. Олар отандық және шетелдік
өндірушілердікі. Дәрмектердің көбінесе локальды терапия үшін көзгн
көрінетін аймақтарға ұсынады. Ертеден қолданылып келе жатырғандары
құрамында салицил, ундецин әлсіз қышқылдары бар препараттар. Сонымен
қатар,5-10% салицил мазь,10%салицил спирті Ям майы, ундецин
майы,Вилькинсон майы қолданады. Ең жоғарғы нәтиже беретіндері микосептин,
микозолон, клотримозол және т.б дәрмектер. Ал аэрозоль түріндегі
зоомиколь,зоомизол,кубатол қолданады. Індет ошағын шектеу үшін арасына 3-5
күн сала отырып,қайтапай жағып отыру керек.Осылай 2-4 аптаға созылады. Ең
тиімдісі жалпылай әсер беретіні-антибиотиктер.Алпысыншы жылдардан бастап,
гризеофульвин алда келеді.Ол фунгистатикалық әсер береді.Грезеофульвинді
алдын-алу және емдік шара мақсатында иттерге,түлкілерге және песецтердің
оншақтысынан бастап,мыңдаған жануарларға азыққа қосып береді.Соңғы кездерде
ламизия антибиотигінің тиімділігі жөніндегі ақпараттар бар,бірақ ол қымбат
болғандықтан қаржылай тиімділікті туғызбайды. Дерматомикоздармен куресу
үшін совет ғалымы,академик А.Х. Саркисов тірі микроконидилерді ағзаға
енгізгенде жануарларда иммунитет туатынын дәлелдеді. Тірі вакциналар: ТФ-
130,ЛТФ-130,Ментавак, С-П-1 және т.б бұл вакциналарды барлық шет
мемлекеттер де ... жалғасы
Кіріспе 3
І. Әдебиетке шолу
1.1 Қысқаша тарихи
анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2
Этиологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..4
1.3 Эпизоотологиялық
мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.4
Патогенез ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 5
1.5 Клиникалық
белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .7
1.6 Микроспорияны
балау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.6.1 Патологиялық материалдық
дайындау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.6.2 Люминесценттік балау
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.6.3 Зерттеудің микроскопиялық
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... .9
1.6.4 Культура егу арқылы
зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.6.5 Қоздырушы түрін
анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.7 Микроспорияларды дифференциалды
балау ... ... ... ... ... ... ... .. ...11
1.8
Иммунитет ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..11
1.9 Микроспорияның алдын-алу және емдеу шаралары ... ... ... ... ...12
1.10 Микроспориямен күресу
шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Жарып - сою
хаттамасы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 15
2.2
Эпикриз ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .17
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Қолданылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кіріспе
Соңғы жылдары халық арасында ұсақ үй жануарларының көбеюімен қатар иесіз
жануарлардың көбеюі жоғарғы деңгейде өсіп келеді. Осыған қоса иттердің де
инфекциялық жұқпалы аурулары да кең өріс алуда.
Дерматомикоздар – бұл иттердің кең тараған тері жамылғысының жұқпалы
ауруы.
Осы аурудың бұл тобы – зооантропонозды. Сондықтан да алдын – алу және
сауықтыру шараларын халық арасында жиі-жиі жүргізіп, дерматомикоздарды жою
ветеринар мамандардың басты мақсаттардың бірі болып саналады.
Микроспория – бұл инфекциялық зооантропонозды ауру, ол тері мен тері
құрамын зақымдайды.
Микроспорияның қоздырғышы болып, Microsporum туысына жататын
Deuteromycetes немесе (Fingi inperfecti) жетілмеген саңырауқұлақтар класына
жататын патогенді дерматомикоздар.
Кейінгі уақытта дерматомикоздардың алдын – алу және сауықтыру жаңа
вакциналар қатары ашылды (Вакдерм, Микодерм, Поливак – ТМ т.б.).
