§1. ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырлардағы Жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі

Сабақтың тақырыбы: §1. ХҮІІ-ХҮІІІ ғасырлардағы Жоңғар шапқыншылығына қарсы

азаттық күресі
Сабақтың мақсаты:
← Жоңғар мемлекетінің құрылуынан бастап олардың жүргізген басқыншылық
саясаты, қазақ жеріне басып кірудегі мақсаты, «Ақтабан шұбырынды,
алқакөл сұлама», «Ақырақай шайқасының» тарихын толығымен баяндау.
← Алған білімдерін тереңдетіп, белсенділігін арттыру.
← Отансүйгіш, елін, жерін сүйетін білімді азамат тәрбиелеу.»
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← «Жоңғар», «Қалмақ» сөздері айтылғанда ойымызға не оралады?
← Олар туралы не білеміз?
← «Елім-ай» әнінің тарихын білеміз бе?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Жоңғарлардың шапқыншылыққа дайындығы
2. Жоңғар хандығының құрылуы және оның басқыншылық саясаты
3. Жоңғарлардың қазақ жеріне басып кіруі. Орбұлақ шайқасы.
4. Қарақұмдағы құрылтай
5. «Ақтабан шұбырынды, Алқакөл сұлама».
6. Жоңғар шапқыншылығына қарсы Отан соғысы, оған бүкіл халықтың бірігуі
7. 1727 жылғы Бұланты бойындағы шайқас
8. Аңырақай шайқасы
Сабақты бекіту:
1. 7-8 және 10 сыныптарда жоңғар шапқыншылығы туралы оқығандарыңды
естеріңе түсіріңдер.
2. Қазақ және Жоңғар хандықтары қарым-қатынасының шиеленісуіне не себеп
болды?
3. Орбұлақ шайқасындағы қазақтар жеңісінің маңызы туралы әңгімеле
4. Қарақұмда өткен құрылтайда қандай мәселе шешілді?
5. Ордабасындағы жиынның тарихи маңызы неде?
6. Жоңғар шапқыншылығын жеңіспен аяқтаудағы Абылайдың рөлі қандай?
Бағалау: Өзін-өзі
Үйге тапсырма: §1

