ЕРТЕ КЕЗЕҢДЕ ОҚУҒА ҮЙРЕТУ

Тип работы: Дипломная работа
Бесплатно: Антиплагиат
Объем: 67 страниц
В избранное:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Ө. Сұлтанғазин атындағы Қостанай мемлекеттік педагогикалық университеті

Филология бөлімі

Дипломдық жұмыс

ЕРТЕ КЕЗЕҢДЕ ОҚУҒА ҮЙРЕТУ

6В01705 - " Шетел тілі: екі шетел тілі»

Орындаушы:

Салықова Әсел Дарияновна

Ғылыми жетекшісі:

Гүлнану Шабазқызы Унгутбаева

аға оқытушысы

Қостанай қ-сы, 2020 ж

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1-ТАРАУ. ОҚУ АРҚЫЛЫ ШЕТЕЛ ТІЛІН ҮЙРЕНУ

1. 1. Оқу процесінің жалпы сипаттамасы.

1. 2. Оқу сөйлеу әрекетінің бір түрі ретінде.

1. 3. Бастауыш сынып оқушыларының оқылым дағдыларын қалыптастырудағы психологиялық ерекшеліктері.

2-ТАРАУ. БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕ БАСТАПҚЫ КЕЗЕҢДЕ ОҚЫТУДА ОҚЫЛЫМ ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ ӘДІСТЕМЕСІ.

2. 1. Бастауыш сынып оқушыларын оқуға оқыту әдістемесі.

2. 2. Оқыту дағдыларына оқыту кезеңдері.

2. 3. Ағылшын тілін оқытуда оқушылардың оқылым дағдыларын қалыптастыру тәжірибесі.

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.

ҚОСЫМША

КІРІСПЕ

Қай елде болсын, балаға білім беру ісі елеулі орын алып, ұрпағының білімділігі мен біліктілігін шыңдауға бет бұрады. Шынында да оқушылардың жалпы білімін көтеру үлкен мәселе екені сөзсіз. Себебі, еліміздің мәртебесінің биік болуы қоғам мүшелерінің келешек ел қожасы - жас ұрпақтың белсенділігі мен іскерлігіне тікелей байланысты болмақ. Қазіргі таңда еліміздің келешегін өз елін сүйетін, әдет-ғұрпын, салт-санасын қастерлейтін ұрпақты оқып тәрбиелеу-біздің басты борышымыз.

Қазіргі таңда халықаралық қатынастардың күшеюі мен шет тілін меңгерген білікті мамандардың қажеттілігіне байланысты тек әдіскер, педагогтар мен психологтардың тарапынан ғана емес, сонымен қатар қоғамның тарапынан шет тілін ерте жастан оқытуға деген қызығушылық арта түсті.

Шет тілін ерте жастан оқыту - баланың дүниега келген кезден бастап мектепке барғанға дейінгі интуитивті-тәжірибелік негізде жүретін оқыту. Шет тілін оқыту әдістеменің бір тармағы ретінде ХІХ ғасырда дами бастады. Бұл кезде балаларды ерте жастан шет тіліне оқыту Ресейде кеңінен таралды. Кейбір ақпараттарға қарайтын болсақ, Ресейде ХІХ ғасырда бір емес үш шет тілінде: ағылшын, француз, неміс тілдерінде сөйлей алатын балаларды кездестіруге болатын. Шет тілін ерте жастан оқыту мәселесі педагогикалық баспа басты назарында болды және орыс журналдарының, сонымен қатар К. Д. Ушинский, Е. Водовозова, Е. И. Тихеева сияқты әдіскерлердің педагогикалық, психологиялық, әдістемелік әдебиеттерінде талқыланды. Бұл - балаларды ерте жастан оқыту әдістемесінің қалыптасу кезеңі болып есептелді.