Бірақ жасалған тәжірибелер барысында бұл вакциналар ұзақ мерзімді, әрі
ширақ иммунитетті туғызбайды және емдік тиімділігі айтарлықтай жоғары емес.
Осы жасалған жұмыс барысында негізгі мақсатымыз иттердің микроспориясына
қарсы Миколам вакцинасының алдын – алу және сауықтыру қасиетінің деңгейін
бағалау.
Зерттеу негізінен ветеринарлық емханада өткізілді.
1 Әдебиетке шолу
1.1 Қысқаша тарихи анықтама
Дерматомикоздар – ертеректен белгілі ауру. XVII ғасырда араб ғалымдары
адамдардың осы аурумен ауырғандығын бейнелеген. Бұл клиникалық мәлімет XIX
ғасырдың орта шегіндегі мәліметтермен сәйкес болған. Дерматофитоздардың
қоздырғыштарын дәл ажырату мүмкіндіктері де сол кезден бастап белгілі бола
бастаған. Осы кезеңге дейін терілердің әр түрлі зақымдануларын,
қабыршақтануларын және қабыну аймақтарын таз, теміреткі деп атаған.
Дерматомикозды алғаш ашқандардың бірі болған орыс ғалымы А. Матчерский
(1860), ол тері ауруларына нақты мәлімет беріп, өсімдік тектес паразит
туғызатынын баяндады.
Д. Вирюжский адамдар мен жануарлар кездесетін тері аурулары әр түрлі
дерматофиттердің саңырауқұлақтары туғызатынын дәлелдеді. Ол культураға
себілген дерматофиттердің дамуын, өсуін, түрін нақтылай көрсетіп,
дәлелдеді.
Көптеген зерттеулердің нәтижесінде, адамдар мен жануарлардың ауруларын
тудыратын қоздырғыштар бірнеше туыстыққа, түрлерге жататындығы және белгілі
бір жануарларда иелік ететіні Trichophyton, Microsporum және Favus
туыстығына жатады.
1841-1842 жылдары дерматофиттерге сипаттама беріліп, Microsporum
audouini аталатын тоздырғыштың туғызатын аурулардың клиникалық белгілеріне
мінездеме берілді. Кейіннен бертін келе басқа да днрматофиттердің
Microsporum туысына жататын M.canis, M.gypseum, M.eguinum анықталды. Бұл
дерматофиттер жануарлар микроспориясының этиологиясында басты рольді сомдап
отырды.
1.2 Этиологиясы
Микроспория қоздырғыштарына Microsporum туысының мына саңырауқұлақтары
жатады: M.canis (M.lanosum), M.gypseum, M.eguinum.
Морфологиясы. Көбінесе иттердің микроспориясының қоздырғышы болып
M.canis табылады. Дерматофиттердің саңырауқұлақтары жіп тәріздес тегіс,
бұтақталған, жалпақтығы 0,7-4 мкм, ракета тәріздесжасушалардан гифтер
кездеседі; аздаған микроконидии овальді, груша тәріздес; көптеген
микроконидиялар, ұршық тәріздес ұшы созыңқы, қалың қабырғалы қабықты, 5-11
бөлшектенген; атроспоралары болмайды, хламидоспоралары бірен - сараң немесе
мүлдем кездеспейді.
Культуралық белгілері. Дерматофиттердің культуралары тез өседі, 3-5
күндері байқала бастайды. Қоректік ортада ақ, ақшыл, үлпілдеген, бархат
тәрізді, жайылған, шет жақтары шілтерленген, пробирканы қабырғасы түгел
қаптаған колонкалар түзеді.
Тұрақтылығы. Микроспориумтер зақымданған теріде 2 жылдан 4 жылға дейін,
топырақта 2 айға дейін сақталып, қолайлы жағдайларда көбеюі мүмкін.
Қоздырғыштың вегетативті формалары формальдегидтің 1-3% ерітіндісінде 15
минут ішінде, сілті ерітіндісінің 5-8% - да 20-30 минутта әсер береді.