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §2. Жоңғар шапқыншылығына қарсы күрестің көшбастаушылары
Сабақтың мақсаты: Жоңғар шапқыншылыққа қарсы күрестің көшбастаушылары:
хандар, билер, батырлар, олардың өмірі мен ерлігі туралы айта отырып,
патриотизмге, шыдамдылыққа аралас тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Қазақ және Жоңғар хандықтары қарым-қатынасының шиеленісуіне не себеп
болды?
← Орбұлақ шайқасындағы қазақтар жеңісінің маңызы туралы әңгімеле
← Ордабасындағы жиынның тарихи маңызы неде?
← Жоңғар шапқыншылығын жеңіспен аяқтаудағы Абылайдың рөлі қандай?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Хандар
o Тәуке хан (1680-1715/18 жж.).
o Әбілқайыр хан (1693-1748 жж.)
o Абылай хан (1711-1781 жж.)
2. Батырлар
← Қанжығалы Бөгембай Ақшаұлы (1680-1778 жж.)
← Қаракерей Қабанбай Қожағұлұлы (1691-1769 жж.)
← Наурызбай Құтпанбетұлы (1706-1781 жж.)
3. Билер
← Төле би Әлібекұлы (1663-1756 жж.)
← Қазыбек би Келдібекұлы (1665-1765 жж.)
← Әйтеке би Бәйбекұлы (1682-1766 жж.)
Сабақты бекіту:
1. Тәукенің хан ретінде қандай ерекше қызметін, ал адам ретінде қандай
жақсы қасиеттерін танып білдіңдер?
2. Әбілхайыр хан қазақ тарихында қандай қызметімен белгілі? Оның Кіші
жүзді Ресей империясына өз еркімен қос жөніндегі әрекетін ексе
түсіріп, баға беріңдер.
3. Абылай ханның жастық шағындағы және азамат болғаннан кейінгі жеке
басының қандай қасиеттері ұнады?
4. Абылай батыр, қолбасшы, мемлекет, қоғам қайраткері, мәмілегер екенін
нақты мысалдармен дәлелдеңдер.
5. Тарихта Қабанбай мен Бөгенбайдың батырлығы ерекше аталады, осыны
дәлелдейтін нақты мысалдар келтіріңдер.
6. Билер қазақ қоғамында қандай қызмет атқарған? Олардың шешендігіне,
мәмілегерлігіне мысалдар келтіріңдер.
Бағалау:
Үйге тапсырма: §2.
11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §3. Қазақтардың Ресей империясының үстемдігіне қарсы ұлт-
азаттық
қозғалысы (ХҮІІІ-ХХ
ғғ.)
Сабақтың мақсаты:
← Ұлт-азаттық қозғалыстың ерекшеліктері мен кезеңдеріне тоқтала
отырып, отансүйгіш, білгір азамат тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Лекция
Әдісі: Баяндау, Венн диаграммасы
Көрнекілік: суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. Әбілхайыр хан қазақ тарихында қандай қызметімен белгілі? Оның Кіші
жүзді Ресей империясына өз еркімен қос жөніндегі әрекетін ексе
түсіріп, баға беріңдер.
2. Абылай ханның жастық шағындағы және азамат болғаннан кейінгі жеке
басының қандай қасиеттері ұнады?
3. Абылай батыр, қолбасшы, мемлекет, қоғам қайраткері, мәмілегер екенін
нақты мысалдармен дәлелдеңдер.
4. Билер қазақ қоғамында қандай қызмет атқарған? Олардың шешендігіне,
мәмілегерлігіне мысалдар келтіріңдер.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Ұлт-азаттық қозғалыстың негізгі ерекшеліктері
2. Ұлт азаттық қозғалыстың кезеңдері
1. кезең. Ешім, Абылай, Дәулеткерей.
2. кезең. Қазақ елінің оңтүстігі-Жетісу, сыр бойы жоңғарларға, Қоқан,
Хиуа хандықтарына тәуелді болды.
3. кезең. Әбілхайыр ханның Кіші жүздің бір бөлігімен Ресей қоластына
өтуінен басталады.
4. кезең. Сырым Датұлы, Исатай Тайманұлы.
5. кезең. Кенесары хан
6. кезең. 1916-17 көтерілістер
7. кезең. Ақпан төңкерісі, ұжымдастыру саясаты
Сабақты бекіту:
← ХҮІІІ-ХХ ғасырларда Қазақстанда отаршылдыққа қарсы болған ұлт-
азаттық қозғалыстарды атап, қамтыған аймағын картадан көрсетіңдер
← ХҮІІІ-ХХ ғасырлардағы ұлт-азаттық қозғалыстарды бір-бірімен
салыстыпы, олардың ұқсас жақтары мен айырмашылықтарын көрсетіңдер.
← Академик М.Қозыбев ұлт-азаттық қозғалыстарды қандай кезеңдерге
бөледі? Ол кезеңдердің бір-бірінен өзгешеліктері бар ма, болса атап
көрсетіңдер.
← Қазақстанда ұлт-азаттық қозғалыстар мен көтерілістердің патша
өкіметі тұсында да, Кеңес өкіметі кезінде де бола беруі неліктен?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §3. Осы тақырыпта «эссе» жазу
11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §4. Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (1783-
1797 жж.)
Сабақтың мақсаты:
← Көтерілістің себептері, қозғаушы күші, басталуы, жеңілу себебі мен
арихи маңызын аша отырып, ұлттық рухтағы тарихи санасы қалыптасқан,
жеке тұлға тәбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:Сырымның суреті, карта
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХҮІІІ-ХХ ғасырларда Қазақстанда отаршылдыққа қарсы болған ұлт-
азаттық қозғалыстарды атап, қамтыған аймағын картадан көрсетіңдер
← ХҮІІІ-ХХ ғасырлардағы ұлт-азаттық қозғалыстарды бір-бірімен
салыстыпы, олардың ұқсас жақтары мен айырмашылықтарын көрсетіңдер.
← Академик М.Қозыбев ұлт-азаттық қозғалыстарды қандай кезеңдерге
бөледі? Ол кезеңдердің бір-бірінен өзгешеліктері бар ма, болса атап
көрсетіңдер.
← Қазақстанда ұлт-азаттық қозғалыстар мен көтерілістердің патша
өкіметі тұсында да, Кеңес өкіметі кезінде де бола беруі неліктен?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Көтерілістің себептері мен қозғаушы күштері.
← «Патша өкіметі тарпып алған жерлеріңді, өзен-суларыңды,
жайылымдарыңды түгел қайтарамын, нан, тұзбен қарық қыламын...»
← Байбақты руының старшины, батыр Сырым Датұлы
2. Көтерілістің басталуы
3. Кіші жүздің ішкі жағдайы, оның көтеріліске әсері
4. Көтерілістің жаңа кезеңі
5. Көтерілістің жеңілу себептері, тарихи маңызы.
Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс
|Себебі |Сылтауы |Мақсаты |
| | | |

1. 20-жылдардағы ауыл шаруашылығына сипаттама беріңдер.
2. Азық-түлік салғырты мен азық-түлік салығының айырмашылығын ашып
көрсетіңдер.
3. ЖЭС-тің мәнін ашып көрсетіңдер.
4. Жер-су реформасының қажеттілігі және олардың маңызы мен нәтижесі
5. Ұжымдастыру мен отырықшыландыруда қандай бұрмалаушылықтарға жол
берілді? Ол қалай жүргізілуі керек еді?
6. Асыра сілтеушілік пен зорлыққа қарсы қандай наразылықтар көрсетті?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §16.

Бекітемін:
Оқу ісінің меңгерушісі_________________Ж.Мутиева
15/12.2012ж.

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §17. Қазақстан индустриясының дамуы.
Сабақтың мақсаты:
Өнеркәсіп саласында орын алған алғышқы қиындықтар, өнеркәсіпті қалпына
келтіру шаралары, қазақстандық жұмысшы табының қалыптасуы туралы
түсіндіру;
Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: түсіндірмелі,өзіндік жұмыс
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
20-жылдардағы ауыл шаруашылығына сипаттама беріңдер.
Азық-түлік салғырты мен азық-түлік салығының айырмашылығын ашып
көрсетіңдер.
ЖЭС-тің мәнін ашып көрсетіңдер.
Жер-су реформасының қажеттілігі және олардың маңызы мен нәтижесі
Ұжымдастыру мен отырықшыландыруда қандай бұрмалаушылықтарға жол
берілді? Ол қалай жүргізілуі керек еді?
Асыра сілтеушілік пен зорлыққа қарсы қандай наразылықтар көрсетті?
Жаңа сабақтың жоспары:
Өнеркәсіп саласында орын алған алғышқы қиындықтар
Өнеркәсіпті қалпына келтіру шаралары
Қазақстан өнеркәсібі дамуының жаңа кезеңі
Қазақстандық жұмысшы табының қалыптасуы.
Өнеркәсіп саласының озаттары мен жаңашылдары
Сабақты бекіту:
«БҮҮ» әдісі бойынша
|Білдім |Үйрендім |Үйренгенім |
| | | |

