Қаржы менеджментінің анықтамасы
1.1Қаржы менеджментінің анықтамасы
Қаржы менеджментінің анықтамасы.Қаржы менеджерінің рөлі, мақсаты және міндеттері.
Менджмент деген сөз ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Шағын бизнесте қаржыны басқару үшін бухгартер және экономисттің қызметтері жеткілікті, себебі қаржылық операциялар негізі ақша айналымынан тұратын қолма-қол ақшасыз есеппен щектеледі.
Үлкен бизнестің қаржылық операцияларында мүлде басқа тактика қолданылады. Үлкен капиталдың үокен ағымы және тиісті өнім қажеттілігін талап етеді. Сондықтан, үлкен бизнестің қаржысын басқару үшін қаржы бизнесі саласындағы арнайы дайындалған маман, қаржы теориясын, менеджмент негіздерін жете меңгерген - қаржы менеджлерін, бизнестің басты тұлғалары ретінде өте қажет.
Қаржы менеджментінің қазіргі теориясының даму кезеңдері.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың ұйымдық құрылымындағы қаржы службасы.
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы службасын құрады. Қаржы службасының қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы службасының міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл службасыз мүмкін еместігі.
Қаржы службасы біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да службаларымен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы службасының алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды. Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
"Қарағанды облысының білім басқармасы" мемлекеттік мекемесі (бұдан былай "Басқарма") ұйымдық-құқықтық үлгісінде құрылған, облыс аумағында мектепке дейінгі, жалпы орта, бастауыш, орта кәсіптік және қосымша білім беру жүйесін мемлекеттік басқару және бақылау қызметтерін атқаруға уәкілетті мемлекеттік орган болып табылады. Басқарма өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің заңдары мен актілеріне, облыс әкімі және әкімдік актілерін және басқа да нормативтік-құқықтық актілер, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес іске асырады. Басқарма заңды тұлға мәртебесіне ие, сонымен қатар, жеке балансы, мөрі, мөртаңбасы, мемлекеттік және орыс тілдерінде мекеменің атауы жазылған бланкісі және банкте бюджеттік және есеп айыру шоты бар. Басқарманың құрылтайшысы облыс әкімдігі болып табылады. Басқарманың құрылтай құжаты Қарағанды облысы әкімдігінің 2008 жылғы 09 сәуірдегі №0801 қаулысы және осы Ереже болып табылады. Басқарма жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын облыстық білім беру ұйымдарының құрылтайшысы бола алады. Басқарма азаматтық - құқықтық қатынасқа өз атынан түседі. Басқарма атауы: мемлекеттік тілде: "Қарағанды облысының білім Басқармасы" мемлекеттік мекемесі; орыс тілінде: Государственное учреждение "Управления образования Карагандинской области". Басқарманың заңды мекенжайы: Қарағанды қаласы, Әлиханов көшесі, 19 үй. Басқарманың қызметі, негізгі міндеттері және құқықтары -облыс азаматтарының білім алуға қатысты конституциялық құқықтарын қамтамасыз ету; -мектепке дейінгі, жалпы орта, бастауыш және орта кәсіптік, қосымша білім беру жүйесінде бірыңғай мемлекеттік саясатты жүзеге асыру (мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балалардың есебін жүргізеді және олардын орта білім алғанға дейінгі оқуын ұйымдастыру, білім ұйымының қызметін аттестаттау, бірыңғай ұлттық тестілеуді ұйымдастыру); -облыстағы білім беру жүйесінің қызметін мемлекеттік тұрғыда қамтамасыз ету, қоғамның өзгеріп отыратын қажеттіліктері мен оның дамуының әлеуметтік- экономикалық жағдайларына сәйкес әлеуметтік қорғау (білім жүйесіндегі жаңа енгізілімді кешенді сараптау, эксперименттік жаңа оқу жоспарлары мен білім бағдарламаларын, педагогикалық және басқарушылық жаңартпаларды қабылдау); -Білім беру саласында қаржы, инвестиция, инновация саясатының жүзеге асуын қамтамасыз ету, аймақтық білім жүйесін қаржымен қамтамасыз етуін талдау, білім саласын мақсатты қаржыландыру мәселесі бойынша облыс әкімдігіне ұсыныс жасау, бюджеттік бағдарламаларды (бағдарша) қаржыландыру жоспарының орындалысы туралы есеп құрастыру, орташа мерзімді мемлекеттік салалық және аймақтық бағдарламаларды әзірлеу кезінде инвестициялық ұсыныстар енгізу; -ұлтаралық келісімді нығайтуға, мемлекеттік тілдін қолдану аясын кеңейтуге, мемлекеттік, ана тілі және шетел тілдерін енгізу мен оқытуды ұйымдастыру және бақылау арқылы Қазақстан халықтарының тілдерін дамытуға ықпал ету, іс қағаздарың қазақ және орыс тілдерінде жүргізілуін бақылауға ықпал ету. Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта білім беру ұйымдарында жұмысшылар мен мамандар даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырмасы бойынша ұсыныстар әзірлейді Қолданыстағы заңға сәйкес орта кәсіптік, техникалық және кәсіптік білім бағдарламаларын, сондай-ақ мамандандырылған және арнайы жалпы орта білім бағдарламалары мен балалар мен жеткіншектерге арналған спорт бойынша қосымша білім беру бағдарламаларын жүзеге асыртын білім ұйымдарына лицензиялау мен аттестаттау жүргізеді. Аудандық және қалалық білім беру бөлімдерімен бірлесіп, білім беру саласына қатысты Қазақстан Республикасының Заңдарының орындалысына, мемлекеттік білім беру стандартының сақталуына, барлық түрдегі білім беру ұйымдары оқушыларын аттестациялау тәртібіне бақылау жасайды. Облыстағы үздіксіз білім берудің біртұтас жүйесін жасайды және дамытады, барлық түрдегі білім беру мекемелерінің (мемлекеттік емес, ғылыми және өндірістік ұжымдарды қоса алғанда) өзара тығыз іс-әрекетін, бірігуін қамтамасыз етеді (аудан, қала білім бөлімдерінің бірынғай үзіліссіз жүесін қамтамасыз ету қызметін талдау); Облыстағы білім беру жүйесінің жай-күйіне талдау жасайды, оның даму тенденциялары мен келешегіне болжау жасайды; Бөлімдер мен білім беретін мекемелерінің қызметінің мемлекеттік стандартқа сәйкестігіне тұрақты бақылау ұйымдастыру арқылы аудандық, қалалық білім бөлімдері мен білім беру мекемелерінің қызметіне талдау жасайды; Оқушыларды, тәрбиеленушілер мен педагогикалық қызметкерлерді әлеуметтік қорғау жөніндегі ұсыныстарды әзірлейді және оны облыс әкімі мен маслихаттың қарауына ұсынады. Облыстағы білім беру мекемелерінің педагогикалық және басшы кадрлармен қамтамасыз етілуін зерделейді және олардың мамандарға қажеттіліктеріне болжам жасайды. Белгіленген тәртіпте педагогикалық қызметкерлерді аттестациядан өткізеді және аттестациялау ережелерінің сақталуына, аудан, қала, облыста білім беру қызметкерлеріне біліктілік санаттарының берілуіне бақылау жасайды. Облыстағы білім беру мекемелерінің оқулықтармен және оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуіне талдау жасайды, оларды басып шығару үшін Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігіне жоспар - тапсырыс даярлайды. Облыс әкімдігіне мемлекеттік білім беру мекемелерін ашу, қайта ұйымдастыру, тарату туралы ұсыныстар жасайды. Өз уәкілеттілігі шегінде мемлекеттік тауар, жұмыс, қызмет сатып алу конкурстарын ұйымдастырады және өткізеді. Кәсіптік мектептер мен лицейлерде, колледждерде бастауыш және орта кәсіби білімді мамандарды даярлауға мемлекеттік білім тапсырысын конкурстық негізде орналастырады; Халықты еңбекпен қамту органдарымен және барлық мүдделі кәсіпорындар, ұйымдармен бірлесе отырып, жастарға кәсіптік білім берудің аймақтық бағдарламасын әзірлейді және жүзеге асырады. Облыстық мемлекеттік білім беру ұйымдарына оқулықтарды сатып алу мен жеткізуге қатысады. Басқарма қамтамасыз етеді: арнайы білім бағдарламалар арқылы жалпы білім беруді, дарынды балаларға мамандандырылған білім ұйымдарында жалпы білім беруді, облыс көлемінде мектеп олимпиадаларын өткізуді. Жергілікті деңгейде кадрладың біліктілігін арттыру мен қайта даярлауды. Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын анықтап, психологиялық-медициналық-педагогик алық консультациялар арқылы халыққа көмек көрсетуді. Заңда белгіленген тәртіппен кейбір санаттағы оқушыларды ақысыз және жеңілдікпен тамақтануын ұйымдастырады. Білім басқармасы мемлекеттік емес ұйымдарымен бірігіп жұмыс атқарады және жұмыс мазмұнына бақылау жүргізеді. Басқарманы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің келісімен облыс әкімі заңнамаға сәйкес тағайындап, қызметінен босататын бастық Е.Н.Иманғалиев басқарады. Басқарма бастығы өзіне жүктелген міндеттерді, облыс әкімі мен облыс әкімінің жетекшілік ететін орынбасары берген тапсырманы орындауға жауапты болып табылады. Басқарма бастығының жетекшілік ететін облыс әкімінің орынбасары келісімен заңда белгіленген тәртіппен тағайындалатын және қызметінен босатылатын орынбасарлары Д.Жекебаев,Б.Қ.Молдабаева және М.Т.Қаракекілов болады. Басқарма бастығы Басқарма қызметкерлерін заңда белгіленген тәртіппен тағайындайды және қызметінен босатады. Басқарма бастығы өз қызметінде басқармаға, оның құрылымдық бөлімшелеріне және оған бағынышты ұйымдар мен мекемелерге басшылық жасайды, орынбасарлары арасында міндеттерін бөліп береді. Бұйрықтар шығарады, нұсқаулар береді, ұйымдардың құрылымдық бөлімшелерінің, сонымен қатар, жаңа типтегі аудандық, қалалық, ведомстволық бағыныстағы оқу орындарының ережелерін, жарғыларын бекітеді. Аппарат қызметкерлері мен облыстық ұйымдары басшыларының еңбек ақысына қосымша және үстеме ақыларды тағайындайды. Әкімшілік мемлекеттік қызметке тұру үшін заңдарда қарастырылған талаптарға сәйкес, аудандық, қалалық білім бөлімдері меңгерушілерін қызметке тағайындауға және босатуға келісім береді. Ұйымдастыру-құқықтық формасында облыстық мемлекеттік орта білім ұйымдары басшыларын конкурс негізінде қабылдайды және қызметтен босатады, Мемлекеттік ұйымның облыстық бюджеттен қаржыландыратын облыстық мемлекеттік орта, бастауыш және орта арнаулы кәсіптік білім беру ұйымдары басшыларын басшылық ететін облыс әкімінің орынбасарымен келісіп, қызметке тағайындайды және босатады. Білім беру саласында, оның ішінде шетелдік әріптестерімен ынтымақтастық жөнінде келісім-шарттар жасайды. Басқармада құрамына бастығы (төрағасы), оның орынбасарлары, басқарманың кейбір жауапты қызметкерлері және ұйымдар мен оқу орындарының басшылары кіретін алқа құрылады. Басқармада қазіргі заңнамалар мен нормативтік актілеріне сәйкес комиссиялар құрылуы мүмкін. Басқарма жанынан білім беруді дамытудың негізгі бағыттарын және оңтайлы басқарушылық шешімдер әзірлеуге байланысты ұсыныстарды қарастыру үшін арнайы комиссиялар, кеңестер, сараптамалық топтар және т.б. құрылуы мүмкін. Мекеме қызметін жүзеге асыру, іс жүргізу білім Басқармасының бастығы бекіткен жұмыс регламентіне сәйкес ұйымдастырылады. Басқарманы тарату және қайта құру Басқарманы тарату және қайта құру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Білім беру басқармасының кадрлар жұмысын ұйымдастыру бөлімі туралы ақпарат ҚР Заңдарымен нормативтік-құқықтық актілерін сақтауды орындауға бақылау ұйымдастырады. Білім беру қызметкерлері мен білім ұйымдарының басшыларының біліктілігін арттыруға талдау жасап, мониторинг жүргізеді. Аппаратқа мемлекеттік қызметшілері мен азаматтық қызметшілерінің, облыстық білім беру мекемелерінің бос орнына конкурс ұйымдастырады және өткізеді. Педагогикалық мамандар даярлайтын ЖОО мен колледждермен бірігіп жұмыс атқарады. Білім ұйымдарын мамандармен қамтамасыз ету мақсатында аумақтардан сұраныстарын жинап тиісіті ЖОО мен колледждерге жолдайды. Жас мамандардың орналасуын қадағалайды, ауыл мектептеріне келіп жұмыс істейтін мұғалімдерге жеңілдіктерді қарастыруға ықпал жасайды. Аппарат қызметкерлерінің, облыстық білім ұйымдарының басшыларын аттестаттауын ұйымдастырып, өткізеді. Облыс бойынша жоғары кәсіпітік біліктілігі бойынша аттестаттау комиссия шешімдерін және облыст бюджетінен қаржыланатын педагог мамандардың жоғары және бірінші санаты туралы шешімдерін бекітеді. ҚР Білім және ғылым министрлігіне кадрлар туралы жылдық есеп тапсырады.