Ультракүлгін сәулесі 30 минутта әсер береді. Қайнаған суда қоздырғыштар 2
сағатта, 62°С құрғақ қызуда 2 сағат, ал 100-110°С 15-20 минутта жойылады.
1.3 Эпизоотологиялық мәліметтер
Дүние жүзінің көптеген елдерінде ұсақ үй жануарларының микроспориясының
қоздырғышын паразиттік саңырауқұлақ M.canis негіздеген. Кейбір мәліметтерде
иттердің дерматомикоздарын (M.gypseum) басқа да саңырауқұлақтардан
тағамдығы жөніндегі деректемелер кездеседі. Микроспорияның эпизоотиялық
процесінің дамуына ауырған және ауырып жазылған жануарлар үлкен әсер етіп,
инфекцияның таралуына себепші. Көптеген жағдайда бұл індетті иесіз
жануарлар таратады. Бұл эпизоотологиялық процесстің дамуына
саңырауқұлақтарды тасымалдаушы, микроспорияның қоздырғышының сақталып,
таралуы үлкен маңызды мәселе болып отыр. Эпизоотия аралық кезеңде
аурулардың қолайлы жағдайда спорадиялық, яғни бірен - сараң кездесуі
мүмкін. Бұл жағдайда ағзаның әлсіреуінен, климаттық жағдайдың өзгеруінен,
күшіктеген кезеңде, физиологиялық жағдайының өзгеруінен болуы мүмкін.
Көптеген авторлардың деректері бойынша бұл дерттің көптеген пайызы жас
төлдерде кездеседі. Ұсақ үй жануарларын аурудың микроспорияларын талдаған
кезде, дерматомикозбен ауыратындар 1 жастан 2 жас аралығындағы жануарлар
екендігі көрсетілді. Дерттің даму кезеңінің күшеюі жылдың мерзімдеріне
байланысты екендігі айтылған. Әсіресе күшею кезеңі күз-қыс айлары болып
табылса, кейбір мәліметтерде микроспория ауруының жоғарғы деңгейде көбеюі
көктем айларында кездескені көрсетілген. Бұл ауру жануарлардың барлық
түріне тән. Микроспория – бұл антропонозды дерт. Адамдар арасында
Microsporum саңырауқұлақтары атропофильді де, зоофильді түрлерінде
кездеседі. M.canis дерматофиті адамдар арасындағы дерматомикоздың тудырушы
қоздырғыш болуы мүмкін. Себебі, адамға жұқтыратындар көбіне-көп ұсақ үй
жануарлары. Көптеген жағдайда адамдар микроспорияны ауырған немесе ауырып
жазылған жануарлармен байланысқанда жұқтырады. Бұл 75-80% көрсетіп отыр.
Микроспорияның берілу жолдары әр түрлі саңырауқұлақ спорасымен залалданған
нәрселер болуы мүмкін. Кенеттен індеттің таралуына табиғи климаттық жағдай
әсер етеді. Солтүстіктен оңтүстікке қарай бұл аурудың таралуы азаятындығы
көрсетілген, бұл күн радиациясының әсері микроспория қоздырғышының
патогенді құрамына кері әсер етіп, оның тіршілік етуіне кедергі болатындығы
белгіленген.
Аурудың көбеюіне атмосфералық жауын-шашын да себепші. Жаздың ыстық
күндерінде бұл аурудың күрт азаятындығы анықталған.
1.4 Патогенез
Дерматофиттер – мүйізделген кератин - заты бар ұлпаларда көбейеді. Бұл
зат тері эпидермисінің мүйізделген қабатында және де түк, қылшықтарында
болады. Қоздырғыш өзінен улы заттарды және кератоликалық ферменттерді бөле
отырып, терінің мүйізделген сыртқы қабатын қабындырып, көпсінуге әкеп
соқтырады. Егер қоздырғыштың дамуына қолайлы жағдай туған болса, ол шаш
фоликуласының түбіне еніп, шаш түбірінің кутикуласын бұзып, шошқа қоректік
заттар бармағандықтан түктері түсіп, қотырланады. Зақымданған аймақта
гиперкератоз дамиды.
