Қожа Ахмет Йасауи Диуани хикмет

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

1. Ежелгі дәуір әдебиеті қай кезеңдерді қамтиды?

Ж: VІ-ХV ғасырлардағы әдебиет қамтылады.

2. Ежелгі дәуір әдебиеті құндылықтарына, ескерткіштеріне жататын шығармаларды ата ?

Ж: Орхон ескерткіштері: «Алып ер Тоңға» дастаны, « Атилла» дастаны, «Оғыз қаған» дастаны, Күлтегін жырлары, «Қорқыт ата» кітабы, сондай-ақ Мұхамед Хорезми, Әбу Райхан әл- Бируни , Махмуд Қашқари, Ахмет Йасауи, Сүлеймен

Бақырғани, Жүсіп Баласағұн еңбектері мен қыпшақ тілінде жазылған «Кодекс куманикус», «Махабатнама», «Жүсіп пен Зылиха », «Гүлстан», «Домбауыл» т. б. қиссалар, дастандар, шежірелер жатады.

3. Не себепті ежелгі дәуір әдебиетін түркі халықтарына да, қазақ халқына ортақ дейміз?

Ж: Себебі түркі халықтарының арғы тегі осы түркі тайпаларынан тараған, сондықтан ол құндылық барлығымызға ортақ болып есептеледі.

4. Ежелгі дәуір әдебиетінде сопылық ілімді ұстанған кім?

Ж: Қожа Ахмет Йасауи

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: ІІ кезең (топтық жұмыс) жаңа сабақты топтық жұмыс барысында оқушылардың өз бетімен меңгеруіне жағдай жасау: а) оқушылар төмендегі «Білу», «Түсіну», «Талдау», «Жинақтау» тәсілдеріне сәйкес тапсырмаларын өздері толтырады (10 минут) ; ә) жауаптарын мұғаліммен бірге талдайды (10 минут) . Нәтижесі ауызша марапатталады .

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан кім? Не?

кімнің? кімге? кімді? кімде? кімнен?кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктелінуі керек. .

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Бос орындарға қажетті сөздерді жаз:

Қожа Ахмет Йасауи ХІ-ХІІ ғасырда өмір сүрген, мұсылман дінінің атақты қайраткері, философ, ғұлама ғалым , ақын. Ол Оңтүстік Қазақстан облысындағы Түркістан ( Йасы ) қаласының маңындағы Сайрам (Исхиджап) қаласында дүниеге келген. Жеті жасынан Арыстан бабтың шәкірті болып, он жасынан он жетіге дейін мұсылман ілімін оқып, жетік меңгереді. 1110 жылы жиырма жеті жасында Бұқар қаласына оқуға аттанады. Мектеп жетекшісі Хамаданиді өзіне пірім деп таниды. Осы мектептен мұсылман ілімінің сатыларын меңгереді, отыз алты жасында (сопылық - мұсылман дінінің «суфизм» деп аталатын ағымы) оқуын аяқтайды. Йасауи өзінің сопылық ілімін түркі тілінде жүргізді. «Алла тағалла араб тілін белгілеген деген» пікірге қарсы шығып, адам Алламен қай тілде де сөйлессе де адал көңілден, ақ ниеттен шыққан сөз өзінің мұсылмандық мәнін жоймайды деген пікір айтқан. А. Йасауи сопылық-философиялық дүниетанымдарын өзінің «Диуани хикмет» (Даналық кітабы) еңбегінде жариялаған. Бұл еңбек түркі тілді халықтардың ХІІ ғасырда дүниеге келген әдеби ескерткіштердің бірі саналады, сонымен бірге ол қазақ әдебиетінің де нұсқасы болып табылады. Өйткені «Диуани хикмет» - түркі халықтарының оғыз- қыпшақ тілінде өмірге келген әдеби туынды. Йасауи бұл қолжазбаны 63-73 жас аралығында жазған, өз ойларын өлең түрінде бір жүйеге түсірген. Барлығы- 149 хикмет жыр.

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: 2-қадам: теорияны «Түсіну» үшін неге? неліктен? себебі? не үшін? Дәлелде, түсіндір сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына қойылады (оларды тереңдету үшін)

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Себебін анықта:

1. Ахмет Йасауи неліктен 63 жасында қылуетке түсті?

Ж: Ол -жарық дүниеден қол үзіп, жер астында жеке-дара өмір сүру арқылы бұл дүниенің күнәларынан бойын аулақ ұстау, тазалану, осы арқылы Алла тағалаға жақындау, шын берілу жолын көрсету.

2. Адам өмірінің мәні мен мұраты неліктен білім мен махаббатта деп айтты ?

Ж:Адам өмірде бір нәрсеге шексіз берілу арқылы яғни махаббатпен істегенде ғана жетуге болатынын айтады, яғни білімге деген шексіз берілу мен махаббат болмаса ешнәрсеге қол жеткізе алмайтыны туралы айтқан.

3. «Өлмек бұрын жан түзетудің дертін таптым» деп нені айтты?

Ж: Бұл сөзі арқылы өзінің артына қалдырған мұрасы «Даналық кітабы » туралы айтқан.

1. «Даналық кітабы» қай тілде жазылған және қай ғасырдың жәдігері?

