Тың және тыңайған жерлерді игерудің жетістіктері мен зардаптары

"С. Сейфуллин атындағы жалпы білім беретін орта мектеп" КММ

9 сынып
Дебат сабақ
Тың және тыңайған жерлерді игерудің жетістіктері мен зардаптары

Тарих пәнінің мұғалімі: Ахмадиев Азамат Турдыгулович
Қопа ауылы
2016 оқу жылы
Тарих пәнінің мұғалімі
Ахмадиев Азамат Турдыгулович
"С.Сейфуллин атындағы жалпы білім
беретін орта мектеп" КММ
Ш.Қ.О. Аягөз ауданы, Қопа ауылы
Тақырыбы: Тың және тыңайған жерлерді игерудің жетістіктері мен зардаптары
Мақсаты:
а) білімділік: -Тың және тыңайған жерлерді игерудің себеп-салдарын, жетістіктері мен кемшіліктерін тарихқа маңызын ашып көрсету;
ә) дамытушылық: -тыңды игеруге байланысты екі түрлі көзқараста баға беру. Қызу пікірталасқа қатыса отырып, әр топ өзпікірін дәлелдемелерге сүйеніп, айғақтар келтіру арқылы өз көзқарастарын қорғап шығу. Өз бетімен жұмыс істету арқылы оқушылардың іскерлігін, ойлау қабілетін,еркін сөйлеу қабілетін дамыту. Сондай-ақ болған оқиғалар мен оларды жүзеге асырған қайраткерлерге баға бере білуге дағдыландыру.
б) тәрбиелік: -сабақ барысында тың туралы оқушылар пікірін тыңдай отырып, оларды туған халқын, ұлтын, жерін сүюге тәрбиелеу. Мамандыққа, еңбекке деген көзқарастарын қалыптастырып, адамзат прогрессінің маңызды мәселелерін шешуге өзіндік үлес қосуға тәрбиелеу.
Ұйымдастыру формасы: жекелеме
Сабақтың түрі: пікір-сайыс сабақ
Қолданылатын әдіс: пікірін айту, қарама-қарсы сұрақ қою
Пән аралық байланыс: Адам және қоғам, бүгінгі өмір
Көрнекілік құралдар: таблицалар, Қазақстан Республикасының картасы т.б. безендірулер
Сабақта қолданылатын жабдық: бейнетаспа, тақта
Жаңа тықырыптың жоспары:
1. КОКП Орталық Комитетінің 1954 жылғы қаңтар-наурыз Пленумының қаулысы. (Бейнетаспадан)
2. Тың және тыңайған жерлерді игерудің жетістіктері мен зардаптары
3. Тың және тыңайған жерлерді игерудің қорытындысы
Сабықтың құрылымы:
І. Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу, түгендеу.
Сабақтың барысы:
1. Кіріспе: Соғыстан кейінгі жылдары ауыл шаруашылығын дамытуда көптеген кемшіліктер болды. КОКП -ның 1953 ж. қыркүйек пленумы ауыл шаруашылығында орын алған жағдайға талдау жасап, оның даму болашағын анықтауға арналды. Ауыл шаруашылығының өнімдерін өндіру елдің өскелең қажеттерінен айтарлықтай артта қалып еді. Оған себептер:
1. Соғыстан бұрынғы күштеп ұжымдастыру.
2. Миллиондаған шаруалардың қуғын-сүргін және ашаршылық құрбаны болуы.
3. Өнеркәсіпті көп жағдайда ауыл шаруашылығы есебінен дамыту, аграрлық секторға әсер етті.
Осы тығырықтан шығу жолында, өкімет билігінің жоғары деңгейінде тың және тыңайған жерлерді игеру идеясы пайда болды.
Бейнетаспадан Тың және тыңайған жерлерді игерудің қалай болғандығы жөнінде қысқа көрініс.
ІІ. Негізгі бөлім:
-Балалар, бүгінгі біздің міндетіміз тыңның 62 жыл қарсаңында, оның жетістіктері мен зардаптары жөнінде сендердің пікірлеріңді білу. Сонымен бүгінгі пікірсайыс сабағымызды бастаймыз. Ортаға ду қол шапалақпен жақтаушы "Үкімет" командасын шақырайық. Мадина, Назерке, Ардақ, Сәбит.
-Осындай қошеметпен ортаға даттаушы "Халық" командасын шақырамыз. Ержан, Талғат, Гүлфара, Бақнұр.
-Құрметті форумға қатысушылар сайысымызды бастайық.
1. Жақтаушы жақтың 1 спикері Мадина:
Уақыты 4 мин.
