Қазақтың қос жұлдызы (Әлия мен Мәншүк)

Сабақтың тақырыбы: Қазақтың қос жұлдызы (Әлия мен Мәншүк)
Сабақтың мақсаты мен міндеттері: ауызекі сөйлеу тілін дамыту, өткен
материалды бекіту, пысықтау, мерекелер туралы алған білімдерін толықтыру,
қазақстандық батырлармен таныстыруды жалғастыру.
Білімділік: етістік, етістіктің райлары туралы алған білімдерін бекіту,
Жеңіс күні туралы әңгімелеу, Әлия мен Мәншүктің ерліктері жайлы баяндау,
сауатты жазу, таза сөйлеу, сөйлемдерді дұрыс құрау талаптарын еске алып,
жұмыс жүргізу, мәтін мазмұнын  өмірмен байланыстыра түсінуге мүмкіндік
жасау, түрлі ойындар арқылы оқушылардың жан-жақты білімдерін кеңейту,
толықтыру, білімдерін нақтылау, ойын, есте сақтауын, көркем жазуын дамыту,
талдау жұмыстары арқылы білім, білік дағдыларын жетілдіру.
Дамытушылық: оқушылардың икемділігі мен ептілігін, қабілеттерін дамыту, ой
түйіндеуге, шығармашылықпен жұмыс істеуге жұмылдыру; мәтінді қазақ тілінде
әңгімелеуге, ауызекі сөйлеуге дағдыландыру, ой-өрісін кеңейту, жұмыс
дағдыларын дамытуды жалғастыру; оқушылардың зияткерлік және шығармашылық
қабілеттерін дамыту, оқушылардың танымдық белсенділіктерін ынталандыру,
пәнге деген қызығушылықтарын, тапқырлықтарын, ой-өрістерін дамыту, өз
ойларын шапшаң әрі анық айтуларын қалыптастыру, логикалық тұрғыда талдай
білу, өз білімдерін практикада пайдалану.
Тәрбиелік: топта жұмыс жүргізуде өзгелердің пікірімен санаса білу; ортақ
іске араласу сезімдерін, ұжыммен жұмыс істей білуге, аңғарымпаздыққа
тәрбиелеу; оқушыларды еңбексүйгіштікке, ұқыптылыққа және жауапкершілікке,
сүйіспеншілікке тәрбиелеу, сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру,
табиғатты сүйе білуге тәрбиелеу, Ұлы Отан соғысының Батырларын құрметтеуге
тәрбиелеу.
Сабақтың әр кезеңдерінде оқушылардың құзіреттіліктерін қалыптастыру: 
Негізгі құзіреттіліктер: табиғаттанушылық, денсаулық сақтау, жан-жақты
мәдениеттілік.
Құрал-жабдықтар: «Шығыстың қос шынары» тақырыбына слайд, Әлия мен Мәншүк
туралы видеофильм, Әлия мен Мәншүктің портреттері, кестелер, дидактикалық
материалдар, үлестірмелі кеспелер, тақырыпқа сай ОБҚ қосымша материалдар.
Сабақ түрі: 
□ үйрену және жаңа білімдерін алғашқы бекіту сабағы;
□ білімдерін кешенді пайдалану сабағы; 
□ аралас.
Оқыту әдістері: 
□- Оқу-танымдық әрекеттерін ұйымдастыру әдістері (Түсіндірушілік-
көрнекілік: көрнекілік – суреттер, иллюстрациялар, кестелер және тағы
басқаларды көрсету).
□- Ізденушілік әрекет әдістері (оқушылар берілген танымдық тапсырмаларды өз
беттерімен орындаса және мұғалімнің көмегін пайдалана отырып, оған қажетті
әдістерді таңдай алса)
Пайдаланған жаңа технологиялар АКТ, сын тұрғысынан ойлау
Қолданылған жұмыс формалары жекелеме жұмыс, топтық жұмыс, жұппен, сыныппен
жұмыс
Жаңа ұғымдар, терминдер: қаһарман, ерліктің үлгісі, қос шынары, өз еркімен,
майдан шебі.
Сабақ құрылымы
Сабақтың
барысы  
|Сабақ құрылымы |Мұғалімнің әрекеті |Оқушылардың әрекеті |
|Кіріспе бөлімі: |Оқушылармен амандасу, оқушыларды|Мұғаліммен амандасуы |
|Ұйымдастыру кезеңі |түгендеу. |Кезекшінің мәліметі |
