Аралас сандарды қосу және азайту

5-сынып Математика

Сабақтың тақырыбы: Аралас сандарды қосу және азайту.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік мақсаты: Аралас сандарды қосу және азайту ережесін білу, есептер шығарып меңгеру.
Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру, есептеу, логикалық ойлау қабілеті мен есептеу дағдыларын жетілдіру.
Тәрбиелік мақсаты: Оқуға, саналы сезімге, жауапкершілікке, өз бетінше еңбектенуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: Электронды оқулық, интерактивті тақта, слайд, дидактикалық
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ түсіндіру.
Сабақтың жүрісі: I. Ұйымдастыру.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
705, 706 есепті тексеру.
1 слайд
Сұрақ-жауап
1. Бөлімдері бірдей бөлшек қалай қосылады?
2. Бөлімдері әртүрлі бөлшек қалай қосылады?
3. Бөлімдері әртүрлі бөлшек қалай азайтылады?
4. Бөлімдері бірдей бөлшек қалай азайтылады?
5. Натурал саннан бөлшекті қалай азайтады?
2 слайд
Сәйкестендіру тесті
1. 115+215 35

2. 712-212 512

3. 14+18 38
4. 25-110 310
5. 15-130 23
6. 2-34 114
7. 5+34 5 34

III. Жаңа сабақ: Аралас сандарды қосу және азайту.
1. ЭО-бойынша (электрондық оқулық)
2. Оқушыларға анықтаманы қорытындылау.
1. Мысал. 357+6 914=3+6+1014+914=9+1914=9+1514=10514

Қысқаша 357+6 914=910+914=91914=10514

2. 5+738=1238

3. 29+5 16=54+318=5718

4. 823-5 12=846-536=8-5+46-36=3+ 16=316

Қысқаша 823-5 12=34-36=316

Ауызша 660 ауызша

1. 327+5 37=857 , 2)635-2 15=425;

1. 5813+4=9 813; 4)278-114=154

Күй ойналады (Адай).
Сергіту сәті. Жұмбақ

Мойыны ұзын, қос тізгінді, боз арғымақ,
Ербиер төбесінде 2 құлақ.
Айылды тоғыз жерден байлап алып,
Әндетер адамдардан бұрынырақ.
(домбыра)

25+ 12+110=4+5+110= 1010=1м
Жауабы 1м.

Оқулықпен жұмыс
661 1,4,7.
722 1,3,5.

Сабақты қорытындылау.
1. Бөлімдері бірдей аралас санды қосу қалай орындалады?
2. Бөлімдері бірдей аралас санды азайту қалай орындалады?
3. Аралас сандар қалай қосылады?
4. Натурал сан мен аралас сан қалай қосылады?

Бөлшектің шығу тарихынан мағлұмат.
Ерте заманда сауда саттық, түрлі есептеу жұмыстарында бөлшектер мен үлестер қажет болды. Алғашқыда бөлшектер <<сынақ сандар>> деп аталады. <<Үш түрлі бөлшектер ұғымы қалыптасты:
1. Бірлік бөлшектер-алымдары 1 болатын үлес.
2. Ж бөлшектер алымы V сан, бүтін сан бөлігі тек 10 ның немесе
60 санының дәрежелері болатын.
3. Жалпы түрдегі бөлшек.

Атау
Уақыты
Ұлты
Тегі
Бөлшек сызығы бөлшек
XIII
Италян
Ланардо
Пизанекин
Алым, бөлім
XIII
Грек

mn
Б.з.д 287-212
Грек
Архимед
Бөлшек туралы
XX
Орта Азия математигі
Әл-Хорезими

Талқылау: Бөлшектер керек пе? Қандай жағдайларда қолданылады?
Үйге тапсырма: § 23 662
§ 25 723
Бағалау.

Сабақ жоспары

Пәні: Сыныбы: Уақыты:

