Аралас бездер. Ұйқыбез. Жыныс бездері

І санатты биология пәні мұғалімі: Джалгаспаева Нургуль К.

Күні: 8. 10.

Сынып

8 «а»

Пәні

Биология

Күні:8. 10.: Сабақтың тақырыбы

Сынып:

§ 12. Аралас бездер. Ұйқыбез. Жыныс бездері.

Гуморальдық және жүйкелік-гуморальдық реттелу

Күні:8. 10.: Сабақтың мақсаты

Сынып: Аралас бездерінің ағзада орналасуы, құрылысы, негізгі атқаратын қызметтерімен танысу, олардың қызметінің бұзылуынан туындайтын аурулар мен олардың алдын алу

Күні:8. 10.: Күтілетін нәтиже

Сынып: Аралас бездердің қызметінің бұзылу себептерін талдау және салыстыру, қорытынды шығара білу қасиеттерін дамыту.

Күні:8. 10.: Сабақтың түрі

Сынып: Кіріктірілген, ізденіс сабақ

Күні:8. 10.: Сабақтың әдісі

Сынып: Диалогты әдіс, топтық жұмыс, жұптық жұмыс, сыни тұрғыдан ойлауды дамыту технологиясы, оқушылардың өзіндік шығармашылық жұмысы

Күні:8. 10.: Пәнаралық байланыс

Сынып: Химия

Күні:8. 10.: Дереккөздер

Сынып: В. С. Анимисимова, В. П. Бруновт, Л. В. Реброва «Адам анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы бойынша оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары»; Биология оқулығы

Күні:8. 10.: Кезеңдері

Сынып: Мұғалімнің іс-әрекеті

8 «а»: Оқушының іс-әрекеті

Пәні: Бағалау

Биология: Ресурстар

Күні:8. 10.:

І. Ұйымдастыру

2 минут

Сынып:

Оқушылармен амандасу

Топқа бөлу

8 «а»:

Амандасу

Мүшелер жүйесі суреттері арқылы топқа бөлінеді

Пәні: Оқушыларға бағалау парағы таратылады

Биология: Мүшелер жүйесінің суреттері

Күні:8. 10.:

ІІ. Қызығушылық

ты ояту 7 минут

Үй тапсырмасын тексеру

Сынып:

Бейнефильм көрсетеді

«Сиқырлы сандар» сұрақтарын көрсетеді

8 «а»:

Сыни ойлау арқылы, көрген бейнефильмді талдайды

Сұрақтарға жауап береді, сандарды ашады

Пәні: Формативті бағалау

Биология: Слайд, бейнефильм

Күні:8. 10.:

ІІІ. Мағынаны тану 20 минут

7 мин

5 мин

6 мин

2 мин

Сынып:

1. Жаңа сабақ сурет, сызбалар арқылы беріледі

2. Глюкоза және майдың маңызы химия пәні мұғалімі мәлімет береді

3. Презентация қорғау

4. Шығармашылық жұмыс қорғау

Тренинг «Күзгі жаңбыр»

8 «а»:

Дәптерлеріне жазып алады

Топтық жұмыс

Өзіндік шығармашылық жұмысын қорғау

Күзгі жаңбырдың дыбысын салу

Пәні: Слайдтар, флипчарт, маркерлер, майдың түрлері, глюкоза магнит тақта

Күні:8. 10.:

ІҮ. Ой толғаныс

12 минут

Бекіту

Сынып:

1. Семантикалық карта

2. «Орнынды тап» сәйкестендіру

3. «Ойлан, жұптас, пікірлес»

4. Тест

8 «а»:

Интерактивті тақтамен жұмыс орындайды

Бездерді орындарына сәйкестендіреді

Жұптық жұмыс орындайды. Суретті құрастыру арқылы, түсіндіреді

Тест тапсырмасын орындайды

Пәні: Бағалау парағы бойынша қорытынды бағасы қойылады

Биология:

Слайдтар

Қиынды бездер суреттері

Тест тапсырмалары

Күні:8. 10.:

Ү. Үйге тапсырма

2 мин.

