Орта ғасырлардағы Қазақстан

Сабақтың тақырыбы: Орта ғасырлардағы Қазақстан
Сабақтың мақсаты:
+ Оқушыларға 7 сыныпта өткен тақырыптарды еске түсіру, қайталай, пысықтай отырып, алған білімдерін жетілдіру;
+ Сабақ барысында оқушылардың тарихи танымдық, ойлау, талдау, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
+ Оқушыларды өз елінің тарихын, тілін, дінін, ұлттық құндылықтарын құрметтеуге, Отанын сүюге, ұлтжандылыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: сайыс сабақ
Сабақтың әдісі: топқа бөлу, интеллектуалды ойын
Сабақтың көрнекілгі: интерактивті тақта, карта, оқулық, суреттер
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:
oo Оқу құралын тексеріп түгелдеу
oo Оқушылар зейінін сабаққа аудару
oo Оқушыларды топқа бөлу (үлестіру қағазы арқылы топ мүшелерін анықтау)
Топтың ережесімен таныстыру
1.Мұғалімді тыңдау
2.Бірін бірі тыңдау
3.Уақытқа бағыну
4.Қысқа сөйлеу
5.Марапаттау (Бағалау)
ІІ. Негізгі бөлім:
Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихын оқушылар арасындағы тарихи танымдық ойынмен бастаймыз.
1. <<Қанат қақты >> (Сәйкестендіру арқылы әр топқа 10 ұпай беріледі).
2. <<Самғау>> (картадан орта ғасырлардағы мемлекеттердің орналасқан жерін табу, 5 ұпай беріледі).
3. Шарықтау (Ұяшықтарды таңдап, сол ұяшықтарда жасырылған сұрақтарға жауап беру керек).
4. Шырқау (10 тест сұрақтары беріледі, әр сұрақ 1 балмен есептеледі).

І тур. <<Қанат қақты >> (Сәйкестендіру арқылы әр топқа 10 ұпай беріледі).
Ерте және дамыған орта ғасырлардағы Қазақстан аумағындағы мемлекеттердің хронологиясын сәйкестендіру
І топ
Түрік қағанаты

704-756 жж.
Батыс түрік қағанаты

682-744 жж.
Шығыс түрік қағанаты

552-603жж.
Түргеш қағанаты

603-704 жж.

ІІ топ
Қарлұқ қағанаты

942-1212 жж.
Оғыз мемлекеті

ІХ ғ. соңы - ХІ ғ.басы
Қимақ қағанаты

756-940 жж.
Қарахан мемлекеті

ІХ ғ. соңы - ХІ ғ.басы

ІІІ топ
Наймандар мемлекеті

ХІІ ғ. І ширегі - ХІІІ ғ. басы
Керейіттер мемлекеті

ХІ ғ. - ХІІІ ғ. басы
Қарақытайлар мемлекеті

ХІ ғ. аяғы - ХІІІ ғ. басы
Қыпшақ хандығы

ХІІ ғ. ІІ жартысы - ХІІІ ғ. басы

ІІ тур. <<Самғау>> (картадан орта ғасырлардағы мемлекеттердің орналасқан жерін табу, 5 ұпай беріледі).
Әрбір топ төменде көрсетілген мемлекеттердің орналасқан жерлерін картадан көрсетеді.
1. Түрік қағанаты
2. Қимақ қағанаты
3. Қыпшақ хандығы
ІІІ тур. Шарықтау (Ұяшықтарды таңдап, сол ұяшықтарда жасырылған сұрақтарға жауап беру керек).
Тарихи тұлғалар - 10 - Монғол империясының негізін қалаған кім? Шыңғысхан
Тарихи тұлғалар - 20 - Египет билеушісі Бейбарыс сұлтанмен байланыс орнатқан Алтын Орда ханы? Берке хан
Тарихи тұлғалар - 30 - Қазақ хандығының негізін қалаған Керей мен Жәнібек хандар кімнің ұрпақтары? Керей Болат сұлтанның баласы, Жәнібек Барақ ханның баласы.
Тарихи тұлғалар - 40 - <<... жұрттың айтуына қарағанда, қазақ сұлтандары мен хандарының бір де біреуі бұл халықты дәл Қасым хан сияқты бағындыра алмаған. Оның қарамағындағы атты әскер саны 300 мыңға жуық еді>>, - деп жазған кім? Бабыр шах