Финансовый менеджмент и менеджеры в системе образования
Результативность и эффективность деятельности каждого образовательного учреждения и системы образования в целом во многом зависят от управления -- целенаправленного воздействия на выполнение поставленных задач по развитию образования. В работах отечественных и зарубежных ученых дается следующее определение: управлять -- значит предвидеть, организовывать, распоряжаться, координировать и контролировать. Именно так определяются основные функции управления в трактовке современных классиков менеджмента.
Ключевым аспектом менеджмента в системе образования является признание роли и значения преподавателей, ученых, специалистов административных, экономических, финансовых инженерно-технических и вспомогательных служб образовательных учреждений.
Поэтому сегодня менеджмент определяется как искусство достижения целей с помощью других людей.
Работа менеджера заключается в том, чтобы активно участвовать в определении направления развития образовательного учреждения и системы образования в целом, содействовать обеспечению результативного и эффективного руководства и решения, каким образом использовать организационные, финансовые и материально-технические ресурсы, чтобы достичь поставленных целей. Эти вопросы особенно актуальны сейчас в условиях мирового экономического и финансового кризиса, постепенно распространяющегося и на нашу страну.
В условиях реформирования российской экономики, все более расширяющегося применения рыночных механизмов значительно усложняется управление отдельным образовательным учреждением и всей системой образования страны.
Это касается не только крупных, но и относительно небольших образовательных учреждений, поскольку все они сейчас, независимо от объема их деятельности, призваны решать не только образовательные и воспитательные, но и правовые, технологические, имущественные, земельные, экономические, финансовые вопросы, то есть все, что характерно для юридических лиц, некоммерческих организаций.
Поэтому в настоящее время так важно повсеместное внедрение в системе образования принципов менеджмента с использованием труда менеджеров, а в учреждениях высшего и среднего профессионального образования подготавливать квалифицированных специалистов менеджмента -- менеджеров для системы образования и организовывать повышение квалификации по вопросам менеджмента для руководителей и других работников образовательных учреждений и органов управления образованием.
Термин менеджмент пришел с кардинальными изменениями в экономике и жизни общества, отразив необходимость создания в стране принципиально новой системы управления, адекватной рыночным отношениям.
Существуют определенные различия в содержании понятий менеджмент и управление.
Управление является более широким, обобщающим понятием по отношению к понятию менеджмент.
Управление как целенаправленная деятельность человека включает в себя упорядочение, регулирование взаимодействия и создание условий для функционирования и развития различных объектов и процессов в природе, обществе и технике.
Менеджмент предполагает управление объектом, действующим в условиях рыночных отношений.
Это характерно для современной деятельности учреждений, предприятий и организаций системы образования.
Предусмотренные Законом Об образовании права государственных и негосударственных образовательных учреждений позволяют им активно функционировать в условиях действующих в стране рыночных отношений.
Сегодня расширенные права образовательных учреждений в использовании финансовых и материальных средств создают благоприятные условия для внедрения современных принципов управления, менеджмента с применением труда менеджеров.
Соблюдение принципов управления можно рассматривать как залог успеха управления. В исследованиях ученых к принципам управления относятся, например:
разделение труда, специализация;
единство руководства и распорядительства (один руководитель и один план для совокупности операций, направленных на достижение одной и той же цели);
дисциплина, подчинение индивидуальных интересов общим;
вознаграждение работникам; смысл его состоит в удовлетворении потребностей работников;
справедливость; обретение должного баланса между справедливостью и дисциплиной;
стабильность состава работающих;
инициатива -- способность составлять план и обеспечивать его выполнение; она обеспечивает мотивацию и удовлетворенность работой;
стремление к взаимному благу; развитие организации есть развитие ее работников; улучшение конкурентоспособности работающих, что способствует усилению интеллектуального потенциала организации;
необходимость творческого подхода к стимулированию, динамичности стимулов;
постоянное внимание к работникам; неизменная уважительность; доверие и взаимопонимание.
Организационные, экономические, социально-психологические методы управления используются в комплексе, так как неразрывны и органичны отношения, на которых они базируются.
В работах ученых подчеркивается, что исследование прошлого периода способствует пониманию настоящего и прогнозированию будущего. Оно позволяет извлечь уроки из своих и чужих ошибок и не повторять их; узнать способы достижения успеха, чтобы применить их в подходящей ситуации. Но самое главное, изучение прошлого периода помогает понять, почему произошли те или иные события, чтобы совершенствовать свою деятельность в будущем.
Эти выводы можно вполне использовать и в деятельности по управлению, менеджменту, в учреждениях, предприятиях и организациях системы образования.
На каждом уровне менеджмента, в зависимости от ситуации, специфики менеджмента, объекта управления, требуются специфические виды обеспечения управления: научно-методические; финансовые; материально-технические; организационные; правовые; информационные и кадровые.
Так, кадровое обеспечение предусматривает в самой системе управления на всех позициях квалифицированных работников, которые в состоянии провести весь вышеперечисленный спектр работ самостоятельно либо с привлечением необходимых специалистов.
Менеджмент -- это синоним управления; более широкое понятие в современный период распространяются также на некоммерческие организации, административную сферу; это понятие в настоящее время чрезвычайно популярное и конъюнктурное, что является отражением его большой общественной потребности.
Занятые в аппарате управления -- это люди, непосредственно осуществляющие процесс управления посредством профессионального выполнения управленческих функций. В современных организациях они называются менеджерами. Наряду с обеспечением выполнения организацией ее основного предназначения и способствованием достижению целей организации, менеджеры устанавливают и координируют взаимодействие между отдельными операциями и действиями, выполняемыми в организации, являются основным информационным звеном связи организации с ее окружением, несут ответственность за результаты деятельности организации.
Одной из подсистем управления учреждением, предприятием, организацией системы образования может являться финансовый менеджмент. Необходимость его организации связана с характером управления в условиях изменяющейся внешней среды и внутреннего финансового состояния. Поэтому для постоянного повышения эффективности финансового менеджмента цели его функционирования должны постоянно пересматриваться и оптимизироваться.
Главная цель финансового менеджмента состоит в максимизации финансового благополучия при наименьшем риске как в текущем, так и в будущем периоде.
Финансовый менеджмент охватывает следующие направления финансовой работы:
анализ финансового состояния и принятие на этой основе управленческих решений, в том числе в части выявления и устранения неблагополучных тенденций;
управление собственными и привлеченными финансовыми ресурсами;
анализ финансовых рисков и управление ими.
Важное значение в финансовом менеджменте имеют планирование, разработка финансовой стратегии и финансовой политики, текущих и оперативных финансовых планов, контроль исполнения финансовых планов.
Налоговый менеджмент как самостоятельная система управления имеет свои предмет и инструменты. Так, предметом налогового менеджмента является налоговая политика, которая определяет уровень налогообложения, и ее практическая реализация. Используются такие инструменты, как: оценка государственной налоговой политики и прогноз на этой основе возможного развития событий; разработка учетной политики с учетом действующего законодательства; учет налоговых обязательств; регулярный налоговый анализ и оценка эффективности налогового менеджмента.
Налоговое бремя оказывает прямое воздействие на финансово-экономическую деятельность учреждений, предприятий и организаций системы образования. Поэтому осуществляются: налоговая оптимизация с целью уменьшения налоговых обязательств; комплексный расчет экономии, уменьшения и ликвидации нерациональных расходов; пересмотр договорных отношений, как хозяйственных, так и при оказании разного вида услуг.
В учреждениях, предприятиях и организациях системы образования финансовые менеджеры могут работать самостоятельно или в составе бухгалтерской службы. В любом случае к мнению и предложениям финансового менеджера необходимо внимательно прислушиваться, в том числе при выборе учетной, финансовой политики.
Для того чтобы в России внедрять повсеместно, включая систему образования, принципы менеджмента, необходимо повысить внимание к подготовке менеджеров. В учреждениях высшего профессионального образования готовить менеджеров-магистров для крупных, сложных по структуре, с большим объемом имущества и многоисточниковых по финансированию образовательных учреждений, а также для органов управления образованием. В учреждениях среднего профессионального образования подготавливать менеджеров-бакалавров для небольших по объему, компактных учреждений образования.
Возглавлять образовательные учреждения должны руководители, прошедшие дополнительную специальную подготовку по менеджменту, подтверждаемую соответствующими документами государственного образца.
Необходимо наладить регулярное повышение квалификации руководителей и менеджеров образовательных учреждений и органов управления образованием.
На эти цели следует выделять средства из всех бюджетов бюджетной системы в составе финансирования на развитие образования.
Отдельно предусматривать в бюджетах ассигнования на строительство, реконструкцию, приобретение необходимого оборудования, его профилактику и ремонт для образовательных учреждений и их самостоятельных структурных подразделений, занимающихся подготовкой менеджеров и повышением квалификации специалистов по вопросам менеджмента.
Сейчас дело за органами управления образованием, чтобы планировать подготовку менеджеров для системы образования и давать соответствующий государственный заказ, обеспечивая его выполнение бюджетными ассигнованиями.
Целесообразно в целях совершенствования действующего законодательства вносить соответствующие дополнения по вопросам, связанным с менеджментом и менеджерами.
1.2 Еліміздің алдағы ұзақмерзімді дамуындағы басым бағыттардың бірі - білім мен ғылымды дамыту болмақ. Өйткені, Мемлекет басшысы алға қойып отырған басты талаптардың бірі - өркениеттің салқар көшінде бәсекелестікке қол жеткізу үшін білім мен ғылымды жаңа өрістерге шығарып, интеллектуалдық серпіліс жасау қажет. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқыған Қазақстан дағдарыстан кейінгі дүниеде: Болашаққа интеллектуалдық секіріс атты дәрісінде Бізге ұлттық интеллектінің діңін құру қажет, бізге халықаралық деңгейде бәсекеге түсе алатын эрудициялы адамдар керек, деп атап көрсеткен болатын.
