Түркістан - мәдени мұра

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Түркістан

Қазақ жеріндегі шағарлардың ірге көтеру тарихы ықылым замандар тереңінде
жатыр.Түркістан шаһары – солардың бірі.
Шаһар... Қазақ жерін Шыңғысхан жаулап алған ХІІ ғасырда,Отырар қырғыны
кезінде Ясы немесе Түркістан қаласының аты аталмайды. Демек, ол шақта бұл
қала ірге көтергенмен, тым шағын болса керек.
Осы шағын қаланың өсіп,келе-келе даңқының жайылуына себепкер
болған тарихи тұлға –Қожа Ахмед Ясауи.Ол біздің ғасырдың 1093 жылы Испиджаб
қаласында дүниеге келіп,шамасы 1167 жылдары 73
жасында дүние салды. Оны бүтін ел болып,Ясы тұрғындары қастерлеп,
өзі қаздырған қылует тұрған жерге жерлейді.
Ахмед Ясауидің өзі дүние салғанмен, Хикматы - өлең кітабы,
білімдарлығы, соңғы істеген ісі ерлік ретінде ел аузында аңыз болып қалып
еді. Мұның бағына осыдан 200 жыл өткен шақта Мавераннахр жерінде Ақсақ
Темірдің туы көтерілді. Әрине, ол Қожа Ахмед басына сағана орнатуды бірден
ойлаған жоқ. Бұл туралы төмендегі аңыз белгілі.
Ақсақ Темір 1881 жылы Герат қаласын алды. Артынша бүтін Персияны
бағындырмақ боп, аттанар алдында бір кеңесшісі айтыпты:
Сонау Қаратау мен Алтайдан бастап,артымызда қалын еліміз қалды.
Біз бөтен елді бағындырамыз деп жүргенде көшпелі тайпалар біздің жерімізді
басып қоймай ма?
Сол кезде Ақсақ Темір: Мұның рас. Бірақ қол жүріп,жол түсіп тұрғанда ат
басын кері бұру қиын. Басқа амалын ізделік. Меніңше сол бір діні жоқ отқа,
суға табынатындардың өздері еріктерімен келіп бас иетін жер табу қажет.
Ондай айланың бірі – солармен шекараға жақын жерге зәулім, өз ата-
бабаларының аруағына өздері бас иеттін, қарусыз мойынұс-ынатын қасиетті
жерлер болуға тиіс. Ахмедтің Хикматын оқыған кең-есші: Ондай жер бар, ол
Ахмед жатқан жер - деген екен.
Міне, осыдан бастап, тұтқынға алынған немесе көзіне түскен ұсталарды
Сырдария бойына айдайды. Қожа Ахмед жатқан Ясы қаласынан зәулім сағана-
салуға бұйырды.
Бұл сағананы көтеруге сонау Персиядан бастап, Самарқанд, Отырар
шеберлері жиналды.
Қожа Ахмед сағанасы жедел салынды.Отқа күйдірілген әдемі де кішкене
қызыл қыш Сауран қаласында тұратын еңбеккерлер қолымен жасалды.
Міне, сағана көтерілді,атағы шыға бастады. Оны салдырған Ақсақ Темір
көз жұмды. Сымбатты да әсем көрермен халықтың көңіліне ұялап, биіктер
берді, мерейлене түсті.
Тағыда айтатын нәрсе сол, кейбіреулер мұны мынау зәулім сағананы мешіт
деп жазады. Бұл дұрыс атау емес, сағана-ғимарат-мавзолей.
Биіктігі 4-5 қабат үйдей,көкпенбек көк мешіт бұдан 200 метрдей, оңтүстік
жағында болған. Ол қазір жоқ, орны жатыр, өзі құлаған.

Төрт құлап, күл-талқан болған Отырар бес мәрте құлап қайта бас
көтергенімен, бұрынғыдай атақты бола алмады. Ясы, ондағы сағана күмбезі
көкке қарай биіктей түскендей мерейі көтеріле берді. Ясы аты өзгеріп
Түркістан атанды. Тәуке ханнан бастап, қазақтың талай-талай
Хандардың орталығы болды.
Жергілікті халықтың әл-қуатын, тұрмысын өзгертуде бұл қала едәуір
қызмет етті. Мұның төңірегінде отырмақшы болғып, қала салған көшпенділер
шоғырланды. Қала тұрғызды. Сөйтіп,Түркістан төңірегінде үлкен-кішілі
қалалар ірге көтерді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.