Ғалымбаева Айша Ғарифқызы шығармашылығы

Тип работы: Курсовая работа
Бесплатно: Антиплагиат
Объем: 31 страниц
В избранное:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2

I. Бөлім.. Ғалымбаева Айша
Ғарифқызы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...3

1. А.Ғалымбаева творчествосында әр түрлі құрылған
сюжетке ... ... ... ... ...5
1.2 Халық дәстүрі бойынша күзгі жиын той болып
өтеді ... ... ... ... ... ... ... .5

II.Бөлім ... ...Қазақстан
әні(1962) ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 6

2.1 Айтыс, Тойға әзірлік
картиналарында ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...7

III.Бөлім.. Өнер
зерттеуші ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..13

3.1 С. Майқанованың суретін талай рет
жазды ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 14

3.2 Ануара 1971 портретінде де нәзік
... ... ... ... ..г ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15

IV.Бөлім.. Х. Бөкеева бейнеленген Оралдан келген келін (1978) ... ... ..15

4.1 Үстіне ашық түсті
көйлек ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ..16

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...31

Қосымша
материал ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..32

Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ...33

Кіріспе

Живопись – өнер әлеміндегі орасан зор, өзіне еліктіріп әкететін, сыйқырлы
аймақ. Ол адамзат дамуының таң шапағында, біздің тарихтан бұрынғы ата-
бабаларымыздың үңгірлерде дүниеге келгеді. Сан ғасырлар бойына
суретшілердің басшылыққа алған идеялары, олардың ұмтылыстары өзгеріп
отырады, бір стильдің орнын екінші стиль басты, бірақ бірақ бәрбір
живопис, дами берді.

Живопись – бұл майлы бояумен жасалған және багет рамкаға салынған,
біз музейде қызықтайтын картиналар емес. Живопис ұғымы кең әрі мейілінше
сан алуан техниканы қамтиды, мысалы, түрлі сулы бояулармен – темперамен,
гуашпен, акварельмен салынған живопись болады. Тіпті аздап боялған суретке
(пастель) ауысатын живопись бар, жартылай графюра – живопись (монотопия)
бар. Мен мына картинамды майлы бояумен жаздым, бұл суретте өзіміздің
қаламыздың табиғатын бинеледім.Бұл суретте қаламыздың өзені баржы шағын
кеме бейнеленген. Суретті салмастан бұрын, размерін 100х65 етіп артқы
рамкасын жасап алдым содан соң лаперник деген матаны сол рамкаға керіп,
үстіне желатень мен грунт жағып грунттап алдым.

Айқын контуры бар дақ түстік контрастық әсерін мүлдем дерлік
сезінбейді. Мен ең алдымен холостқа суреттің контурын түсіріп алдым. Біз
көретін заттардың түсі оларға түсетін ақ жарықтың тек қайсы бірін, яғни
спектрдің қайсыбір бөлігін ғана шағылыстыруға, ол оның екінші бөлігін жүтып
қоюға олардың қабілеттілігімен анықталады. Сондықтан мен ең алдымен
суреттін түстерін жағып подмольовкамен бояп шыктым. Живописьте әр түрлі
жанырлары болады. Мен бұл суретті пейзаж жанырында жаздым, бұл пейзажда
бірінші плпан, екінші план, үшінші планнан турады. Бұнда бірінші планда
өзеннің жағасы, баржының перилдары және баржының бері жақ бөлігі, ал екінші
планда баржы, шағын кеме өзен жатыржәне үшінші планғат келер болсақ онда
кішігірім тоғай бейнеленген.

1. Ғалымбаева Айша Ғарифқызы (29.12.1917 Жылы туған, Алматы обылысы
Еңбекшіқазақ ауданы Есік ауылында дүниеге келген) – кескіндемеші,
киносуретші, Қазақстанның халық суретшісі (1967). Қазақ әйелдерінің
арасынан шыққан тұңғыш кәсіпқой суретші. Алматы көркемсурет училешшесін
(1943), Мәскеудегі Бүкілодақтықкиноматография институтының сән және көркем
сурет бөлімін бітірген (1949). Шығарым. Қызметін Махаббат туралы
аңыз(1954), Шабандоз қыз(1955), т.б.филімдерінде искиз жасаудан бастады.
Ғ. Әр алуан жанырларда жемісті еңбек етті. 1960-1970 жылдары.
Ғшығармашылығының кемелденген шағы болды. Бұл уақытта суретші Аяқалқан,
Жайлау соқпағы, Көне көзе, Қобыз, Сары алма, Қызыл апорт, т.б
пейзаждар мен нотюрморттар және Батыр ана (1966), Қазақстан әндері
(1962), Ежелгі керамика (1966), Қостанай дән алтын пирамидалары (1971),
Бейбітшілік триптихы (1975), Жердің сайы (1978), Береке (1980), т.б
шығармаларын жазды. Сәндік монументтік сарындағы композициаларды
Ғалымбаеваның жаңа көркемдік ізденістерін мол. Мыс ., Біз заманамызды
мақтан етеміз (1965), Бір кесе қымыз (1967; Қазақстан мемлекетінің
сыйлығы 1972) Ғалымбаеваның отандық портрет жанырының шебері ретінде де
белгілі. Оның Ұлымның портреті (1964), Жазушы Ғ Мұстафиннің портреті
(1965), К. Байсейтованың портреті (1975), Актриса С Майқанованың Ш
Уәлиханов анасының рөліндегі портреті (1976), т.б бар. Суретші
шығармаларына тән лиризм оның 20 ғ-дың 90-жылдардағы Қызыл раушан
гүлдері, Жемістер мен гүлдер, т.б туындыларында айқын байқалады.
Ғалымбаеваның – Қазақтың ұлттық кимдері (1958-1976) альбомының авторы. Ол
Алматы көркемсурет училищесінде және КазҰПУ-да дәріс берді. Еңбек Қызыл Ту
және Құрмет белгісі орденімен, медальдармен марапаталған.

Бұл альбом қазақ қыздарының ішінен тұңғыш суретшілік мамандық алған Қазақ
ССР-інің халық суретшісі Айша Ғалымбаеваның творчествосына арналды.

Альбомға суретшінің жиырма шақты жыл бойына жасаған шығармалары еніп
отыр. Бұл таңдамалы шығармалар оның творчествосының сипатымен, суретшіге
етене жақын тақырып, сюжет өрісімен таныстырады, олардан суретшінің
түйсіну, көркемдік ізденістерінің алуан қыры айқын көрінеді. А.Ғалымбаева
шығармаларының образдары лирикалық сезімге толы, оның көркем полотноларына
нәрлі колорит,сурет салудың декоративті және ұлттық айрықша белгілері тән.

Айша Ғарифқызы Ғалымбаева 1937 жылы 29 декабрьде Алматыға таяу жердегі
Есік селосында туған. 1943 жылы Алматы көркемөнер училищесін бітірген соң,
ол 1949 жылы Бүкілодақтық мемлекеттік киноматаграфия институтында суретші-
көркемдеуші деген мамандық алып шығады.

Айша Ғалымбаеваның Қозы Көрпеш- Баян Сұлу (1954), Шабандоз қыз
(1955) , Бұл Шұғылада болған еді (1951)фильмдеріне жасалған эскиздерінен,
Г. Разиеваның портреті (1952) , Халық таланттары! (1957) халық шебері
Б.Бәсенованың портреті (1958) сияқты алғашқы шығармаларының өзінен-ақ
суретші дарынының даралығы айқын танылды, оның тақырыптық және образдық
мұраттары бірден байқалды.

А.Ғалымбаева творчествосының өзекті арқауы- қазақ әйелінің образы. Оның
топтама, немесе жеке-дара сипаттағы, бір-бірімен сюжетте байланысы жоқ
суреттері мен портреттері тұтастай алғанда тақырып, образ, идея жағынан бір
арнаға келіп құяды. Солардың бәрі сайып келгенде қазақ әйелінің характерін,
оның советтегі дәуірдегі сәнді өмірін, бақытты тағдырын бейнелейді.

Суретшінің, әсіресе, алпысыншы-жетпісінші жандардағы туындылары ерекше
назар аудартады. Олардың бәрінде дерлік республикамыздың өнері мен
мәдениетінің жалпы табыстарынан туған үлкен творчестволық өрлеудің ізі
жатыр. Бұл жиырма шақты жылдың ішінде А.Ғалымбаева кескіндеме өнерінің
көптеген жанрында белсенді еңбек етті, сурет, портрет, пейзаж, натюрморттар
салды. Кейде оның бір ғана шығармасында бірнеше жанрдың элементтері
қабаттасып келеді, мұның өзі оның мазмұнын байытып, композициясын жетілдіре
түседі.

1.1 А.Ғалымбаева творчествосында әр түрлі сюжетке құралған тақырыптық
суреттер айрықша орын алады. Бұлардың ішінде Дәмді шай, табиғат
көрінісінен лирикалық толғау тудырып, тұнық поэзияға бөлейтін Қазақстан
әндері, Шопан қыздар бригадасы сияқты композициялық көріністер, халық
өміріндегі елеулі оқиғаларды өзек етіп алып сыр шертетін Қостанай
берекесі, Біз заманымызбен бақыттымыз, Ұстаз-әке, Бейбітшілік
триптихі бар.

Халық дәстүрі бойынша күзгі жиын терінің аяқталуы үлкен той болып
өтеді. От басының тойлары, үйлену, жаңа қонысқа көшу тойлары да әдетте осы
күндерде өтеді.Дихан шопан, мақташылар еңбектегі табыстарын мадақтап ән
айтады, би билейді, күресіп күш сынасады. А.Ғалымбаеваның Қуанышты күн
(1969) атты суретінде дәл осындай күзгі үлкен той-думан сәті бейнеленген.
Сурет композициясы көпшіліктің құйындай дөңгеленіп шаттана билейтін би
ырғағына құрылған. Ал қызыл бояулар, ақшыл реңдер көрерменді ыстық сезімге
бөлейді. Суретші, әсіресе, халықтың той-думан, мерекесінің рухын жақсы
түсінеді.А.Ғалымбаева ауылды жердегі бәйгеге, көкпар, айтыстарға ұзақ таңға
созылатын ән-күй кештеріне талай рет қатысқан. Осы той жиындарғатілге тиек
болған шығармалардың бәрінде кейіпкерлер табиғатпен тығыз байланыста
көрсетіледі. Адам мен табиғаттың бүл бірлігін суретші туындыларында түрліше
көрсетіп, түрліше бейнелесе де, мұның бәрін портреттік образдарының
идеялық, эмоционалды-пластикалық мазмұнын аша түсу үшін қолданылады.

Айтыс, Тойға әзірлік картиналарында дәстүрлі ақындар айтысы мен үйлену
тойының көрністері шымырда шынайы жан жомарттығымен бейнеленген Келін
түсіру кешінде біз лерикалық көрністі тамашалаймыз: Абайдың шәкірті
Айдардың үйлену тойына әзірлік қызған кез қас қарая әр жерде самалдай
жарқырап жанған оттар мен ақ отаулар сәулелері түнгі көл бетінен шағылып
көрінеді. Алдыңғы планда жарқыраған аспан фонында екі жас түр. Олардың бет
әлпеті айқын көрінбейді, екеуі тал шыбықтай жарасып, той қызығынан жырақта,
оқшау тұр.

А.Ғалымбаева халықтың тұрмыс-тіршілігін, көрінерін ғана емес, ән – күй,
аңыз, ертегілерін де жақсы біледі. Жоғарыда айтылған шығармалар қазақ
эпосының дастандарына да иллюстрация бола алар еді. Дала қызы(1966)
кинофилмі үшін жасалған декоративті шымылдықтың эскизін де сондай
шығармалардың қатарына қоссақ артық емес.

А.Ғалымбаева Қазақконцерт пен Республикалық филармония коллективтері
қойған қазақ билеріне де костюм үлгілерін жасап беріп жүр. Матаның жаңа
түрлерін пайдалану халық киімдерінің дәстүрлі үлгілерін жетілдіру арқылы
суретші сәнді костюмдерді билеуге қолайлы сахналық нұсқаларын жасайды.

1958 және 1976 жылдарда Алматыда А.Ғалымбаеваның Қазақтың ұлттық
костюмі атты альбомы шықты. Онда әйелдер мен ерлердің мерекелік және
күнделікті костюмдерінің үлгісі берілген еді. Ондағы суреттер көркемдік
тұрғыда ғана емес, тарихи-этнографиялық жағынан бағалы дүниелер болатын.
Костюмдердің үлгісін жасағанда әрдайым оны киетін адамдардың образын
жасауға ұмтылып отырды.

А.Ғалымбаева шәкірт тәрбиелеген ұстаз есебінде де белгілі көптеген
жылдар бойына Алматы көркемсурет училищесінде, Абай атындағы Қазақ
педогогикалық институтында сурет өнерінен сабақ береді.

Айша Ғарифқызы Шетелдермен достық және мәдени байланыс қоғамының
белсенді мүше, халық депутаттары Алматы қалалық Советтік депутаты бола
жүріп қоғамдық өмірге белсене араласады.

Айша Ғарифқызы Ғалымбаева Ұлы Октябрь мен түйедей құрдас. Еліміздің
көптеген халықтарының әлеуметтік-тұрмыс тіршілігі мен мәдениеттің түбірімен
өзгерткен Ұлы Октябрь социалисттік революциясы жылы туған қазақ қыздарынан
шыққан тұңғыш суретшінің совет дәуірінде оқып тәрбие алып, өзімен тағдырлас
жандардың образдар галереясын жасауының шын мәнінде үлкен әлеуметтік мәні
бар. А.Ғалымбаеваның өнері қалын көрермен қауымға эстетикалық ләззат
беретін кең тынысты шабытты өнер. Қызыл және таңқурай түстес қызыл
көйлектері мен орамалдары батып бара жатқан алтын табақ ару күн мен шөпке
түскен күлгін түсті көлеңкелер суреттегі қарапайым көрініске көтеріңкі
романтикалық рең береді.

Лирикалық саздылық айшаның ауыл өмірін бейнелейтін кішігірім жанрлық
композицияларына да тән: ми қаинатқан сәске де шолпандар қора-қора
қойлардың суару үшін кішкентай дала құдығына айдап әкеле жатыр. Сенімдік
күзет (1965) кешқұрым автодүкен төңірегіне халық жиналады, алыс жайлау
көрінісі мерекелік күйге енеді. Автодүкен алдында (1966) бозарып атқан
таң алдында бұралаңдап алысқа ұзаған қасқа жол көкжиекпен астасып жатыр.
Болашақ совхоз (1964). Бұл көріністердің қай-қайсысы болса да жақындық
сезімге толы болар адамдардың табиғи, һәм қарапайым өмірімен жаратылысмтың
үйлесімін түсінуге олардың арасында әубастан қалыптасқан бұлжымас
байланысты сезуге көмектеседі.

А.Ғалымбаеваның басқа да шығармаларында адам еңбегінің, демалысын,
халықтың тұрмысының күнбе күнгі үйреншікті сарынының өзі ақындық биікке
көтеріледі. Шайға жайған дастархан басында терең ойға шомып қарт әже отыр.
Дәмді шай (1966). Суретші адамның психологиялық сезін иілімдеріне толы
образ жасай білген оның оңаша тіршілігінің сипттарын суық түсті көгілдір
–жасыл бояулар гаммасы аша түскен.

Нан (1967) суретінде аласа стол басында әдемі жүзі күнге тотыққан жас
келіншек нан илеп отыр. Бұл композицияда жарқын тіршіліктің лебі еседі.
Әйел жүзі бақытқа, шаттыққа, мейірімге толы. Оның қабілетінен ішкі рухани
күші сезіледі.

Түстану – түс туралы ғылым

Бояулармен істес бодатын суретші таныс болуға тиісті көптеген мәселелерді
зерттейді Күннің ақ жарығын шын мәнінде өте күрделі екені және көптеген
түстерден тұратыны сендерге физика курысынан мәлім.Жан дүниесінің үйлесімі,
сабырлы қуаныш пен байланысады өрлік Бір кесе қымыз (1967) суретінен
оданда айқынырақ танылады. Бірі егде бірі жас екі әйел киіз үй ішінде
тикеметтің алдында қолдарына қымыз толы кесе ұстап аласа стол басында отыр.
Әйелдер мерекелік киімдерін киген. Егдесінін үстінде ашық сары көйлек, оның
сарысында жеңсіз қара комзол. Оның тотыққан қара торы жүзіне ақ кимешек
жарасып ақ тұр. Жүзі ақыл парасатқа толы жұмбақ күлкі табын нұрлана түскен.
Ал уыздай келіншек одан да әдемі киінген. Оның үстінде қызыл таңқүрай
түстес жеңі кең жібек көйлек көк барқыт келте комзол келіншектің келбетін
көк ақық моншақтармен шекелігі одан сайын құлпырып тұр. Түкті кілем үстіне
көйлегінің жетегін жайып тастап отырған хас сұлудың өзі. Екі бетінен нұры
тамған аққұба жүзінде сәл-пал ойдың табы да жоқ емес, жарқын түсті бояулар
келіншек әлемінде қор қызындай сұлу көрінеді. Суреттің байсалды
композициясы, оның қызыл күрен, ақ түстерден құралған ғаламат әрлі калориті
той қызығының алдында бір уақыт оңаша отырған сәтті тамаша бейнелейді.

Суретші, әсіресе, халықтың той-думан, мерекесінің рухын жақсы
түсінеді.А.Ғалымбаева ауылды жердегі бәйгеге, көкпар, айтыстарға ұзақ таңға
созылатын ән-күй кештеріне талай рет қатысқан. Осы той жиындарға алған
әсері кейінірек оның Шоқандар тойы Қуанышты күн сияқты көптеген
шығармаларының тууына себепші болды.

Ежелгі халық дәстүрі бойынша күзгі жиын терінің аяқталуы үлкен той
болып өтеді. От басының тойлары, үйлену, жаңа қонысқа көшу тойлары да
әдетте осы күндерде өтеді.Дихан шопан, мақташылар еңбектегі табыстарын
мадақтап ән айтады, би билейді, күресіп күш сынасады. А.Ғалымбаеваның
Қуанышты күн (1969) атты суретінде дәл осындай күзгі үлкен той-думан сәті
бейнеленген. Сурет композициясы көпшіліктің құйындай дөңгеленіп шаттана
билейтін би ырғағына құрылған. Ал қызыл бояулар, ақшыл реңдер көрерменді
ыстық сезімге бөлейді.

Қостанай берекесі (1971) суреті де мереклік тақырыпқа араналған.
Суретші егін бастырушы машиналардан тасқындай ағып, тау-тау болып иілген
алтын дән молшылығын бейнелеген. Ал жеміс жинаушы(1971) композициясында
бұл тақырып байлық көзі жомарт жер анаға, еңбек адамдарына салтанат
гимніндей әсер қалдырады.

А.Ғалымбаева әрқашан өз творчествосында халық өміріне тән
ерекшеліктерді мейлінше мол әрі жинақтай қамтитын идеялық мазмұны кең үлкен
шығарма жасауға ұмтылады.

Біз заманымызбен бақыттымыз (1966) суретінде алдыңғы планда үш қарт
әже бейнеленген. Ымырт, нәзік, көгілдір, күлгін жасыл түсті боялар суретке
тұңғиық шексіз кеңістік сипатын беріп тұр. Көрермен назары кешкі шамдары
жаңа-жаңа бастаған алыс далаға көз тіккен әжелердің бетіне түседі. Бұл-
шопан аулының оттары. Әйелдер туған жерге мақтаныш көңілмен аялы сезімімен
қарайды.

Сурет мазмұны сюжет желісімен ғана шектелмейді. Одан нәзік нюанстарды
да байқауға болады. Бұл полотно өз халқының тағдыры жайлы ойланған
лирикалық толғаныс ретінде қабылданды. Одан әрі гүлденген Отанымыздың
бейнелі, жиынтықты образы болып та көрінеді.

Достық туралы өлеңдер, Суретші, Дастархан (1975) полотноларының
басын құрайтын Бейбітшілік атты триптихінде де А.Ғалымбаева дәл солай
Отан ананың жиынтықты эпикалық образын жасайды. Триптихтің образдық
кемелінің мерекелік салтанатты сарын сезінеді. Мұның өзі суретшінің шымқай
қызыл-сары бояуларды ойната, композицияны құруда тепе-теңдікті сақтай
білуінің нәтижесі.

Триптихтің негізгі мазмұнын ашып барлық декоративтік жүгін көтеріп
тұрған бөлімі Суретші деп аталады. Бұл суретте шебер творчествосының
шарықтау биігі ізденістерінің философиялық жиынтығы сияқты. Әрқайсысы жеке-
жара сюжетке құрылып дербес шығарма болғанымен олардың бәрін композицияның
тұтастығы біріктіреді. Полотноның бүкіл әлемдік біріктіріп тұрған
творчестволық еңбек иесі- әйел бейнесі қол А.Ғалымбаеваның автопортреті
іспеттес. Сурет кейіпкері жұмыр жері ол шеті мен бұл шетін көзімен шолып
тұрғандай гүлдеген бау-бақшада, сәнді жаңа қалаларда алып завоттар да
шалқыған дән дариясы да, Алатаудың асқар шыңдары да, Кремль мұнарасының
шұғылалы жұлдыздары да аспан да қалықтаған бірі қызыл, бірі ақ бақыт
құстары да, бәрі-бәрі оның көз алдында. Полотно композициясында әрбір
сюжеттің өзіндік мәні бар. Қырмызы қызыл қызғалдақтар сары алтындай
жайқалған егін көк майса шалғын шһпке оранған джала келбеті де- бәрі
символдық мазмұнға ие. Мұның бәрі күн нұрынан нәр алған тіршілік белгісі.
Сурет өзінің барлық құрылысымен, декоративтік әрімен суретші
творчествосының биік мұратын оның азаматтық, һәм патриоттық сезімдерін паш
етеді.

А.Ғалымбаеваның әрқашанда үлкен қоғамдық мәні бар халық өмірінен тығыз
байланыста тақырыптар көп толғандырады. Мәселен ол Жер және космос атты
композициясын бірнеше қайтарылды. Онда дөңгелек стол басында бір-бірінен
тіресіп отырған адамдар тобы бейнеленген. Ашық аспан астында алыстан
мұнартып, билеушілер көрінеді. Дәл ортада өлең оқып тұрған қыз жапырағын
жайған гүлдің күлтесіндей оқшау тұр. Жан-жағында- қарттар, балалар,
әйелдер. Осы бір заңғар салтанатты поэтикалық көрініс ерекше тұлғалана
көзге түсті. Шақырайған сәуле, сәуле мен көлеңкелердің әсерлігі кеңеціп
психологиялық тебіренісін ашып дереді Халық ғарышқа самғаған батыр ұлдарын
мақтан етіп отырғандай. Дүйін жұрт шаттық қуаныш, мақтаныш сезімінің
құшағанда. Бейнелердің ұзарып, сызықтарын қайталанып келуі, олардың тайға
таңба басқандай ұшқыр ырғағы кенеп бетіндегі суретке шымыр да өткір қасиет
беріп тұр.

А. Ғалымбаеваның коптеген сюжетті шығармаларында пейзаж көңіл күйге
орай табиғат образдары адасып келіп отырады. Кейде суретші табиғат
көрністеріне арнап дербес еңбектер де жазады. Көбіне-көп оларда тіркес –
тіркес тау жоталары , адырлы алыс қиырлар , боз жусан мен бүрген өскен
жазық далалар суреттеледі. Суретші Болашак совхоз( 1964) деген
шығармасында тамаша лирикалық пейзаж жасады. Онда таң алдында тыныстап
маужыраған дала бейнеленген. Алыстан көгілдір тау бөктері мұнартып
көрінеді, бұралаңданған дала жолы сұл тау бөктеріне иек артып жатыр. Салқын
түс даланың көк майсасын, алыс қиырдың көк мұнарын, алғашы күн шапағы мен
от түйгендей лап етіп нұр шауға дайын тұрған суретшінің жан тебіренісі анық
байқалады.

Кейде суретші пейзаждары, мысалға ай сәулесі түскен кең дала төсінде
бір топ әйелдер бейнеленген Әйелдер арманы (1965) немесе Қала (1975),
Мазарлар (1975) сияқты шығармадары Ыстық көл төңірегіндегі көне
ескерткіштерді көре отырып , яғни өмір шындығының әсерінен тусада ертегі
сияқты сипат алып , құпия тылсымға , романтикалык сарынжа толы болып
келнді.

А.Ғалымбаева творчествасында портрет жаныры көрнекті орын алады.
Суретшінің образдары галериасының дені – негізінен ғалым, әнші, актер
әйелдердің, ауыл шаруашылығы озаттарының, озінің жақын туыстарын
портреттері. Олардың бәрі қазақ әйелінің бақытты тағдырын, оның ор
тұлғасын, руханы сулулығын паш етеді.

Ардақты ана (1960) портіретінен біз жиынтықты , тептендірілген
поетикалық образ табамыз. Бояуы ашықкілем тұсында егде тартқан әйел
бейнеленген. Оның бүкіл келбетінен ішкі жан дүниесінің сабырлы да сұлу
тұлғасы танылады. Бір бүиірден түскен жарық сәуле оның тұсындағы кілемнің
бір бөлігі мен кимін айқынырақ көрсетіп , сабырлы қара торы өңі сәл ғана
көлеңкеде қалған.

А. Ғалымбаеваның жазған шамалы ғана ер адамдар портретінің ішінде
жазушы Ғабиден Мустафиннің суретіде бар (1965). Бояулар политрасын мүлде
шектий қолданып яғни кок, ақ, қара түстерге ғана сүйенген суретші сол
арқылы мақсаты айқын, терең ой үстіндегі адамның дербес образын жасайды.

Солай бола тұрса да адамның жеке басының ішкі иерімдері мен оның
психологиялық дара қасиеттерін бере білуде әйел образдары сәттәрек сияқты.

Өнер зерттеуші Г. Сарықұловтың портреттерінде (1973) біз сияқты өте
нәзік образбен жүздесеміз. Г . Сарықұловтың бейнесі сабырлы лирикалық
артистік нәзік сырға толы үйлесімін тауып қолданылған ақ қызғылт, көгілдір,
сұр түстер туындыны декоративтік тұрғыдан айшықты етіп, автордың образдық
мінездемесін тереңдете түскен.

А. Ғалымбаева белгілі актриса С. Майқанованың суретін талай рет жазды.
Оның С. Майқанованың Ш. Уалихановтың анасы ролінде атты портретіне 1976
образдың асқақ даралығын тән. Актриса үстінде алтынмен оқалаған айшықты
ұлттық костьюм. Костюм ұлттық сипатты айқындап даралай түссе де көрерменнің
назары С. Майқанованың бет-әлпетіне оның ойлы жетігер жүзіне ауады

А. Ғалымбаева ұлттық киім киген жас қызды кескіндеген Ануара 1971
портретінде де нәзік лирикалық образ жасай білген. Суреттегі жұмсақ бояу
түстері жас қыздың ұяң мінезін әдемі ашып тұр.

Бақытты айдары жастықтың поэтикалық образын А. Ғалымбаева Гүлжан 1974
туындысында да жарасымды тапқан. Қыз отырған күйінде бейнеленген.
Көйлегінің жасыл түсі айнадағы қызыл сары бояулар шашына үйлесіп келісті
аккорт құрған. Джірілдеген жарық сәулк қыз арманының елесінде оның бақытты,
қуанышты жүзін одан бетер нұрландыра түскен. К. Байсейітованың үлкен
күрделі композициялық портретінде 1974 әйгілі әнші актрисаның образы ғана
бейнеленіп қоймаған. Онда сонымен қатар сахна көрінісінің басқа мереклік
салтанаты да бар.

А. Ғалымбаеваның қазақ әйелінің образын жасауға талпынысы Абай 1976
спектаклінде Айгерім ролінде ойнаған актриса Х. Букееваның портретінен
айқын аңғарыладв. Актриса байсалды талапкер, сыншыл, әрі жаны нәзік сырға
толы кейіпте бейнеленген. Образдың асқақ даралығын композициялық шешіммен
нақтылана түседі. Х. Букеева сахна декорациясы салынған киіз үй алдында тік
тұрған қалпында кескінделген. Оның жүзінен мінезінің терең сырын,
тұтастығын, әрі нәзіктігін танимыз.

Айша Ғалымбаеваның кейбір портреттерінде пейзаж, көңіл-күй рауаны әр
алуан табиғат көріністері тоғысып отырады. Бұл тәсіл кейіпкер кейпіне
қосымша өң беріп, оның ішкі жан сезімін, өзге де жеке белгілерін
тереңдетіп, анықтай түседі. Мәселен жас ұстаз Көкенбаеваның портреті гүл
ашқан алма ағаш бұтақтарының саясында көктемгі таң көрінісімен үндесіп
шыққан. Ал белгілі механизатор К. Дөненбаеваның дала төскейінде бейнеленген
образын 1977 жайқалып өскен егін мен хош иісі аңқыған дала шөбінен бөліп,
жарып қарауға болмайды.

Х. Бөкеева бейнеленген Оралдан келген келін 1978 шығармасы да өте
қызықты. Үстіне ашық түсті көйлек басына ақ кемешек киген әйел ұлан-ғайыр
табиғат көрінісінің фонында тұр: тіркес-тіркес жолдар алыстан мұнартқан тау
сілемдері кең-дала төскейіне шашырай қонған ақ шанқан киіз үйлер көрінеді.
Жасылдау келген сабырлы да нәзік бояу реңі әйелдің жібектей есілген жан
сырынан хабар беретіндей.

Жоғарыда тілге тиек болған шығармалардың бәрінде кейіпкерлер табиғатпен
тығыз байланыста көрсетіледі. Адам мен табиғаттың бүл бірлігін суретші
туындыларында түрліше көрсетіп, түрліше бейнелесе де, мұның бәрін
портреттік образдарының идеялық, эмоционалды-пластикалық мазмұнын аша түсу
үшін қолданылады.

А. Ғалымбаева өз творчествосында тұрмыс заттарын, ыдыс-аяқ гүлдерді
бейнелеуге селқос қарамайды. Суретшінің өзін қоршаған ортаға деген
сүйіспеншілігі әдемі де сұлулық натюрморттарынан көрінеді. А. Ғалымбаева
бұл жанрдан да сырқылмас шабыт көзін тапқан. Оның натюрморттары табиғаттың
сұлу көркін аша отырып суреткердің де ой, сезімдерін паш етеді.

Лирическое звучание характерно и для не больших жанровых композиций,
представляющих буднисельской жизн: в знойный час чабаны пригнали на
водопой овец к маленкому степному колодцу (Надежая охрана, 1965); вокруг
автофургона собрался народ в тихи вечерний час, и стало празнично и
оживленно на дальнем отгоне (У автолавки, 1966); в предрассветных степных
просторах вьется6 изчезая вдали, длинная дорога (Будущий совхоз, 1964).
Каждая из этих сцен наполнена поэтическим чувством, ощущением гормонии
безыскусной и простой жизни людей и природы, утверждением извечно заданной
нерастрожимой их связи.

И в других произведениях А. Галимбаевой поэтически воссозданы
протые мотивы роботы, отдыха народного быта. За столом накрытым для
чаепития с несложными, но выразительно написанными атрибутами, сидит
сосредоттченная, углобленная в свои мысли старушка (Вкусный чай, 1966).
Художницей создан психологически емки образ человека, прекрасно предана
интимная обстановка, чему способствуют холодная сине-зеленоватая цветовая
гамма, бархатистая фактура пастельного письма.

В картине Нан (1967) изображена молодая, привлекательная,
заголелая женщина, которая, сидя за низким столиком, лепит пышные лепешки.
Эта композиция пронизана светлой радосью бытия. Лицо женщины радостное,
доброе, спокойное, оно мягко и нежно излучает душевное умеротворение.

Черты душевной гармонии, тихой родости и спокойного достоинства
еще более ясно выражены в больщой картине Пиала кумыса (1967). Две
женщины – пожилая и молодая - сидят в юрте низкого столика на фоне
орнаментальной вышивки, в руках у них по чаше кумыса. Женщины рядно одеты
к торжественному празнику. Жилая – в светло – оранжевом платье и черном без
рукавов, камзоле. Ее смуглое, темное в обрамлении белого кимшека лицо
освещено мудрой, всепонимающей и несколько загадочной улыбка. Совсем юная
женщина одета более нарядное на ней малиново – красное, мягко
поблескивающее платье с широкими рукавами, синий бархатный жилет, вышитый
золотом и серебром, белый как пена головной убор, дополненй
бирюзовомиподвескамию Сама грация сидит, раскинув на узорном ковре широкое
платье. Бело-розовое нежное лицо чуть задумчиво. Женщина сказочно прекрасна
в цветении пламенеющих красок. Уравновешенная композиция и удивительный
горячи колорит картины, построенный на сочитают красных, малиновых, белых
цветов, создают непровторимое настроение ожидания празника.

Тема народного празника осоьенно близка художнице. А. Галимбаева
не раз невала в аулах на празничных народных гуляных с борьбой,
национальными спортивными играми – байгой, кокпаром, с айтысами м песнями,
люьщамися до утра. Впечатления, полученные от торжественного веселого
ликования, позднее воплотились во многих произведениях (Той чабанов,
Радостный день И др.)

Издавна по народной традиции празднества пиурочены к осени, когда
собраны хлеб, виноград, хлопок, овощи. Это – праздник урожая. К этим
чудесным дням приурочиваются семейные торжества, свадбы, новоселия.
Земледельцы, чабаны, хлопкоробы славят свой труд, поют, ... продолжение

Вы можете абсолютно на бесплатной основе полностью просмотреть эту работу через наше приложение.