Зерттеу жұмысының өзектілігі : оқушы бойында оқылым дағдысын дамыту арқылы тілдік дағдыларын дамыту, ағылшын тілінде қарым қатынасқа түсу барысында қолдануға үйрету . Бастауыш сыныптан бастап ағылшын тілін оқыту өте қолайлы кезең, себебі бұл жастағы балалар тілдік құбылысты қабылдау қабілеттілігімен ерекшеленеді: оларда өзінің сөйлеу тәжірибесін, тіл «құпияларын» байқау қызығушылығы пайда болады. Олар лезде берілген шағын материалды меңгеріп алып, оны өте жақсы кері айтып бере алады. Балалардың жасы қосылған сайын мұндай факторлар өзінің күшін жоғалта бастайды.

Зерттеу жұмысының пәні - жалпы білім беретін мектептердегі бастауыш сыныптардағы оқушылардың ағылшын тілін оқытуда ерте кезеңде оқуға үйретуге қалыптастыру әдістері.

Зерттеу жұмысының мақсаты -балаларды ерте жастан шет тілін оқытуға деген тұрақты қызығушылықты қалыптастыру, осының негізінде баланың интеллектуалдық дамуына жағдай жасау.

Зерттеу жұмысының мақсатына сай мынадай міндеттер алға қойылды:

ағылшын тілін оқытуда ынта деңгейін көтеру;
бастауыш сынып оқушыларының білімін тереңдету;
бастауыш сынып оқушыларының оқу қабілетін дамыту;
сөздік қорды кеңейту;
ағылшын тілінде сөйлейтін елдер туралы қосымша ақпарат беру.

Қойылған міндеттерді шешу үшін мынандай зерттеу әдістері қолданылды:

теориялық әдістер (талдау, қорыту, салыстыру, түсіндіру, жіктеу) ;
эмпирикалық әдістер (бақылау, әңгімелесу)

Зерттеу жұмысының объектісі - жалпы білім беретін мектептердегі бастауыш сыныптардағы оқушылардың ағылшын тілін оқытуда ерте кезеңде оқуға үйрету әдісі.

Зерттеу жұмысының теориялық негізін Асеев В. Г., Бим И. Л., Вайсбурд М. Л., Толстиков С. Н., Витлин Ж. Л., Даниленкова Г. Г., Зимняя И. А., Сахарова Т. Е. сияқты әдіскер ғалымдардың жұмыстары мен мақалалары құрайды.

Дипломдық жұмыс 2 бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бірінші тарау ағылшын тілінде оқуды оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін, сонымен қатар ағылшын тілі сабақтарында сөйлеу қызметінің түрі ретінде оқудың ерекшеліктерін ашады.

Екінші тарауда ағылшын тіліндегі сабақтарда оқу ерекшеліктері көрсетілген, сонымен қатар ағылшын тілін оқытуда оқушылардың оқылым дағдыларын қалыптастыру тәжірибесі туралы айтылады.

Қосымшада ағылшын тілінде оқылым дағдыларын игеруге арналған практикалық жаттығулар, сонымен қатар ағылшын тіліндегі мәтіндерді оқу кезіндегі қиындықтарды жою әдістері бар.

1-ТАРАУ. ОҚУ АРҚЫЛЫ ШЕТЕЛ ТІЛІН ҮЙРЕНУ.

Оқу процесінің жалпы сипаттамасы

Тілдік қатынас - ойлау мен сөйлеудің қатысы арқылы тілдік тұлғалардың таңбалық жүйесі мен дыбысталу қасиеті нәтижесінде жүзеге асатын, қатысымдық тұлғалардың семантикалық бірлігі мен байланысу заңдылықтары арқылы берілетін, адамдардың өзара түсінісуін қамтамасыз ететін, тек адамзатқа ғана тән күрделі тілдік қоғамдық-әлеуметтік процесс.

«Коммуникация» термині бірнеше мағынаны білдіреді.

Адамдар арасындағы тілдік қарым-қатынас деген ұғымды білдіру арқылы бұл сөздің мағынасы әлдеқайда кеңейеді. Сонымен қатар «коммуникация», «коммуникативтік» термині соңғы жылдары лингвистикада ғана емес, одан басқа ғылым салаларында кеңінен қолданылып келеді.

