Үйкеліс күші. Сілтеме

Алматы қаласы Медеу ауданы № 172 мектеп-гимназиясының физика пәні мұғалімі Джакупова Жамиля Орынбасаровнаның қысқа мерзімді жоспары
Күні: 15.01.15
Сыныбы: 7
Сабақ № 34
Сабақтың тақырыбы
Үйкеліс күші.
Сілтеме
Білім туралы Заң,физиканы оқыту бағдарламасы. Тақырыптық-күнтізбелік жоспар 7 сынып, физика оқулығы 7-сынып, электронды оқулық мәліметтері.
Жалпы мақсаты
Оқушылардың тәжірибелер жүргізу арқылы үйкеліс күшін азайтуға немесе көбейтуге болатындығына көз жеткізу; топпен жұмыс жасауға, өздерін - өздері бағалауға дағдыландыру; зейінін, есте сақтау қабілетін арттыруға ықпал ету.
Көрнекілігі
карточкалар, динамометр, жүктер, тегіс, кедір - бұдыр қағаздар, оқулық, <<ҮЙКЕЛІС>> слайд, техникалық құралдар.
Күтілетін нәтиже
* F(үйк/тын)>F(үйк/сырғ)>F(үйк/дом) екенін біледі
* Үйкеліс денелердің материалына, жанасатын беттің кедір - бұдырына байланысты болатынына көз жеткізеді.
* Үйкеліс масса өскен сайын өсетінін біледі.
* Үйкеліс беттердің ауданына байланысты емес екенін біледі.

Негізгі идеялар
oo Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады.
Ғүйк - үйкеліс күші.
Үйкеліс күшінің түрлері:
oo Сырғанау үйкелісі
oo Домалау үйкелісі
oo Тыныштық үйкелісі
Үйкелістің пайда болу себептері:
oo Жанасатын беттердің кедір-бұдыр болуы
oo Жанасатын беттер молекулаларының өзара тартылысы.
Үйкеліс :
oo Жанасатын беттердің қандай материалдан жасалғандығына;
oo Олардың өңделу сапасына;
oo Бір беттің екінші бір бетке түсіретін қысым күшіне тәуелді.
Дененің өзі жанасып тұрған бетке тік бағытта түсіретін күшін нормаль қысым күші деп атайды.
N - нормаль қысым күші. N=mg
Fүйк=uN u - үйкеліс коэффициенті
Тапсырмалар
№1. Білімін тексеру (5 мин) Жеке жұмыс

№2 жаңа тақырыпты меңгеру (10 мин) жеке және топтық жұмыс.

№3 топтық жұмыс: Эксперимент жасау (10 мин)

№4 өзіндік жұмыс ( 10-15 мин)
Қорытындылау
2 мин
Бағалау
1 мин

Сабақ бойынша мұғалім жазбалары: (мұғалім және оқушы немен айналысады)
І.Ұйымдастыру (2-3 минут)
1.1Сәлемдесу
1.2Сынып оқушыларына жағымды ахуал туғызу, түгелдеу
1.2. Топқа бөлу (1,2,3,4,5 сандары арқылы 5 топқа бөлінеді. Оқушы сыныпқа кіре салысымен қолына топтың номерін алып, белгіленген орынға жайғасады. Бұл әдіс топқа бөлінудегі шуды болдырмайды, әрі уақытты үнемдейді.)
ІІ. Өткенді қайталау ( 5 мин)
Интерактивті тақтада алдын - ала дайындалған карточкалардағы қайталау сұрақтары ашылады. және артынша жауаптары тақта арқылы көрсетіледі.
1. Ауырлық күшінің формуласын жаз.
2. Салмақтың формуласын жаз.
3. 500кг денеге әсер ететін ауырлық күші неге тең?
4. Ұшып келе жатқан 100г доптың салмағы неге тең?
5. Суретте кескінделген күштерді анықта

6. Масштабты пайдаланып теңәрекет күштің мәнін тап.

5Н

F1

F2

Интерактивті тақтадан 2-слайдта жауаптары көрсетіліп, топ басшылары қолдарына берілген <<Жауап парағын>> толтырады.

III. мағынаны тану кезеңі: Жаңа сабақты меңгерту(10 мин)
Сабақтың тақырыбы: Үйкеліс күші.
1. Суреттерге қарап үздіксіз жазу стратегиясы бойынша <<Үйкеліс күші>> тіркесінің мағанасын ашу.
Жоспары: Үйкелісті сипаттау; үйкелістің пайдасын, зиянын, қолданылуын түсіндіру. Мысал келтіру.

