Аспаптық музыка

Абдикаликова Кульбарам Абенқызы

Жамбыл облысы, Тараз қаласы,
№36 орта мектептің
жоғары санатты музыка пәні мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Аспаптық музыка

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың музыкалық мәдениетін қалыптастыру арқылы аспаптық музыкаға деген сүйіспеншілігін арттыру.
Сабақтың міндеттері:
1.Әр түрлі аспаптардың тембрін ажырата білуге үйрету.
2. Оқушылардың ән-күйлер тыңдау арқылы әуендік сезімталдығын арттыру, есте сақтау, қиялдау, ойлау қабілеттерін дамыту.
3. Өнерді құрметтеуге, өзін-өзі ұстауға, адамгершілікке тәрбиелеу.

Оқыту технологиясы:
1.Ақпараттық технология
2.Ұжымдық оқыту технологиясы.
3.Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы.
Сабақтың типі: жаңа білімді игерту
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Сабақтың әдістері: семантикалық карта, кіріспе сұрақтары, үлестірмелі парақ, БҮҮ кестесі, бағалау сұрақтары, музыкалық-дидактикалық ойындар;
Сабаққа қажетті құралдар мен көрнекіліктер:
1. Құралдар: мультимедия , интерактивті тақта, электронды оқулық,компьютер, ән-күй таспа, маркерлік тақта, маркер, музыкалық аспаптар;
2. Көрнекіліктер: Суреттер, слайдтар, тапсырмалар кестесі, бағалау кестесі ;
Пәнаралық байланыс: өзін-өзі тану, ана тілі , бейнелеу өнері;
Күтілетін нәтиже: Аспаптарды үнінен ажырата білу,композиторларман танысу. Ән орындау барысында мәнеріне келтіріп, сүйіспеншілік сезіммен орындау.
Сабақтың жоспары:
1.Ұйымдастыру кезеңі. Қызығушылықты ояту.
2.Үй тапсырмасын сұрау.Ой толғау.
3.Жаңа сабақ. Мағынаны тану.
4. Жаңа сабақты бекіту.
5.Оқушы әрекетін сабақ барысында бағалау.
Бағалау қадамдары: жеке жұмыс, топтық жұмыс, жалпы сабақ барысы.
6.Кері әсер парағы. ( Бүгін мен не үйрендім? Маған не ұнады, не ұнамады? Жаңа сабақ бойынша сұрақ немесе пікірің...)
1.Ұйымдастыру кезеңі. Қызығушылықты ояту.
Сабақтың тақырыбы мен мақсаты хабарланады.
Кезекші сабаққа келмегендерді белгілейді.
Сабаққа қажетті құралдар мен материалдарды түгендейді.
Балаларға бүгінгі өтілетін сабақ жайлы түсіндіріп, балалардың сабаққа қандай дайындықпен келгені, үй тапсырмасын орындау кезінде қандай мәліметтер алғаны туралы қысқаша баяндайды.

Оқушыларды үш топқа бөліп отырғызу.
1топ: - Домбыра
2топ :-Қобыз
3топ:-Сыбызғы

Оқушыларды топтық жұмыста өзара ынтымақтастыққа;
oo топ ішінде бірлесіп жұмыс жасау арқылы, бір-бірінен үйренеді;
oo ортада ойларын саралап жеткізуіне мүмкіндік болады;
oo жұмыс әрекетінде бір-бірін тыңдау, қолдау арқылы білім мазмұнын игеруге қол жеткізеді;

2.Үй тапсырмасын сұрау. Ой толғау.
oo Интерктивті тақтамен жұмыс
oo Сұрақ- жауап
oo Слайдтағы ойындар бойынша бойынша жауап беру.
oo Музыкалық жұмбақ
oo Электронды оқулық бойынша жұмыс.

Музыка тыңдау: Л.В.Бетховеннің <<Отты Олегро>> шығармасын тыңдап, динамикалық белгілерін, алдын ала үлестірілген қағаздарымен көрсетіп отырады.
Музыка тыңдау барысында балалар симфониялық оркестрмен танысады.
1.Музыкалық шығарма қалай орындалды?
2.Қандай динамикалық таңбаларды байқадың?
3.Музыкадан қандай әсер алдың?

Бота Бейсенованың <<Жаса Қазақстан!>> әнін жатқа орындау.
Әр топ, жеке-жеке әнді динамикалық белгілерін дұрыс қолданып орындайды.Қандай динамикалық белгілер кездекенін, айтып, интерактивті тақтаға жазып көрсетеді.

Cұрақтарға жауап береді:
1.Қандай динамикалық белгілер кездесті? ( балалар түрлі-түсті қағаздарын көрсетеді)
2.Музыканың көңіл-күйін көрсет. (күн мен бұлттың суретін көрсетеді)

Слайдтардан үзінділер
3.Жаңа сабақ. Мағынаны тану.
-Балалар бүгін кезекті <<Музыка патшалығына>> саяхат жасауды ары қарай жалғастыратын боламыз. <<Музыка патшалығындағы>> аспаптар сарайына сапар шегетін боламыз.