Қабыну реакциясының белгісі қоздырушыға, теріге және ағзаның
резистенттілігіне байланысты. Қоздырушы теріге әбден өтіп, ол жерде терең
қабынулар байқалып, микроабсцесстер түзіледі.
Зақымданған аймақ қышынып, қасынып қоздырғышты денесінің басқа
аймақтарына таратады.
1.5 Клиникалық белгілері
Микроспорияны клиникалық белгілері бойынша 3 формаға бөледі:
- Жасырын немесе субклиникалық, яғни клиникалық белгілері байқалмай
өтетін кезең;
- Беткі қабыну, терінің беткі қабатының қабынып, қабыршақтанып,
түктерінің түсуі;
- Терең қабыну, бұл шаш фоликуласының іріңдеп қабынуы;
Дерттің өтуі барысы бойынша жітілеу және созылмалы деп ажыратады. Жайылу
процесіне байланысты дақты немесе шектелген және жайылған деп жіктейді.
Экспериментальды залалдау кезінде аурудың инкубациялық кезеңі 7-30
дейін, ал қалыпты жағдайда 22-47 күнге дейін. Ауырып жазылу уақыты 3 күннен
8-9 аптадан жоғары.
Беткі қабыну формасы – түктің түсіп, жұлынуымен және таздануымен
сипатталады. Экссудация белгілері байқалмайды. Зақымданған аймақ
ошақталған немесе таралған болып келеді.
Терең (фолликулярлы) қабыну формасында қабыну аймағы айқын білінеді.
Терінің бетінде қабыршақтанған экссудаттар түзіледі. Ұсақ теңбілдер
бірігіп, үлкен бір індет ошағын туғызады. Микроспорияның терең формасы
сирек кездеседі.
Жасырын формасы жануардың басында, мойнында, денесінде және аяқтарының
түктерінде байқалмай зақымдап отырады. Түгінің түсуі, қабыршақтардың
түзілуі микроспорияның бұл түрінде байқалмайды. Көзбен қарау кезінде
зақымданған түктер көрінбейді, оны тек люминесценттік әдіспен анықтайды.
Иттерде көбіне-көп кездесетіні M.canis (M.gypseum) туғызатын,
микроспорияның беткі формасы.
Аурудың асқынған кезінде індет ошақтары тұмсығында, аяқтарында,
табандарында және денесінің басқа да аймақтарында шоғырланады. Дерттің
кенеттен жазылуы жиі кездесіп отырады.
Иттердің микроспориясының субклиникалық формасы сирек байқалады.
1.6 Микроспорияны балау
Микроспорияны эпизоотологиялық белгілері және лабораториялық зерттеулер
нәтижелеріне сүйене отырып балайды. Дерматомикоз ауруына күдіктенген кезде
лабораторияда микологиялық (саңырауқұлаққа) зерттеу, люминесценттік балау,
патологиялық материалды микроскоппен қарап, анықтайды. Түрлерін ажырату
үшін қоздырғыштың культурасын қолдан жасалған қоректік ортаға егеді.
Өсіп-өнген культураны микроскоппен қарай отырып, оны жіктеп топтарға
ажыратады.
1.6.1 Патологиялық материалдық дайындау
Лабораториялық зерттеуге зақымданған перифериялық аймақтан (қабыршақтар,
шаштың түбіртегі) жұғынды алады. Жұғынды алған аймаққа ешқандай ем
қолданбаған болуы тиіс. Алынған патологиялық материалды қағаздан жасалған
орамаға салады немесе дәкемен тығындалатын пробиркаға орналастырып, сыртына
тиістісі белгі жапсырылады. Жапсырылған белгіге иттің аты немесе жеке
нөмірі, патологиялық материалды дайындаған күн жазылады. Патологиялық
материалға тіркелген жолдама хатқа мекен-жайы мен иттің дерматомикозбен
зақымданған клиникалық белгілерін көрсетеді.