Сынып: § 12 оқу, 56 бет - кестемен жұмыс

8 «а»: Үй тапсырмасын жазып алады

Пәні: Жиынтық бағалау

Биология:

Күні:8. 10.:

ҮІ. Рефлексия

2 минут

Сынып: «Бес қадам, бес дәлел»

8 «а»: Әр қадамына дәлел келтіреді

Пәні:

Биология: Стикерлер

Бағалау дискрипторы

А критериясы:

А критериясы

Жетістік деңгейі: Жетістік деңгейі

Дискриптор:

Дискриптор

А критериясы:

Жетістік деңгейі:

3

Дискриптор: Барлық жауаптың сәйкестілігі

А критериясы:

Жетістік деңгейі:

2

Дискриптор: Бірнеше жауаптың сәйкестілігі

А критериясы:

Жетістік деңгейі:

1

Дискриптор: Қателіктердің болуы

А критериясы:

Жетістік деңгейі:

0

Дискриптор: Тапсырманы орындай алмауы

В критерисы: В критерисы

Жетістік деңгейі: Жетістік деңгейі

Дискриптор:

Дискриптор

В критерисы:

Жетістік деңгейі:

3

Дискриптор:

Берілген тапсырмаға белсене қатысады, талдайды, презентациясы тақырыпқа сай, өзінің пікірін, көзқарасын, идеясын жүйелі түрде жеткізе алады

В критерисы:

Жетістік деңгейі:

2

Дискриптор:

Презентацияға пікірін қосады, ұсыныс айтады, жүйесіздік байқалады

В критерисы:

Жетістік деңгейі:

1

Дискриптор:

Пікірі тек оқулықтағы тақырыппен шектеледі, өзіндік пікірі жоқ, тапсырманы баяу орындайды

В критерисы:

Жетістік деңгейі:

0

Дискриптор:

Мүлдем тапсырма орындамайды, өзіндік көзқарасы, идеясы жоқ

С критериясы:

С критериясы

Жетістік деңгейі: Жетістік деңгейі

Дискриптор:

Дискриптор

С критериясы:

Жетістік деңгейі:

3

Дискриптор:

Жауап сәйкес келеді және қорытынды жасай біледі

С критериясы:

Жетістік деңгейі:

2

Дискриптор:

Сәйкестікте аздаған қателіктер бар, қорытынды жасай біледі

С критериясы:

Жетістік деңгейі:

1

Дискриптор:

Қателері бар, қорытынды жасай алмайды

С критериясы:

Жетістік деңгейі:

0

Дискриптор:

Мүлдем тапсырманы орындамаған

№

Оқушының аты жөні

А критериясы

В критериясы

С критериясы

Тест

Балл

Баға

Үй тапсырмасының орындалуы. «Сиқырлы сандар»

Жаңа сабақты меңгеруге байланысты тапсырмалар. Презентация

Бекіту. 1. Семантикалық карта. 2. «Орныңды тап» сәйкестендіру 3. «Ойлан, жұптас, пікірлес» жұптық жұмыс

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

№:

Оқушының аты жөні:

А критериясы:

В критериясы:

С критериясы:

Тест:

Балл:

Баға:

Жалпы балл және жиынтық бағалау

Жалпы балл:

Жалпы балл

Баға:

Баға

Жалпы балл:

«16 - 19»

Баға:

«5»

Жалпы балл:

«10 - 15»

Баға:

«4»

Жалпы балл:

«4 - 9»

Баға:

«3»

Жалпы балл:

«0 - 3»

Баға:

«2»

