XVIII ғ. ақын-жыраулар шығармалары тарихи дерек көзі ретінде қаншалықты құнды

Кіріктірілген қысқа мерзімді сабақ жоспары

|Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: 8.1B Қазақстанның |Мектеп: Шымкент қ. ФМБ НЗМ |
|Ресейге қосылуының басталуы | |
|Күні: 03. 11. 2016ж |Мұғалімнің аты-жөні: |
| |Тарих пәні мұғалімі |
| |Сүлейменова Гүлжамила Марқабайқызы |
| | |
| |Қазақ тілі пәні мұғалімі |
| |Құлжаева Ботакөз Жүнісқызы |
|Сынып: 8 С |Қатысқандар саны: | |
| |20 | |
| |Қатыспағандар | |
| |саны: | |
|Сабақ тақырыбы |XVIII ғ. ақын-жыраулар шығармалары тарихи дерек көзі |
| |ретінде қаншалықты құнды? |
|Кәсіби даму мақсаты |Диалогтік оқыту арқылы оқушылардың сыни ойлау дағдысын |
| |дамыту |
| |Интербелсенді тәсілдерді ойын түрінде қолданып, оқушыны |
| |шығармашылыққа баулу |
|Осы сабақта қол жеткізілетін| Қазақ хандығының саяси жағдайын сипаттайды |
|оқу мақсаттары (оқу | |
|бағдарламасына сілтеме) | |
|Сабақ мақсаттары |8.2.2.1 халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларын |
| |тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау |
| |8.1.2.1 дәстүрлі қазақ қоғамындағы өзгерістерді өткен |
| |тарихи кезеңдермен салыстыру арқылы анықтау |
| |БС3 Шығарманы ұлттық құндылығы тұрғысынан талдап, әдеби |
| |эссе жазу |
| |АИЗ Шығармадағы көркемдегіш құралдардың қолданысын талдау |
|Жетістік критерийлері |Білу және түсіну: Жыраулардың жырына сүйеніп, осы |
| |кезеңдегі Қазақ мемлекетінің кемінде екі саяси |
| |ерекшелігіне сипаттама жасайды; |
| |Анализ: Дереккөздеріне қатысты кемінде 2 ашық түрдегі |
| |тарихи сұрақ құрастырады; |
| |Сыни ойлау және зерттеу: Деректің маңыздылығын ашатын |
| |кемінде екі дәлел келтіреді. |
|Тілдік мақсаттар |Пәнге қатысты лексика мен терминология : |
| |ауыз әдебиеті\ фольклор |
| |жырау\ жырау |
| |жыршы\ писатель |
| |Диалогқа/жазылымға қажетті тіркестер: |
| |Ақындар мен жыраулардың шығармашылығындағы негізгі ой... |
|Құндылықтарды дарыту |Құндылықтар: |
| |- Жауапты азаматтық позиция |
| |- Құрмет |
|Пәнаралық байланыстар |Қазақ тілі |
|АКТ қолдану дағдылары |Интербелсенді тақта, ноутбук |
|Бастапқы білім |Қазақ мемлекетінің дербстігін сақтап қалудағы Абылай |
| |ханның рөлі қандай? |
|Сабақ барысы |
|Сабақтың |Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет |Ресурстар |
|жоспарланған | | |
|кезеңдері | | |
|Сабақтың басы 10|Сәлемдесу. Сыныпқа жағымды ахуал орнату | |
|минут | | |
| |Қызығушылығын ояту | |
| |https://www.youtube.com/watch?v=lzL3eHEzzVg | |
| |1. Жыр қандай тарихи оқиғаны бейнелейді? | |
| |2. Батырға жыршы қандай талаптар қойған? | |
| |3. Жыршы қай ғасырда өмір сүрген? | |
| | | |
| |Б Сыныптың қабырғаларына, тақтаға | |
| |ақын-жыраулардың өлеңдері, суреттері, жыраулар | |
| |туралы естеліктер, қысқаша өмірбаяндары қағазға | |
| |жазылып жапсырылып тұрады. | |
| |Сынып бөлмесіндегі мәліметтерге сүйене отырып, | |
| |оқушылардан сабақ тақырыбы қандай болуы | |
| |мүмкіндігін сұрау. | |
| | | |
| |М Тақырып анықталғаннан кейін сыныпты 5 санына | |
| |санату арқылы алты топқа бөлу. (Тәтіқара, | |
| |Үмбетей, Бұқар, Жанақ, Ақтамберді) | |
| |Осыған сәйкес оқушылар жыраулардың қоғамдағы | |
| |орнын анықтайды. | |
|Сабақтың ортасы |Зерттеу сұрақтары |Қазақстан тарихы |
| | |(көне заманнан |
|20 минут |ХVІІІ ғасырдағы әдебиеттің негізгі идеясы қандай|бүгінге дейін). Бес |
| |болды? |томдық. 3-том. – |
| |Жыраулар поэзиясы қандай тарихи оқиғалар туралы |Алматы, 2010. |
| |мәлімет береді? |Қабылдинов З.Е., |
| | |Қайыпбаева А.Т. |
| |Мен білемін |8 сынып. Қазақстан |
| | |тарихы., Атамұра, |
| | |2012. |
| | | |
| |Зерттеу және талдау |Қабылдинов З.Е. |
| |Әр топ өздерінің жырауларына сәйкес сынып |8 сынып. Қазақстан |
| |бөлмесінде ілулі материалдардан ақпараттарды |тарихы. Хрестоматия.|
| |жинап алады. Жыраулардың шығармаларымен |Атамұра, 2012. |