1.6.2 Люминесценттік балау
Люминесценттік балау птеридин пигментіне және дерматофиттің
өміршеңдігіне тән өнімдерді тексеруге негізделген. M.canis зақымдаған шаш
құрамындағы дерматофиттерді ультракүлгін сәулесімен тексереді. Ол үшін
патологиялық материалды Петри аяқшасына салып, қараңғыланған бөлмеде
қарайды. Ультра күлгін түсте жасыл рең береді.
Люминесцентті диагностикада тасымалданатын сынапты – кварцты ПРК – 2
шамы УСФФЗ (Вуда фильтрлі). Жарық фильтрі бар шамы өте қолайлы.
Патологиялық материалды жарық фильтрінен 20-25 см қашықтықта қарау қажет.
Тасымалданатын құрылғының арқасында қараңғыланған бөлмеде ауруға күдікті
жануарларды да тексеруге болады.
Бір ескеретін жағдай, қара түктері жоғары зақымданса да, байқалмайды.
Сондықтан да нәтижесінің дұрыс болуын қадағалау үшін культуралар егіп,
микроскоп арқылы тексерген жөн.
1.6.3 Зерттеудің микроскопиялық әдісі
Зерттеуге қажетті болатын материал – шаш. Еш ем қолданбаған, жаңадан
зақымданған аймақтан түкті алып, микроскопқа салып қарайды.
Бактериологиялық шыныға салып, жібітіп, анық көріну үшін 10% күйдіргіш
натрий құйып, 30 минутқа термостатқа салады. Өңделген материалды зерттеуге
арналған инемен заттық әйнектегі 50% глицерин ерітіндісіне салып, жабын
әйнекпен жауып, х10 және х20-40 есе үлкейтіп микроскоппен қарайды.
Патологиялық материалды зерттеудің басқа да жолдары бар. Ол үшін заттық
әйнекке 10% күйдіргіш натрды тамызып, қылды салып, жалынмен ақшыл жолақ –
пайда болғанша қыздырып,50% глицерин ерітіндісін қосып, жабын әйнекпен
жабады да, микроскоппен тексереді.
Қылды микроскоппен тексерген кезде саңырауқұлақтардың жіпшелерін, шаштың
айналасына жиналған спораларды табады. Споралардың өлшемі 1,5-4 мкм.
Қабыршақтарда бұтақталған мицелилер кездеседі.
Микозға күдіктенген кезде барлық материалдарды тексеріп, ауру қоздырушы
саңырауқұлақтарды анықтап, жаңа культура сеуіп, микроскопиялық талдау
жасауға тиіс.
1.6.4 Культура егу арқылы зерттеу
Паразитарлық саңырауқұлақтарды анықтау үшін ең қолайлы қоректік орта
Сабур глюкозы, сусло - агар, ЕПГА (ет пептонды глицеринді агар) 2%
глюкозасы, көміртегі бар қоректік орта. Алғашқы культураны дайындау үшін
қосымша; пенициллин, стрептомицин 50-100 бірлік мл және актидион
(циклогексимид) 0,1-0,5 мгмл қолданған жөн.
Бөгде микрофлораның өсуін азайту үшін, 70% этил спиртімен патматериалды
өңдейді. Іріктелген патматериалдың бөліктерін стерильденген Петри шынысына
салып, 5 минутқа 10-15 мл спиртке салады да, спиртті пипетканың көмегімен
сорғызып алады да, патматериалды екі мәрте сумен таза шаяды. Өңделген
патматериалды +37°С термостатқа құрғатып, қоректік ортада егеді. Өсіп-өнген
M.canis шоғырын 3-10 күндері көруге болады. Сонымен қатар, патматериалдың
бетін ақ жіп тәріздес саңырауқұлақтар қаптап жатады.