Қазақстан өнеркәсібі қалай қалпына келтірілді?
1940. жылдары өнеркәсіптің дамығанын нақты мысалдармен көрсетіңдер.
Түрксіб темір жолының іске қосылуының республика экономикасын дамытудағы
маңызы қандай?
Өнеркәсіптің шапшаң дамуына қандай жағдайлар әсер етті?
Өнеркәсіпті дамытуда қандай кемшіліктер болды?
Қазақстан жұмысшылар табы қалай қалыптасты?
Озаттар мен жаңашылдардан кімдерді білесіңдер, олар еңбекте қандай
ерліктер көрсетті?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §17.

Бекітемін:
Оқу ісінің меңгерушісі_______________Ж.Мутиева
22/12.2012 ж.
11-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 18 Қазақстанның қоғамдық-саяси өмірі
Сабақтың мақсаты:
Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: жаңа сабақты меңгеру
Әдісі: миға шабуыл,ой қозғау,сұрақ жауап, түсіндіру
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. Қазақстан өнеркәсібі қалай қалпына келтірілді?
2. 1926-1940 жылдары өнеркәсіптің дамығанын нақты мысалдармен
көрсетіңдер.
3. Түрксіб темір жолының іске қосылуының республика экономикасын
дамытудағы маңызы қандай?
4. Өнеркәсіптің шапшаң дамуына қандай жағдайлар әсер етті?
5. Өнеркәсіпті дамытуда қандай кемшіліктер болды?
6. Қазақстан жұмысшылар табы қалай қалыптасты?
7. Озаттар мен жаңашылдардан кімдерді білесіңдер, олар еңбекте қандай
ерліктер көрсетті?

Жаңа сабақ:
Қазақ өлкесінде жаңа экономикалық саясатты жүргізуші Кеңестер (советтер)
болды. Алайда Кеңес құрылысында қиыншылықтар мен кемшіліктер де кездесті.
1921 жылы 4 – 10 қазанда Қырғыз (қазақ) АКСР Кеңестерінің II съезі болып
өтті. Онда қаралған мәселелер: 1) Республикадағы мемлекеттік және
шаруашылық құрылыстардың қорытындылары шығарылды. 2) жергілікті жерлерде
Кеңестерді нығайту жолдары белгіленді.
1925 жылы бірінші желтоқсандағы өлкелік V партия конференциясы
болды.Партияның беделі өсіп, ауыл тұрғындарын партия қатарына алу ісі өріс
алды. Партия мүшелерінің саны артып, 1927 жылғы 1 қаңтарда 16854 адамға
жетті. 1932 жылға қарай партия ұйымы негізінен қалыптасып бітті. Бірақ
партия жұмысының барлық буындарына әміршіл - әкімшіл әдіс енгізілді.
Осы жылдары Қазақстанда жастар қозғалысы өрістеді. 1921 жылы шілдеде
Орынбор қаласында жастар ұйымы – Қазақстан комсомолының бірінші съезі өтті.
Қазақ комсомолының ұйымдастырушы, тұңғыш төрағасы Ғани Мұратбаев (1902 –
1924 жж.) болды. Ол өмірінің соңғы жылдарында коммунистік жастар
интернационалы Шығыс бөлімінің меңгерушісі болып қызмет етті. Ғани
Мұратбаев өмірі 23 жасқа аяқ басқанында үзілді. Сондай – ақ Мирасбек
Төлепов, Федор Рузаев, Қайсар Тәштитов және т. б. жастар қозғалысының
танымал жетекшілері болды.
1921 жылғы қаңтардың 1–інде КОБОС – тың қазақ облыстық бюросы
ұйымдастырылды. 1921 жылы қазанда кәсіподақтардың республикалық
1–конференциясы болды. Онда кәсіподақтардың міндеттері белгіленді: 1)
жұмысшыларды сақтандыруға, 2) сауатсыздықты жоюға, 3) сенбіліктер
ұйымдастыруға, 4) одақ мүшелігіне қазақ пролетариатын тартуға, 5) жұмыс
табының ұлттық отрядын қалыптастыруға көңіл бөлінді.
Осы жылдары әйелдер қозғалысы кеңінен дамып, көрнекті қоғам қайраткерлері
өсіп – жетілді: Н. Құлжанова, Н. Арықова, А. Оразбаева, Ш. Иманбаева, С.
Есова т. б.
Қазақстанда Кеңес үкіметі нығая түсті. Ауылдық және қалалық Кеңес
депутаттарының 6 айлық, Қазақстан Орталық Атқару Комитетінің 1 жылдық
өкілеттік мерзімі белгіленді. Қанаушы элементтер (феодалдар, билер,
имамдар, муфтилер, мұсылмандардың діни басқармаларының мүшелері) сайлауға
қатыстырылмады. Егер бұрынғы болыс басқарушыларының, билердің ұрпақтары
Кеңес үкіметіне адалдық көрсетіп, қоғамдық еңбекке қатысса, оларға сайлау
құқығы берілді. Бұқара арсында саяси жұмыс, насихат пен үгіт жүргізу
мақсатында қызыл керуен және жылжымалы қызыл отау ұйымдастырылды. Сөйтіп,
сайлау барысында рулық сарқыншақтарға рулық және таптық бой көрсетулеріне,
патриархаттық – феодалдық қатынастардың қалдықтарына қарсы күрес жүріп
жатты.
Қалыңмал алуды жою, көп әйел алушылыққа, әмеңгерлікке тыйым салу туралы
қаулы кеңінен насихатталды.
1922 жылы 9 мамыр – 12 маусым аралығында Ә. Жангелдин бастаған «Қызыл
Керуен» экспедициясы Орынбор – Орск – Торғай – Атбасар – Ақмола – Петропавл
– Павлодар – Қарқаралы – Семейге дейін жүріп, 126 митинг өткізіп, 25 пұт
әдебиет таратты, Кеңестік декреттерді насихаттап, партияның ұлт саясатын
түсіндірді. Кеңестердің іс – қағаздарын қазақ тілінде жүргізуін жолға
қойды.
1921 жылғы қаңтар айында Қазақ АКСР Халық Комиссарлар Кеңесі «Қырғыз
(қазақ) және орыс тілдерін қолдану тәртібі туралы, 1923 жылғы қарашаның 22
– інде «Қырғыз (қазақ ) тілінде іс жүргізуді енгізу туралы декреттер
қабылданды.
1927 жылғы мамырдың 17–інде «Қазақ уездің, округтік мекемелерде қазақ
тілінде іс жүргізуге біржола көшу», 1928 жылғы қаңтар «Аралас уездік
мекемелерде қазақ және орыс тілдерінде қосарлас іс жүргізуді енгізу»
жөнінде шаралар белгіленді.