Орта Азия мен Қапшақ даласының түркілеріне түсінікті болсын деп Шағатай (қыпшақ) тілінде жазылған. XII ғасырдын бері сақталған әдеби жәдігер.

4. «Диуани хикметті» зерттеген ғалым кім және нұсқалары туралы не білесің?

А. Йассауи хикметтерінің тілін ұзақ жыл зерттеген көрнекті ғалым А. К. Боровков.

Алғашқы түпнұсқасы сақталмаған. Көшірмелері Қазанда 1987 жылы және

1901жылы Стамбулда, Шымкентте 1902 жылы басылып және 1911 жылы жеке кітап болып шықты.

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

3-қадам: теорияны «Талдау» үшін

( 1. Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4. Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды Венн диаграммасы арқылы қамтуға болады.

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Абай Йасауи

3. Тақырыптың басты идеясы неде?

Ж: а) Ұқсастығы: А. Йасауи де Абай да өз туындыларында жастарға үлгі боларлық істерді санамалап айтады;

ә) Айырмашылығы: тек тілінде, бірақ екеуінің де айтар ойы біреу.

Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,

Жоқ-барды, ертегіні термек үшін,

Көкірегі сезімді, тілі орамды

Жаздым үлгі жастарға бермек үшін.

Бісіміллә деп баян етіп хикмет айтып,

Шәкірттерге дүрр гауһар шаштым міне, -

Махаббаттың дариясына шомылушы - ғалым

Амал қыл, қалар көп үлгісі

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: 4-қадам: теорияны «Жинақтау» үшін Қорытынды шығар, анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с. с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады.

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

А. Йасауи хикметтерінің негізгі ойы

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: Оқулықпен жұмыс (5 минут) : төмендегі «Қолдану» және оқушының тақырып мазмұнына «Баға беруі» тәсілдеріне сәйкес, яғни рефлексия жасауға, эссе жазуға арналған, практика жүзінде бекіту тапсырмалары орындалады . Нәтижесі ауызша марапатталады .

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: 5-қадам: практика жүзінде «Қолдану» (оқулықпен жұмыс жүргізу барысында тек қарапайым тапсырмалармен бекіту жүргізіледі. Дайын формулалар арқылы есептер шығару орындалады

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Оқулықтан Ахмет Йассауи айтып еді деген қанатты, ғибратты, өсиет-насихатқа толы сөздерін өз түсінігі бойынша талдау жасап, тақтадағы даналық ағашына іледі. .

«Кітап аш та мәнін ұқ»

«Аяқ-қолыңды жерге түсірмей мақтағандарға қуанба»

«Кердеңдік - пиғылы бұзылған пасықтың ісі»

«Мейірімі жоқ меңмеңдерге қаспын мен»

«Мадақтар болсаң, шан асылды мадақта»

«Бейнеттен қашпа»

«Бетбақ болма»

«Қиын да болса, түзу жолмен жүр»

«Арың сақта, болсаң да малға кедей»

«Жамандық ойлама»

«Кісі ақысын жеме»

«Ұрыншақтың дауы көп, жамандардың жауы көп»

«Халқыңа қызмет ет, Ізгілерге ізет ет,

Жаны жақсы жайсаңдарға қызмет ет»

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: 6-қадам: : практика жүзінде «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? деген тапсырмалар

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

1) Бос орынды толтыр. Ойды жалғастыр.

Сен қалай ойлайсың, Ахмет Йасауи хикметтері қандай қасиеттерге тәрбиелейді?

Ж: А. Йасауи хикметтері әділдікке, қызыққұмарлық, дүниеқорлықтан безуге, тазалыққа , адалдыққа, имандылыққа , арам нәпсіден тыйылуға

тәрбиелейді . . .

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:: ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі) : Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларлы үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .: І деңгей (5 балл)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне::

1-қадам: теория бойынша «Білу» үшін тақырып мазмұнынан кім? Не?

кімнің? кімге? кімді? кімде? кімнен?кіммен? Қандай? Қай? Қашан? Не істеді? сияқты сұрақтарға

І кезең. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін өткізеді; б) өткен тақырып бойынша берілген деңгейлік тапсырмаларды үйде аяқтап орындап келу дәрежесі тексеріледі; в) төмендегі «Көпір» тапсырмаларын тексереді (алдымен жеке тексеріп шығады, сосын фрондалды тексереді) .:

Бос орындарға қажетті сөздерді жаз:

1. А. Йасауи «Диуани хикмет» еңбегінде қандай шығармаларды қамтыған?

Ж: Ислам дін қағидаларын, адалдықты ұстану, көрсеқызарлыққа салынбау, ар тазалығын сақтау, әділдікке шақырар насихат өлеңдері мен нақыл сөздері қамтылған. Кітап төрт бөліктен тұрады.

2. «Шариғат» - деген не?

Ислам діні қағидаларын, шарттарын тақуалықпен мүлтіксіз орындау.

3. А. Йасауи Алланың тілі араб тілі деген пікірмен келісті ме?

Ж: Қай тілде сөйлесе де Аллаға шын ақ

Қожа Ахмет Йасауи Диуани хикмет

Ақпарат

Қосымша