1.6.5 Қоздырушы түрін анықтау
Қоздырушының түрін анықтау үшін, культуралардың белгілерін қарастырады:
шоғырлардың көлемін, құрылымын, түсін және өскен аймақтың шетін,
микроскоппен саңырауқұлақтардың құрылымын, қалыңдығын, микроконидің пішіні
мен көлемін, микроконидилерді, хламидоспораларды және артроспораларды
анықтайды. M.canisшоғырлары қоректік ортаның 14-ші күнінде ақ, сұрғылт
немесе боз, үлпілдеген, бархаттанған, жайылған, шеттері шілтерленген болып
келеді.
Макрокультураларды зерттеп білген соң, өңделмеген препараттарды
дайындайды, микроскоппен тексереді. Ол үшін культураны саңырауқұлақтарға
арналған инемен бөліп алып, 50%глицериннің судағы ерітіндісіне немесе суға
салады, жабын әйнекпен жауып, жалынға ұстай тұрады. Микроскоппен 100-140
есе ұлғайту арқылы қарайды. M.canis саңырауқұлағы тегіс,
бұтақталған,жалпақтығы 0,7-4 мкм, ракета тәріздес жасушалардан гифтер
кездеседі. Микроконидилер көп емес, сопақ, алмұрт тәріздес, өлшемі 1-3х1,5-
5 мкм. Көптеп кездесетіні макроконидилер,ұршық пішіндес созыңқы,қалың
қабатты тегіс немесе тікенді қабығы бар, 5-11 дейінгі бөліктерге
бөлінген,өлшемі 11-16х53-85 мкм. Артроспоралары болмайды, бірең-сараң
хламидоспоралар кездесуі мүмкін.
1.7 Микроспорияларды дифференциалды балау
Микроспория диагнозын қою үшін ең алдымен оны басқа аурулардан ажырата
білу қажет. Соның ішінде трихофития, қотыр, гиповитаминоз, инфекциялық емес
дерматит. Ауруды ажырату үшін клинико-эпизоотологиялық мәліметтерге және
лабораториялық зерттеулерге сүйенеді. Гиподерматоз бен инфекциялық емес
дерматитте жұғындыдан жануарлардың денесін табады. Акароз (қотыр) кезінде,
микроскоппен қарағанда қышыма кенелерін көреді. Микроспория қоздырғышына
трихофитияға қарағанда ұсақ споралар (3-5 мкм)тән. Trichophyton туысының
споралары шаш бойымен немесе ішімен шынжыр тәрізді спорадан қап түзеді.
Шоғырлар теріленген, төмпектенген, бөлшектенген кей кездерде перифериялық
ұнтақталған болып келеді. Саңырауқұлақтар терең,әрі мықты деңгейге енеді.
Патологиялық материалды люминесцентті балау кезінде, Trichophyton туысына
жататын саңырауқұлақтар жасыл түсті рең бермейді. Иттердің трихофитиямен
ауырғаны микроспорияға қарағанда клиникалық белгілері өзгеше. Трихофития
қабыну реакциясының аса қктты экссудативті белгісімен және қатты қабық
түзілген ерекшеленеді. Бұл аурумен көбінесн қысқа қылшықты иттердің тұқымы
аурады. Алғашында түктер байланып, артынан дөңгеленген немесе сопақша
қабықтанған теңбілдер пайда болады. Жануар сауыққан соң, зақымдалған
аймақтардың қылшықты фолликулалары бұзылып, бұл аймақ түксіз қалады.
