Шоқан Уалихановтың саяси көзқарасы



І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Дүниежүзілік саяси ілімдер
2.Заманының саяси.әлеуметтік қайшылықтарын көре білген Шоқан
ІІІ Қорытынды
Жиырмасыншы жүзжылдық бүкіл әлемдік тарихта ең саясаттандырған кезеңдердің бірі. Құқық, мемлекет, саясат мәселелері бұл ғасырда болып өткен әлеуметтік сілкіністерге және бұқаралық қозғалыстарға байланысты алдыңғы орынға көтерілді.Екі дүниежүзілік соғыс, діни және ұлттық айырмашылықтарға негізделген аймақтық соғыстар, дағдарыстар, революциялар мен саяси төңкерістер, тоталитарлық режимдердің қалыптасуы және құлауы, отаршылдық жүйенің қирауы және көптеген жаңа мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың пайда болуы адамның теңдігін, құқықтары мен еркіндіктерін бүкіләлемдік мойындау − міне, осының бәрі әртүрлі әлеуметтік саяси бағдардағы ойшылдар мен ғалымдардың мемлкет, құқық және саясатқа қатысты теориялық қызметеріне ықпал етті.
Дүниежүзілік саяси ілімдер тарихи-адамзаттық рухани мәдениеттің маңызды құрамдас бөлімдерінің бірі. Мұнда адамзаттың өткен заманнан бүгінгі күнге дейінгі саяси ілімі мен тәжірбиесі жинақталған, мемлекет, саясат, заң жүргізу, құқық, бостандық мәселелерінің негізгі қағидалары және ілімдері анықталған.
Саяси және құқықтық ілімдер тарихы әртүрлі көзқарастар мен ойлардың күресі ғана емес, сондай-ақ адамзаттың таңдаулы өкілдерінің мемлекет пен құқықтық даму тарихы, бостандық пен әділдіктің, заң мен заңдылықтың, билік пен жеке адамдардың өзара қарым-қатынасы мен олардың формалары мен принциптері туралы терең де зерделі ойлар айтқанын көрсетеді.
1.Шоқан Уалиханов
Бес томдық шығармалар жинағы. 1том -389бет.
2.ӘбдіғалиевБ.Б. Жаманов Қ,Ж. Сатершинов Б.М.
“Саяси ой тарихы” “Үш Қоян” Алматы 2003 198-202 бет
3.Д.Жамбылов “Саясаттану”
Алматы “Жеті Жарғы” 2003 ж.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті

Қаржы және экономика факультеті
Есеп және аудит

Саясаттану және әлеуметтану кафедрасы

Реферат
Тақырыбы: Шоқан Уалихановтың саяси көзқарасы

Тексерген: Иманмолдаева Б.

Орындаған:Кенжебаева Б.