Сондықтан да Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2009 жылғы бүкіл ұйымдастырушылық қызметі осы асқаралы міндеттерді орындауға, білім сапасын арттыру мақсаттарына бағытталды. Білім мен ғылым саласында бәсекелестікті және әлеуметтік-экономикалық өсімді қамтамасыз ететін мемлекеттік саясатты қалыптастыру және жүзеге асыру министрлік алдында тұрған басты миссия.
Бүгінде Қазақстанда өмір сүретін 5 пен 85 жас аралығындағы халықтың 85 пайызы білім бағдарламаларымен қамтылған. Елімізде 4,5 миллионға тарта адам білім қайнарларынан сусындауда. Білім беру мен ғылым саласында 500 мыңға жуық педагогтер мен ғалымдар еңбек етуде. Республика халқының 30 пайызға жуығы дерлік білім мен ғылым жүйесімен қамтылған.
Соңғы жылдарда бұл орайда бірқатар стратегиялық және нормативтік-құқықтық құжаттар қабылданды. Олардың бастылары - Білім туралы Қазақстан Республикасының Заңы (2007), 2005-2010 жылдарға арналған Қазақстан Ресрубликасында білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, 2008-2012 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіби білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, 2007-2012 жылдарға арналған ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. Сондай-ақ, ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспары жасалды, 2007-2011 жылдарға арналған Қазақстан балалары бағдарламасы жүзеге асырылуда. Бүгінде Ғылым туралы жаңа Заң жобасы жасалуда, Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2020 жылдарға дейінгі мемлекеттік бағдарламасының жобасы әзірленуде.
Еліміздегі білім берудің жай-күйі туралы халықаралық ұйымдардың бағалауында, ЮНЕСКО-ның 2009 жылғы жалпыға бірдей білім беру жайын саралаған бүкіләлемдік баяндамасында Қазақстан білім беруді дамыту индексі бойынша әлемнің 129 елінің арасында бірінші орынға шығып отыр. Сонымен бірге, 2009 жылы БҰҰ Даму бағдарламасының адам дамуы туралы баяндамасында Қазақстан адам әлеуетінің даму деңгейі жоғары елдердің қатарына қосылды және адамды дамыту индексі бойынша 82-ші орынға табан тіреді. БҰҰ-ның Кедергілерді еңсеру: адамның жұмылдырылуы және дамуы атты баяндамасында адам әлеуетінің даму индексі бойынша елдер рейтингі-сінде бәсекеге қабілетті жаһандық индексте Қазақстан 67 орынға көтеріліп, білім мен ғылымды сипаттайтын 18 индикатор 7 индикаторы бойынша рейтінгісін жақсартты. Онда бас-тауыш білім сапасы, білім беру жүйесінің сапасы, математикалық және ғылыми білім сапасы, мектептер менеджменті сияқтымаңызды көрсеткіштер бар.
Соңғы жылдары елімізде білім беру саласын мемлекеттік қолдауға айрықша көңіл бөлінуде. Кейінгі он жыл ішінде білім саласын қаржыландыру 7 есе артты. 2009 жылы білім беру саласына бөлінген бюджет 9,5 пайызға артып, 702,0 млрд.теңгені құрады (2008 жылы - 641,1 млрд.теңге). Өткен жылы мектепке дейінгі білім мен тәрбиеге 1 балаға жұмсалатын шығын 106,2 мың теңгеге жетті (2000 жылы - 25,8 мың теңге болған еді). Ал орта білім беру саласындағы бұл көрсеткіш тиісінше - 117,99 мың теңге және 18,8 мың теңге болды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
2009 жылы республика көле-мінде 356 мың баланы қамтыған 4568 мектепке дейінгі балалар мекемелері жұмыс істеді. Соның ішінде жыл ішінде 144 балабақша іске қосылды, мұның 88-і қайта қалпына келтірілген, 26-сы жаңадан салынды, 30 жеке балабақша ашылды. Ел бойынша мектепке дейінгі білім берумен қамту жыл ішінде 35,6 пайыздан 37 пайызға дейін өсті, мектеп алдындағы даярлықпен 270 мың бала қамтылды, бұл осы жастағы барлық бүлдіршіннің 83 пайызы деген сөз. Елбасының тапсырмасына сәйкес 2020 жыл-ға дейін бүкіл ел бойынша балабақша мұқтаждығын толық шешу көзделіп отыр. Балдыр-ғандарды балабақшалармен қамту жөнінде жергілікті атқарушы органдардың бірлескен күшімен кешенді шаралар қолға алынуда, атап айтқанда, жаңа салынған ғимараттардың бірінші қабаттарында шағын балабақшалар ашу, бұрынғы жекешелендіріліп кеткен балабақшаларды кері қайтару, жеке балабақша желілерін дамыту сияқты нақтылы жоспарлар бар.
Жалпы орта білім
Респубикамызда 2009 жылы 2486,3 мың оқушыны қамтыған 7576 күндізгі жалпы білім беретін мектептер жұмыс істеді. Жыл ішінде 87 мектеп пайдалануға берілді, оның 39-ы 100 мектеп, 100 аурухана мемлекеттік бағдарламасы бойынша жүзеге асырылды. Елбасының тапсырмасы бойынша Астана, Семей, Көкшетеу қалаларында Тұңғыш Президенттің 3 интеллектуалдық мектептері ашылды. 2011 жылға дейін мұндай мектептер еліміздің әр аймағында ашылатын болады. Олардың міндеті - дарынды балаларды, олардың таланттарының бағытын тауып, мақсатты дайындықтарын бастау болмақ. Республикамыздағы барлық орта білім беретін мектептердің 98 пайызы Интернетке қосылды, 3385 білім ордасы интерактивтік жабдықтармен жарақтанды, бүгінде республика бойынша орта есеппен алғанда 18 оқушыға 1 компьютерден келеді. Оқыту жүйесіне қаржылық сауаттылық (4-11 сыныптар), дінтану негіздері (9-сынып), автомобиль жүргізу (10-11 сыныптар) жаңа пәндері енгізілді. Республиканың 3675 мектебінде қамқоршылар кеңестері құрылды, 1457 мектептің штатына полицияның мектеп инспекторлары лауазымы енгізілді, 5025 мектепте - есірткіге қарсы бекеттер құрылды. Сондай-ақ, бастауыш білім берудің деңгейінің негізгі қағидалары, оқу бағдарламалары, білім саласындағы әлеуметтік қызметкерлерге біліктілік талаптары және оларды аттестациялау ережелері, оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендерді және көмекші құралдарды әзірлеу, сараптау және бастыру жұмыстарын ұйымдастыру ережелері бекітілді. Қазақстан Республикасында шағын комплектілі мектептерді дамыту тұжырымдамасы және Педагог қызметкерлерді аттестациялау ережелері жасалды.
Жалпы білім беретін мектептер жүйесіндегі оқыту сапасын жақсартуға бағытталған Жалпы білім беретін 12 жылдық мектепте зерттеулік оқыту және жоба қызметі технологиясы деген тақырыпта халықаралық конференция, Қазақстан Республикасынның педагог кадрларын 12 жылдық білім беру моделіне қайта даярлау және біліктілігін көтеру мазмұнын жетілдірудің жаңа ұстанымдары тақырыбында республикалық ғылыми-практикалық конференция өткізілді. Білім беру саласындағы жаңа идеялар мен бастамалар Жаңашыл педагогтардың екінші республикалық форумында да талқыланды. Сондай-ақ, мемлекеттік және ағылшын тілдерін оқыту, үштұғырлы тіл бағдарламасы бойынша семинарлар мен конференциялар және басқа да басқосулар өтті.
2009 жылы республика мектептеріндегі ұлттық бірыңғай тестілеу көрсеткіші 74,9 баллды құрады, 2008 жылы бұл көрсеткіш 68 балл болған еді. Мектеп түлектерінің арасында Алтын белгіге үміткерлердің 54,5 пайызы өздерінің білімін қуаттады (2008 жылы - 34,3 пайыз). Мектеп оқушыларының республикалық және халықаралық олимпиадаларында ғылыми жобалар жарыстарында 895 адам жеңімпаз атанды (2008 жылы - 864 адам).
Министрлікте балалардың құқығын қорғау комитеті және аумақтық балалар құқығын қорғау департаменттері құрыл-ған. ҚР Үкіметінің қаулысымен 11 аймақта балалар құқықтарын қорғау жөніндегі қосымша мамандар енгізілді. Балалар құқықтарын қорғау 2007-2011 жылдарға арналған Қазақстанның балалары бағдарламасын жүзеге асыру шаралары жоспарында да қамтылған. Балалар проблемалары Мектепке жол, Балалар түнгі қалада, Қам-қорлық республикалық акцияларында кеңінен қолдау тапты. Бұл мәселе БҰҰ балалар қорының (ЮНИСЕФ) Балаға дос қала жобасы ауқымында да жүзеге асырылуда.
Республика бойынша тұрмысы төмен отбасылары балаларының 67 пайызы (2008 - 52%) тегін ыстық тағамақпен қамтылған. 200 мыңға жуық бала жалпы көлемі 1 млрд. теңгеден астам көмек алды, жергілікті бюджеттерден 43,8 мың оқушыны (92%) тасымалдауға 1307 автобус сатып алу үшін 568,7 млн. теңге бөлінді.
Техникалық және кәсіптік білім
2009 жылы республика бойынша 882 оқу орнында техникалық және кәсіптік білім беру жүзеге асырылды, оған барлығы 610,5 мың оқушы тартылды, соның 194,5 мыңы мемлекеттік тапсырыс бойынша оқытылды, Астана қаласында жетім және ата-аналарының қарауынсыз қалған балаларға арналған 300 оқушылық кәсіптік лицей Қазақмыс ЖШС есебінен ашылды. Астана, Екібастұз қалаларында, Атырау және Оңтүстік Қазақстан облыстарында кадрларды даярлау және қайта даярлау аймақаралық орталықтары салынуда. Қазақстан Республикасының Үкіметі жанында техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту және кадрларды қайта даярлау жөніндегі Ұлттық кеңес құрылды. Мектептерде оқушыларға кәсіптік бағдар беруді жақсарта түсу үшін оқу шеберханаларына 461 заманауи жабдық, 293 оқу зертханалары, 87 интерактивті тақта, 105 ауыл шаруашылығы техникалары сатып алынды. 180 оқу орнында 3,7 млрд. теңгеге күрделі жөндеу жүргізілді. ҚР Білім және ғылым министрлігінің бастамашылығымен 72 мамандық бойынша жалпыға бірдей міндетті мемлекеттік стандарттар, 720 мамандық бойынша үлгілік оқу бағдарламалары жасалды. ҚР Білім және ғылым министрлігі мен бірқатар компаниялар, әкімдіктер арасында 18 келісім (меморандум) және 28 халықаралық шарттар жасалды.
Жол картасын жүзеге асыру
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында көрсетілген Жол картасын жүзеге асыру жоспарларына сәйкес 10 млрд. 783 млн. теңгеге 100 926 адамды даярлау және қайта даярлау жұмыстары жүргізілуде. Соның ішінде 64,6 мың жұмыссыз адамдарды қайта даярлау, мемлекеттік тапсырыс бойынша 20,2 мың адамды даярлау, шетелдік мамандарды алмастыратын 10,8 мың адамды қайта даярлау жұмыстары жүргізілді. Соның нәтижесінде 55,5 мың адам қайта даярлау курстарын аяқтап шықты, 30,7 мың адам еңбекке орналастырылды.
