Физикадан компьютерлік практикум

8 – 9 сыныпқа арналған
«Физикадан компьютерлік практикум»
таңдау курсының бағдарламасы

Физика пәні мұғалімі: Жанұл А.М.

” Физикадан компьютерлік практикум “
тақырыбы бойынша 8 – 9 сынып оқушыларына арналған
физикадан таңдау курстың бағдарламасы.

Түсінік хат
Физика ғылым ретінде адамзат мәдениетінде маңызды орын алады. Физиканың
жалпы мәдени мәнділігін және оның негізінде ғылыми дүниетанымды және
көзқарасты қалыптастыру қазіргі кездегі оқу пәнінің басым мақсаттарына
жатады.
8-9 сынып «Физика және астрономия» пәнінің бағдарламасы табиғаттың
түрлі құбылыстары ( механикалық, жылулық, электрлік, электр-магниттік,
оптика, атом және ядролық), негізгі физикалық ұғымдар, физикалық заңдарды
практикада қолдану мысалдары туралы мәліметтерді құрайды.
Оқыту әдістері:

1. Лекция; 2. Жобалау; 3. Тұсау кесер; 4. Пікір-сайыс.

Осы курста берілген тақырыптар базалық курстан алған білімдерін
практикада тереңдету үшін алынған. Практикалық жұмыстарды орындауға
толықтай мүмкіншіліктер бар: жаңа техникалық құралдармен жабдықталған
мультимедиялық физика кабинеті, PASKO GLX физикалық процесстерді зерттеуге
арналған қондырғылар жиыны.
Курстың мақсаты – берілген тақырыптар бойынша физиканың заңдылықтарын
компьютерлік бағдарламалар арқылы зерттеу.
Міндеттері:
• Оқушылардың танымдық іс-әрекетін белсендіру;
• Электрондық оқу құралдармен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру;
• Зертханалық жұмыстар мен практикумдар жүргізу кезінде өлшеулерді дұрыс
жүргізіп, алынған нәтижелерді бағалау;
• Физикалық ұғымдардың, заңдардың табиғатын компьютерлік бағдарламалар
арқылы бақылау, олардың ерекшелектерін, өзгерісін сол мезетте саралап
отыру;

Нысаны: 8-9 сыныптар.

Пәні: Физика, информатика.

Болжам: Егер осы бағдарлама жүзеге асса, онда оқушылар компьютер арқылы
физикалық практикумдарды орындаудың жаңа үлгісін меңгереді.

Күтілетін нәтиже: Курсты оқудың соңында оқушылар физикалық құбылыстарды
компьютерлік техникалар арқылы зерттей алу, электрондық оқу құралдарын
тиімді пайдалана білу, физикалық практикумдарды орындаудың жаңа үлгісін
меңгеру, техникалық есептеулерді дұрыс жүргізе алу, іздену және зерттеу
жұмыстарының нәтижелерін дайындай білу сияқты нәтижелерге қол жеткізуге
тиіс.
Курстың мазмұны ( 8 – сынып )

1. Кіріспе сабақ. 1 сағат

2. Қозғалыс сенсоры. 5 сағат

Механикалық қозғалыс. Жылдамдық. Автомобильдердің қорғаныш бамперлері.

3. Температура сенсорымен практикум 5 сағат

Энергия. Энергияның сақталу заңы. Меншікті булану жылуы. Меншікті балқу
жылуы.

4. Жарық сенсорымен практикум 7 сағат

Жарық табиғаты. Жарық поляризациясы. Жарықтың ара қашықтыққа тәуелділігі.

5. Күш сенсорымен практикум 11
сағат

Дененің тепе – теңдік күйі. Тыныштық және сырғанау үйкелісі. Серпімділік
күші. Гук заңы.

6. Шығармашылық жұмыс 5
сағат

Курстың мазмұны ( 9 – сынып )

1. Кіріспе сабақ. 1 сағат

2. Қозғалыс сенсорымен практикум 20 сағат

Координаталық жүйе. Дене орны. Салыстырмалы қозғалыс. Санақ жүйелері. Күш.
Масса. Соқтығысу кезіндегі импульс. Потенциалдық энергия.

3. Дыбыс сенсорымен практикум 8 сағат

Дыбыс толқындарының қасиеттері. Толқындар интерференциясы.

4. Күш сенсорымен практикум. 17
сағат

Күш импульсі. Импульс өзгерісі. Центрге тартқыш күш. (Тұрақты масса, радиус
және күш).