Тың жерлер игерілген аймақтар және әр жыл сайын жыртылған жерлердің мөлшері мен алынған астық, ауыл шаруашылығының техникамен қамтамасыз етілуі туралы әңгіме қозғайды.
2.Даттаушы жақтың спикері Ержан:
Уақыты: 4 мин.
Тың жерлерді жаппай игеруге байланысты қазақстандық ғалымдардың пікірі және тың игерудің мал шаруашылығы мен демографиялық ахуалға тигізген кері әсері туралы тоқталады.
3. Жақтаушы жақтың 2 спикері Назерке
Уақыт 4мин.
Тың жерлерді игерудің жағымды құбылыстарын дәлелді түрде айтып шығады, мысалы: 1. Қазақстан -КСРО -ның астықты аймағына айналды. 2. Қазақстан -көп ұлтты республика болды т.б.
4. Даттаушы жақтың 2 спикері Талғат
Уақыты 4 мин.
Жақтаушы жақтың 2-спикерінің дәлелдеріне қарсы, тың игерудің жағымсыз құбылыстарын жеткізеді. Мысалы: 1. Экологиялық жағдаймен тілдік және демографиялық ахуалға әсері. 2. Жер- су аттарының әлі күнге шешімін таппай келе жатқандығы туралы т.б.
Сараптамашының пікірін тыңдау.
Жүргізуші: -Құрметті көрермендер, форумға қатысушылар екі жақтың тың игеру туралы пікірлері мен дәйектерін тыңдар болған сияқтымыз. Келесі сөзді үкімет жағының сарапшысы Ардаққа берейік.
Сарапшы Ардақ: -Жоғарыда сөйлеп кеткен "Халық" тобының тыңға байланысты атап өткен кемшіліктерін тыңдай отырып мынадай қорытындыға келдім:
1. Қандай тарих болмасын оның ақ, қара жақтары болады. Менің ойымша тың игерудің кемшіліктерінен жетістіктері басымырақ болды. Оған мынадай дәлел:
1. Қазақстан астықты республикаға айналды.
2. Ауыл шаруашылығы техникамен қамтамасыз етілді.
3. Жаңа елді-мекендер, қалалар пайда болды.
4. Тың игерушілерге көрсетілген әлеуметтік теңсіздіктерге қарамастан достығы нығайды.
Қорыта айтқанда тың игерудің нәтижесінде Қазақстан сыртқа астық шығаратын экспортты елге айналды.
Көңіл қойып тыңдағандарыңызға өз ойларыңызды ортаға салғандарыңызға рахмет.
Даттаушылар жағының сарапшысы Гүлфара: -Құрметті форумға қатысушылар және қарсыластар сіздерді тыңның 62 жылдық мерекесімен құттықтауға рұқсат етіңіздер! Иә, менде қарсыласымның тың кемшіліктерін жоққа шығармағанындай, жетістіктер болғандығын менде мойындаймын. Бірақ мен жетістіктен бұрын зардаптары көп болды деген пікірімде қаламын.
Себебі:
1. Тың жерлерді мөлшерден артық игерунәтижесінде мыңдаған гектар құнарлы жерлер шөп шықпайтын құлазыған жерлерге айналды.
2. Қазақ халқының тіліне, діні мен мәдениетіне, салт-дәстүріне үлкен нұқсан келді.
3. Ұлт тіліндегі мектептер азайып, қазақ тіліндегі баспасөздер жабылды.
Қорыта айтқанда тың игерудің солтүстік аймақтарында қазақ халқының рухани-әлеуметтік дамуы тежелді.
Тыңдағандарыңызға рахмет.
Қорытынды:
Жүргізуші: -Иә, құрметті көрермен қауым, форум мүшелері, бүгінгі біздің пікірсайысымыз мәреге жетті ғой деп ойлаймын. Бұл пікір сайысқа менің алып қосарым жоқ. Тың иегрудің жетістіктері де, кешіліктері де болғаны рас. Тың игеруде қазақ халқы тарихының өтіп кеткен бір кезеңі болып қала бермек. Сол кездеге кемшіліктер еліміз Тәуелсіздік алғаннан кейін бірте-бірте түзеліп келеді. Бұл нағыз ақиқат.Бұл пікір сайыстың қорытындысын шығаратын өздеріңізсіздер, құрметті көрермен ағайын. "Үкімет" тобы жеңді десеңізде қызыл дөңгелекті, ал "Халық" тобы жеңді десеңіздер көк дөңгелекті қорапшаның тиісті бөлігіне салыңыздар.
Санақшылар қорытындысы. Екі топты қол алыстыру.
Сонымен бүгінгі пікір-сайысымыз аяқталды. Сау болыңыздар!