Жоғары және одан кейінгі білім
Республикамызда 145 жоғары оқу орындары жұмыс істейді, оларда 132,8 мың адам мемлекеттік тапсырыс бойынша білім алуда, мемлекеттік тапсырыс бойынша 34 840 мың адамға білім гранттары берілді.
Жоғары оқу орындарының арасында 37-сі - екі диплом беретін білім беруді жүзеге асыруда, 131-і несиелік технологиямен оқытуда, 20-сы - қашықтан оқытуды жүзеге асыруда. Жоғары оқу орындарының 3-уі халықаралық тіркеуден өтті, 30 ЖОО Ұлы Хартияға (Болон процесі) қол қойды.
2009 жылы 19,5 мың үздік студенттер ақылы бөлімнен гранттарға ауыстырылды, оның ішінде 11 626 студент қосымша білім гранттарына, 2 936 адам облыстар әкімдерінің гранттарына, 1 181 адам әлеуметтік әріптестік гранттарына, 84 адам - жоғары оқу орындары ректорларының гранттарына, 3 674 адам бос білім гранттарына ие болды.
Жоғары оқу орындарының базаларында Қазақстанның Болон процесіне қосылуы жөніндегі халықаралық форум, Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың қатысуымен Университеттердің Еуразиялық қауымдастығының ХІ съезі (Л.Гумилев атындағы ЕНУ), Қазақстан мен Ресейдің шекаралас облыстарының жоғары оқу орындарының халықаралық ғылыми-білім форумы (Қозыбаев атындағы СҚМУ) сияқты маңызды халықаралық басқосулар өтті.
Астана қаласында тұңғыш Президент атындағы халықаралық университет ашуга әзірлік шаралары ауқымында Лондонның Университет колледжімен келісім жасалды, Питтсбург Университетімен, Нью-Джерси технологиялық институтымен, Кент мемлекеттік университетімен меморандумдарға қол қойылды. Астананың жаңа университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы және оның Директорлар кеңесі құрылды. Биылғы жылы Астанада ашылуы жоспарланып отырған әлемдік деңгейдегі Халықаралық университет инженерлік және техникалық кадрларды, генетика, биохимия, физика мамандарын даярлайтын болады. Онда заманауи зертханалар, Ұлттық биотехнологиялық орталық және басқалары жұмыс істейтін болады.
Ғылым мен білімнің ықпалдасуын жүзеге асыру үшін Д.Серік-баев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде Алтай технопаркі құрылды. Л.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінде Пәнаралық ғылыми-зерттеу кешені жұмыс істей бастады. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінде қолданбалы физика, математика және ақпараттандыру институты және екі ғылыми-зерттеу орталықтары ашылды, Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде Корпоративтік университет инновациялық-білім консорциумы құрылды, С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінде Ертіс ғылыми-технологиялық паркі ашылды. Бұл құрылымдар ғылыми инновациялық экономиканың негізін қалай отырып, ірі өндіріс ошақтарымен, ұлттық компаниялармен бірлесе отырып, ғылым жетістік-терін өндірістерге ұсынатын болады.
Современное финансовое образование - перспективный фактор инновоционного развития экономики Казахстана
Серикбева Гульжан магистрант кафедра Финансы, специальность Финансовый менеджмент 2 группа
ФИНАНЫ И КРЕДИТ КАК ФАКТОРЫ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ КАЗАХСТАНА
Президент нашей страны Н.А.Назарбаев в послании своему народу "Казахстан-2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев" четко определил миссию государства и стратегические приоритеты развития республики на будущие десятилетия, где образование и наука поставлены во главу угла. И это, думается, закономерно. Ибо, в ближайшие годы мировое лидерство в хозяйственной, социальной, культурной и других жизненно значимых областях будет принадлежать странам с преимущественно развитым интеллектуальным потенциалом. "Мировое сообщество на пороге XXI века выдвинуло программу устойчивого человеческого развития, являющуюся венцом постиндустриальной концепции. Глобальными факторами перспективного развития современного общества заявлены образование, наука, демографическая устойчивость человека. Не может быть развитого государства без развитого образования - это аксиома, с которой нужно считаться".[1]
"В новых условиях нас должна объединить идея формирования не просто образованного, профессио - нально подготовленного человека, а личности с богатым духовным и социально-нравственным потенциалом, способной воспринимать и развивать национальные и мировые достижения во всех сферах общественной жизни".[1]
"В соответствии с Программой действий Правительства страны на 2000-2002 годы наши планы будут связаны с реализацией следующих социально значимых задач:
Первое. В сфере среднего общего, начального и среднего профессионального образования - обеспечение конституционного права граждан на бесплатное среднее образование в государственных учреждениях образования, полный охват обучением детей школьного возраста, обеспечение качества образовательного процесса, подготовки специалистов среднего звена, конкурентоспособных и профессионально ориентированных ни рынке труда.
Второе. В сфере высшего образования - сохранение и развитие кадрового потенциала на стратегических направлениях развития страны; интеграция научных учреждений и высших учебных заведений; подготовка и аттестация кадров высшей квалификации.
Обеспечение выше обозначенных стратегических задач потребует от всех значительных усилий. Опираясь на предыдущий опыт, созданный определенный задел и предпосылки, необходимо развернуть программы активного перехода к новой модели социальной сферы страны".[1]
"Реализация обозначенных задач требует четкой оценки реальной ситуации, которая складывается в сфере образования, а также финансирования обширных нововведений и программ." [1]
"Повышение маневренности и мобильности вузов и научно-исследовательских институтов будет связано с дальнейшей реструктуризацией их сети.
Во-первых, в целях преодоления дублирования и параллелизма в подготовке кадров, более рационального использования бюджетных средств будет завершен в ближайший период процесс (формирования крупных государственных университетов или, как мы привыкли говорить - региональных университетов) в ряде областей страны.
Во-вторых, продолжена работа по реализации постановления Правительства "О порядке преобразования в акционерные общества, высших учебных заведений и учреждений научно-технической сферы". Работа в этом направлении будет осуществляться на основе Концепции приватизации организаций образования и науки, проект которой внесен на согласование в заинтересованные министерства и ведомства.
В-третьих, дальнейшее развитие получит малое и среднее предпринимательство, конкурентная среда в сфере образования и науки.
В настоящее время в образовании функционируют 196 школ (2,2%), детских садов - 224 (14,3%), колледжей - 71 (40,3%), профессионально-технических школ - 21 (8,5%), вузов - 111, представляющих негосударственный сектор.
Говоря о стратегической линии поддержки и развития негосударственного сектора, тем не менее, следует отметить проблемность сложившейся ситуации с частными вузами. К сожалению, в законодательстве страны очень много формальных статей и масса "лазеек", которыми воспользовались "бизнесмены от образования"[1]
Действительно как можно понимать такие явления, как "квартирный университет", "районный университет или академия". "филиал вуза в одной комнате" и другие.
Порядок в этом вопросе будет наведен и самое ближайшее время.
"Требования ко всем вузам предъявляются объективные - соблюде - ние государственного образовательного стандарта подготовки кадров по соответствующей специальности. Если вузы не готовы к этому, они будут закрыты, т.е. лишены права ведения образовательной деятельности".[1]
Министерство также самым строгим образом будет рассматривать деятельность так называемых филиалов вузов, включая многочислен - ные зарубежные университеты.
Одной из основных задач, возложенных на организации образования и науки, является адекватная требованиям времени подготовка и обеспечение кадрами всех отраслей экономики страны.
"В сфере среднего общего образования главным результатом деятельности организаций должен стать профессиональные навыки, качество знаний, функциональная грамотность и конкурентоспособ - ность выпускника на рынке труда".[1]
Работа со старше - классниками, их учебно-методическое обеспечение является слабым звеном в системе среднего общего образования.
"В сфере начального и среднего профессионального образования, к сожалению, также не все обстоит должным образом. Передача финансирования на местный бюджет привела к свертыванию объемов подготовки и переподготовки рабочих и специалистов, закрытию учебных заведений начального и среднего профессионального образования, т.к. межтерриториальный принцип формирования приема и выпуска учащихся вошел в противоречие с ограниченными финансовыми возможностями и кадровыми потребностями территорий"[1]
"Выходом из сложившейся ситуации является более внимательное отношение акимов и работодателей к формированию образовательного заказа на подготовку рабочих и специалистов в профтехшколах и колледжах республики. Со стороны Министерства уже ведется работа по модернизации номенклатуры и перечня специальностей начального и среднего профессионального образования, завершению разработки государственного образовательного стандарта этого уровня образования. Изучается вопрос о механизме распространения новых правил приема в вузы и на уровень колледжей."[1]
"В целях сокращения затрат, но не во вред качеству подготовки рабочих и специалистов, необходимо выбирать рациональные сроки обучения с оптимальным набором для профессии. Следует широко внедрять многоуровневую подготовку, ... продолжение
Вы можете абсолютно на бесплатной основе полностью просмотреть эту работу через наше приложение.
Қаржы менеджментінің анықтамасы.Қаржы менеджерінің рөлі, мақсаты және міндеттері.
Менджмент деген сөз ағылшыннан аударғанда басқару деген мағына береді, демек қаржылық менджмент - бұл қаржыны басқару, яғни кәсіпорындардың ақша айналамын және қаржылық ресурстарының қолдануын басқару.
Қаржының қазіргі заман шеңберіндегі теориясында ғалым ретінде қаржыны басқарудың методологиясы мен техникасына арналған қолданбалы пән Қаржылық менджмент қалыптасқан.
Қаржыны басқаруда қолданылған жаңа әдістер басқару өрісінде жаңа мамандықтың пайда болуына мүмкіндік туғызды. Ол қаржы менеджері. Кәсіпорынның қаржы қызметінің басшысы (қаржы менеджері) жоғары білімді, кең көз - қарасты, ойшыл, келесі дамыған ғылымдардың: қаржы, статистика, есеп, қаржылық талдау, салық салу, бағаның құрылуы, және т.б. қорытындыларын өз қызметінде әдісін тауып қолданатын маман.
Шағын бизнесте қаржыны басқару үшін бухгартер және экономисттің қызметтері жеткілікті, себебі қаржылық операциялар негізі ақша айналымынан тұратын қолма-қол ақшасыз есеппен щектеледі.
Үлкен бизнестің қаржылық операцияларында мүлде басқа тактика қолданылады. Үлкен капиталдың үокен ағымы және тиісті өнім қажеттілігін талап етеді. Сондықтан, үлкен бизнестің қаржысын басқару үшін қаржы бизнесі саласындағы арнайы дайындалған маман, қаржы теориясын, менеджмент негіздерін жете меңгерген - қаржы менеджлерін, бизнестің басты тұлғалары ретінде өте қажет.
Қаржы менеджментінің қазіргі теориясының даму кезеңдері.
Қазақстанда нарықтық қатыныстардың қалыптасуы көптеген біздің елде экономика салсында дәстүрлі ғылым және практика тауарлырының бөлімдерін елеулі өзгертіп ғана қоймай, біршама жаңа деп саналатын бағыттарды тез дамуының қажеттілігіне әкелді. Соңғылардың ішінде сөзсіз Батыста ең тез дамып келе жатқан бағыт болып саналатын бірқатар мамандықтарға (бухгалтер, экономист) және соңғы жылдары Қазақстанда пайда болған(аудитор, менеджер, қаржы менеджеріне) тікелей қатысы бар менеджменті кіреді.