1 курс 2 поток 7 группа

Алматы 2005

Жоспар
І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1.
2.
ІІІ Қорытынды

Жиырмасыншы жүзжылдық бүкіл әлемдік тарихта ең саясаттандырған
кезеңдердің бірі. Құқық, мемлекет, саясат мәселелері бұл ғасырда болып
өткен әлеуметтік сілкіністерге және бұқаралық қозғалыстарға байланысты
алдыңғы орынға көтерілді.Екі дүниежүзілік соғыс, діни және ұлттық
айырмашылықтарға негізделген аймақтық соғыстар, дағдарыстар, революциялар
мен саяси төңкерістер, тоталитарлық режимдердің қалыптасуы және құлауы,
отаршылдық жүйенің қирауы және көптеген жаңа мемлекеттердің, халықаралық
ұйымдардың пайда болуы адамның теңдігін, құқықтары мен еркіндіктерін
бүкіләлемдік мойындау − міне, осының бәрі әртүрлі әлеуметтік саяси
бағдардағы ойшылдар мен ғалымдардың мемлкет, құқық және саясатқа қатысты
теориялық қызметеріне ықпал етті.
Дүниежүзілік саяси ілімдер тарихи-адамзаттық рухани мәдениеттің
маңызды құрамдас бөлімдерінің бірі. Мұнда адамзаттың өткен заманнан бүгінгі
күнге дейінгі саяси ілімі мен тәжірбиесі жинақталған, мемлекет, саясат, заң
жүргізу, құқық, бостандық мәселелерінің негізгі қағидалары және ілімдері
анықталған.
Саяси және құқықтық ілімдер тарихы әртүрлі көзқарастар мен ойлардың
күресі ғана емес, сондай-ақ адамзаттың таңдаулы өкілдерінің мемлекет пен
құқықтық даму тарихы, бостандық пен әділдіктің, заң мен заңдылықтың, билік
пен жеке адамдардың өзара қарым-қатынасы мен олардың формалары мен
принциптері туралы терең де зерделі ойлар айтқанын көрсетеді.
Шоқан Уалиханов (1835-1865) − заманның жан-жақты білім алған
оқымыстысы, саясатшы, қазақ тарихы әдебиетінің зерттеушісі, қазақ
қоғамының саяси-әлеуметтік өзгерістеріне, саяси ойдың дамуына тарихи дәуір
тұрғысынан кең көлемді шолу жасаған ғалым. Шоқан Уалихановтың
дүниетанымына, рухани жетілуіне Омбы кадет корпусының прогресшіл ниетті
оқытушылары мен қазақ даласына қуғындалып келген халықшылардың үлкен әсері
болды.Шоқанның қоғамдық-саяси көзқарастарында деомакратиялық бағыт
қалыптасуына 1859-1861 жылдар аралығында Петербургте алған білімдері мен
крепостойлық құқықтың жойылу қарсаңындағы революциялық қозғалыс,заманының
алдыңғы қатарлы идеяларының жаршысы болған демократтармен танысуы игі ықпал
еті. Ел даланы еркін жайлап, көшпенді тұрмыс салтын ұстаған халықтың жайын,
тұрмысын салыстырып, өзге ел мәдениетімен таныстығы ұлғайған сайын елінің
артта қалғандығына көзі анық жетіп, оның болашақ тағдырын ойлады.Ресейдегі
және де Европаның басқа да елдеріндегі саяси-әлеуметтік өзгерістермен жақсы
таныс Шоқан патша үкіметі жүргізіп отырған отарлық саясаттың зардаптары
туралы ұсыныстары мен пікірлерін батыл білдіріп, жүргізіліп жатқан
өзгерістердің адам мүддесіне сәйкес келуі қажеттігін атап көрсетті. Ол
жалпы қазақ-орыс халықтары арасындағы байланыс арқылы, Ресейдің озық
мәдениетінің көмегімен, сауатсыздықтан, саяси-әлеуметтік мемеуліктен
арылып, өркениетті елдер қатарына қосылуды армандады. “Қазір ескі мен
жаңаның арасында бірден байқала қоймайтын, бірақ өте қатал күрес жүріп
жатыр. Бірі мұсылмандық шығысқа, екіншісі орысқа еліктейді” –деп тарихи
дәуірде өмір сүрген қазақ ойшылдарының көзқарастарындағы қайшылықты
көрсетеді. Шоқан шығармаларында халық өмірінің ең бір маңызды мәселерін
көтеріп, өркениетті даму мен демократиялық билік жүйесін қолдаушы, өмір