| |танысқаннан кейін олар шығармашылығында қандай | |
| |оқиғаларды, тұлғаларды, бейнелейтінін анықтайды |Бес ғасыр жырлайды: |
| |және шығармаларын дереккөз ретінде төмендегі |2 томдық /Құрастыр. |
| |критерийлер бойынша бағалайды: |М. Мағауин, |
|10 минут |1.Жазылу уақыты |М.Байділдаев. – |
| |2.Құндылығы |Алматы: Жазушы, |
| |3.Шынайылығы |1989. – Т.1. |
|Екінші сабақ | | |
|15 минут |Қазақ тілінен тапсырма |Бес ғасыр жырлайды: |
| |1-тапсырма |2 томдық /Құрастыр. |
|Ойтолғаныс |Жыраулардың өлеңдерін өлең құрылысына қарай |М.Мағауин, |
|20 минут |талдаңыздар. (ұйқас, шумақ, тармақ, буын, бунақ,|М.Байділдаев. – |
| |көркемдегіш құралдар: эпитет, теңеу) |Алматы: Жазушы, |
| | |1989. – Т.2. |
| |Б Оқулықпен жұмыс: | |
| |Тарихи әңгімелердің ерекшелігі неде? |Қазақ әдебиеті. |
|[pic] |Шежіренің қазақ қоғамында атқаратын қызметі |Энциклопедиялық |
|10 минут |қандай? |аныктамалық. |
| |Қазақтарда музыка өнерінің қалай дамығаны туралы| Кітаптар және |
| |жазыңдар? |басылымдар. |
| |ХҮІІІғ.соң. Қазақстанда ашылған мектептерді | Қазақстанның Мәдени|
| |атап, маңыздылығын түсіндіріңдер? |мұрасы |
| | |http://www.madenimur|
| |Тарихи әңгімелер |a. |
| |шежіре |kz/kk/culture-legacy|
| |Музыка өнері мен айтыс |/books/book/kazak-ed|
| |ХҮІІІғ.соңында ашылған мектептер |ebieti-enciklopedial|
| | |yk- |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Қазақ тілінен тапсырма | |
| |2 тақырыптың біреуін таңдап, эссе жазыңыз. | |
| |«Елім деген ерлер қайда?» | |
| |«Жыраулар поэзиясы – жырдың мөлдір бастауы» | |
| |Жетістік критерийі: | |
| |Шығарманы ұлттық құндылығы тұрғысынан талдап, | |
| |әдеби эссе жазады. | |
| |Кемінде 5 көркемдегіш құралдарды қолданады. | |
| |Сөз саны: 100 | |
| | | |
| |Мен білдім | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Интерпретация | |
| |Т Сабақта алған білімдерімен алмасу үшін «Ағаш»| |
| |тапсырмасын қолданыңыз. Топтар өз ағашының | |
| |діңгегіне жыраудың атын жазады, бұтақтарына | |
| |сұрақ жазады. Сағат тілімен алты топ | |
| |тапсырмаларымен (ағаштарымен) алмасады. Оқушылар| |
| |сұрақтың жауабын жапырағына жазып қайтарады. | |
| |Тапсырманы жіберген топ жауаптарды бағалайды. | |
|Сабақтың соңы |Кері байланыс | |
|5 минут |Білгім келеді | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |«Плюс, минус, қызықты» | |
| |«Плюс» - оң әсер еткен фактілерді, алған, | |
| |білімдері жайлы жазады. | |
| |«Минус» - “қолымнан келмей жатыр” немесе “ | |
| |түсініксіз болып тұр ” деген ойларын жазады. | |
| |«Қызықты»- деген бағанға өздеріне не қызықты | |
| |болды соны жазады, немесе не жайында көбірек | |
| |білді, соны жазады. | |
| |Үйге тапсырма: | |
| |Өз облысымызда ХҮІІІ ғ. өмір сүрген, ақындар, | |
| |күйшілер туралы деректер жинап келу. | |
|Саралау –оқушыларға қалай көбірек |Бағалау – оқушылардың |Денсаулық және қауіпсіздік|
|қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? |материалды меңгеру |техникасының сақталуы |
|Қабілеті жоғары оқушыларға қандай |деңгейін қалай | |
|міндет қоюды жоспарлап отырсыз? |тексеруді | |
| |жоспарлайсыз? | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
|Сабақ бойынша рефлексия |Бұл бөлімді сабақ туралы өз пікіріңізді білдіру үшін |
| |пайдаланыңыз. Өз сабағыңыз туралы сол жақ бағанда |
|Сабақ мақсаттары/оқу |берілген сұрақтарға жауап беріңіз. |
|мақсаттары дұрыс қойылған ба?| |
|Оқушылардың барлығы ОМ қол | |
|жеткізді ме? | |
|Жеткізбесе, неліктен? | |
|Сабақта саралау дұрыс | |
|жүргізілді ме? | |
|Сабақтың уақыттық кезеңдері | |
|сақталды ма? | |
|Сабақ жоспарынан қандай | |
|ауытқулар болды, неліктен? | |
| | |
|Жалпы баға |
|Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? |
|1: |
|2: |
|Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)? |
|1: |
|2: |
|Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы |
|нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет? |