Сабақты бекіту:
1. «Социализм тоталитарлық, казармалық сипат алды» дегенді қалай
түсінісіңдер?
2. Кеңес билігі тұсында қуғын-сүргіннің қайталанып отыру себебі неде деп
ойлайсыңдар?
3. Қаз АКСР-нің одақтас республика болып қайта құрылуының қазақ
халқының тарихында қандай маңызы болды?
4. Одақтас республиканың мәртебесі және оның Кеңестік жағдайда іс жүзіне
асырылу мүмкіндігі туралы ойларыңды ортаға салыңдар.

Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §18
Бекітемін:
Оқу ісінің меңгерушісі_____________Ж.Мутиева.
29/12.2012 ж.
11-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 19 20-30 жылдардағы Қазақстан мәдениеті
Сабақтың мақсаты:
1. 20-30 жылдардағы Қазақстан мәдениеті қазақ мәдениетімен таныстыру
2. Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
3. Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі:Тірек схема,тест,сұрақ жауап.
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. «Социализм тоталитарлық, казармалық сипат алды» дегенді қалай
түсінісіңдер?
2. Кеңес билігі тұсында қуғын-сүргіннің қайталанып отыру себебі неде деп
ойлайсыңдар?
3. Қаз АКСР-нің одақтас республика болып қайта құрылуының қазақ
халқының тарихында қандай маңызы болды?
4. Одақтас республиканың мәртебесі және оның Кеңестік жағдайда іс жүзіне
асырылу мүмкіндігі туралы ойларыңды ортаға салыңдар.

Жаңа сабақтың жоспары:
Кеңестік әдебиеттің қалыптасуы
Республикада алғашқылардың бірі болып ұлттық әдебиет пен мәдениетті дамыту
және насихаттау ісімен айналысқан Түркістан өлкесіндегі «Талап» қоғамы.
Басқарманың құрылтайшысы және жетекшілері жазушы М.Әуезов, этнограф
Ә.Диваев,профессорлар Х.Досмұхамедов, А.Шмидт, Н. Архангельский, М.
Тынышпаев, М. Есболов, И. Тоқтыбаев, Қ. Тыныстановтар болды. Қоғам
Жарғысының жобасын Түркістан ағарту ісі жөніндегі халық комиссариаты
мемлекеттік ғалымдар кеңесі бекітті. 1923 жылы 4 желтоқсандағы «Талап»
қоғамының мақсаты мен қызмет шеңбері төмендегідей болды:

қазақ әдеби тілінің, терминологиясы мен орфографиясы, т.б. мәселелерін
қарастыру; І
ұлттық өнерді зерттеу;
қазақ халқының тарихы мен тұрмысын зерттеу;
қазақ мектептерінде оқыту мәселелерін қарастыру;
қазақ ғылыми қызметкерлері мен қазақ өнері қайраткерлеріне көмек
көрсету.
Қоғам құрамына А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М Дулатұлы,
Қ.Кемеңгеров, т.б. енді.

Осы кезеңде жаңа кеңестік әдебиет қалыптаса бастайды. Оның Қазақстандағы
өкілдері С.Сейфуллин, С.Мұқанов, Б.Ізтөлин жөнө т.б. болды. Олардың
шығармашылығы айқын социалистік реализм және
пролетарлық интернационализм ұстанымына негізделді.

1925 жылғы 18 мамырда Қазақстанда Пролетар-шаруа жазушылардың Қазақ
ассоциациясы (ҚазАПП) құрылды. ҚазАПП жаңа социалистік әдебиет жасау ісін
қолға алды.