Коммуникабелді - тез тіл табысатын, түсінісуге, сөйлесуге, бейім деген мағынаны беретін ұғым.

Коммуникабелдік - түсінушішілік деген ұғым.

Сөйлеу тілі - ауыз екі сөйлеу деген мағынаны емес, жалпы адамзаттың сөйлесу құралы, сөйлеу құралдарының қызметі, адамның тілі, адамның тілдік қатынас құралы деген қоғамдық-әлеуметтік мәні бар ұғым.

Хабардың сыртқа шығуы - санада тұжырымдалған пайымдаудың, ойдың, яғни ұғымның, хабардың тіл арқылы, тілдік тұлғалар арқылы айтылуы, яғни сыртқа шығу.

Хабардың жеткізілуі - айтылуға тиісті хабардың (сөйлем, диалог, монолог) дыбысталуымен шектеліп қана қоймай, келесі адамға, субъектіге жеткізілуі.

Хабардың қабылдануы - жеткізілген хабардың қабылдануы. Ауызша және жазбаша тілдік қатынас - тілдік қатынастың дыбыс арқылу айтылуы және әріп арқылы таңбалануы.

Ауызша қатынас - ойдың тіл арқылы сыртқа шығу, ол тілдік тұлғалардың сөзге, сөйлемге айналып, дыбысталуы арқасында жүзеге асатын ұғым.

Жазбаша қатынас - тілдік тұлғалардың таңбалық қасиетімен байланысты бола келіп, адамдардың бір-бірімен тікелей қатынаста болуын аса қажет етпейтін қатынас.

Тілдік тұлғалар - адамзат тілінің жасалуы мен өмір сүруіне қызмет ететін, сөйлеу мүшелеріне /дыбыстау мүшелеріне/ тікелей тәуелді, фонетикалық, лексикалық және грамматикалық қасиеттерге ие болатын, таңбалық сипаты бар тілдің құрылымдық бірліктері.

Қатысымдық тұлғалар - тіл арқылы қарым-қатынасты қамтамасыз ететін, белгілі бір орта мен араласу жағдайында жүзеге асатын, тиянақты ойды хабарлау және қабылдау қасиеті бар, ерекше деңгейге көтерілген тілдік тұлғалардың қатысынан тұратын, қарым-қатынастық мәні бар бірліктер.

Мәтін - қатысымдық тұлғалардың ішіндегі мазмұндық тұтастығымен ерекшеленетін бүтін жүйе. Іштей сөйлеу - автордың айтуынша, адамның басқа, бөтен тілде сөйлер алдындағы миындағы айтар ойын құрастыру.

Сөйлеу - адамның тіл амалдарын пайдалану арқылы пікір, ой білдіру әрекеті.

Сөйлесім - тіл арқылы дыбысталып айтылатын; ойды жарыққа шығаратын; қатысымдық мәні бар; әрі әлеуметтік; әрі даратүрлік құбылыс.

Тілдің таңбалық сипаты - сөйлесімді құрайтын элементтердің жиынтығын (морфема, сөз, сөз тіркесі, сөйлем т. б. ) және тілдік тұлғалардың құрылысын айтамыз.

Оқылым - графикалық таңбалар арқылы қағаз бетіне түскен сөздер мен

тіркестердіңмағынасы мен мазмұнын ой мен сананың нәтижесінде қабылдай отырып, одан қажетті деректі түсініп, сұрыптап алу.

Жазылым - тілдік тұлғалардың графикалық, фонемалық жүйесіне негізделген; лингвистикалық, психологиялық, физиологиялық, әдістемелік ерекшеліктерге қатысты тілдік материалдың мазмұны мен формасын бірдей қамтитын, адамдардың ұзақ мерзімдегі қарым-қатынасына мүмкіндік жасайтын күрделі тарихи әрекет.

Тыңдалым - «аудирование» деген терминнің білдіретін мағынасы «есту арқылы түсіну». Бұл термин айтылған не техникалық аппараттарға жазылған, аудиомәтіндегі сөздерді, сөйлемдерді тыңдай білудің нәтижесінде қабылдау және түсіну деген ұғым.