Сиқырлы сандар

1. Ішкі секреция бездерінен бөлінетін сұйықтық Гормондар

2. Жүйке ұлпасының жасушасы Нейрон

3. «Көңіл күй» гормоны деп те аталады Адреналин

4. Көмекейдің алдыңғы жағында орналасқан без Қалқанша

5. Бұл аурудың екінші атауы «қола ауруы» Аддисон

6. Қалқанша безінен бөлінетін гормон Тироксин

7. Зат алмасу күшейіп, көздері бадырайып алға қарай шығып тұрады

Базедов

8. Барлық мүшелер жүйесін біріктіріп, жұмысын реттейтін жүйе Жүйке

9. Жас балаларда қалқанша бездің гормоны жетіспесе

болатын ауру Кретинизм

10. Нейронның қысқа өсіндісі Дендрит

11. Аяқ қол сүйектері ұзарып, бет сүйектері алға шығыңқы Акромегалия

12. Ішкі секреция бездерінің әсерінен болатын ауруларды

емдейтін дәрігер Эндокринолог

Топтық жұмыс

І топ ІІ топ

ІІІ топ

Гуморальдық және жүйкелік реттелу

Семантикалық карта
Шартты кодты пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер

а) қалқанша без, б) гипофиз, в) ұйқы безі, г) адреналин,
д) қалқаншамаңы бездері, е) инсулин

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?

Инсулин:

Инсулин

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 2. Қай без гормондары қан мен ұлпа сұйықтығындағы фосфор мен кальцийдің мөлшерін реттейді?

Инсулин: Қалқанша маңы безі

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 3. Ішкі секреция безінің қайсысын “эндокрин бездері оркестрінің дирижері” деп атайды?

Инсулин: Гипофиз

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 4. Сөлін өзекшесі арқылы тікелей ұлтабарға құятын без?

Инсулин:

Ұйқы безі

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 5. Қай гормон организмдегі энергия шығынын едәуір арттырады?

Инсулин:

Қалқанша

1. Қанның құрамында қант мөлшерінің артқандығы анықталды. Бұл ауруда қай гормон жетіспейді?: 6. Адам қай гормонның әсерінен бозарады?

Инсулин: Адреналин

Тест

1. Инсулиннің жетіспеуінен болатын ауру:

А) ергежейлік

В) акромегалия

С) Базедов ауруы

Д) Қантты диабет

Е) Кретинизм

2. Ұйқы безінде бөлінетін гормон:

А) Тироксин

В) Тимозин

С) Адреналин

Д) Инсулин, глюкагон

Е) Йодомарин

3. Қалқанша безінен бөлінетін гормон:

А) Тироксин

В) Тимозин

С) Адреналин

Д) Инсулин

Е) Йодомарин

4. Жыныс бездерінен қандай гормондар бөлінеді: А) Тироксин В) Екінші реттік жыныс белгілерін қалыптастыратын

С) Адреналин Д) Инсулин Е) Тимозин

5. Гликоген: А) Тироксин

В) Тимозин

С) Жануар крахмалы

Д) Инсулин

Е) Гормон

6. Қандағы глюкозаны реттейтін гормон:

А) Инсулин

В) Тестостерон

С) Гипофиз

Д) Паратгормон

Е) Адреналин

7. Өт бөледі: А) Гипофиз В) Айырша без

С) Бауыр Д) Жыныс бездері

Е) Қалқанша маңы бездері

8. Ішкі секреция бездері:

А) Май В) Тер бездері

С) Сүт бездері Д) Бауыр

Е) Ұйқыбез

9. Айырша без гормоны:

А) Тироксин

В) Инсулин

С) Тимозин

Д) Тестостерон

Е) Паратгормон

10. Тері бездері:

А) Сілекей

В) Сүтбездері

С) Уыз шырыны

Д) Жыныс бездері

Тест жауаптары:

Оценочный дескриптор

Критерий А:

Критерий А

Уровень достижения:

Уровень дости

жения

Дескриптор:

Дескриптор

Критерий А:

1. Фронтальный опрос

Уровень достижения:

2

Дескриптор: Правильное соответствие формы

Критерий А:

Уровень достижения:

1

Дескриптор: Есть ошибки в соответствующей форме передачи информации

Критерий А:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не достиг стандарта любых ниже перечисленным дескриптором