Қаржылық менеджмент - экономикалық ғылымда қаржы, басқару, есеп және талдау салаларындағы теориялық практикамен сәтті біріктіріп келе жатқан перспективті бағыт.
Қаржылық менеджмент іс жүзінде қолданбалы ғылымдарға жатады.
Жалпы түрде қай ғылым болмасын консептуалдық негіздері, оның тақырыбы мен әдістерін тұжырымдау және теңестіру арқылы көрсетіледі.
Қаржылық менеджменттің ғылыми аппараты - бұл шаруашылық субъектілердің қаржылық қызметін басқарудың жалпығылыми және нақты ғылыми әдістерінің жыиынтығы.
Фирмалардың ұйымдық құрылымындағы қаржы службасы.
Шаруашылық субъект қаржылық жұмысын ұйымдастыру үшін арнайы қаржы службасын құрады. Қаржы службасының қызметінің басты мақсаттарына бағындырылған: олар қаржылық тұрақтылықты қамтамасыз ету, экономикалық өсу және табыс табу үшін алдын ала тұрақты жағдай жасау.
Фирманың қаржы службасының міндеттері:
1. тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қаржы құжаттарын тез, сапалы және қажетті көлемде дайындау;
2. кәсіпорынның басты мақсатына жету үшін барлық бөлімдердің қызметін байланыстыру және бағыттау қабілеті;
3. шаруашылық субъектінің қаржы жоспарларының сапалы құрастырылуына жауапкершілікті;
4. нарықтық жағдайда кәсіпорынның дұрыс жұмыс істеуі бұл службасыз мүмкін еместігі.
Қаржы службасы біріңғай шаруашылық қызметті басқару механизмінің бөлігі, сол себептен кәсіпорнының басқа да службаларымен тығыз байланысты.
Нарықтық қатынастарының дамуымен, сыртқы рынокқа шығу қаржы службасының алдында жаңа да сапалы міндеттер қояды. Олар: нарықтық экономикаға парапар әдістермен каржылық ресурстарды тиімді басқаруды ұйымдастыру. Бұл міндеттерді ойдағыдай шешу қаржылық менеджмент деңгейінде ғана мүмкін.
"Қарағанды облысының білім басқармасы" мемлекеттік мекемесі (бұдан былай "Басқарма") ұйымдық-құқықтық үлгісінде құрылған, облыс аумағында мектепке дейінгі, жалпы орта, бастауыш, орта кәсіптік және қосымша білім беру жүйесін мемлекеттік басқару және бақылау қызметтерін атқаруға уәкілетті мемлекеттік орган болып табылады. Басқарма өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің заңдары мен актілеріне, облыс әкімі және әкімдік актілерін және басқа да нормативтік-құқықтық актілер, сондай-ақ осы Ережеге сәйкес іске асырады. Басқарма заңды тұлға мәртебесіне ие, сонымен қатар, жеке балансы, мөрі, мөртаңбасы, мемлекеттік және орыс тілдерінде мекеменің атауы жазылған бланкісі және банкте бюджеттік және есеп айыру шоты бар. Басқарманың құрылтайшысы облыс әкімдігі болып табылады. Басқарманың құрылтай құжаты Қарағанды облысы әкімдігінің 2008 жылғы 09 сәуірдегі №0801 қаулысы және осы Ереже болып табылады. Басқарма жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын облыстық білім беру ұйымдарының құрылтайшысы бола алады. Басқарма азаматтық - құқықтық қатынасқа өз атынан түседі. Басқарма атауы: мемлекеттік тілде: "Қарағанды облысының білім Басқармасы" мемлекеттік мекемесі; орыс тілінде: Государственное учреждение "Управления образования Карагандинской области". Басқарманың заңды мекенжайы: Қарағанды қаласы, Әлиханов көшесі, 19 үй. Басқарманың қызметі, негізгі міндеттері және құқықтары -облыс азаматтарының білім алуға қатысты конституциялық құқықтарын қамтамасыз ету; -мектепке дейінгі, жалпы орта, бастауыш және орта кәсіптік, қосымша білім беру жүйесінде бірыңғай мемлекеттік саясатты жүзеге асыру (мектеп жасына дейінгі және мектеп жасындағы балалардың есебін жүргізеді және олардын орта білім алғанға дейінгі оқуын ұйымдастыру, білім ұйымының қызметін аттестаттау, бірыңғай ұлттық тестілеуді ұйымдастыру); -облыстағы білім беру жүйесінің қызметін мемлекеттік тұрғыда қамтамасыз ету, қоғамның өзгеріп отыратын қажеттіліктері мен оның дамуының әлеуметтік- экономикалық жағдайларына сәйкес әлеуметтік қорғау (білім жүйесіндегі жаңа енгізілімді кешенді сараптау, эксперименттік жаңа оқу жоспарлары мен білім бағдарламаларын, педагогикалық және басқарушылық жаңартпаларды қабылдау); -Білім беру саласында қаржы, инвестиция, инновация саясатының жүзеге асуын қамтамасыз ету, аймақтық білім жүйесін қаржымен қамтамасыз етуін талдау, білім саласын мақсатты қаржыландыру мәселесі бойынша облыс әкімдігіне ұсыныс жасау, бюджеттік бағдарламаларды (бағдарша) қаржыландыру жоспарының орындалысы туралы есеп құрастыру, орташа мерзімді мемлекеттік салалық және аймақтық бағдарламаларды әзірлеу кезінде инвестициялық ұсыныстар енгізу; -ұлтаралық келісімді нығайтуға, мемлекеттік тілдін қолдану аясын кеңейтуге, мемлекеттік, ана тілі және шетел тілдерін енгізу мен оқытуды ұйымдастыру және бақылау арқылы Қазақстан халықтарының тілдерін дамытуға ықпал ету, іс қағаздарың қазақ және орыс тілдерінде жүргізілуін бақылауға ықпал ету. Жергілікті бюджеттен қаржыландырылатын кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта білім беру ұйымдарында жұмысшылар мен мамандар даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырмасы бойынша ұсыныстар әзірлейді Қолданыстағы заңға сәйкес орта кәсіптік, техникалық және кәсіптік білім бағдарламаларын, сондай-ақ мамандандырылған және арнайы жалпы орта білім бағдарламалары мен балалар мен жеткіншектерге арналған спорт бойынша қосымша білім беру бағдарламаларын жүзеге асыртын білім ұйымдарына лицензиялау мен аттестаттау жүргізеді. Аудандық және қалалық білім беру бөлімдерімен бірлесіп, білім беру саласына қатысты Қазақстан Республикасының Заңдарының орындалысына, мемлекеттік білім беру стандартының сақталуына, барлық түрдегі білім беру ұйымдары оқушыларын аттестациялау тәртібіне бақылау жасайды. Облыстағы үздіксіз білім берудің біртұтас жүйесін жасайды және дамытады, барлық түрдегі білім беру мекемелерінің (мемлекеттік емес, ғылыми және өндірістік ұжымдарды қоса алғанда) өзара тығыз іс-әрекетін, бірігуін қамтамасыз етеді (аудан, қала білім бөлімдерінің бірынғай үзіліссіз жүесін қамтамасыз ету қызметін талдау); Облыстағы білім беру жүйесінің жай-күйіне талдау жасайды, оның даму тенденциялары мен келешегіне болжау жасайды; Бөлімдер мен білім беретін мекемелерінің қызметінің мемлекеттік стандартқа сәйкестігіне тұрақты бақылау ұйымдастыру арқылы аудандық, қалалық білім бөлімдері мен білім беру мекемелерінің қызметіне талдау жасайды; Оқушыларды, тәрбиеленушілер мен педагогикалық қызметкерлерді әлеуметтік қорғау жөніндегі ұсыныстарды әзірлейді және оны облыс әкімі мен маслихаттың қарауына ұсынады. Облыстағы білім беру мекемелерінің педагогикалық және басшы кадрлармен қамтамасыз етілуін зерделейді және олардың мамандарға қажеттіліктеріне болжам жасайды. Белгіленген тәртіпте педагогикалық қызметкерлерді аттестациядан өткізеді және аттестациялау ережелерінің сақталуына, аудан, қала, облыста білім беру қызметкерлеріне біліктілік санаттарының берілуіне бақылау жасайды. Облыстағы білім беру мекемелерінің оқулықтармен және оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуіне талдау жасайды, оларды басып шығару үшін Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігіне жоспар - тапсырыс даярлайды. Облыс әкімдігіне мемлекеттік білім беру мекемелерін ашу, қайта ұйымдастыру, тарату туралы ұсыныстар жасайды. Өз уәкілеттілігі шегінде мемлекеттік тауар, жұмыс, қызмет сатып алу конкурстарын ұйымдастырады және өткізеді. Кәсіптік мектептер мен лицейлерде, колледждерде бастауыш және орта кәсіби білімді мамандарды даярлауға мемлекеттік білім тапсырысын конкурстық негізде орналастырады; Халықты еңбекпен қамту органдарымен және барлық мүдделі кәсіпорындар, ұйымдармен бірлесе отырып, жастарға кәсіптік білім берудің аймақтық бағдарламасын әзірлейді және жүзеге асырады. Облыстық мемлекеттік білім беру ұйымдарына оқулықтарды сатып алу мен жеткізуге қатысады. Басқарма қамтамасыз етеді: арнайы білім бағдарламалар арқылы жалпы білім беруді, дарынды балаларға мамандандырылған білім ұйымдарында жалпы білім беруді, облыс көлемінде мектеп олимпиадаларын өткізуді. Жергілікті деңгейде кадрладың біліктілігін арттыру мен қайта даярлауды. Балалар мен жасөспірімдердің психикалық денсаулығын анықтап, психологиялық-медициналық-педагогик алық консультациялар арқылы халыққа көмек көрсетуді. Заңда белгіленген тәртіппен кейбір санаттағы оқушыларды ақысыз және жеңілдікпен тамақтануын ұйымдастырады. Білім басқармасы мемлекеттік емес ұйымдарымен бірігіп жұмыс атқарады және жұмыс мазмұнына бақылау жүргізеді. Басқарманы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің келісімен облыс әкімі заңнамаға сәйкес тағайындап, қызметінен босататын бастық Е.Н.Иманғалиев басқарады. Басқарма бастығы өзіне жүктелген міндеттерді, облыс әкімі мен облыс әкімінің жетекшілік ететін орынбасары берген тапсырманы орындауға жауапты болып табылады. Басқарма бастығының жетекшілік ететін облыс әкімінің орынбасары келісімен заңда белгіленген тәртіппен тағайындалатын және қызметінен босатылатын орынбасарлары Д.Жекебаев,Б.Қ.Молдабаева және М.Т.Қаракекілов болады. Басқарма бастығы Басқарма қызметкерлерін заңда белгіленген тәртіппен тағайындайды және қызметінен босатады. Басқарма бастығы өз қызметінде басқармаға, оның құрылымдық бөлімшелеріне және оған бағынышты ұйымдар мен мекемелерге басшылық жасайды, орынбасарлары арасында міндеттерін бөліп береді. Бұйрықтар шығарады, нұсқаулар береді, ұйымдардың құрылымдық бөлімшелерінің, сонымен қатар, жаңа типтегі аудандық, қалалық, ведомстволық бағыныстағы оқу орындарының ережелерін, жарғыларын бекітеді. Аппарат қызметкерлері мен облыстық ұйымдары басшыларының еңбек ақысына қосымша және үстеме ақыларды тағайындайды. Әкімшілік мемлекеттік қызметке тұру үшін заңдарда қарастырылған талаптарға сәйкес, аудандық, қалалық білім бөлімдері меңгерушілерін қызметке тағайындауға және босатуға келісім береді. Ұйымдастыру-құқықтық формасында облыстық мемлекеттік орта білім ұйымдары басшыларын конкурс негізінде қабылдайды және қызметтен босатады, Мемлекеттік ұйымның облыстық бюджеттен қаржыландыратын облыстық мемлекеттік орта, бастауыш және орта арнаулы кәсіптік білім беру ұйымдары басшыларын басшылық ететін облыс әкімінің орынбасарымен келісіп, қызметке тағайындайды және босатады. Білім беру саласында, оның ішінде шетелдік әріптестерімен ынтымақтастық жөнінде келісім-шарттар жасайды. Басқармада құрамына бастығы (төрағасы), оның орынбасарлары, басқарманың кейбір жауапты қызметкерлері және ұйымдар мен оқу орындарының басшылары кіретін алқа құрылады. Басқармада қазіргі заңнамалар мен нормативтік актілеріне сәйкес комиссиялар құрылуы мүмкін. Басқарма жанынан білім беруді дамытудың негізгі бағыттарын және оңтайлы басқарушылық шешімдер әзірлеуге байланысты ұсыныстарды қарастыру үшін арнайы комиссиялар, кеңестер, сараптамалық топтар және т.б. құрылуы мүмкін. Мекеме қызметін жүзеге асыру, іс жүргізу білім Басқармасының бастығы бекіткен жұмыс регламентіне сәйкес ұйымдастырылады. Басқарманы тарату және қайта құру Басқарманы тарату және қайта құру Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Білім беру басқармасының кадрлар жұмысын ұйымдастыру бөлімі туралы ақпарат ҚР Заңдарымен нормативтік-құқықтық актілерін сақтауды орындауға бақылау ұйымдастырады. Білім беру қызметкерлері мен білім ұйымдарының басшыларының біліктілігін арттыруға талдау жасап, мониторинг жүргізеді. Аппаратқа мемлекеттік қызметшілері мен азаматтық қызметшілерінің, облыстық білім беру мекемелерінің бос орнына конкурс ұйымдастырады және өткізеді. Педагогикалық мамандар даярлайтын ЖОО мен колледждермен бірігіп жұмыс атқарады. Білім ұйымдарын мамандармен қамтамасыз ету мақсатында аумақтардан сұраныстарын жинап тиісіті ЖОО мен колледждерге жолдайды. Жас мамандардың орналасуын қадағалайды, ауыл мектептеріне келіп жұмыс істейтін мұғалімдерге жеңілдіктерді қарастыруға ықпал жасайды. Аппарат қызметкерлерінің, облыстық білім ұйымдарының басшыларын аттестаттауын ұйымдастырып, өткізеді. Облыс бойынша жоғары кәсіпітік біліктілігі бойынша аттестаттау комиссия шешімдерін және облыст бюджетінен қаржыланатын педагог мамандардың жоғары және бірінші санаты туралы шешімдерін бекітеді. ҚР Білім және ғылым министрлігіне кадрлар туралы жылдық есеп тапсырады.