Айтылым - адамдар арасындағы тілмен түсінісуді жүзеге асыратын сөйлем әрекетінің бір түрі. Ол - тілдік қарым-қатынас барысында адамның өз ойын жарыққа шығару процесі.

Оқу адамдардың коммуникативтік-қоғамдық қызметі саласына кіреді және онда ауызша қарым-қатынастың жазбаша түрін қамтамасыз етеді [1] .

Оқуға ынталанды оқу іс-әрекетіне, оқудағы іс-әрекетке енетін ынталандырудың жеке түрі ретінде анықталады. Кез-келген басқа түр сияқты оқуға ынталандыру да осы іс-әрекетке тән өзгеше факторлар қатарымен анықталады. Біріншіден, ол білім беру жүйесімен, оқу іс-әрекеті жүзеге асатын білім беру мекемесімен анықталады; екіншіден, - білім беру процесін ұйымдастырумен; үшіншіден, - оқушының субъектілік ерекшеліктерімен (жасы, жынысы, интеллектуалдық дамуы, қабілеттері, жеке адам талабының дәрежесі, өзін-өзі бағалауы, басқа оқушылармен өзара әрекеттесуі) ; төртіншіден, - педагогтың субъектілік ерекшелгімен, ең алдымен, оның оқушыға, ісіне деген қатынастар жүйесімен; бесіншіден, - оқу пәнінің өзгешелігімен.

Оқуға ынталандыру, оның басқа түрлері сияқты жүйелі болып табылады. Ол бағыттылығымен, тұрақтылығымен және өзгермелігімен сипатталады. Мысалы Л. И. Божович және оның әріптестерінің жұмыстарында мектеп оқушыларының оқу іс-әрекетін зерттеу материалдары негізінде келесі жайт атап көрсетілген: оқуға ынталандырудың түрткілер бағыныстылығымен анықталынады және де олардың ішінде осы іс-әрекет мазмұнымен және оның орындалуымен байланысты ішкі түрткілер немесе баланың қоғамдық қатынастар жүйесінде белгілі бір орынға ие болуға ұмтылуымен байланысты кең әлеуметтік түрткілер үстем болуы мүмкін. Бұл жерде жас ұлғаюымен бірге өзара әрекеттесуші қажеттіліктер мен түрткілердің дамуы, жетекші үстем қажеттіліктер мен олардың иерархиялануының өзгеруі жүреді.

« . . . Оқу мотивациясы үнемі өзгеріп отыратын және бір-бірімен жаңа қатынастарға түсуші түрткілер қатарынан қалыптасады (мектеп оқушысы үшін оқу қажеттілігі мен маңызы, оның түрткілері, мақсаттары, эмоциялары, қызығулары) . Сондықтан мотивацияның жетілуі бұл жай ғана оқуға деген жағымды қатынастың өсуі немесе теріс қатынастың тереңдеуі емес, ал оның артында тұрған мотивациялық аясы құрылымының, оған енетін түрткілердің күрделенуі, олардың арасында жаңа, неғұрлым кемелденген, кейде қарама-қайшы қатынастардың пайда болуы». Осыған сәйкес оқу іс-әрекетінің ынталандыру әрекетін талдауда тек үстем түрткіні анықтап қана қоймай, сонымен қатар адамның ынталандыру аясының бүкіл құрылымын есепке алу да қажетті. Осы оқуға қатысты аясын қарастыра отырып, А. К. Маркова оның құрылысының бағыныстылығын атап өтеді. Сонымен, оған: оқуға деген қажеттілік, оқу маңызы, оқу түрткісі, мақсат, эмоциялар, қатынас пен қызығу енеді.

Оқудың түрлері екі бөлінеді: дауыстап оқу, іштен оқу.