Критерий А: 2. Эссе

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

Объясняет тенденции, структуру

Критерий А:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

Не может делать выводы

Критерий А:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не может справиться с заданием

Критерий В:

Критерий В

Уровень достижения:

Уровень дости

жения

Дескриптор:

Дескриптор

Критерий В: 1. Изучение по методике Джигсо

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

Комментирует, делает выводы

Критерий В:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

Представляет данные в соответствующей форме

Критерий В:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не представляет данные формы

Критерий В:

2. Презентация, творческая

Работа (Защита темы)

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

Данные формы презентации представляет в соответствующей форме

Критерий В:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

Представляет данные информации, нет презентации

Критерий В:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не может систематизировать данные формы

Критерий В:

Вывод фразы

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

Представляет данные в соответствующей форме

Критерий В:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

Не может делать выводы

Критерий В:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не может справиться с заданием

Критерий С:

Критерий С

Уровень достижения:

Уровень дости

жения

Дескриптор:

Дескриптор

Критерий С: 1. Работа в паре

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

Использует соответствующие формы передачи и делает выводы

Критерий С:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

Не может делать выводы

Критерий С:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не может систематизировать

Критерий С:

2. Объем памяти

Уровень достижения:

2

Дескриптор:

17 - 20

Критерий С:

Уровень достижения:

1

Дескриптор:

13 - 16

Критерий С:

Уровень достижения:

0

Дескриптор:

Не может справиться с заданием

№

Ф. И. О.

учащихся

Вводная часть

Основная часть

Закрепление

Балл

Оценка

Фронтальный опрос

Эссе

Изучение новой темы по методике Джигсо

Вывод фразы

Работа в паре

Категория памяти

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

№:

Ф. И. О.учащихся:

Вводная часть:

Основная часть:

Закрепление:

Балл:

Оценка:

Общий балл критериального оценивания

Общий балл:

Общий балл

Оценка:

Оценка

Общий балл:

«12 - 14»

Оценка:

«5»

Общий балл:

«10 - 13»

Оценка:

«4»

Общий балл:

«5 - 9»

Оценка:

«3»

Общий балл:

«0 - 4»

Оценка:

«2»

В. С. Анимисимова, В. П. Бруновт, Л. В. Реброва «Адам анатомиясы, физиологиясы және гигиенасы бойынша оқушылардың өздігінен істейтін жұмыстары»

Тренинг.

Оқушылардың назарын сабаққа аудару Сабақтың жалпы мақсатын ашу Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін түсіну

6. Айырша без
Айырша без - тимус көптеген бөлікшелерден тұратын қос без. Төстің ішкі бетінде, жүрек ұясының (ортаңғы қабырғаның) үстіңгі жағында орналасқан. Астыңғы жағы жүрек қабы - перикардпен, артқы жағы ірі-ірі қан тамырлармен шектескен.

Айгерім: Суға құмар, жиі-жиі су іше беретін адам көрсе үлкендер «сусамыр болып қалған ба, суды сонша ішкені несі?» деп ұрсып жататынын құлағымыз жиі шалады. Сөйтсек, ол ұрысқаны емес, әлдебір нәрседен қауіп еткеннен айтқан ескертулері көрінеді. Ата-бабаларымыз адамның әдеттен тыс дағдыларынан кез-келген сырқаттың сырын аңғарып отырған десек, соның бірі - бүгінде бізді ғана емес, әлем жұртын алаңдатып отырған, қазақтың жалпақ тілімен айтсақ - сусамыр, медицина тілімен жеткізсек - қант диабеті.
Өлім-жітім жағынан қатерлі ісік, жүрек, қан-тамырлары ауруынан кейінгі үшінші орынды иеленіп тұрған, үндемей жатып, қауып түсіретін қант диабетіне бүгінде дүние жүзі бойынша 180 миллион адам, яғни, әлем халқының 3 пайызы шалдыққан. Бұл санда Қазақстан тұрғындарының да «үлесі» бар.