5. Кернеу сенсорымен практикум 17
сағат

RC-тізбегіндегі уақыттың тұрақтылығы. Электромагниттік индукция. Магнит
және катушка.

5. Шығармашылық жұмыс 5
сағат

Оқу-тақырыптық жоспар.
( 8 – сынып )

|№ |Тақырыптың аты |Сағат |Оқытудың | | |
| | |саны |түрлері |Білім |Көрнекілік |
| | | |мен |өнімі | |
| | | |әдіс-тәсіл| | |
| | | |дері | | |
| | |Бар|Лекц|Прак| | | |
| | |лығ|ия |тика| | | |
| | |ы | | | | | |
|1 |Кіріспе сабақ. Техникалық |1 |1 | |Лекция |Конспект |GLX-Pasport |
| |қауіпсіздік ережелерімен | | | | | | |
| |танысу | | | | | | |
|Қозғалыс сенсоры |
|2 |Қозғалыс сенсорымен танысу. |5 |1 | |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
|3 |Механикалық қозғалыс. | |1 | |Тұсау |Реферат |Слайд |
| |Жылдамдық. | | | |кесер | | |
|4 |Арбаның жылдамдығын анықтау. | | |1 |Практикалы|Сенсормен|Температура |
| | | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|5 |Автомобильдердің қорғаныш | |1 | |Семинар |Тұсау |Интерактивті|
| |бамперлері. | | | | |кесер |тақта |
|6 |Қорғаныш бамперлерін | | |1 |Практикалы|Сенсормен|Температура |
| |жетілдіру. | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|Температура сенсоры |
|7 |Температура сенсорымен |5 |1 | |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| |танысу. | | | | |кесер | |
|8 |Меншікті булану және балқу | |1 | |Тұсау |Реферат |GLX-Pasport |
| |жылуы. | | | |кесер | | |
|9 |Меншікті булану жылуын | | |1 |Практикалы|Сенсормен|Температура |
| |анықтау. | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|10 |Меншікті балқу жылуы анықтау.| | |2 |Практикалы|Сенсормен|Температура |
| | | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|Жарық сенсоры |
|11 |Жарық сенсорымен танысу. |7 |1 | |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
|12 |Жарық табиғаты. | |1 | |Тұсау |Жоба |Слайд |
| | | | | |кесер | | |
|13 |Жарықтың ара қашықтыққа | | |2 |Практикалы|Сенсормен|Жарық |
| |тәуелділігі. | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|14 |Жарық поляризациясы. | |1 | |Тұсау |Жоба |GLX-Pasport |
| | | | | |кесер | | |
|15 |Жарық поляризациясын зерттеу.| | |2 |Практикалы|Сенсормен|Жарық |
| | | | | |қ |жұмыс |сенсоры |
|Күш сенсоры |
|16 |Күш сенсорымен танысу. |11 |1 | |Лекция |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
|17 |Дененің тепе – теңдік күйі. | |1 | |Тұсау |Реферат |Интерактивті|
| | | | | |кесер | |тақта |
|18 |Тепе – теңдік күйдегі | | |1 |Практикалы|Сенсормен|Күш сенсоры |
| |күштерді зерттеу. | | | |қ |жұмыс | |
|19 |Табиғаттағы үйкеліс күші. | |1 | |Семинар |Реферат |Интерактивті|
| | | | | | | |тақта |
|20 |Тыныштық және сырғанау | | |2 |Практикалы|Сенсормен|Күш сенсоры |
| |үйкелісін зерттеу. | | | |қ |жұмыс | |
|21 |Серпімділік күші. Гук заңы. | |1 |2 |Тұсау |Жоба |Күш сенсоры |
| | | | | |кесер | | |
|22 |Серіппенің қатаңдығын | | |2 |Практикалы|Сенсормен|Күш сенсоры |
| |зерттеу. | | | |қ |жұмыс | |
|Шығармашылық жұмыс |
|23 |Жоба қорғау. |5 | |5 |Рефлексия |Тұсау |Интерактивті|
| | | | | | |кесер |тақта |