Финансовый менеджмент и менеджеры в системе образования
Результативность и эффективность деятельности каждого образовательного учреждения и системы образования в целом во многом зависят от управления -- целенаправленного воздействия на выполнение поставленных задач по развитию образования. В работах отечественных и зарубежных ученых дается следующее определение: управлять -- значит предвидеть, организовывать, распоряжаться, координировать и контролировать. Именно так определяются основные функции управления в трактовке современных классиков менеджмента.
Ключевым аспектом менеджмента в системе образования является признание роли и значения преподавателей, ученых, специалистов административных, экономических, финансовых инженерно-технических и вспомогательных служб образовательных учреждений.
Поэтому сегодня менеджмент определяется как искусство достижения целей с помощью других людей.
Работа менеджера заключается в том, чтобы активно участвовать в определении направления развития образовательного учреждения и системы образования в целом, содействовать обеспечению результативного и эффективного руководства и решения, каким образом использовать организационные, финансовые и материально-технические ресурсы, чтобы достичь поставленных целей. Эти вопросы особенно актуальны сейчас в условиях мирового экономического и финансового кризиса, постепенно распространяющегося и на нашу страну.
В условиях реформирования российской экономики, все более расширяющегося применения рыночных механизмов значительно усложняется управление отдельным образовательным учреждением и всей системой образования страны.
Это касается не только крупных, но и относительно небольших образовательных учреждений, поскольку все они сейчас, независимо от объема их деятельности, призваны решать не только образовательные и воспитательные, но и правовые, технологические, имущественные, земельные, экономические, финансовые вопросы, то есть все, что характерно для юридических лиц, некоммерческих организаций.
Поэтому в настоящее время так важно повсеместное внедрение в системе образования принципов менеджмента с использованием труда менеджеров, а в учреждениях высшего и среднего профессионального образования подготавливать квалифицированных специалистов менеджмента -- менеджеров для системы образования и организовывать повышение квалификации по вопросам менеджмента для руководителей и других работников образовательных учреждений и органов управления образованием.
Термин менеджмент пришел с кардинальными изменениями в экономике и жизни общества, отразив необходимость создания в стране принципиально новой системы управления, адекватной рыночным отношениям.
Существуют определенные различия в содержании понятий менеджмент и управление.
Управление является более широким, обобщающим понятием по отношению к понятию менеджмент.
Управление как целенаправленная деятельность человека включает в себя упорядочение, регулирование взаимодействия и создание условий для функционирования и развития различных объектов и процессов в природе, обществе и технике.
Менеджмент предполагает управление объектом, действующим в условиях рыночных отношений.
Это характерно для современной деятельности учреждений, предприятий и организаций системы образования.
Предусмотренные Законом Об образовании права государственных и негосударственных образовательных учреждений позволяют им активно функционировать в условиях действующих в стране рыночных отношений.
Сегодня расширенные права образовательных учреждений в использовании финансовых и материальных средств создают благоприятные условия для внедрения современных принципов управления, менеджмента с применением труда менеджеров.
Соблюдение принципов управления можно рассматривать как залог успеха управления. В исследованиях ученых к принципам управления относятся, например:
разделение труда, специализация;
единство руководства и распорядительства (один руководитель и один план для совокупности операций, направленных на достижение одной и той же цели);
дисциплина, подчинение индивидуальных интересов общим;
вознаграждение работникам; смысл его состоит в удовлетворении потребностей работников;
справедливость; обретение должного баланса между справедливостью и дисциплиной;
стабильность состава работающих;
инициатива -- способность составлять план и обеспечивать его выполнение; она обеспечивает мотивацию и удовлетворенность работой;
стремление к взаимному благу; развитие организации есть развитие ее работников; улучшение конкурентоспособности работающих, что способствует усилению интеллектуального потенциала организации;
необходимость творческого подхода к стимулированию, динамичности стимулов;
постоянное внимание к работникам; неизменная уважительность; доверие и взаимопонимание.
Организационные, экономические, социально-психологические методы управления используются в комплексе, так как неразрывны и органичны отношения, на которых они базируются.
В работах ученых подчеркивается, что исследование прошлого периода способствует пониманию настоящего и прогнозированию будущего. Оно позволяет извлечь уроки из своих и чужих ошибок и не повторять их; узнать способы достижения успеха, чтобы применить их в подходящей ситуации. Но самое главное, изучение прошлого периода помогает понять, почему произошли те или иные события, чтобы совершенствовать свою деятельность в будущем.
Эти выводы можно вполне использовать и в деятельности по управлению, менеджменту, в учреждениях, предприятиях и организациях системы образования.
На каждом уровне менеджмента, в зависимости от ситуации, специфики менеджмента, объекта управления, требуются специфические виды обеспечения управления: научно-методические; финансовые; материально-технические; организационные; правовые; информационные и кадровые.
Так, кадровое обеспечение предусматривает в самой системе управления на всех позициях квалифицированных работников, которые в состоянии провести весь вышеперечисленный спектр работ самостоятельно либо с привлечением необходимых специалистов.
Менеджмент -- это синоним управления; более широкое понятие в современный период распространяются также на некоммерческие организации, административную сферу; это понятие в настоящее время чрезвычайно популярное и конъюнктурное, что является отражением его большой общественной потребности.
Занятые в аппарате управления -- это люди, непосредственно осуществляющие процесс управления посредством профессионального выполнения управленческих функций. В современных организациях они называются менеджерами. Наряду с обеспечением выполнения организацией ее основного предназначения и способствованием достижению целей организации, менеджеры устанавливают и координируют взаимодействие между отдельными операциями и действиями, выполняемыми в организации, являются основным информационным звеном связи организации с ее окружением, несут ответственность за результаты деятельности организации.
Одной из подсистем управления учреждением, предприятием, организацией системы образования может являться финансовый менеджмент. Необходимость его организации связана с характером управления в условиях изменяющейся внешней среды и внутреннего финансового состояния. Поэтому для постоянного повышения эффективности финансового менеджмента цели его функционирования должны постоянно пересматриваться и оптимизироваться.
Главная цель финансового менеджмента состоит в максимизации финансового благополучия при наименьшем риске как в текущем, так и в будущем периоде.
Финансовый менеджмент охватывает следующие направления финансовой работы:
анализ финансового состояния и принятие на этой основе управленческих решений, в том числе в части выявления и устранения неблагополучных тенденций;
управление собственными и привлеченными финансовыми ресурсами;
анализ финансовых рисков и управление ими.
Важное значение в финансовом менеджменте имеют планирование, разработка финансовой стратегии и финансовой политики, текущих и оперативных финансовых планов, контроль исполнения финансовых планов.
Налоговый менеджмент как самостоятельная система управления имеет свои предмет и инструменты. Так, предметом налогового менеджмента является налоговая политика, которая определяет уровень налогообложения, и ее практическая реализация. Используются такие инструменты, как: оценка государственной налоговой политики и прогноз на этой основе возможного развития событий; разработка учетной политики с учетом действующего законодательства; учет налоговых обязательств; регулярный налоговый анализ и оценка эффективности налогового менеджмента.
Налоговое бремя оказывает прямое воздействие на финансово-экономическую деятельность учреждений, предприятий и организаций системы образования. Поэтому осуществляются: налоговая оптимизация с целью уменьшения налоговых обязательств; комплексный расчет экономии, уменьшения и ликвидации нерациональных расходов; пересмотр договорных отношений, как хозяйственных, так и при оказании разного вида услуг.
В учреждениях, предприятиях и организациях системы образования финансовые менеджеры могут работать самостоятельно или в составе бухгалтерской службы. В любом случае к мнению и предложениям финансового менеджера необходимо внимательно прислушиваться, в том числе при выборе учетной, финансовой политики.
Для того чтобы в России внедрять повсеместно, включая систему образования, принципы менеджмента, необходимо повысить внимание к подготовке менеджеров. В учреждениях высшего профессионального образования готовить менеджеров-магистров для крупных, сложных по структуре, с большим объемом имущества и многоисточниковых по финансированию образовательных учреждений, а также для органов управления образованием. В учреждениях среднего профессионального образования подготавливать менеджеров-бакалавров для небольших по объему, компактных учреждений образования.
Возглавлять образовательные учреждения должны руководители, прошедшие дополнительную специальную подготовку по менеджменту, подтверждаемую соответствующими документами государственного образца.
Необходимо наладить регулярное повышение квалификации руководителей и менеджеров образовательных учреждений и органов управления образованием.