Мәдениеттегі кез келген құбылыс таптық, пролетарлық күрес тұрғысынан
бағаланды. Халық шығармашылығының көптеген түрлері, мысалы, «Едіге»,
«Қобыланды батыр» реакцияшыл,ұлтшылдық көзқарастағы шығарма деп жарияланды.
А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, М.Дулатұлы қуғынға ұшырады. Абай шығармалары
талқылауға түсті.

1928 жылы Қазақ АКСР Ағарту халкомы Қазақстан, Сібір және Урал
суретшілерінің жылжымалы көрмесін ұйымдастырды. 1932 жылы жарық көрген
«Әдеби-көркем ұйымдарды қайта құру туралы» қаулыға сәйкес республикада 1933
жылы Суретшілер одағы құрылды.

1934 жылы 8 мамыр күні Мәскеудегі Шығыс мәдениеті мұражайында «Кеңестік
Қазақстан өнері» көрмесі ашылды. Онда Н.Крутильников, Қ.Қожықов,
Ө.Исмаилов, т.б. суретшілердің шығармалары қойылды. 1935 жылы
«Қазақстандағы Кеңес өкіметіне 15 жыл» көрмесінің базасында Қазақ
мемлекеттік Көркем өнер галереясы құрылды.

Қазақ театрының бірінші труппасы студенттік көркемөнерпаздар үйірмесі
мүшелерінен және белгілі халық өнері көсіпқой орындаушыларынан құрылды.
Бұлар — Қалибек Қуанышбаев, Серке Қожамқұлов, Елубай Өмірзақов, Әміре
Қашаубаев, Иса Байзақов, Құрманбек Жандарбеков және т.б. Театр Алматыға
көшкеннен кейін труппаға Күләш Байсейітова, Қанабек Байсейітов, Манарбек
Ержанов, Қуан Лекеров, Жүсіпбек Елебековтер қосылды. 1926 жылы 13 қаңтар
күні М.Әуезовтің «Еңлік—Кебек» спектаклінен үзінді қойылып, одан кейін
концерт берілді. Театрдың алғашқы режиссері Жұмат Шанин еді. Қазақстандағы
тұңғыш кино түсіру жылнамасына 1925 жыл жатады. Бұл жылы
киноға Қызылорда каласында өткен Қазакстан кеңестерінің I съезі түсірілген.
Осы жылы «Қазақ АКСР-і құрылуының бес жылдығы» деп аталатын екінші деректі
фильм көрсетілді. 1938 жылы «Ленфильм», «Амангелді» фильмін түсірді. Ол
Қазақ академиялық драма театрының әртістері күшімен қазақ және орыс
тілдерінде түсірілді
Сабақты бекіту:
1. Кеңестік мәдениет дегенді қалай түсінесіз?
2. Алғашқы қойылған спектакль?
3. Қазақтан шыққан алғашқы кәсіби режиссер?

Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §20

Бекітемін:Оқу ісінің меңгерушісі________________Ж.Мутиева.
12.01.2012 ж.
11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §20 Этнография ғылымы
Сабақтың мақсаты:
1. Этнография ғылымының дамуымен таныстыру
2. Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
3. Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті.
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
• Кеңестік мәдениет дегенді қалай түсінесіз?
• Алғашқы қойылған спектакль?
• Қазақтан шыққан алғашқы кәсіби режиссер?

Жаңа сабақтың жоспары:
Этнография термині туралы түсінік
Этнография термині көне грек тіліндегі «этнос» – халық, «графейн» – жазу,
түсіндіріп жазу дейтін мағына беретін сөздерден  жасалған. Кей кездерде
этнография ғылымы зерттейтін, айналысатын объектілерді қарастыратын ғылымға
этнология  термині де қолданылған. Бірақ бұл термин дүниежүзілік шеңберде
этнография терминінің баламасы ретінде айналымға  жаппай кіре алған жоқ.
Қазіргі ғылымда дүние жүзі халықтарын зерттейтін ғылым атауы ретінде
этнография термині  қабылданған. Этнографияның зерттеу обьектісіне жер
бетіндегі барлық ұлттар, халықтар санының аз-көптігіне, даму дәрежесіне,
ертедегі немесе қазіргі ұлттық ерекшеліктеріне қарамастан жатады.
Педагогика тарихы тәрбиеге байланысты этнографиялық және археологиялық
деректерді пайдаланады. Этнография ғылымы белгілі бір халықтың
экономикасын, қоғамдық және рухани мәдениетін, тұрмысын зерттейді. Этнос,
ұлт, халық ұғымдарына адамзат  өркениеті тарихында, этнографиялық,
философиялық бағыттағы ғылымдар тарихында әр түрлі, кейде, тіпті, бір-бірін
жоққа шығаратын, қарама-қайшы анықтамалар беріліп келді. Мұндай анықтамалар
мағынасы мүмкіндігінше тұтастанған қазіргі кездің өзінде де этнографтарда
ұлт, халық, этнос терминдеріне келгенде айырмашылықтары бар теориялық
тұжырымдар кездесіп жатады.
Қазақ этнографиясы - қазақ халқының тұрмысын, мәдениетін, тарихын, қоғамдық
дамуын және әлеуметтік ерекшеліктерін зерттейтін ғылым саласы.