Дауыстап оқу көбінесе І-ІІ класс оқушыларына тән болады. Іштен оқу 3 класстан-ақ басталады. Содан былай қарай, оқудың бұл көрсетілген екі түрінің екеуі де бір-бірімен ұштастырыла жүргізіледі. Балалардың дауыстап оқуы арқылы алған дағдылары іштен оқуға тасымалдана береді (ІІ-ІІ класстан бастап дауыстап оқылған материалдар іштен оқуға беріледі), ІІІ класста жаңа материалдар алдын ала дайындық жұмыстарынан кейін іштен оқуға тапсырылады. Мұнда мәтіннің мазмұнын оқушылардың түсінуін қамтамасыз ететін түрлі тапсырмалар беріледі: мәтінге сурет ойластыру, тақырып табу, бөлімдерге бөлу т. б. ІІІ-IV класстарда іштен оқылған текстерге балалардың түсінбегендері түрлі сұраулар қойып, жауап алу арқылы немесе мәтіннің мазмұнын айтқызу арқылы, мәтіннен кейбір сөздерді тапқызу арқылы т. б. с. с. тексеріледі . Оқудың бұл түрлерінің екеуінде де дұрыс оқу, шапшаң оқу және түсініп оқу талаптары орындалуға тиіс. Дауыстап оқуға бұларға қосымша мәнерлеп оқу талабы қойылады. Бұл талаптар бір-бірімен тығыз байланыста іске асады. Өйткені түсінбей, мәнерліп оқи алмайды, ал дұрыс оқымаса, түсінбейді.

Дұрыс оқудың негіздері алғашқы оқу-жазуға үйрету кезінде-ақ қалана бастайды. Осы кезде мұғалім әрбір жеке сөзді балаларға жеке әріптен оқытпай, буындап оқуға жаттықтырғаны жөн, бірақ мұнда балаларды сөздің сыртқы түрін ғана меңгеріп, мағынасын жаңылыс ұғынудан немесе тіпті түсінбей оқудан сақтандыру керек. Егер бала буындап қателессе, дереу түзетіп, оған қиын тиген сөздерге талдау жасап отырудың дұрыс оқуға дағдылану үшін пайдасы зор.

Бастауыш класс оқушыларының оқу сабақтарында жіберетін қателерін топтап көрсетсек, төмендегідей:

1. Әріп, буын немесе сөз қалдырып кетіп оқу;

2. Кейбір буындарды, сөздерді екі рет қайталап, ежелеп оқитындар;

3. Тілі келмегендіктен немесе әдеттеніп кеткендіктен бір әріпті екінші әріппен алмастырып оқиды.

Мұндай кемшіліктерді мұғалім алдын ала есепке алып, түзету жолдарын ойластырады. Тәжірибелі мұғалімдер оқушыларды дұрыс оқуға үйрету үшін мынадай жұмыстар үйымдастырады:

1. Оқушыны кітап оқуға жаттықтырып, дағдыландырады. Мұндай жаттықтыру жұмысының түрлері әр қилы. Бірде оқулықтың өзінен әр оқушыға арнаулы тапсырмалар береді; екінші бір жағдайда карточкалар жасап, соларды әрқайсысына оқытып дағдыландырады; енді бірде дидактикалық материалдар пайдаланады т. б.

2. Осындай жұмыстарды орындау үйге де тапсырылады.

3. Қате оқыған сөздерді буынға оқытады немесе тақтаға буындап жазып көрсетіп, дұрыс оқуды талап етеді, ол сөзге таодау жасайды, кеспе әліппеден құрастырады т. б.

4. Қате оқыған сөздерді қайта оқыттырады.

5. Қате оқыған жерін класста тыңдап отырғаноқушыларға түзеттіреді.

6. Жаңылтпаштар айтқызып жаттықтырады.

7. Қаламсап қолданады. Бұл зейіндері тұрақсыз немесе көздері нашар көретін оқушылар үшін пайдалы және оқып отырған сөздерінің кітап бетінің қай жерінде екеніне бағыт береді, сөзді дұрыс оқуға көмектеседі.