Оқу-тақырыптық жоспар.
( 9 – сынып )

|№ |Тақырыптың аты |Сағат |Оқытудың | | |
| | |саны |түрлері |Білім |Көрнекілік |
| | | |мен |өнімі | |
| | | |әдіс-тәсі| | |
| | | |лдері | | |
| | |Бар|Лек|Практ| | | |
| | |лығ|ция|ика | | | |
| | |ы | | | | | |
|1 |Кіріспе сабақ. Техникалық |1 |1 | |Лекция |Конспект |GLX-Pasport |
| |қауіпсіздік ережелерімен | | | | | | |
| |танысу | | | | | | |
|Қозғалыс сенсоры |
|2 |Қозғалыс сенсорымен танысу. |20 |1 | |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
|3 |Координаталық жүйе. Дене | |1 | |Тұсау |Реферат |Интерактивті|
| |орны. | | | |кесер | |тақта |
|4 |Сызба бойынша қозғалыс. | | |2 |Практикал|Сенсормен|Қозғалыс |
| | | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|5 |Салыстырмалы қозғалыс. Санақ | |1 |2 |Тұсау |Сенсормен|Интерактивті|
| |жүйелері. | | | |кесер |жұмыс |тақта |
|6 |Ньютонның бірінші заңы. | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Қозғалыс |
| | | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|6 |Ньютонның екінші заңы. | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Қозғалыс |
| |Тұрақты масса. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|7 |Ньютонның екінші заңы. | | |2 |Рефератты|Тұсау |GLX-Pasport |
| |Тұрақты күш. | | | |қ |кесер | |
|8 |Соқтығысу кезіндегі импульс. | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Қозғалыс |
| | | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|9 |Гравитациялық потенциалдық | | |2 |Практикал|Сенсормен|Қозғалыс |
| |энергияны зерттеу. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|Дыбыс сенсоры |
|10 |Дыбыс сенсорымен танысу. |8 |1 |1 |Тұсау |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | |кесер |кесер | |
|11 |Дыбыс толқындарының | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Дыбыс |
| |қасиеттерін зерттеу. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|12 |Толқындар интерференциясы. | |1 | |Тұсау |Реферат |GLX-Pasport |
| | | | | |кесер | | |
|13 |Толқындар интерференциясын | | |2 |Практикал|Сенсормен|Дыбыс |
| |зерттеу. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|Күш сенсоры |
|14 |Күш сенсорымен танысу. |17 |1 | |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
| |Ньютонның үшінші заңы. | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Күш сенсоры |
| | | | | |ық |жұмыс | |
|15 |Импульс өзгерісі, күш | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Күш сенсоры |
| |импульсі. | | | |ық |жұмыс | |
|16 |Центрге тартқыш күш. Тұрақты | |1 |2 |Практикал|Жоба |Күш сенсоры |
| |радиус және масса | | | |ық | | |
|17 |Центрге тартқыш күш. Тұрақты | | |2 |Практикал|Сенсормен|Күш сенсоры |
| |радиус және күш | | | |ық |жұмыс | |
|18 |Центрге тартқыш күш. Тұрақты | | |2 |Практикал|Жоба |Күш сенсоры |
| |масса және күш | | | |ық | | |
| |Жұмыс және энергия | |1 |2 |Семинар |Тұсау |GLX-Pasport |
| | | | | | |кесер | |
|Кернеу сенсоры |
|19 |Кернеу сенсорымен танысу |17 |1 |1 |Тұсау |Реферат |GLX-Pasport |
| | | | | |кесер | | |
|20 |RC-тізбегіндегі уақыттың | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Кернеу |
| |тұрақтылығы. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|21 |Тізбектей жалғанған | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Кернеу |
| |контурдағы кернеу | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
| |Параллель жалғанған | | |2 |Тұсау |Реферат |GLX-Pasport |
| |контурдағы кернеу | | | |кесер | | |
| |Тізбектей жалғанған | |1 |2 |Практикал|Сенсормен|Кернеу |
| |контурдағы ток күші | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
| |Параллель жалғанған | | |2 |Тұсау |Реферат |GLX-Pasport |
| |контурдағы ток күші | | | |кесер | | |
| |Электромагниттік индукция. | | |2 |Практикал|Сенсормен|Кернеу |
| |Магнит және катушка. | | | |ық |жұмыс |сенсоры |
|Шығармашылық жұмыс |
|22 |Жоба қорғау |5 | |5 |Рефлексия|Тұсау |Интерактивті|
| | | | | | |кесер |тақта |

Глоссарий

Абсолютті қысым сенсоры – 0 кПa-дан бастап 700 кПa-дейінгі газ қысымын
өлшейтін құрал. Қысым өлшемдері жазылып отырады және қосылған компьютерде
немесе деректер жинақтауышында жаңғыртылады.

Зарядтау және разрядтау схемасы – Ом заңын оқып үйрену, батареялардың
разрядталуын анықтау немесе электроникада әр түрлі басқа да тәжірибелер
үшін қолданылатын құрал.

Кернеу мен тоқ күші сенсоры – кернеуді өлшейді және бір мезгілде ток
күшін есептеп шығарады.