| | | |
| |Бүгінгі сабағымызға барлығыңда |Қуан, шаттан! |
| |жақсы қатысып, жақсы |Қуан, шаттан! |
| |көңіл-күйде болыңдар деген |Қуанатын күн бүгін, |
| |тілекпен сабағымызды бастайық. |Баршаңызға қайырлы күн! |
| | |Күліп шықты күн бүгін. |
|Үй тапсырмасын сұрау|«Қазақстандық батырлар» тақыры |Оқушылардың жауаптары |
| |бына құраған әңгімелерін |тыңдалады. |
| |баяндау, 145 беттегі | |
| |3-тапсырманы қарап шығу. | |
|Сабақтың тақырыбын |Сабақтың тақырыбын хабарлау, |Сабақтың міндеті мен |
|хабарлау, мақсаты |мақсаты мен міндетін қою |мақсатын анықтауда |
|мен міндетін қою | |өзіндік көмектері |
|Жаңа материалмен |ОЖСБ-ға дайындық: етістіктің |Топтық жұмыс |
|жұмыс |райларын қайталап, еске түсіру, |Ашық рай, қалау рай, |
| |етістіктің райларын анықтау: |шартты рай, бұйрық |
|Оқулықпен жұмыс: |барғысы келеді, сыйлады, |райлардың қалай |
| |жүрейін, оқыса, барып келсе, |жасалатынын қайталау. |
| |кетейін, келемін, қарап отыр, | |
| |жарқыраса екен. | |
|Жекелеме жұмыс: | | |
| |Сөздік жұмысы: қаһарман, |Жұптық жұмыс |
| |ерліктің үлгісі, қос шынары, өз |Сөз тіркестері мен |
| |еркімен, майдан шебі. |сөйлемдер құрастыру. |
| |«Қазақтың қос шынары» туралы |Құраған сөйлемдерінің |
| |мағлұмат беру. Мәншүк Мәметова |бірнешеуін дәптерлеріне |
| |(шын есімі Мәнсия) Жиенғалиқызы |жаздыру. |
| |1922 жылы Батыс Қазақстанның | |
| |Орда ауданында туған. Қазақтың |Слайдтан көрсетіледі. |
| |қаһарман қызы, Кеңес Одағының | |
| |Батыры. Ата-анасынан ерте | |
| |айырылған Мәншүк балалық, жастық| |
| |шағын Алматыда Ә. Мәметованың | |
| |тәрбиесінде өткізеді. Алматы | |
| |қаласындағы №28 мектепте оқыған.| |
| |Мәншүк Ұлы Отан соғысы | |
| |басталғанда, 1942 жылы Алматы | |
| |қаласындағы медицина | |
| |институтында оқып жүрген еді. Ол| |
| |өз еркімен сұранып қазақ ұлттық | |
| |100-бригадасы құрамында майданға| |
| |аттанады. | |
| |Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұлова| |
| |(шын есімі Ілия, майдандас | |
| |достары «Лия» деп атапты) | |
| |1925 жылы 15 маусымда Ақтөбе | |
| |облысы Қобда ауданының Бұлақ | |
| |ауылында Сарқұлов Нұрмұхаммед | |
| |және Молдағұлова Маржанның | |
| |отбасында дүниеге келген. Кеңес | |
| |Одағының Батыры (1944),  | |
| |мерген,  ефрейтор. Бала кезінде | |
| |анасынан айырылып (1933 ж.), | |
| |кейіннен Алматыда ағасының |Достарым көп мектепте |
| |қолында тұрған. |Көңілдіміз мектепте |
| |Сергіту сәті |Достықты біз сүйеміз |
| | |Бірге күліп жүреміз. |
| | | |
|Қорытынды бөлімі |Сұрақ-жауап арқылы сабақты |Бірнеше оқушы өз пікірін |
| |қорытындылау. Шығыстың қос |білдіреді. |
| |шынары деп кімдерді айтамыз? | |
|Оқушылардың |Сабаққа қатысқан оқушылардың |Топпен орындаған |
|іс-әрекетін бағалау |білімдерін бағалау. |жұмыстары бағаланады |
|Рефлексия | |Сабақ ұнаған оқушы |
| | |бірінші бағанға белгі |
| | |қояды. |
| | |+ + + т.с.с. |
|Үй тапсырмасы |«Әлия туралы» өлеңді жаттау, |Өткен ережені қайталау. |
| |сұрақтарға жауап беру, өткенді | |
| |қайталау. | |