Басқа тілдердегі сияқты, ағылшын тілінде де орфографиялық және орфоэпиялық заңдар бар. Ол заңдар оқушыларды дұрыс сөйлету мен дұрыс оқытуда басшылыққа алынады. Ал оқущыларға жаңа сөздердің мағынасын түсіндіру үшін, сөздерді тақтаға жазып көрсету қажет болғанда, олар тек оқылу ережесіне сай жазылады. Мысалы, cake, bag, cup . . . Мұндай сөздерді оқығанда оқылу ережесін айту керек екенін ескертіп, мұғалім балаларды дұрыс оқуға үйретеді.

Түсініп оқу дегеніміз оқушының оқыған текстің мазмұнын анық, терең ұғынуы болып табылады. Бұл әр сөздің, сөйлемнің мағынасына түсінуден, әр бөлімді логикалық, психологиялық байланыстырудан келіп шығады. Оқығанын толық түсіну балалрдың текстегі басты ойды айыра алуларынан, оның мазмұнына өзінің көз-қарасын білдіруінен көрінеді. Түсініп оқуда балалардың назары шығарманың идеялық мазмұнына аударылады. Түсініп оқу барысында оқушыларда елес, ұғым, бейне, жоғары сезімдер пайда болады. Түсініп оқуды жүзеге асыруда алғашқы кезде балаларға жеңіл, өздері түсіне алатын, сюжетті текстер оқытылады. Оқушыларды түсініп оқуға дағдыландырудың бірінші әдісі алдын ала дайындық әңгіме өткізу. Екінші әдіс текст оқылмас бұрын бақылау, экскурсия, тәжірибе жасау жұмыстары. Үшінші әдіс түсініп оқуда қорытынды әңгіменің де тигізетін пайдасы мол. Шығарманың идеялық мәні мен мазмұнын оқушыларға ұғындыру үшін сөздік жұмысынжүргізудің көп көмегі бар.

Сөйтіп, оқушыларға оқу техникасын игерумен бірге білім, тәрбие беру, олардың жеке басын қалыптастыру, дағдылары мен шеберліктерін жетілдіру мақсаты оқығанды саналы түсінгенде ғана нәтиже бермек.

Шапшаң оқу дегеніміз - текстегі сөздерді қалай болса солай бастырмалып немесе сөздердің ара жігін айырмай оқу емес. Бұл - оқығанды түсінетіндей қалыптағы шапшаңдықпен оқу. Шапшаң оқу, дұрыс оқу, түсініп оқу бір-бірімен тығыз байланысты. Сөзді дұрыс, түсініп, белгілібір қарқынмен оқығанда ғана шапшаң оқу талабы орындалды деуге болады. Шапшаң оқуға жаттықтыру жұмысы барлық сабақтарда да іске асырылып отырылады. Дегенмен шапшаң оқу дағдыларын бекіту үшін арнаулы уақыт бөлу қажет.

Мұндай арнаулы жұмыстың түрлерінен мыналарды атауға болады:

1. Көз бен кітаптың арасындағы қашықтықты дұрыс сақтау;

2. Сыныпта дауыстап оқыту. Мұндай жұмысты орындатқанда мұғалім оқушыларды тақтаға біртіндеп шығарып, әрқайсысына тапсырма береді де, дауыстап оқытады (кейде әрқайсысына әр түрлі мәтін беруге болады) баланың мүмкіндігіне қарай. Шаршаң оқу оқушылардың сөйлеу мүшелерінің жетілуіне де байланысты.

3. Мәтінді хормен де, жеке-жеке де оқытып көреді. Айтылуы қиын жаңылтпаштарды қайта-қайта айтқызып жаттықтыру әрі дұрыс оқуғв, әрі шапшаң оқуға септігін тигізеді.

4. Мәнерліп оқу дегеніміз - дауыс интонациясы арқылы автордың ойын білдіру, мазмұндық ой екпінін дұрыс қоя білу, ақырында түсініп, кейіпкердің көңіл-күйін сезіне оқи білу.

Оқушылар сөйлемдегі сөздердің мәнін (әсіресе, омоним сөздер), шығарманың көркемдігін және оның әсерлілігін мәнерлеп оқу арқылы байқайды.