сүрген әлеуметік ортасы кертартпалықтарының қатал сыншысы болды. Арный
білім алған ол, көптің көзіне түсе бермейтін отыршыл үкімет жүргізіп
отырған қаталдық, әділетсіздік, теңсіздік, сұрқия саясаттан туындайтын
құпия істерді көрді. Қазақ жерінде өктемдік пен заңсыздықтың ошағы болған
отаршыл үкіметке сый айтты, орыс достарына жазған хаттарында ол туралы
“ ... .. халықты ашықтан – ашық аямай сорады” -дейді.
Уалихановтың саяси өмірі салаларының даму үдестеріне тарихи дәуір
тұрғысынан жаңа пікір танытқан “Сот реформасы жайында” еңбегі. Ол қалың
бұқара мен бүлік иелері өкілдерініің мақсат мүдделерінің айырмашылығын тап
басып, қазақ даласында жүргізілмекші реформаның өзектілігі төңірегінде
мәселе көтереді. Дәуір ерекшелігіне сай халыққа экономикалық және
әлеуметтік реформалардың тиімділігі мен жайлылығын “саяси реформалар
экономикалық істерді жүзеге асыратын құрал ретінде көрінбек” және “адамның
тұрмыс қажетін өтейтін реформа ғана пайдалы да, ал бұл мақсатқа қандай да
болса да кедергі келтіретін реформа зиянды болып табылмақ”,- дейді. Шоқан
реформа жасауға асығыстыққа жол бермеуге, жергілікті халықтың әдет-ғұрып
ерекшелігін ескеруге шақырады. Жан-жақты талданып, қоғамдық, әлеуметтік
орта дами алатындай прогресс заңына негізделіп реформаның ғана ұтымды
болатынын ескертеді.
1822 жылы Сібір қырғыздарының Жарғысын сынға алып, мұндай асығыс
жасалған реформалар апат етеді және прогресс жолына кедергі келтіреді деп
есептеп, қазақ даласын басқару мен сот реформасы туралы өзінің жобасы мен
пікірін Ресей империясының отарлау әкімшілігіне ұсынады. Халық тұрмысын
жақсартуға бағытталған реформалар ғана кездейсоқтыққа ұрындырмай, өз
мақсатына жете алады. Оның сәтті шығуы мен көздеген мақсатқа жетуі үшін
“халық пікіріне сүйене отырып жасалуы керек”. Ол қазақ халқының өз пікірін
білдіре алмайиын “тағылығы мен тұрпайылығы” туралы көзқарасқа қарсылық
білдіріп, “халық пікіріне дұрыс баға беру үшін комитет қазақтың қауымдық
қатысына, олардың орыс өкіметіне тікелей қатысына назар аударуы қажет”, -
деп жазды. Онда қазақ қоғамы дамуының өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып,
саяси өмірдің түрлі салаларын терең зерттеп, зерделеп, әлеуметтік
құрылыстардың негізі болатын теорияларды сын көзбен ой елегінен өткізу
керектігі атап көрсетіледі. Шоқан француз ойшылы Вольтердің “ Халықтың
қажетті даму деңгейіне жетпеген заңдарды күшпен тақуға болмайды ” – деген
идеясын толық қолдайды.Оның демократиялық көзқарастары өз халқының
азаттыққа жетіп, нағыз білім алуын армандағанынан көреміз. “Тек ақиқат
білім ғана күдік туғызбайды, ол өмірді бағалауға, тұрмыс құруға үйретеді.
Халықтың кемеліне келіп, өркендеп өсуі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Шоқан Уәлиханов - ұлы ағартушы
Шоқан Уалиханов тұңғыш қазақ ғалымы, этнограф, демократ
Шоқан Уәлихановтың саяси-әлеуметтік көзқарасы
Қазақтың тұңғыш ғалымы Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов
Ш. Уәлиханов- қазақ қоғамының саяси- әлеуметтік өзгерістеріне, саяси ойдың дамуына ықпал еткен ғалым
Ш. Уәлихановтың Шығыс Түркістан халықтары туралы тарихи көзқарасы
Шоқан Уәлихановтың әлеуметтік көзқарасы
Шоқанның саясат тұрғасандағы ой – пікірлері
Шоқанның суретшілік өнері
Ш.Уәлихановтың ағартушылық қызметі
Пәндер