Аспаптық музыка
Аспаптық музыканың өзі құрылымы, мазмұны, орындалу жағынан бір-бірінен ерекшеленеді. Аспаптардың дауысы,көлемі орындалуы әр түрлі. Сол себептен, әр аспапта орындалатын шығармалар да бір-біріне ұқсамайды. Композитордың жазған шығармасын, әр аспапта орындалу техникасы да әр түрлі болады. Қазақ халқының аспаптық музыкасы күй. Күй домбыра, қобыз, сыбызғы. Жетіген, сазсырнай т.б. аспатарда орындалады.Күйдің тақырыбы да, көлем де әр түрлі болады.
Музыка тыңдау.
1. Қорқыттың күйі
2. Сармалайдың күйі
3. Құрманғазының күйі

Музыкалық сауат:
Аспаптық музыканың ішіндегі ең күрделісі симфония, соната.
Симфониялық музыканы симфониялық оркестр орындайды. Оркестр құрамында
скрипка,альт,контрабас,арфа, кларнет,флейта т.б.
Осы аспаптардың суретімен слайд бойынша танысады.
Қазақ композиторларының ішінде симфониялық музыка жазған Қапан Мусин.
Соната-фортепиано, скрипка сияқты белгілі бір аспаптарға арналған бірнеше бөлімнен тұратын, музыкалық шығарма.
Н.Меңдіғалиевтің <<Домбыра туралы аңыз>>, Б.Байқадамовтың <<Фортепиано мен скрипкаға>> арналған сонатасы бар.
Е.Брусиловский,А.Жұбанов,Л.хамиди,Ғ.Жұбанова т.б. аспаптық музыка өнеріне зор үлес қосқан композиторлар.
Л.В.Бетховеннің <<Айлы сонатасы>> тыңдалады.
Сергіту сәті. Интерктивті тақта арқылы ырғақты қимылдар жасау.
Жаңа ән үйрену.
Баққали Қоныстың <<Домбыра>> әні үйретіледі.
1.Дауыс жаттығуларын жасайды.
2.Ән музыкалық аспатың сүйемелдеуімен орындалады.
3.Ән фраза бойынша үйретіледі.
4.Әнді әр топ жеке-жеке орындайды.

1. 4.Жаңа сабақты бекіту.
1.<<Жұмбақ шешеміз>>
Сызылған үні, сүйкімді тілі,
Үрлесең ойнайтын аспаптың бірі
(Сыбызғы)
Тіршілікте аспап қобыздай асқақ
Ерекше үні бар бұл қандай аспап?
(Шаңқобыз)
Жеті шектен жеті түрлі үш шығар,
Әуенінен жеті түрлі мұң шығар.
Ойнап кетсең түрлі-түрлі жыр шығар
(Жетіген)
Саздан жасалған сырнайдың үніндей,
Өрнектеп қамалған бұлбұлдың біріндей.
(Сазсырнай)
Ұзын мойын
Екі ішек
Қатар-қатар текпішек.
Басып көрсең бір-бірлеп,
Үн шығады күмбірлеп
(Домбыра)

Қарағайдан жасалған,
Қорқыттан мұра боп қалған.
Мың бір түрлі үні бар,
Тарихта жетпес құны бар.
(Қобыз)
Оқушылар сұрақтың жауабына аспаптардың суретін көрсетеді.

2.Семантикалық карта арқылы тыңдалған музыкалар қай аспапта орындалатынын табу.

Аспаптық музыка
Л.В. Бетховен
Қорқыт
Құрманғазы
Аққу

Айлы соната

Сарыарқа

3. << Қай аспаптың үні>> Музыкалық жұмбақ.

Бағалау сұрақтары. Слайд арқылы түсінік беру.
Сабақтың соңында балалардан сұралады.
1. Сабақ түсінікті ме? Балалар бағдаршам түстерің көтеріп жауап береді.
2. Сұрақтарың болса, қорапшаға қалдыруларыңа болады. Келесі сабақта талқылайтын боламыз.
5.Оқушы әрекетін сабақ барысында бағалау.
Оқушылар жалпы сабақ барысы бойынша бағаланады.Алдын ала дайындаған бағалау кестесі бойынша әр топтың балы қойылады. Жекелеген оқушылардың іс-әрекеттері бағаланып, марапатталады.

6.Үйге тапсырма беру.
1.Аспаптық музыка
2. <<Домбыра>> әнін жаттау
3.Музыка тыңдау
4.Шығармашылық жұмыс ( ән орындау, өлең оқу, сурет салу,сөзжұмбақ құрастыру, жұмбақтар жинау)

1.Бүгін мен не үйрендім?
2.Маған не ұнады, ұнамады
3.Жаңа сабақ бойынша, сұрақ, пікір