Тәуелсіз Қазақстанның өркендеуіндегі демографияның орны

1 Қазақстан тарихи демографиясы
2 Қазақ халқының демографиялық дамуы

Қазақстан тарихи демографиясы – тарих ғылымдарының жас, бірақ болашағы да, маңызы да күшті, әсірісе егеменділік жағдайында “халықтану” жолында күрт дамыған өскелең саласы. Әрине, бұл ғылымның жетістіктерін революцияға дейінгі және әсіресе кеңес заманындағы тарихшы ғалымдардың, оның ішінде Ә. Бокейхан, М. Шоқай, М. Тынышбаев олардан кейінгі Б. Сүлейменов, П. Галузо, Е. Бекмаханов, Т. Елеуов, А. Нусіпбеков, Г. Ф. Дакишейгер және т. б. ғалымдардың еңбегіне сүйеніп, оны әрі дамыту нәтижесінде қол жеткені түсінікті.
Қазір егеменді ел болып, іргемізді бүтіндеп отырған кезде ұзақ жылдар бойы отаршылық тұзағына түскен ұлттық санамыз қаита жанданып, даму үстінде. Соның бір жарқын көрінісі ұлттық демографиялық санамыз бен демографиялық мінез-қулқымызда орын алып отырған келелі өзгерістерден айқын байкалады. Кейінгі жылдары демографиялық деректерді білуге деген құлшыныс артып, қазақ ұлтының ұрім-бұтағының өсіп-өнуі, сандық және сапалық өркендеуінің ахуалы қалай деген сауал әркімді де ойландыра түсуде. Саны жағынан әлемнің өркениетті дамыған елдерінен кешен қалған қазақ халқы үшін демографиялық ой-сананы жаңа сапалық тұрғыда қалыптастырудың тарихи маңызы аса зор.
Тәуелсіздігін әлем таныған, БҰҰ-ның толыққанды мүшелі Қазақстан үшін дүниенің төрт бурышындағы өзінің географиялық орны мен әлем халықтары арасындағы үлес салмағын айқын түсіне білуі керек.
Қазақстанда сонғы жылдардағы демографиялық ахуал республикада бала туудың азаюы өлім денгейінің жоғарылығы және халықтың көші-қонының едәуір ұлғаюының салдарынан қалайсыз деп бағаланып отыр.
Қазақстан Республикасы халқының саңы 2001 жылғы 1 қантарда Қазақстан Республикасынің Статистика жөніндегі агенттігінің алдын ала деректері бойынша 14841,9 мың адам болды. Республикада 16426,5 мың адам тұрған 1993 жылдың басымен салыстырғанда, халық саны 1584,6 мың адамға немесе 9,6 пайызға азайды.

1. Асылбеков М.
«Тәуелсіз Қазақстанның демографиялық ахуалы» Қазақстан Тарихи 2001 №5. 39-43 б.
2. «Атамекенін аусайтын адам жоқ» Егемен Қазақстан. 2000. 15 ақпан
3. «Қазақстан Республикасы демографиялық дамуының 2001-2005 жылдарға арналған бағдарламасы» Егемен Қазақстан. 9 қараша. 2001 жыл.
4. Сариев Ш., Тәтімов М. «Дербес елдігіміз - демографияда» Ақиқат 1999. №11-12. 16-23 бет.
5. М. Тәтімов «Қазақ әлемі» Атамура-Қазақстан. Алматы. 1983
6. М. Тәтімов «Халықтың кему қаупті бар» Егемен Қазақстан 2002.
27 ақпан.
7. Езбанов М. «Қазақты қалай көбейтеміз?» Егемен Қазақстан 2002.
6 маусым.
8. История Казахстана «Миграционные процессы Казахстана»
А. 2001.