ЕРЛІККЕ ТАҒЗЫМ – ЕЛДІКТІҢ БЕЛГІСІ
Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова (1922 — 1943 жж.)
[pic]

Мәметова, Мәншүк (шын есімі Мәнсия) Жиенғалиқызы — 1922, Орал облысы Орда
ауданы, — 1943 ж. қазанның 16-ы — қаһарман қазақ қызы, Кеңес одағының
Батыры (1944).

Қазақтың қаһарман қызы, Кеңес Одағының Батыры. 1922 жылы Батыс Қазақстанның
Орда ауданында дүниеге келген.

Ата-анасынан ерте айырылған Мәншүк балалық, жастық шағын Алматыда Ә.
Мәметованың тәрбиесінде өткізеді. Ұлы Отан соғысы басталған кезде Алматы
медикалық институтында оқып жүрді.

Алматы қаласындағы №28 мектепте оқыған. Мәншүк Ұлы Отан соғысы басталғанда,
1942 жылы Алматы қаласындағы медицина институтында оқып жүрген еді. Ол өз
еркімен сұранып қазақ ұлттық 100-бригадасы құрамында майданға аттанады.

Сілкінтіп зеңбіректер жердің жүзін, 
Оқ борап, снарядтар қаққанда ызың. 
Қаптаған қалың жаудан тайсалмаған, 
Мен көрдім пилоткалы қазақ қызын. 
Қолында пулеметі «Максим» оның, 
Бойында күш-жігері тасқын оның. 
Ерлермен тізе қосып шабуылда, 
Оғымен қырғын майдан атты жолын.

Көзінен ұшқын оттай лапылдаған, 
Жауына қанар тігіп, қатуланған. 
Отан үшін шайқаста ауыр күнде, 
Төнсе де өлім қаупі жасымаған.

Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұлова (шын есімі Ілия, майдандас достары «Лия»
деп атапты) 1925 ж. 15 маусым Ақтөбе облысы, Қобда ауданында дүниеге
келді. Кеңес Одағының Батыры (1944), мерген, ефрейтор.
1925 ж. 25 қазанда Ақтөбе облысы, Қобда ауданының Бұлақ ауылында Сарқұлов
Нұрмұхаммед және Молдағұлова Маржанның отбасында дүниеге келген. Бала
кезінде анасынан айырылып (1933 ж.), кейіннен Алматыда ағасының қолында
тұрған. , ал 1935 ж. бастап Ленинград, Красногвардейский ауданы, Гурдин
көшесіндегі №46-шы балалар үйінде тәрбиеленген. Санкт-Петербургтегі 9-орта
мектебінде оқыды.[1] Оқудағы озаттығы және үлгілі тәртібі үшін Әлия
Қырымдағы Бүкілодақтық пионерлер лагері – Артекке жіберіледі. Артекте
батырлар тақтасына Рубен Ибаррури, Тимур Фрунзе сияқты батырлармен қатар
Әлия Молдағұлованың да суреті енгізілген. Соғыс басталған соң балалар
үйімен бірге Ярославль облысының Вятское селосына эвакуацияланған. Вятское
орта мектебінен 7-сыныпты бітірісімен Рыбинск авиациялық техникумына
түседі, бірақ көп ұзамай (1942) ЖШҚӘ-ға (Жұмысшы-Шаруа Қызыл Әскері)
майданға жіберу туралы өтініш жібереді.

1943 ж. Снайперлер дайындау орталық әйелдер мектебін аяқтайды. 1943 ж.
бастап 54-ші арнайы атқыштар бригадасы 4-батальонының снайпері болған (22-
ші әскер, 2-ші Балтық жағалауы фронты). Жау әскерінің 30-дан аса сарбаздары
мен офицерлерінің көзін жойған. 1944 ж. 14 қаңтарда Псков облысының
солтүстігіндегі Новосокольники ауданында қаза тапты.

Әлия Нұрмұхамбетқызы Молдағұловаға 1944 ж. 4 маусымда Кеңес Одағы Батыры
атағы берілді. Ленин орденімен марапатталды.

[pic]
Әлия

Новосокольники ауданының Монакова ауылында жерленген.

Әлия есімімен көшелер, ондаған мектептер (Мәскеудегі № 891 орта мектебі,
Шымкенттегі № 29 орта мектебі, Новосокольники № 72 орта мектебі, Оралдағы №
38 орта мектебі), Әскери-теңіз флотының кемелері, Каспий жүк таситын
теплоходы аталған. Ақтөбе, Астана, Алматы, Мәскеу, Санкт-Петербор,
Новосокольники қалаларында ескерткіштер орнатылған. Ақтөбеде облыстық
мемориалды музей жұмыс жасайды.

Тверьдің орманы жас,жері кәрі,
Ата қоныс санайды жұрттың бәрі.
Сол жерде Әлияның қаны сіңді,
Соғып тұр мерген қыздың жүрегі әлі.
Шаттансаң қыз тудым деп қазақ шаттан,
Әлия Отанына болған мақтан.
Бежаница маңында тұлғасы тұр,
Дегендей ерлікке аттан,еңбекке аттан!
Бұл жермен сонау заман Пушкин өткен,
Желдіртіп қоңыраулы атын жеккен.
Сол жерді жаудан сақтап қаламын деп,
Қазақтың Әлия қызы қанын төккен.