Қазақтың дастарханы

Байбусенова Күльзада Найманқызы
Анар орта мектебі
Аршалы ауданы
Ақмола облысы
Анар станциясы

Сабақтың тақырыбы <<Қазақтың дастарханы>>
Сабақтың мақсатты: Жаңа тақырып бойынша, оқушылардың білімдерін арттыру.
Білімділік: Мәтінді түсініп оқып, сұрақтар бойынша әңгімелеуге, қазақтың асыл мұрасына жататын ұлттық тағамдарымен, оның түрлерін біліп, салт-дәстүр боыйнша сәлемдесу, әңгімелесу, жоралғылары бойынша сөйлесе білуге үйрету. Есімшені қайталап, тапсырмалрды орындау.
Дамытушылық: Білімін, сөздік қорын, ой-өрісін, танымдық қабілетін дамыту. Ауызекі сөйлеу дағдысын қалыптастыру, сауаттылығын жетілдіру.
Тәрбиілік: Қазақтың салт-дәстүрлерін құрметтеп кішікпейілділікке мейрімділікке бауырмашылдыққа қонақжайлыққа тәрбиелеу.
Сабаұтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, іздену, сызбамен жұмыс.
Сабақтың көрнекілігі: суреттер, сызбалар, қима-қағаздар. Тақтаға: <<Кең дүние тарылса да, қазағымның дастарқаны тарылмасын!>>
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылармен сәлемдесу.
Балаларды түгендеу.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Сабақтың тақырыбын, мақсатын баяндау.
Ал балалар, біз сіздермен өткен сабақта <<Менің сүйікті асым>> атты тақырыппен таңысқан болатыныбыз. Олай болса сабағымызды бастайық.
Ой шақыру.
1. <<Дәмді-дәмді тағамдармен қанақтарады жинайды>> (Дастарқан)
2. <<Дос үйіне түстін бе,
Түгел соның үстінде>> (Дастарқан)
3. <<Алыстан қарасаң аппақ,
Татып көрсең тәтті-ақ>> (Қант)
4. <<Онсыз астын дәмі жоқ,
Ассыз оның мәні жоқ>> (Тұз)
Дастарқан туралы тақырыпты әңгімелеу, оқушылар жауабы
Дастарқан деген сөзден сөз құрастыру. Мысалы: ас, астар, тар, асатар, ақ, қант, ана, ата, ара, рас, атқар, ада, ат.

Ал қалай ойлайсындар киелі дастарқанда қандай тағамдар болдаы?
Сурет: Дастарқан
Сұрақ:
1. Осы дастарқанға барлық тағамдар сыйып кету мүмкін бе?
2. Ұлттық тағамдар нешеге бөлінеді?
3. Қандай тағамдарды жеп көргің келеді?

Сөздік жұмысы:
Бекер айтпаған -- не зря говорится
Ерекше мән берген -- особое внимание уделял
Ежелгі дәстүр бойынша -- по древней традиции
Бекер айтпаған, ерекше мән берген, ежелгі дәстүр бойынша осы сөз тіркестерінен оқушылар сөйлем құрайды.
<<Қазақ>> сөзіне байланысты ассоциациялар келтірейік (кластер толтыру)
Батыр Ақын ел кеңпейіл дарқан ел

Қазақ

Жомарт кішіпейіл қонақжай жайдары

Тыңдалым. Мәтінмен жұмыс.
Мәтінді тыңдап, түсініп оқындар, сұрақтарға жауап беріңдер.
1. Қазақ халқы дастарқанына қандай мән берген?
2. Бар жақсысын, тәттісін кімге сақтап отырған?
3. Қазақ дастрақанының сәні де, дәмі не?
4. Қазақтың дастарқаны нені көрсетеді?
Айтылым.
Сұрақ - жауап.
1. Қазақта неден үлкен нәрсе жоқ. (Нан)
2. Нені аттауға болмайды. (Дастрақан)
3. Ұлт тағамдарына не жатады. (қазы, қарта, жал-жая, шұжық, тары, жент, талқан, қымыз, айран, шұбат, құрт)
Жазылым.
Грамматикалық жұмыс.
1. Есімше деген не?
2. Есімшенің қандай түрлерін білесің?
3. Өткен шақ, есімшенің жасалуы.
Қима қағаздармен жұмыс.
Тақтамен жұмыс. (Есімше)
Сергіту. Өлең оқу, айту.
Сабақты қорыту.
Топпен жұмыс.
І топ.
Бұрыш Езбе Құрт

Су ЕТ ПІСІРУ Сорпа

Ет Қамыр Тұздық

ІІ топ
Саумал Түнемел Тай Дөнен

Бесті ҚЫМЫЗ Сүр

Ашыту Қор Ем Бағалы

ІІІ топ
Ұн Ашытқы Су Сүт Жұмыртқа

БАУЫРСАҚ

Маргарин Тұз Қант Өсімдік майы
Суреттер ілу.
Бекіту:
Ал енді балалар тамақ дайын, тамақ ішіп болғаннан кейін не беріледі? (Бата)
1. Бата дегеніміз не?
2. Бата қай кезде беріледі?
3. Батаны кімдер берген?
Бір оқушы бата жатқа айтады.
Бата:
Дастарқаның бай болсын!
Қазан ошағың май болсын!
Көңілің толып жай болсын!
Құлындаған тай болсын!
Дастрақаннаң дәм кетпесін!
Көңіліңнен сән кетпесін!
Ұрпақ, ұлыс аман болып,
Өміріңнен мән кетпесін!
Қызықты морфология.
Оқулықпен жұмыс.
Сын есімдер. Зат есімдер.
Жұмсақ Нан
Ыстық Шай
Сүр Ет
Сүрленген Қазы
Тұзды Шұжық
Жас Ет
Қатқан Нан
Ысталған Қазы
Қою Сорпа
Майлы Сорпа
Жұқа Шелпек
Қатты Қамыр
Қақталған Ет
Жайма Нан
Дәмді Тамақ

Оқушылармен сөз тіркесін құрау.
<<Қазақ дастарқаны>> мәтінінен бойымызға қандай асыл қасиеттерді жинадық, ұқтық.
Оқушылар жауабы: Мақал-мәтелдер, жұмбақтар туралы, бата беру.

Үйге тапсырма:
Басқа ұлттың қандай тағамдарын білесіңдер?
<<Ұлттық тағамдарды білесің бе?>> аты тақырыпта екеуара сұхбат құрандар.

Бағалау. Оқушылардың жауаптарын бағалау