Қозғалыс датчигі – жылдамдықты өлшеутін қондырғы.. Ол шамадан тыс
дыбыстық пульстар сериясын туындатады және алдында тұрған нысаннан шығатын
дыбысты анықтайды.

PAS машиналар - трек бойымен дөңгелектер арқылы жүріп отыратын,
үйкелісі төмен машиналар.

PASCO оптикалық жүйесі - әр түрлі ғылыми тәжірибелер мен
демонстрациялар үшін қажетті болатын оптикалық құралдар жиыны.

PASCO PASтрек - әр түрлі тәжірибелер мен демонстрацияларға арналған
жабдықтар жиынтығы.

Xplorer GLX – бұл ғылыми мақсаттарға арналған бернелік дербес қалталы
компьютерлік құрылғы.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

Мұғалімдер үшін:

1. 2010-2011 оқу жылында ҚР жалпы білім беретін мектептеріндегі оқыту
ҚР Білім және ғылым министрлігінің 2010 жылғы 9 шілде № 367 бұйрығымен
бекітілген жалпы орта білім берудің жалпыға міндетті мемлекеттік стандарты.
2. Алексеева М.Н. Физикаға құмар өренге.– А. Мектеп. 1984
3. Гриффит Д. Физика GLX-пен бірге.. PASCO. 2006
4. Қариев З.Физика әлеміне саяхат.– А. Мектеп. 1987
5. Марголис А.А. Физикадан пратикум. - М. Просвещение. 1968
6. Покровский А.А. Орта мектептегі физика практикумы.– А. Мектеп.1993
7. Шахмаев Н.М., Тыщук В.И.Орта мектептегі физикалық эксперимент. М.
Просвещение. 1991
8. Шахмаев Н.М., Шилов В.Ф. Орта мектептегі физикалық эксперимент. М.
Просвещение. 1989

Оқушылар үшін:

1. Алексеева М.Н. Физикаға құмар өренге.– А. Мектеп. 1984
2. Гриффит Д. Физика GLX-пен бірге.. PASCO. 2006
3. Қариев З.Физика әлеміне саяхат.– А. Мектеп. 1987
4. Марголис А.А. Физикадан пратикум. - М. Просвещение. 1968
5. Покровский А.А. Орта мектептегі физика практикумы.– А. Мектеп.1993
6. Шахмаев Н.М., Тыщук В.И.Орта мектептегі физикалық эксперимент. М.
Просвещение. 1991
7. Шахмаев Н.М., Шилов В.Ф. Орта мектептегі физикалық эксперимент. М.
Просвещение. 1989

Қосымша:
Практикалық жұмыстарды орындағанда PASKO GLX физикалық процесстерді
зерттеуге арналған қондырғылар жиыны пайдаланылады. Ол жылуды, жарықты,
күшті, токты өлшеуге арналған сенсорлардан және компьютерлік бағдарламадан
тұрады. Оқушылардың өтіп жатқан процесстерді нақты уақытта бақылауға,
өзгертулер енгізуге мүмкіндіктері болады. Осындай сабақтар оқушылардың
пәнге деген қызығушылығын және ынтасын арттырады.

Оқушыларға берілген шығармашылық жұмыстар тақырыптары
1. Ұлы физиктер (И. Ньютон, Архимед, А.Ампен, Ш. Кулон, т.б.).
2. Ұлы физикалық жаңалықтар (Электромагниттік индукция, Архимед заңы,
т.б.)
3. Физикалық өлшеуіш құралдар құрылысы және принципі (Амперметр,
вольтметр, термометр, психрометр, т.б.).
4. Физикалық құбылыстар табиғаты ( Найзағай, электр тогы, магнит, т.б.)
5. GLX қондырғысын пайдаланып жобалар қорғау (магнит өрісін зерттеу,
оқушылардың жүрек ритмін зерттеу, жергілікті жердің еркін түсу үдеуін
анықтау, т.б.)

Бақылау әдістері және баға критериі.

Бағалау біліктері:
- оқушының анықтамалық материалымен өз бетімен жұмыс жасауы;
- өлшеу қателіктерін есептеу және бағалау;
- негізгі электрлік өлшеу және электрондық приборларды, ток көздерін
құрастыра алуы
- приборлар мен құрылғыларға арналған техникалық құжаттарды түсініп
қолдана білуі;
- аппаратураны таңдау, құрастыру, құрылғыны жинау және жүргізу, алған
өлшеу нәтижелерін талдап, жүйелеу;