Қазақтың дәстүрлі қару-жарағын – «Ер қаруы – бес қаруды» қорғанудың немесе
атыс шабыстың құралы ретіңде ғана қарастыру тым жетуіліксіз. Өйткені мұндай
ұстанымның ақыры дәстүрлі қару –жарақты түптеп келгенде жеке тұлғалардың
батырлардың қарулары дегенге ғана сыйдырады. Осындай ұстанымның аясында «Ер
қаруы – бес қарудың» қазақы ортадағы қатынастар жүйесіндегі сан алуан
символдық, магиялық, тіпті идиологиялық қызыметтерің жан жақты таратып айту
мүмкіндігін елестетудің өзі қыйын. Көшпелілердің дәстүрлі қару жарағы жеке
тұлғалардың – батырлардың ұрыс немесе қорғаныс құралы ғана емес, оларда
қазақы ортадағы қоғамдық қатынастардың аясындағы, яғни көшпелілерде сан
ғасыр бойы қалыптасқан ерекше дәстүр – батыршылық дәстүрінің
(иниститутының) атрибуттарының бірі ретінде қарастыру – аталмыш мәселенің
әлуметтік мәнін, мәдени парқын дендеп саралауға мүмкіндік береді.

Қазақ қаруын шын мәнісінде кешенді тұрғыдан алғашқы зертеушілердің бірі
қазақтың тұнғыш ғалымы Ш. Уалиханов болатын. Онын еңбектерінде 18-19 ғғ.
Қазақтың суық және от қаруының түрлері, олардың типтері, жасалу
технологиясы, қазақ тіліндегі дәстүрлі кәсіби атаулары, олардың қолданылуы,
қазақ халқының қару – жарақпен байланысты салттары, ырымдары туралы
мәселелер көтерілді, сонымен бірге олардың бітімін, сыртқы ерекшелігін
көрсететін. Өкінішке орай бұл мәселелердің көпшілігінің зертелуі ғылымда өз
жалғасын таппай, қазақ қару жарағы тек бір аспектіде ғана, тек бір бағытта
ғана, атап айтқанда әскери істің бір бөлігі ретінде ғана қарастырылып
келді. Тіпті этнографиялық сипаттағы еңбектерде де қару жарақ тек соғыс
құралы функциясы тұрғысынан ғана зерттелді.

Қазақстандық тарихнамада тікелей қазақтың 17-19 ғғ. Қару – жарағына қатысты
мәселелер ең алғаш рет 1969 жылы шыққан Г.И.Семенюктің еңбектерінде
қарастырылды, бірақ онда қазақ қару-жарағының жекелеген түрлері ғана
қысқаша сипатталды. Бұл жылдары шыққан елеулі еңбек ретінде Санк-Петербург
қаласындағы Антропология және этнография музейінің (МАЭ) қорындағы қазақ
қаруының улгілерін зерттеген В.П.Курылевтың еңбегін айтуға болады

Сабақты бекіту:
1. Этнография термині мағынасы?
2. Этнография ғылымы немен айналысады?
3. Қазақстандық этнология ғылымынының қалыптасуы?
4. Қазақ этнографиясы  қандай ғылым?
Бағалау: өзін-өзі бағалау
Үйге тапсырма: §20

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §22 Қолданбалы өнер және оның салалары
Сабақтың мақсаты:
← Қазақ халқының қолданбалы өнер туралы білу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. Этнография термині мағынасы?
2. Этнография ғылымы немен айналысады?
3. Қазақстандық этнология ғылымынынң қалыптасуы?
4. Қазақ этнографиясы  қандай ғылым?

Жаңа сабақтың жоспары:
Зергерлік өнер қазақ халқының дүниетанымы мен материалдық мәдениетінің
маңызды бір бөлшегі, ал зергерлердің қолынан шыққан әсемдік заттар –
халқымыздың ұлттық мәдениетінің алтын қазынасына айналған асыл мұра. Қазақ
зергерлерінің ардақ тұтар мақтанышы, әсіресе, әйел затына әшекейі аса
жарасымды асыл бұйымдар. Олар әйелдің ажарын ашып, сұлулығын паш етумен
қатар діни сенім, салт-дәстүр, әдет-ғұрыпқа байланысты маңызымен де ерекше
дәріптеледі. Қазақ зергерлері өз шеберліктерің ұрпақтан ұрпаққа мұра етіп
жалғасып отырған. Әйел адамның әшекейлері сұлулықтың, әйел адамның қоғамдық
рөлін көрсететін болған, сондай-ақ әшекейлер тылсым күшке ие болып, тұмар,
рулық белгілер рөлін атқарған. Қазақ қолөнерінде жас жеткіншектердің ой
өрісі мен білімін, дүниетанымын кеңейтуде ою- өрнектің алатын орны айрықша.
Зергерлік өнер - қашаннан халықтың күнделікті тұрмыстық қажеттіліктерін
қамтамасыз етуге қызмет атқарады. Бүгінде қыз келішектерге арналған-
күмістелген сәукеле, шашбау, білезік, сырға сияқты әшекей заттарға сұраныс
жоғары. Жалпы қазақ зергерлік өнерінің дамуында әр дәуірдің өзіндік табы
бар. 20 ғасырдың 20 – 30 жылдары 'Қазақ бейнелеу өнері шеберлері алғашқы
қадамдарын жасады. Жас суретшілер кескіндеме мен графиканың кәсіптік
шеберлігін меңгерді. Олар (Н.И. Крутильников, Ә.Қастеев, Ә.Ысмайылов, И.И.
Савельев, Б.Сәрсенбаев, Қ.Қожықов, т.б.) өздерінің қарапайым мазмұнға
құрылған алғашқы еңбектерінде елімізде болып жатқан өзекті өзгерістерді
бейнелеуге ұмтылды.