ӘБ жетекшілері: А.Қ.Қуандықова
3.11.2016ж.

С.К.Турлыбекова

Қосымша 1

Қазақ тілінен 1-тапсырма
1-топқа

Үмбетей жырау
Уа, Алатаудай Ақшадан
Асып тудың, Бөгенбай!
Болмашыдай анадан
Болат тудың, Бөгенбай!
Қалақайлап дулатқан,
Қалдамандап шулатқан
Қалмақты алдың, Бөгенбай!
Құбыла көшкен байтақтың
Ордасындай Бөгенбай!
Темір жұмсап, оқ атқан
Қорғасындай Бөгенбай!
Қолтығы ала бұғының
Пәйкесіндей Бөгенбай!
Жалаңқия жерлерден
Жазбай түсіп түлкі алған
Білегі жуанбүркіттің
Тегеурініндей Бөгенбай!
Баянаула, Қызылтау,
Абыралы, Шыңғыстау,
Қозы Маңрақ, Қой Маңрақ,
Арасы толған көп қалмақ;
Қалмақты қуып қашырдың,
Қара Ертістен өткізіп,
Алтай тауға асырдың!
Ақшәуліге қос тігіп,
Ауыр қол жидырып алдырдың;
Қалмаққа ойран салдырдың!
Қабанбай мен Бөгенбай,
Арғын менен найманға
Қоныс қылып қалдырдың!