На эти цели следует выделять средства из всех бюджетов бюджетной системы в составе финансирования на развитие образования.
Отдельно предусматривать в бюджетах ассигнования на строительство, реконструкцию, приобретение необходимого оборудования, его профилактику и ремонт для образовательных учреждений и их самостоятельных структурных подразделений, занимающихся подготовкой менеджеров и повышением квалификации специалистов по вопросам менеджмента.
Сейчас дело за органами управления образованием, чтобы планировать подготовку менеджеров для системы образования и давать соответствующий государственный заказ, обеспечивая его выполнение бюджетными ассигнованиями.
Целесообразно в целях совершенствования действующего законодательства вносить соответствующие дополнения по вопросам, связанным с менеджментом и менеджерами.
1.2 Еліміздің алдағы ұзақмерзімді дамуындағы басым бағыттардың бірі - білім мен ғылымды дамыту болмақ. Өйткені, Мемлекет басшысы алға қойып отырған басты талаптардың бірі - өркениеттің салқар көшінде бәсекелестікке қол жеткізу үшін білім мен ғылымды жаңа өрістерге шығарып, интеллектуалдық серпіліс жасау қажет. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқыған Қазақстан дағдарыстан кейінгі дүниеде: Болашаққа интеллектуалдық секіріс атты дәрісінде Бізге ұлттық интеллектінің діңін құру қажет, бізге халықаралық деңгейде бәсекеге түсе алатын эрудициялы адамдар керек, деп атап көрсеткен болатын.
Сондықтан да Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігінің 2009 жылғы бүкіл ұйымдастырушылық қызметі осы асқаралы міндеттерді орындауға, білім сапасын арттыру мақсаттарына бағытталды. Білім мен ғылым саласында бәсекелестікті және әлеуметтік-экономикалық өсімді қамтамасыз ететін мемлекеттік саясатты қалыптастыру және жүзеге асыру министрлік алдында тұрған басты миссия.
Бүгінде Қазақстанда өмір сүретін 5 пен 85 жас аралығындағы халықтың 85 пайызы білім бағдарламаларымен қамтылған. Елімізде 4,5 миллионға тарта адам білім қайнарларынан сусындауда. Білім беру мен ғылым саласында 500 мыңға жуық педагогтер мен ғалымдар еңбек етуде. Республика халқының 30 пайызға жуығы дерлік білім мен ғылым жүйесімен қамтылған.
Соңғы жылдарда бұл орайда бірқатар стратегиялық және нормативтік-құқықтық құжаттар қабылданды. Олардың бастылары - Білім туралы Қазақстан Республикасының Заңы (2007), 2005-2010 жылдарға арналған Қазақстан Ресрубликасында білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, 2008-2012 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында техникалық және кәсіби білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы, 2007-2012 жылдарға арналған ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы. Сондай-ақ, ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспары жасалды, 2007-2011 жылдарға арналған Қазақстан балалары бағдарламасы жүзеге асырылуда. Бүгінде Ғылым туралы жаңа Заң жобасы жасалуда, Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2020 жылдарға дейінгі мемлекеттік бағдарламасының жобасы әзірленуде.
Еліміздегі білім берудің жай-күйі туралы халықаралық ұйымдардың бағалауында, ЮНЕСКО-ның 2009 жылғы жалпыға бірдей білім беру жайын саралаған бүкіләлемдік баяндамасында Қазақстан білім беруді дамыту индексі бойынша әлемнің 129 елінің арасында бірінші орынға шығып отыр. Сонымен бірге, 2009 жылы БҰҰ Даму бағдарламасының адам дамуы туралы баяндамасында Қазақстан адам әлеуетінің даму деңгейі жоғары елдердің қатарына қосылды және адамды дамыту индексі бойынша 82-ші орынға табан тіреді. БҰҰ-ның Кедергілерді еңсеру: адамның жұмылдырылуы және дамуы атты баяндамасында адам әлеуетінің даму индексі бойынша елдер рейтингі-сінде бәсекеге қабілетті жаһандық индексте Қазақстан 67 орынға көтеріліп, білім мен ғылымды сипаттайтын 18 индикатор 7 индикаторы бойынша рейтінгісін жақсартты. Онда бас-тауыш білім сапасы, білім беру жүйесінің сапасы, математикалық және ғылыми білім сапасы, мектептер менеджменті сияқтымаңызды көрсеткіштер бар.
Соңғы жылдары елімізде білім беру саласын мемлекеттік қолдауға айрықша көңіл бөлінуде. Кейінгі он жыл ішінде білім саласын қаржыландыру 7 есе артты. 2009 жылы білім беру саласына бөлінген бюджет 9,5 пайызға артып, 702,0 млрд.теңгені құрады (2008 жылы - 641,1 млрд.теңге). Өткен жылы мектепке дейінгі білім мен тәрбиеге 1 балаға жұмсалатын шығын 106,2 мың теңгеге жетті (2000 жылы - 25,8 мың теңге болған еді). Ал орта білім беру саласындағы бұл көрсеткіш тиісінше - 117,99 мың теңге және 18,8 мың теңге болды.
Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту
2009 жылы республика көле-мінде 356 мың баланы қамтыған 4568 мектепке дейінгі балалар мекемелері жұмыс істеді. Соның ішінде жыл ішінде 144 балабақша іске қосылды, мұның 88-і қайта қалпына келтірілген, 26-сы жаңадан салынды, 30 жеке балабақша ашылды. Ел бойынша мектепке дейінгі білім берумен қамту жыл ішінде 35,6 пайыздан 37 пайызға дейін өсті, мектеп алдындағы даярлықпен 270 мың бала қамтылды, бұл осы жастағы барлық бүлдіршіннің 83 пайызы деген сөз. Елбасының тапсырмасына сәйкес 2020 жыл-ға дейін бүкіл ел бойынша балабақша мұқтаждығын толық шешу көзделіп отыр. Балдыр-ғандарды балабақшалармен қамту жөнінде жергілікті атқарушы органдардың бірлескен күшімен кешенді шаралар қолға алынуда, атап айтқанда, жаңа салынған ғимараттардың бірінші қабаттарында шағын балабақшалар ашу, бұрынғы жекешелендіріліп кеткен балабақшаларды кері қайтару, жеке балабақша желілерін дамыту сияқты нақтылы жоспарлар бар.
Жалпы орта білім
Респубикамызда 2009 жылы 2486,3 мың оқушыны қамтыған 7576 күндізгі жалпы білім беретін мектептер жұмыс істеді. Жыл ішінде 87 мектеп пайдалануға берілді, оның 39-ы 100 мектеп, 100 аурухана мемлекеттік бағдарламасы бойынша жүзеге асырылды. Елбасының тапсырмасы бойынша Астана, Семей, Көкшетеу қалаларында Тұңғыш Президенттің 3 интеллектуалдық мектептері ашылды. 2011 жылға дейін мұндай мектептер еліміздің әр аймағында ашылатын болады. Олардың міндеті - дарынды балаларды, олардың таланттарының бағытын тауып, мақсатты дайындықтарын бастау болмақ. Республикамыздағы барлық орта білім беретін мектептердің 98 пайызы Интернетке қосылды, 3385 білім ордасы интерактивтік жабдықтармен жарақтанды, бүгінде республика бойынша орта есеппен алғанда 18 оқушыға 1 компьютерден келеді. Оқыту жүйесіне қаржылық сауаттылық (4-11 сыныптар), дінтану негіздері (9-сынып), автомобиль жүргізу (10-11 сыныптар) жаңа пәндері енгізілді. Республиканың 3675 мектебінде қамқоршылар кеңестері құрылды, 1457 мектептің штатына полицияның мектеп инспекторлары лауазымы енгізілді, 5025 мектепте - есірткіге қарсы бекеттер құрылды. Сондай-ақ, бастауыш білім берудің деңгейінің негізгі қағидалары, оқу бағдарламалары, білім саласындағы әлеуметтік қызметкерлерге біліктілік талаптары және оларды аттестациялау ережелері, оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендерді және көмекші құралдарды әзірлеу, сараптау және бастыру жұмыстарын ұйымдастыру ережелері бекітілді. Қазақстан Республикасында шағын комплектілі мектептерді дамыту тұжырымдамасы және Педагог қызметкерлерді аттестациялау ережелері жасалды.
Жалпы білім беретін мектептер жүйесіндегі оқыту сапасын жақсартуға бағытталған Жалпы білім беретін 12 жылдық мектепте зерттеулік оқыту және жоба қызметі технологиясы деген тақырыпта халықаралық конференция, Қазақстан Республикасынның педагог кадрларын 12 жылдық білім беру моделіне қайта даярлау және біліктілігін көтеру мазмұнын жетілдірудің жаңа ұстанымдары тақырыбында республикалық ғылыми-практикалық конференция өткізілді. Білім беру саласындағы жаңа идеялар мен бастамалар Жаңашыл педагогтардың екінші республикалық форумында да талқыланды. Сондай-ақ, мемлекеттік және ағылшын тілдерін оқыту, үштұғырлы тіл бағдарламасы бойынша семинарлар мен конференциялар және басқа да басқосулар өтті.
2009 жылы республика мектептеріндегі ұлттық бірыңғай тестілеу көрсеткіші 74,9 баллды құрады, 2008 жылы бұл көрсеткіш 68 балл болған еді. Мектеп түлектерінің арасында Алтын белгіге үміткерлердің 54,5 пайызы өздерінің білімін қуаттады (2008 жылы - 34,3 пайыз). Мектеп оқушыларының республикалық және халықаралық олимпиадаларында ғылыми жобалар жарыстарында 895 адам жеңімпаз атанды (2008 жылы - 864 адам).
Министрлікте балалардың құқығын қорғау комитеті және аумақтық балалар құқығын қорғау департаменттері құрыл-ған. ҚР Үкіметінің қаулысымен 11 аймақта балалар құқықтарын қорғау жөніндегі қосымша мамандар енгізілді. Балалар құқықтарын қорғау 2007-2011 жылдарға арналған Қазақстанның балалары бағдарламасын жүзеге асыру шаралары жоспарында да қамтылған. Балалар проблемалары Мектепке жол, Балалар түнгі қалада, Қам-қорлық республикалық акцияларында кеңінен қолдау тапты. Бұл мәселе БҰҰ балалар қорының (ЮНИСЕФ) Балаға дос қала жобасы ауқымында да жүзеге асырылуда.
Республика бойынша тұрмысы төмен отбасылары балаларының 67 пайызы (2008 - 52%) тегін ыстық тағамақпен қамтылған. 200 мыңға жуық бала жалпы көлемі 1 млрд. теңгеден астам көмек алды, жергілікті бюджеттерден 43,8 мың оқушыны (92%) тасымалдауға 1307 автобус сатып алу үшін 568,7 млн. теңге бөлінді.