1928 жылы Семейде бейнелеу өнері шығармаларының алғашқы көрмесі
ұйымдастырылды. Қазақстан суретшілерінің кәсіптік шеберлікті тез игеруіне
сол кездегі одақтас республикалардың, Мәскеу мен Санкт-
Петербург шеберлерінің (Б.В. Иогансон, А.А. Дейнека, С.В. Герасимов, А.А.
Пластов) тәжірибесі көп көмектест

2-дүниежүзілік соғыстан кейінгі жылдарда Қазақ Бейнелеу Өнерінің барлық
түрі: кескіндеме, мүсіндеме, графика ілгері дамыды. Қазақ және өзбек
халықтарына ортақ суреткер – қазақ табиғатын тамсана жазған, алғашқы
академик-суретші О.Н. Таңсықбаев Қазақ Бейнелеу Өнерінде ерекше орын алады.
Сабақты бекіту:
1. Қазақ халқының қолданбалы өнері?
2. ХХ ғасыр басынадағы қазақ қолданбалы өнерінің дамуы?
3. Кеңес үкіметінде қазақ қолданбалы өнері қалай өзгерді?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §22

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §23 20-30 жылдардағы этнодемографиялық ахуал
Сабақтың мақсаты:
1. ХХ ғасырдың 20-30 жылдардағы этнодемографиялық ахуалымен танысу.
2. Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
3. Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. Қазақ халқының қолданбалы өнері?
2. ХХ ғасыр басынадағы қазақ қолданбалы өнерінің дамуы?
3. Кеңес үкіметінде қазақ қолданбалы өнері қалай өзгерді?

Жаңа сабақ
1. Қоныстандыру саясаты. Қазақстанның  көп ұлтты мемлекетке  айналуының
негізгі себебі  ХVІІІ ғ. 30 жылдарынан  бастап
Ресейдің  қоныстандыру  саясатын  жүргізуіне  байланысты
Қазақстанға  орыстар және  тағы басқа ұлт  өкілдерінің  орналаса  бастауы.
Жетісудың әскери-губернаторы Г.А. Колпаковскийдің бастамасымен 1868 жылы
«Жетісуда шаруаларды қоныстандыру  туралы  Уақытша ереже» жасалды. Ол ереже
1883 жылға дейін күшін сақтады.
2.Отарлау  саясатының этнодемографиялық  жағдайға тигізген
зардаптары.          1904-1905 жылдары үкімет орындары Қазақстандағы қоныс
аударатын  аймақты  аудандарға  бөлді. Олар:Торғай, Орал, Ақмола, Семей,
Сырдария, Жетісу аудандары болды
3.Қазақстан-тоталитарлық лагерьлер өлкесі. 1936 жылы сталиндік  КСРО
Конституциясы  жарияланған бюрократиялық  орталықтандыру  орнықты.
Республикалар  іс жүзінде толық  егемендік алған жоқ,
социализм,  тоталитарлық казармалық сипат алды.  Қазақстанда жазалау
лагерьлері құрыла бастады. Солардың бірі Қарағанды еңбекпен түзеу лагері
(Карлаг) 1930 жылы құрылды. Карлагта 30 жылдардың басында тұтқын саны 37
мың адам болды. Оған  қамауға алынғандардың төрт жасқа дейінгі 980
балалары қосылды, олар лагерьдегі  балалар үйінде тәрбиеленді. Ұлы Отан
соғысы қарсаңында лагерьдегі тұтқындар саны 50 мыңға жетті.
4.Алжир лагері. Ақмола  лагерінде, яғни
«Отанына  опасыздық  жасағандардың  жарлары ұсталған лагерьде »
халқымыздың  белгілі  ақын,  жазушылары  С.Сейфуллин ,  Б.
Майлин  секілді  қазақ, орыс т.б. ұлт өкілдерінің әйелдері болды. Ақмола
лагерінде 30 мыңға тарта әйел болды. Акмолинский лагерь жен изменников
Родины.
5.СтепЛаглагері.  1940  жыл  басында  большевиктер  партиясы  орталық  комит
етінің  шешімімен Жезқазған комбинаты мен Жезқазған қаласының  құрлысы КСРО
ішкі істер халық комиссариатының \НКВД\  Лагерьлер бас басқармасының
\ГУЛАГ\ қарамағына берілді. 1947 жылы «№4 ерекше лагерь немесе Степлаг» деп
аталды. 1940 жылдың соңына  қарай мұнда 7 мыңға жуық тұтқындар
жиналды.  Оның  тек 10 %-ы ғана қылмыскерлер де,  қалғаны «халық жаулары»
болды. Лагерьдің негізгі міндеті қысқа мерзім ішінде мыс балқыту комбинатын
салу болып есептелді.  Соғыс аяқталар  алдында  Жезқазған жеріне алғашқы
әскери тұтқындар жеткізіле  бастады. Олардың құрамында: неміс, жапон,
қытай, венгр, румын, поляк, украин, орыстар болды. Сталиннің өлімі, одан
кейін Л. Берияның әшкереленіп атылғаннан  кейін, лагерьдегі құлдық өмірге
қарсы  наразылықтар күшейді. Тұтқындарды ғана емес, бүкіл Гулаг  жүйесін
дүр сілкінткен атақты Кеңгір қарулы  көтерілісіне ұласты. 1954-1956 жылдары
8 мыңдай тұтқын ақталып шықты. Степлаг азап лагері 1957 жылы мүлдем
жабылды.