1. Суретке қарап үйкеліс күшінің анықтамасын оқушыларға шығарту.
Анықтама: Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады.
2. Үйкеліс күштерінің түрлерімен таныстыру
ҮЙКЕЛІС КҮШІ

ТЫНЫШТЫҚ ҮЙКЕЛІСІ
ДОМАЛАУ ҮЙКЕЛІСІ

СЫРҒАНАУ ҮЙКЕЛІСІ

Үйкеліс күшін толық сипаттап, оның қандай шамаларға тәуелді екенін тағайындау үшін 4 топқа (10мин) эксперименттік тапсырма беріледі. Тапсырма жеке тапаққа жазылып, әр топқа алдына қойылады.
1-топ: Сырғанау , домалау, тыныштық үйкелістерін салыстыру.
Керекті құралдар: динамометр, жүк, домалақ қарындаштар.
Жұмыс барысы:
1. Динамометрдің бөлігінің құнын анықта. ( 2 ұпай)
2. Ағаш білеуді қойып, оның үстіне жүк қойып, тыныштық үйкеліс күшін есепте.(2 ұпай)
3. Ағаш білеуді тұрақты жылдамдықпен қозғай отырып, сырғанау үйкеліс күшін өлше. (2 ұпай)
4. Екі қарындаш үстіне білеуді қойып, домалау үйкеліс күшін анықта (2 ұпай)
5. Әр түрлі үйкеліс күштерін салыстырыңдар. ( 2 ұпай)
6. Нәтижесін қорытындылау ( 2 ұпай)
2 - топ: Сырғанау үйкеліс күштерінің жанасатын беттердің материалының тегіне байланыстылығын зерделеу. (12 ұпай)
Керекті құралдар: динамометр, ілмекті жүктер, тегіс қағаз, кедір - бұдырлы қағаз.
1. Жұмысты орындау:
2. Динамометрдің бөлігінің құнын анықта. ( 2 ұпай)
Ағаш білеуді үстіне жүк қойып, әуелі столмен , сосын тегіс қағазбен, содан кейін кедір - бұдыр қағазбен үйкеліс күштерін өлшеп, кестені толтыр.
Үйкелісетін бет түрі
Үйкеліс күші
Ағаш пен ағаш

Ағаш пен тегіс қағаз

Ағаш пен кедір- бұдыр қағаз

Үйкеліс күші неге байланысты? Нәтижесін қорытындылау ( 2 ұпай)
3 - топ: Сырғанау үйкеліс күшінің дене массасының байланысын зерттеу. ( 12 ұпай)
Керекті құралдар: Динамометр, ілгектері бар жүктер.
Жұмыс барысы:
1. Динамометрдің бөлік құнын анықтау
2. Ағаш білеуді столға қойып , үйкеліс күшін анықта
3. Білеудің үстіне жүк қойып, үйкеліс күшін өлше
4. Үйкеліс күші дене массасына тәуелді ме?
5. Нәтижесін қорытындылау (баяндау)
4 - топ: Сырғанау үйкеліс күшінің жанасатын беттердің ауданына байланысты емес екенін зерделеу. ( 12 ұпай)
Керекті құралдар: динамометр, ілмекті білеу ағаш -2.
Жұмыс барысы:
1. Динамометрдің бөлігінің құнын анықтау
2. Ағаш білеуді үлкен жағымен столға қойып, үйкеліс күшін анықта
3. Білеуді кішкентай жағымен столға қойып, үйкеліс күшін анықта
4. Үйкеліс күші жанасатын денелердің бетінің ауданына байланысты ма?
Әр топ өзінің тәжірибесін қорытындылайды.
5- топ : үйкеліс әрекетін техникада ескеру тақырыбына постер құрады, қорғайды . (12 ұпай)
Эксперименттен күтілетін нәтижелер:
1) F(үйк/тын)>F(үйк/сырғ)>F(үйк/дом)
2) Үйкеліс денелердің материалына, жанасатын беттің кедір - бұдырына байланысты.
3) Үйкеліс масса өскен сайын өседі.
4) Үйкеліс беттердің ауданына байланысты емес.
Оқушылардың қорытындысын толықтырып, үйкеліс күшінің формуласын түсіндіру.
Fүйк=μN=μmg
N- нормаль қысым күші. μ - үйкеліс коэффициенті.
Үйкелістің тұрмыста, техникада пайдалы, зиянды жақтарын бірлесе отырып талдап тақтаға екі графаға оқушылар кезекпен толтырады.
Үйкелісті азайту тәсілі: майлау, подшипниктерді пайдалану, массаны азайту.
Үйкелісті көбейту тәсілі: массаны көбейту, кедір - бұдыр жасау, арнайы материалдарды пайдалану.
ІҮ. Жаңа сабақты бекіту.
Бекіту тапсырмалары: №12 өзіндік жұмыс
Ү. Қорытынды. /бағалау
Бағалау шкаласы: 23 ұпайдан жоғары - << 5>> 17-22 - <<4>>, 10-16 - <<3>>
үйге тапсырма: 32 - тақырып. №14 жаттығу

Жауап парағы
Топ жетекшісі_____________________________________
Топ мүшелерінің аты-жөні
Өткенді қайталау
( дұрыс жауап 1 ұпай)
Жаңа тақырыпты меңгеру (5 ұпай)
Эксперимент жасау
(12 ұпай)
Өзіндік жұмыс
( дұрыс жауап 1 ұпай), есеп 3 ұпай.
Қосымша алған ұпайы
Жалпы ұпай саны
Бағасы

Топқа бөлу
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5