Техникалық және кәсіптік білім
2009 жылы республика бойынша 882 оқу орнында техникалық және кәсіптік білім беру жүзеге асырылды, оған барлығы 610,5 мың оқушы тартылды, соның 194,5 мыңы мемлекеттік тапсырыс бойынша оқытылды, Астана қаласында жетім және ата-аналарының қарауынсыз қалған балаларға арналған 300 оқушылық кәсіптік лицей Қазақмыс ЖШС есебінен ашылды. Астана, Екібастұз қалаларында, Атырау және Оңтүстік Қазақстан облыстарында кадрларды даярлау және қайта даярлау аймақаралық орталықтары салынуда. Қазақстан Республикасының Үкіметі жанында техникалық және кәсіптік білім беруді дамыту және кадрларды қайта даярлау жөніндегі Ұлттық кеңес құрылды. Мектептерде оқушыларға кәсіптік бағдар беруді жақсарта түсу үшін оқу шеберханаларына 461 заманауи жабдық, 293 оқу зертханалары, 87 интерактивті тақта, 105 ауыл шаруашылығы техникалары сатып алынды. 180 оқу орнында 3,7 млрд. теңгеге күрделі жөндеу жүргізілді. ҚР Білім және ғылым министрлігінің бастамашылығымен 72 мамандық бойынша жалпыға бірдей міндетті мемлекеттік стандарттар, 720 мамандық бойынша үлгілік оқу бағдарламалары жасалды. ҚР Білім және ғылым министрлігі мен бірқатар компаниялар, әкімдіктер арасында 18 келісім (меморандум) және 28 халықаралық шарттар жасалды.
Жол картасын жүзеге асыру
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауында көрсетілген Жол картасын жүзеге асыру жоспарларына сәйкес 10 млрд. 783 млн. теңгеге 100 926 адамды даярлау және қайта даярлау жұмыстары жүргізілуде. Соның ішінде 64,6 мың жұмыссыз адамдарды қайта даярлау, мемлекеттік тапсырыс бойынша 20,2 мың адамды даярлау, шетелдік мамандарды алмастыратын 10,8 мың адамды қайта даярлау жұмыстары жүргізілді. Соның нәтижесінде 55,5 мың адам қайта даярлау курстарын аяқтап шықты, 30,7 мың адам еңбекке орналастырылды.
Жоғары және одан кейінгі білім
Республикамызда 145 жоғары оқу орындары жұмыс істейді, оларда 132,8 мың адам мемлекеттік тапсырыс бойынша білім алуда, мемлекеттік тапсырыс бойынша 34 840 мың адамға білім гранттары берілді.
Жоғары оқу орындарының арасында 37-сі - екі диплом беретін білім беруді жүзеге асыруда, 131-і несиелік технологиямен оқытуда, 20-сы - қашықтан оқытуды жүзеге асыруда. Жоғары оқу орындарының 3-уі халықаралық тіркеуден өтті, 30 ЖОО Ұлы Хартияға (Болон процесі) қол қойды.
2009 жылы 19,5 мың үздік студенттер ақылы бөлімнен гранттарға ауыстырылды, оның ішінде 11 626 студент қосымша білім гранттарына, 2 936 адам облыстар әкімдерінің гранттарына, 1 181 адам әлеуметтік әріптестік гранттарына, 84 адам - жоғары оқу орындары ректорларының гранттарына, 3 674 адам бос білім гранттарына ие болды.
Жоғары оқу орындарының базаларында Қазақстанның Болон процесіне қосылуы жөніндегі халықаралық форум, Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың қатысуымен Университеттердің Еуразиялық қауымдастығының ХІ съезі (Л.Гумилев атындағы ЕНУ), Қазақстан мен Ресейдің шекаралас облыстарының жоғары оқу орындарының халықаралық ғылыми-білім форумы (Қозыбаев атындағы СҚМУ) сияқты маңызды халықаралық басқосулар өтті.
Астана қаласында тұңғыш Президент атындағы халықаралық университет ашуга әзірлік шаралары ауқымында Лондонның Университет колледжімен келісім жасалды, Питтсбург Университетімен, Нью-Джерси технологиялық институтымен, Кент мемлекеттік университетімен меморандумдарға қол қойылды. Астананың жаңа университеті коммерциялық емес акционерлік қоғамы және оның Директорлар кеңесі құрылды. Биылғы жылы Астанада ашылуы жоспарланып отырған әлемдік деңгейдегі Халықаралық университет инженерлік және техникалық кадрларды, генетика, биохимия, физика мамандарын даярлайтын болады. Онда заманауи зертханалар, Ұлттық биотехнологиялық орталық және басқалары жұмыс істейтін болады.
Ғылым мен білімнің ықпалдасуын жүзеге асыру үшін Д.Серік-баев атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік техникалық университетінде Алтай технопаркі құрылды. Л.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінде Пәнаралық ғылыми-зерттеу кешені жұмыс істей бастады. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінде қолданбалы физика, математика және ақпараттандыру институты және екі ғылыми-зерттеу орталықтары ашылды, Қарағанды мемлекеттік техникалық университетінде Корпоративтік университет инновациялық-білім консорциумы құрылды, С.Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университетінде Ертіс ғылыми-технологиялық паркі ашылды. Бұл құрылымдар ғылыми инновациялық экономиканың негізін қалай отырып, ірі өндіріс ошақтарымен, ұлттық компаниялармен бірлесе отырып, ғылым жетістік-терін өндірістерге ұсынатын болады.
Современное финансовое образование - перспективный фактор инновоционного развития экономики Казахстана
Серикбева Гульжан магистрант кафедра Финансы, специальность Финансовый менеджмент 2 группа
ФИНАНЫ И КРЕДИТ КАК ФАКТОРЫ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ КАЗАХСТАНА
Президент нашей страны Н.А.Назарбаев в послании своему народу "Казахстан-2030. Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев" четко определил миссию государства и стратегические приоритеты развития республики на будущие десятилетия, где образование и наука поставлены во главу угла. И это, думается, закономерно. Ибо, в ближайшие годы мировое лидерство в хозяйственной, социальной, культурной и других жизненно значимых областях будет принадлежать странам с преимущественно развитым интеллектуальным потенциалом. "Мировое сообщество на пороге XXI века выдвинуло программу устойчивого человеческого развития, являющуюся венцом постиндустриальной концепции. Глобальными факторами перспективного развития современного общества заявлены образование, наука, демографическая устойчивость человека. Не может быть развитого государства без развитого образования - это аксиома, с которой нужно считаться".[1]
"В новых условиях нас должна объединить идея формирования не просто образованного, профессио - нально подготовленного человека, а личности с богатым духовным и социально-нравственным потенциалом, способной воспринимать и развивать национальные и мировые достижения во всех сферах общественной жизни".[1]
"В соответствии с Программой действий Правительства страны на 2000-2002 годы наши планы будут связаны с реализацией следующих социально значимых задач:
Первое. В сфере среднего общего, начального и среднего профессионального образования - обеспечение конституционного права граждан на бесплатное среднее образование в государственных учреждениях образования, полный охват обучением детей школьного возраста, обеспечение качества образовательного процесса, подготовки специалистов среднего звена, конкурентоспособных и профессионально ориентированных ни рынке труда.
Второе. В сфере высшего образования - сохранение и развитие кадрового потенциала на стратегических направлениях развития страны; интеграция научных учреждений и высших учебных заведений; подготовка и аттестация кадров высшей квалификации.
Обеспечение выше обозначенных стратегических задач потребует от всех значительных усилий. Опираясь на предыдущий опыт, созданный определенный задел и предпосылки, необходимо развернуть программы активного перехода к новой модели социальной сферы страны".[1]
"Реализация обозначенных задач требует четкой оценки реальной ситуации, которая складывается в сфере образования, а также финансирования обширных нововведений и программ." [1]
"Повышение маневренности и мобильности вузов и научно-исследовательских институтов будет связано с дальнейшей реструктуризацией их сети.
Во-первых, в целях преодоления дублирования и параллелизма в подготовке кадров, более рационального использования бюджетных средств будет завершен в ближайший период процесс (формирования крупных государственных университетов или, как мы привыкли говорить - региональных университетов) в ряде областей страны.
Во-вторых, продолжена работа по реализации постановления Правительства "О порядке преобразования в акционерные общества, высших учебных заведений и учреждений научно-технической сферы". Работа в этом направлении будет осуществляться на основе Концепции приватизации организаций образования и науки, проект которой внесен на согласование в заинтересованные министерства и ведомства.
В-третьих, дальнейшее развитие получит малое и среднее предпринимательство, конкурентная среда в сфере образования и науки.
В настоящее время в образовании функционируют 196 школ (2,2%), детских садов - 224 (14,3%), колледжей - 71 (40,3%), профессионально-технических школ - 21 (8,5%), вузов - 111, представляющих негосударственный сектор.
Говоря о стратегической линии поддержки и развития негосударственного сектора, тем не менее, следует отметить проблемность сложившейся ситуации с частными вузами. К сожалению, в законодательстве страны очень много формальных статей и масса "лазеек", которыми воспользовались "бизнесмены от образования"[1]
Действительно как можно понимать такие явления, как "квартирный университет", "районный университет или академия". "филиал вуза в одной комнате" и другие.
Порядок в этом вопросе будет наведен и самое ближайшее время.
"Требования ко всем вузам предъявляются объективные - соблюде - ние государственного образовательного стандарта подготовки кадров по соответствующей специальности. Если вузы не готовы к этому, они будут закрыты, т.е. лишены права ведения образовательной деятельности".[1]
Министерство также самым строгим образом будет рассматривать деятельность так называемых филиалов вузов, включая многочислен - ные зарубежные университеты.
Одной из основных задач, возложенных на организации образования и науки, является адекватная требованиям времени подготовка и обеспечение кадрами всех отраслей экономики страны.
"В сфере среднего общего образования главным результатом деятельности организаций должен стать профессиональные навыки, качество знаний, функциональная грамотность и конкурентоспособ - ность выпускника на рынке труда".[1]
Работа со старше - классниками, их учебно-методическое обеспечение является слабым звеном в системе среднего общего образования.
"В сфере начального и среднего профессионального образования, к сожалению, также не все обстоит должным образом. Передача финансирования на местный бюджет привела к свертыванию объемов подготовки и переподготовки рабочих и специалистов, закрытию учебных заведений начального и среднего профессионального образования, т.к. межтерриториальный принцип формирования приема и выпуска учащихся вошел в противоречие с ограниченными финансовыми возможностями и кадровыми потребностями территорий"[1]
"Выходом из сложившейся ситуации является более внимательное отношение акимов и работодателей к формированию образовательного заказа на подготовку рабочих и специалистов в профтехшколах и колледжах республики. Со стороны Министерства уже ведется работа по модернизации номенклатуры и перечня специальностей начального и среднего профессионального образования, завершению разработки государственного образовательного стандарта этого уровня образования. Изучается вопрос о механизме распространения новых правил приема в вузы и на уровень колледжей."[1]
"В целях сокращения затрат, но не во вред качеству подготовки рабочих и специалистов, необходимо выбирать рациональные сроки обучения с оптимальным набором для профессии. Следует широко внедрять многоуровневую подготовку, ... продолжение
Вы можете абсолютно на бесплатной основе полностью просмотреть эту работу через наше приложение.
Похожие работы
Дисциплины
- Информатика
- Банковское дело
- Оценка бизнеса
- Бухгалтерское дело
- Валеология
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Религия
- Общая история
- Журналистика
- Таможенное дело
- История Казахстана
- Финансы
- Законодательство и Право, Криминалистика
- Маркетинг
- Культурология
- Медицина
- Менеджмент
- Нефть, Газ
- Искуство, музыка
- Педагогика
- Психология
- Страхование
- Налоги
- Политология
- Сертификация, стандартизация
- Социология, Демография
- Статистика
- Туризм
- Физика
- Философия
- Химия
- Делопроизводсто
- Экология, Охрана природы, Природопользование
- Экономика
- Литература
- Биология
- Мясо, молочно, вино-водочные продукты
- Земельный кадастр, Недвижимость
- Математика, Геометрия
- Государственное управление
- Архивное дело
- Полиграфия
- Горное дело
- Языковедение, Филология
- Исторические личности
- Автоматизация, Техника
- Экономическая география
- Международные отношения
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