2-топқа
Бұқар жырау
Ай, Абылай сен он бір жасыңда 
Тұрымтайдай ұл едің.
Он бес жасқа келгенде,
Арқада Әбілмәмбет төренің
Түйесін баққан құл едің .
Абылай атың жоқ еді,
Сабалақ атпен жүр едің.
Оны да көрген жерім бар,
Жаныс Қарабайбайдың қолында
Түнде туған ұл едің.
Жиырма беске келгенде,
Бақыт берді басыңа,
Тақыт берді астыңа:
Отыз жасқа келгенде,
Дүниеге кең едің:
Отыз беске келгенде,
Қара судың бетінде
Шайқалып аққан сең едің;
Қырық жасқа келгенде,
Алтын тонның жеңі едің;
Қырық беске келгенде,
Жақсы-жаман демедің;
Елу жасқа келгенде,
Үш жүздің баласының
Атының басын бір кезеңге тіредің;
Елу бес жасқа келгенде,
Жақсы болсаң толарсың,
Жаман болсаң маужырап барып соларсың;
Алпыс бес жасқа келгенде,
Әрбір атқа қонарсың;
Жұмсасаң бала тіл алмай,
Қатының қарсы шауып ұялмай,
Әрнешек күнің сол болар,
Еңкейтіп орақ орарға
Тоңқайып масақ терерге.
Жетпіс жасқа келгенде,
Жетпіс деген жел екен,
Шала ауырып пір екен.
Жетпіс бес жасқа келгенде,
Жылуы болмай қойныңның,
Қаруы болмай сойылыңның,
Өлмесең де жойылдың,
Әр атаққа қойылдың.
Сексен деген сор екен,
Шындап ұрған пері екен;
Сексен бес жасқа келгенде,
Екі қара көзді алар,
Ауыздағы сөзді алар,
Бойыңдағы әлді алар,
Бетіңдегі нұрды алар,
Бойыңдағы шырды алар,
Ауызыңдағы тісті алар,
Қолыңдағы істі алар,
Өлмегенде не қалар?
Тоқсан бес деген тор екен,
Дәйім жаның қор екен,
Қарғиын десең екі жағы ор екен;
Найза бойы жар екен,
Түсіп кетсең түбіне,
Түбі терең көл екен,
Ел қонбайтын шөл екен,
Келмейтұғын неме екен.

3-топқа
Ақтамберді жырау
Күлдiр де күлдiр кiсiнетiп, 
Күреңдi мiнер ме екемiз, 
Күдерiден бау тағып, 
Ақ кiреуке киер ме екемiз! 
Жағасы алтын, жеңi жез, 
Шығыршығы торғай көз 
Сауыт киер ме екемiз! 
Ор қояндай жүгiнтiп, 
Аш күзендей бүгiлтiп, 
Жолбарыстай шұбарды 
Таңдап мiнер ме екемiз! 
Сол шұбарға мiнген соң, 
Қоңыраулы найза қолға алып, 
Қоңыр салқын төске алып, 
Қол төңкерер ме екемiз. 
Жалаулы найза жанға алып, 
Жау қашырар ма екемiз! 
Тобыршықты әндiген 
Толтыра тартар ма екемiз! 
Тобылғы түбi құралай, 
Бытыратып атар ма екемiз! 
Жарлауға бiткен жапырақ – 
Жамылсақ тоңар ма екемiз. 
Жазыққа бiткен бүлдiрген – 
Сұғынсақ тояр ма екемiз! 
Тобылғы сапты қамшы алып, 
Тұмар мойын ат мiнiп, 
Қоныс та қарар ма екемiз! 
Ел жазылып жайлауда 
Жақсылар кеңес құрғанда 
Мұртымыз өрге шаншылып, 
Бұрын да сөйлер ме екемiз!