түспейді. Ас қорыту жолынан клеткаларға қантты жеткізуші инсулин гармоны болып табылады. Қант диабетінің бірінші типында (инсулин тәуелді) ағзада өте аз кем инсулин өндіріледі және оны қанға ерітілген глюкозаны клеткаларға жеткізуге жетпейді. Қант диабетінің екінші типында (инсулин тәуелді) инсулин жеткілікті өндіріледі, бірақ ағза клеткалары оларды елемейді, соның кесірінен глюкозаны, толығырақ айтқанда энергияны алыңқырамайды. Екі типте бірдей пайда болады. Қанға қант қалыпты деңгейде бірнеше рет тамып тұрады. Оны жеткілікті ала алмаған клеткалар өсе алмайды. Бұл аурудан көбіне майда тамырлар мен капиллярлар зардап шегеді. Көбіне жүрек, көз, бүйрек, жүйке жүйелері, бауыр, аяқтар зақымданады.

Ғалымдар осы уақытқа дейін ауру қоздырғыштарды таппай отыр. Олар қант диабетінің пайда болу себебі генетикалық бұзылыстар немесе вирустық инфекция деп санап отыр. Алайда көп зерттеу барысында осы жауыз ауру туралы бірнеше деректер анықталыд:

Диабетпен қан, ауалы - тамшылы немесе жыныс жолы арқылы жұқтыру мүмкін емес.
Тұқымқуалаушылық бейімділігінен пайда болады. Ата аналарының біреуінде осы ауру болған жағдайда балаларында бірінші типтегі диабет 10 %, екінші типтегі диабет 80 % болуы мүмкін.
Азық түлікке тәтті тағамдарды көп пайдалану диабет туғызбайды, бірақ ауру туғызатын қаупті көп көтеретін семіртеді. Факторлары: жүйке күйзелісі, өмір салтында аз қимылдау, дене салмағының төмендеуі, тағы басқа аурулар. Егер Сізде осы факторлардың бірнешесі қосылса ауру қаупі жоғарылайды.
Екі типтегі диабетте де қанда қант деңгейі жоғарылайды, гиперкликемия пайда болады. Қант диабетінің бірінші белгілері пайда болады: ауыздың құрғауы, қатты шөл, тез несеп шығару (полиурия) .
Осы құбылыстардың себептерін қарап шығайық. Тамақ ішіп болған соң кісілерде қандағы қан деңгейі жоғарылайды. Бірақ диабетиктарда инсулиннің жетіспеушілігінен (диабеттің бірінші типі) немесе клеткалардың қабылдамауынан (екінші типтегі диабет) бұл қант клеткаларға барып түспейді. Қанда глюкоза көп, бірақ клеткалар аш қалып, жеткіліксіз тамақ туралы белгі жіберіп отыратын жағдайларда туындайды. Бұл белгілерге ағза бауырдағы қант қорларын жіберіп жатады, бірақ ол да клеткаларға түспейді. Нәтижесінде ағза майларды жара бастайды. Жару нәтижесінде кетондық денелер пайда болады: ацетон, ацетальдегид, түрлі қышқылдар. Клеткілер көптен күткен энергияларын алады, бірақ қанда қышқылды баланс бұзылады, соның салдарынан кетоцидоз (ағзаның қышқылдануы) пайда болады. Емделмеген жағдайда коматоздық жағдай және өлімге алып келеді.

Ұқсас жұмыстар

Жүректің құрылысы

Қалқанша безі

Ұйқы безі,жыныс бездері мен бүйрекүсті бездері

Онтогенез. Эмбриогенез кезеңдері

Білімді мыңды жығар сайыс сабағы

Қалқанша маңы бездері, тимус және бүйрек үсті бездері

Балықтардың көбеюі

Ас қорыту мүшелерінің құрылысы. 8 сынып

Аяқ терісінің бездері

Сілекей құрамының тіс жегісінің пайда болуына және одан сақтандырудағы маңызы

Пәндер