Тарихи ескерткіштер - 10 - Құрылыс жүйесі киіз үйге ұқсас ҮІІІ ғ. Қимақ хандығы мен Қарлұқ қағанаты кезінде басым болған ескерткіш? Дың ескерткіші
Тарихи ескерткіштер - 20 - ХІҮ-ХҮ ғғ. Әмір Темірдің бұйрығымен салынған сәулет өнерінің тамаша бір үлгісі? Қожа Ахмет Йасауи
Тарихи ескерткіштер - 30 - ХІ-ХІІ ғғ. өмір сүрген, әулие ата атанған Қараханның қалыңдығы болған ару қыз кім, оның кесенесі қайда орналасқан? Айша-бибі, Тараз қаласы маңында 18 км жерде
Тарихи ескерткіштер - 40 - Қожа Ахмет Йасауи ғимаратының шығыс жағында, 60 м жерде орналасқан, кесене кімге арналған және ол кімнің ұрпағы? Рабиға Сұлтан Бегім, Әмір Темір ұрпағы

Жылдар сөйлейді - 10 - 600*2+6=1206. 1206 ж. қандай оқиға болды? Моңғол мемлекеті құрылды
Жылдар сөйлейді - 20 - 2700/2-2=1348. 1348 ж. қай мемлекеттің негізі қаланды және оны құрған кім? Моғолстан, Әмір Поладшы
Жылдар сөйлейді - 30 - 646/2*4+103=1395. 1395 ж. Әмір Темір қай жерде Тоқтамысты тас-талқан етіп жеңді? Кавказ тауы, Терек өзені
Жылдар сөйлейді - 40 - 260*5+128=1428. 1428 ж. Ақ Орданың ыдырауына байланысты қай мемлекеттің негізі қаланды және бұл мемлекеттен қай хандық бөлініп шықты? Әбілқайыр (Өзбек) хандығы, Қазақ хандығы

Өзге елдермен байланысы - 10 - Меңгу Темірдің тұсында 1271 ж. Алтын Орда қай мемлекетпен байланыс орнатты? Византия
Өзге елдермен байланысы - 20 - Керей мен Жәнібек сұлтандар Қазақ хандығын құру мақсатында қай елмен байланыс орнатты? Моғолстан
Өзге елдермен байланысы - 30 - Хақназар хан тұсында Қазақ хандығы қай елдермен байланыс орнатты? Моғолстан, Өзбек хандықтары, Ресей патшалығы
Өзге елдермен байланысы - 40 - 1635 ж., 1643 ж., 1652 ж. Жәңгір хан тұсында Қазақ хандығы қай елмен соғысты? Жоңғар хандығы
ІҮ тур. Шырқау (10 тест сұрақтары беріледі, әр сұрақ 1 балмен есептеледі)
Тест
1.
2. Қазақ хандығының негізін қалаған Барақ ханның баласы:
A. Керей
B. Бұрындық
C. Жәнібек
D. Қасым
E. Хақназар
1. Қазақ хандығы қай жерде құрылды?
A. Сырдария бойында
B. Батыс Жетісуда
C. Ертіс бойында
D. Каспий маңында
E. Арал маңы
1. 1474-1511 жж. Қазақ хандығынын басқарған хан?
A. Керей
B. Жәнібек
C. Қасым
D. Есім
E. Бұрындық
1. Қасым ханның әскер санын 300 мың деп көрсеткен тарихшы?
A. Шах-Махмұд Шорас
B. Өтеміс қажы
C. Әбілғазы Бахадур хан
D. Қадырғали Жалайри
E. Мұхаммед Хайдар Дулати
1. Қасым ханның қасқа жолы неше тармақтан тұрады?
A. 2
B. 4
C. 9
D. 5
E. 7
1. Баба сұлтан және ІІ Абдаллах пен байланыс орнатқан қазақ ханы?
A. Хақназар
B. Есім
C. Жәңгір
D. Кенесары
E. Тәуекел
1. Шығай хынның баласы, 1582-1598 жж. елді басқарған хан?
A. Хақназар
B. Есім
C. Жәңгір
D. Кенесары
E. Тәуекел
1. ХҮІ ғ. І ширегінде Есім хан тұсында Қазақ хандығындағы билікті алуға тырысқан кім?
A. Тұрсын
B. Жәңгір
C. Тәуекел
D. Тәуке
E. Хақназар
1. 1643 ж. Қазақ хандығы мен Жоңғар хандығының арасында болған шайқас қай жерде өтті?
A. Ақтабан шұбырынды, Алқа көл сұлама
B. Бұланты шайқасы
C. Орбұлақ шайқасы
D. Аңырақай шайқасы
E. Шаңды жорық
1. ХҮ-ХҮІІ ғғ. көне қыпшақ тілінде жазылған шығарма?
A. Едіге
B. Ер Сайын
C. Кодекс куманикус
D. Базар батыр
E. Наһжи әл Фарадис

Қорытынды:
Қазақ халқының сан ғасырлардағы тарихының бір кезеңі Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихымен 7 сыныпта таныс болдық, және бүгінгі сабақта бұл кезеңді қайта бір еске түсіріп білімімізді пысықтай түстік.