Мәнерлеп оқу үшін әр сөздегі ойдың ара жігін ескере отырып, дауысты құбылтып, тиісті жағдайда сөздерге реңк беріп оқиды. Мұғалім көбінесе өзі мәнерлеп оқу арқылы оны оқушыларға үйрете алады. Мәнерлеп оқуды магнитофонды кең пайдалану арқылы да үйретуге болады, және рольдеп оқығанда үйретуге болады. Мәнерлеп оқуда дикцияның мәні зор. Сөйлеушінің ашық, анық, айқын айтуы срның айтқанын ұғуға, оның әсерлі болуына ықпалын тигізеді. Дикциясында ақау болса, оны арнаулы жаттығулар арқылы түзету қажет. Дикциядағы кемшілік - сөйлеу мүшелеріне дұрыс жұмыс істете алмаудың салдары. Сондықтан да сөйлеу мүшелерінің дұрыс қызмет атқыруын қадағалау керек. Мәнерлеп оқу үшін орфоэпия заңдарын сақтап, сөз екпінін дұрыс қойып оқуға тиіс. Мәнерлеп оқуда зор роль атқаратын - интонация. Интонация дегеніміз сөйлеу сазы. Ол сөйлеудің ритмі мен үнін, даустың бірде жоғарылап, бірде төмендеуін білдіреді. Интонация мына элементтерден тұрады: сөз бен ой екпіні, сөйлеудің қарқыны, ритмі (ырғағы), пауза (кідіріс) .

Көркем шығарманы мәнерлеп оқу үшін, онымен алдын ала танысып, сонан соң оқығанда ғана автордың идеясын жеткізе оқып шығуға болады. Көркем шығармада адам психологиясы жан-жақты суреттеледі. Оны өз мәнінде тыңдаушысына жеткізу үшін, мұғалім оқитын текстегі қай сөздің, сөйлемнің қандай мағынаны, қандай көңіл күйді білдіретінімен алдын ала таныс болуға тиіс. Мәтінді саналы қабылдау арнайы берілетін тапсырмалар арқылы да тексерілуі мүмкін. Хабарлама сипатындағы текст үш немесе төртке бөлінеді де, араластырылады. Оқушы оны оқып, әр бөлікті жүйесімен біріктіруі тиіс. Мұны әрі тез, әрі дұрыс орындаған оқушы саналы қабылдауға жақсы дағдыланған болып есептеледі. Екінші бір жағдайда балалар оқыған текстеріне жоспар және сол үзіндегі ат қояды. Үзінді бойынша оның бұрын өздері оқыған қандай шығармадан алынғанын айтып беру ұсынылады. Кейбір оқушылардың оқу кемістіктерін тузету үшін олардың себептерін анықтау қажет. Мұндай кемістіктер әр түрлі болады, мысалы: зейіннің тұрақсыздығынан, зейінін шоғырландыра алмаушылық ( мұндай көріністі «мойны жар бермейді» дейді), буындап оқу дағдысының қалыптаспағандығынан (көбіне әріп тастап кету құбылысы), оқушының тіл кемістігі т. б. с. с. Мұндай кемістіктерді жою барысында істелетін жұмыстар дұрыс оқу дағдысын қалыптастыруға көмектеседі, оның қажетттілерін бекіте түседі.

Мәнерлеп оқи алмау саналы оқуға олақтықтан тауды, яғни демді дұрыс ала алмау немесе дикция кемістігі. Ал тексті шала ұғанудың өзі де түрлі-түрлі жағдайларға байланысты: ақыл-ой дамуының жеткіліксіздігі, сөздік қордың тапшылығы, оқушының ұқыпсыздығы т. б. Оқушының бойында қалыптасуғы тиісті дағды мен шеберлік бағдарлама талабына сәйкес болу үшін мұғалім аталған кемістіктерді жоюға бағытталған жүйелі жұмыс жүргізеді.

... продолжение

Вы можете абсолютно на бесплатной основе полностью просмотреть эту работу через наше приложение.