Сабақтың тақырыбы: Дөңгелектің және оның бөліктерінің аудандары.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Дөңгелек туралы түсініктеріңді кеңейту, дөңгелек сектор, дөңгелек
сегмент және дөңгелектің, дөңгелек сектордың, дөңгелек
сегменттің аудандары туралы білім алу; алған білімдерді дөңгелек
пен оның бөліктерінің аудандарын қорытып, шығаруға және сол
аудандарды есептеуге байланысты есептерді шығарғанда қолдана
білуге үйрену.
Тәрбиелік: Жаңа технологиялар арқылы білімге деген қызығушылығын
арттыру, оқушыларды ізденімпаздыққа, әдептілікке, үлкендерді
сыйлауға, соның ішінде анасына көмектесуге, әжесіне қамқор
болуға, қыз-балаларды сыйлауға баулу; айда-жылда бір келетін
мерекелерде айналадағы адамдарды бір қуантып, құттықтап
отырудың маңызын түсіндіру.
Дамытушылық:Танымдық қызығушылығын арттыру, жүйелі ойлауға,
логикасын шыңдауға, жазықтықтағы фигураларды көз алдына
елестетіп білуге, практикалық дағдысын арттыруға баулу.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ, қайталау.
Сабақтың көрнекілігі: Microsoft Power Point (слайд-шоу)
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру
2. Үй тапсырмасын тексеру
3. Жаңа сабақ
4. Бекіту
5. Үйге тапсырма
6. Бағалау
1-слайд
1. Шеңбер деп қандай фигураны айтады?
2. Шеңбер центрі, радиусы деген не?
3. Шеңбердің диаметрі, хордасы дегеніміз не?
4. Центрлік бұрыш деген не?
5. Шеңберге сырттай сызылған көпбұрыш деген не?
6. Шеңберге іштей сызылған көпбұрыш деген не?
7. Шеңбер ұзындығы неге тең?
8. Шеңбер диаметрі неге тең?
9. Шеңбердің доғасы деген не?
Шеңберден және жазықтықтың осы шеңбермен шектелген бөлігінен тұратын фигураны дөңгелек дейміз.
2-слайд:
Дөңгелекті шектеп тұрған шеңбердің О центрі, ОА радиусы, АС диаметрі, СD хордасы, сәйкес дөңгелекке де центр радиус диаметр және хорда болады. Егер дөңгелектің радиусын R деп белгілесек, онда R=OA. (1-сурет)
Дөңгелек қисық сызықпен (шеңбермен) шектелгендіктен, оның ауданын көпбұрыштың ауданын тапқан әдіспен есептей алмаймыз. Сондықтан дөңгелектің ауданын табуды шеңбердің ұзындығын байланыстырғандай, шеңберге іштей сызылған дұрыс n бұрыштың ауданымен байланыстырамыз.
В
О
R
С

А

D
A

1-сурет
Шеңберге іштей сызылған Qn дұрыс n бұрыштың ауданы

S(Qn)=1/2p*OD

Формуласымен есептелінетіні белгілі. Мұндағы р- дұрыс n бұрыштың периметрі, ОD-оның апофемасы. (2-сурет)
D

О


(2-сурет)
Аздаған қателікпен периметрі шеңбердің ұзындығына тең деп, ал апофеманы радиусқа тең деп алсақ, онда дөңгелектің ауданы
S=PIR2
Центрлік бұрышпен және ол тірелетін доғамен шектелген дөңгелектің бөлігі дөңгелек сектор деп аталады. (3-слайд):
OA және OB радиустары дөңгелекті AKB және ANB екі секторға бөлңп тұр. (3-сурет)

О

К А N

В

3-сурет
АОВ центрлік бұрышы сектордың бұрышы деп аталады. Радиусы R-тең, ал АОВ центрлік бұрышы α-тең сектордың ауданы
Sсек=PIR2α360°
Шеңбердің доғасымен және осы доғаның ұштарын қосатын хордамен шектелген дөңгелектің бөлігін сегмент деп атайды. АВ хордасы дөңгелекті екі сегментке АКВ және АNВ сегменттеріне бөледі. (4-сурет)

О
К А N

В
4-сурет
Бұл суреттен АNВ сегменттің ауданы ОАNВ сектордың ауданынан ОАВ үшбұрыштың ауданын шегеріп тастағанға тең екенін көреміз.
Sсег=PIR2*α+S360°
№ 249 Дөңгелектің радиусы 1) 15 дм 2) 5дм 3) 4,6м Ауданын табыңдар?
(PI=3,14)

№ 250 Дөңгелектің диаметрі 1) 13 м 2) 20 см 3) 12,4 дм 4) 1 дм Ауданын есептең.

№ 251 Дқңгелектің ауданы 1) 200,96 дм2 2) 7,065 м2 Дөңгелектің радиусын тап.

№ 258 Радиусы 8 см-ге тең, ал бұрышы 1) 24 2) 36 3) 120 болатын сектордың ауданын табыңдар.

№ 261 Радиусы R дөңгелекке және 1) 90 2) 60 3) 45 4) 30 доғаға сәйкес сегмент ауданын табыңдар.

4-слайд: Венн диаграммасы
Бекіту. 5,6,7-слайдтар.
Үйге тапсырма: № 262 №264