1.8 Иммунитет
Теңіз шошқалары мен қояндарға жасалған тәжірибелерде жануарлардың
T.gypseum және M.canis дерматофиттеріне қайталап жұқтырғанда өэіңе тән
қабылдамаушылық туады. Иттердің микроспориясының иммунитеттерін оқыған
кезде,ауырып жазылған иттер келесі залалдануға қарсы тұра алатындығы
дәлелденді. Осыған байланысты жануарларда постинфекциялық иммунитет
түзіледі. Иммунитеттің жалпыға мәлім тікелей зақымдау әдісін
оқығанда,ағзаның иммунологиялық реактивтілігін дерматомикоз кезінде
аллергиялық, серологиялық және жасушалық реакциямен анықтайды.Бұл жануар
ағзасының иммунологиялық жағдайынының инфекциялық процестің әр түрлі
жағдайын және иммундық жауаптың біріншілік және екіншілік реакциясын
ажыратуға мүмкіндік береді. Микроспориямен ауырған жануарларда
антиденелердің болуын агглфтинация реакциясымен (РА) және комплимент
байланыстырушы реакциямен (КБР)анықтайды.Осы мәселені зерттеу барысында
лаборатория жануарларын дерматомикоздармен зақымданған кезде,олардың
қанынан комплемент байланыстырушы антиденелер,агглютининдер және
гемагглютининдер табылғаны анықталады. Сау жануарлардың Т және В
лимфоциттерін зерттеу үшін, эксперименттік ауру иттер мен қайтадан
инфекцияланған иттерді ағзасы M.canis саңырауқұлақтарымен
иммуностимулденіп,жалпы популяцияның ұлғаюмен сипатталады. Кейбір
әдебиеттерде берілген мәліметтерде,микроспориямен қайта залалданған
жануарлардың ағзасында өздеріне тән иммунобиологиялық қайта өңдеулер
процестер жүріп,нәтижесінде көптеген ауырып жазылған жануарлар қайтадан
инфекцияланбайтыны белгілі болды. Поствакциналы иммунитет вакцина
енгізгеннен кейін түзіледі. Бірақ,бұл вакцинадан кейінгі иммунитет, ауырып
жазылғаннан кейінгі иммунитетке қарағанда әлсіздеу және бұл вакцина
штамының иммуногендігіне, вакцина белсенділігіне, оптимальды
мөлшеріне,иммунизациялау әдісіне байланысты. Вакцина дайындау үшін
қолданылған саңырауқұлақтар элементтеріне қарай,биологиялық препараттың
белсенділігі әр түрлі және поствакциналық иммунитет өзінің қасиетіне қарай
күреседі. Поствакциналық иммунитеттің қалыптасуына макроағзаларда маңызды
рөл атқарады. Егер ауру жануарларды вакциналау көп жағдайда оң нәтиже
бермейді.
1.9 Микроспорияның алдын-алу және емдеу шаралары
Микроспориялар мен басқа да дерматомикоздарды емдеу үшін әртүрлі
медикаментозды препараттарды қолданады. Олар отандық және шетелдік
өндірушілердікі. Дәрмектердің көбінесе локальды терапия үшін көзгн
көрінетін аймақтарға ұсынады. Ертеден қолданылып келе жатырғандары
құрамында салицил, ундецин әлсіз қышқылдары бар препараттар. Сонымен
қатар,5-10% салицил мазь,10%салицил спирті Ям майы, ундецин
майы,Вилькинсон майы қолданады. Ең жоғарғы нәтиже беретіндері микосептин,
микозолон, клотримозол және т.б дәрмектер. Ал аэрозоль түріндегі
зоомиколь,зоомизол,кубатол қолданады. Індет ошағын шектеу үшін арасына 3-5
күн сала отырып,қайтапай жағып отыру керек.Осылай 2-4 аптаға созылады. Ең
тиімдісі жалпылай әсер беретіні-антибиотиктер.Алпысыншы жылдардан бастап,
гризеофульвин алда келеді.Ол фунгистатикалық әсер береді.Грезеофульвинді
алдын-алу және емдік шара мақсатында иттерге,түлкілерге және песецтердің
оншақтысынан бастап,мыңдаған жануарларға азыққа қосып береді.Соңғы кездерде
ламизия антибиотигінің тиімділігі жөніндегі ақпараттар бар,бірақ ол қымбат
болғандықтан қаржылай тиімділікті туғызбайды. Дерматомикоздармен куресу
үшін совет ғалымы,академик А.Х. Саркисов тірі микроконидилерді ағзаға
енгізгенде жануарларда иммунитет туатынын дәлелдеді. Тірі вакциналар: ТФ-
130,ЛТФ-130,Ментавак, С-П-1 және т.б бұл вакциналарды барлық шет
мемлекеттер де ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz