Өсімдіктер онтогенезін зертеуге жол ашқан шетелдік ғалымдар

1. Онтогенез түсінігі туралы
2. Онтогенездегі негізгі ұғымдар
3. Өсімдіктер онтогенезіне туған қызығушылық
4. Ғалымдардың онтогенезді зерттеу еңбектері

Онтогенез – ( гр. тілінен óntos – тірі, genesis- даму) организмнің жеке дамуы, организм туылғанынан тіршілігігінің соңына дейін болатын морфологиялық, физиологиялық және биохимиялық өзгерістердің жиынтығы. Онтогенезге өсу, яғни дене массасының, оның мөлшерінің өсуі, дифференциралдануы жатады.
Жыныстық жолмен көбейетін өсімдіктер мен жануарларда тіршілік ұрықтану кезінде туындайды. Ал онтогенез ұрықанған жұмыртқа жасушадан немесе зиготадан бастау алады.
Ал жыныссыз көбею тән организмдерде онтогенез аналық клетканың бөлінуінен немесе арнайы мамандырылған клетканың бүршіктенуі арқылы, сол сияқты тамыр, түйнек, пиязшық, т.б. арқылы организмнің пайда болуынан басталады.
Онтогенез барысында әр организм дамудың түрлі фазаларын, сатыларын немесе кезеңдерінен өтеді. Олардың ішінен жыныстық жолмен көбейетін организмдер үшін негізгі болып мыналар есептеледі:
Ұрықтық (эмбриональді);
Ұрықтан кейінгі (постэмбриональді);
Ересек организмнің даму кезеңі.
Онтогенез ұғымымен өсу және даму ұғымы тығыз байланысты.
Өсімдіктердің өсуі – дененің массасы мен мөлшерлерінің ұлғаюы.
Жоғары сатыдағы өсімдіктердің өсуінің 3 сатысы бар
Өсімдіктердің дамуына деген ғалымдардағы қызығушылық
Өсімдіктер мен жануарлардың тіршілік барысындағы дамуы (онтогенез) ежелден бері өзіне назар аудартып келді (тұқымқуалаушылық, қартаю, өлім, сыртқы жағдайлардың әсері, т.б. мәселелерге қатысты).
Мәселен, Феофраст өсімдіктердің ұзақ уақыт бойы тіршілігін сақтауын бақылағаны онтогенезді зерттеуге деген қызығушылықты көрсетеді.
Алайда ол уақытта эмбриональді даму туралы көптеген сұрақтар жауапсыз қалған. Соған орай, ХІХ ғ.бірінші жартысында Х.И. Пандер (1794-1865) және К. М. Бэр жасаған жұмыстар өзіне назар аудартады (жануарлар онтогенезі).
м
1827 жылы О. Декандоль ұсынған өсімдік индивидуумы туралы ұғымды қалыптастыруы өсімдіктің жеке дамуын зерттеу үшін бастама болды.
Өсімдіктің пайда болуынан табиғи өліміне дейінгі жүретін өзгерістеріне К. Линней, Г. Маддок, Т. Найт, Ж.-Б. Ламарк, А.Н. Бекетов сипаттамалар келтірген.
Олардың айтуы бойынша, өсімдіктер ұзақ уақыт бойы вегетативтік жолмен көбейген кезде, олар дегенерацияланып кетеді.
Г. Шахт (1853 ж) өсімдіктердің тіршілігінің фазаларын анықтап, ағаштың тіршілігін 3 кезеңге бөлді; бұл кезеңдер тұқымның өнуімен, алғашқы гүледумен, қартайып, өсуінің баяулауы және табиғи өліммне сипатталды.
Бұл түсініктерді Ф.Энгельс қабылдаған еді және 1874 жылы жасаған жазбаларында жануарлар мен өсімдіктердің онтогенезінде келесі тіршілік фазаларын бөліп қарастырды:
Онтогенезді зерттеу тарихының келесі сатысы

1. http://biologylib.ru/ books/item/f00/s00/z0000008/st018.shtml
2. http://estnauki.ru/konspekty-po-biologii/66-istorija-i-metodologija-biologii/3027-issledovanie-ontogeneza-i-jembrionalnogo-razvitija-zhivotnyh-i-rastenij.html
3. http://irbis.pushkinlibrary.kz:8088/cgi-bin/irbis64r_15/cgiirbis