Сабақты бекіту:
➢ 20-30 жылдары Қазақстандағы ұлт саясаты қалай болды?
➢ Қазақстандағы қоныстандыру саясаыт қалай жүрді?
➢ Қазақ өлкесінің тоталитарлық жүйенің құрсауында қалуындағы ұлттық
проблемалар?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §23

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §24 Саяси қуғын-сүргін және халықтар депортациясы
Сабақтың мақсаты: Қазақстанда жүргізілген саяси қуғын-сүргін және халықтар
депортациялану туралы түсінік қалыптастыру.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← 20-30 жылдары Қазақстандағы ұлт саясаты қалай болды?
← Қазақстандағы қоныстандыру саясаыт қалай жүрді?
← Қазақ өлкесінің тоталитарлық жүйенің құрсауында қалуындағы ұлттық
проблемалар?

Жаңа сабақ
Кеңес өкіметі жылдарында жекелеген партия, кеңес, комсомол қызметкерлері
ғана емес, тұтас бір халықтар — сенімсіз де сатқын ұлттар қатарына
жатқызылып, тарихи атамекенінен күштеп жер аударылды. Депортация
латынша deportatio — «қуғындау», «көшіру» деген мағынаны білдіреді.
Халықтар депортациясын белгілі бір ұлтөкілдерінің белгілі бір іс-
әрекеттеріне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет
1920—1950 жылдары тұрғындарды күштеп көшіру — сталиндік қуғын-сүргіннің
негізгі құрамдас бір бөлігіне айналды. Жалпы КСРО-
да депортацияға ұшырағандардың саны 1920 жылдан 1949 жылға дейін 3,2
млн адамға жетті. КСРО-да ең көп орын алған жаппай қуғын-сүргіндік көші-
қондардың төмендегідей түрлері қолданылды:

- этностың белгілері бойынша депортация («жазаланган
халықтар», «шекараларды тазалау»,«сенімсіз халықтар»).

-әлеуметтік-таптық белгілері бойынша депортация (1934 жылға дейінгі
кулақтарды жер аудару) кезінде келгендерді арнайы көшірілгендер
(спецпереселенцы) деп атады.

-саяси мүдде негізіндегі 1934—1944 жылдары көшірілгендерді «еңбек
қоныстарындағылар» деп атады. 1944 жылдан
бастап«арнайы қоныс аударылғандар» деген атау қолданылды.

1936 жылы КСРО ХКК құпия қаулыларының негізінде Батыс Украинадан Қазақ АКСР-
не 15 мың поляк және немісшаруашылықтарын көшіріп-қоныстандыру басталды.
Олардың көп бөлігі Солтүстік Қазақстанға, қалғаны Оңтүстік
Қазақстаноблыстарына орналастырылды.  Соғыстың алдында
Қазақстан аумағына тағы да поляк ұлты өкілдерінің екінші толқыны көшіріліп
әкелінді. 1939—1940 жылдарыГитлер армиясының Полынаға басып кіруіне
байланысты Батыс Украина, Белоруссиядағы поляктар қосымша кашып келе
бастады. 1940—1941 жылдары поляктардың осы
бөлігі Қазақстанға қоныстандырылды. Дегенмен 1936 жылғы көшірілгендер
мен1940—1941 жылдары көшірілген
оляк азаматтарының құқық жағынан айырмашылықтары болды. Соңғы келгендер
«поляк осадниктері мен босқындары» ретінде өмір сүрді. Кеңес үкіметі КСРО
аумағына келген поляктардан армия құрып, гитлерлікГерманияға қарсы қою
жағын да ойластырған еді. 1940—1941 жылдары 200 мыңдай
поляк Ақмола, Ақтөбе, Қостанай, Павлодар,Солтүстік
Қазакстан, Талдықорған, Жамбыл, Алматы облыстарына орналастырылды. Поляк-
кеңес пактісіне қол қойылғаннан кейін олардың көп бөлігі Владислав Андерс
бастаған поляк армиясының қатарында өскери қимылдарға қатысты. Андерс
армиясына енгісі келмегендердің бірбөлігі Қазақстан аумағында қалды.
Соғыстан кейін олардың көпшілігі еліне қайтқанымен, 30-
жылдардадепортацияланған бөлігі қалып қойды. 70 корей
ұжымшарлары республиканың 8 облысында — Қызылордада, Алматы, Солтүстік
Қазақстан, Атырау, Қарағанды, Қостанай, Ақтөбе, Оңтүстік Қазақстанда
орналасты. Олар балық кәсіпшілігімен жөне ауыл шаруашылығымен айналысты.
30—40 жылдардағы халықтар депортациясы қоғамдық-әлеуметтік
орманың жоспарлы акциясына, адам психикасына әсер ете отырып, халықты
ұлттық тамырынан айыруды ойластырған тағылық эксперимент, ғаламды қайта
құру тәжірибесіне айналды.Күштеп қоныс аудару кезінде жол бойында және
арнайы лагерьлер мен тұрақжайларда бұл халықтардың жартысына жуығыопат
болды.Оларды бір сәтте туған жерінен айырып, мал сияқты жүк
вагондарымен Қазақстанға әкеліп, 24 сағаттың ішінде бүтіндей халықтарды
көшіріп-орналастырып үлгерді.

Сабақты бекіту:
➢ Кеңес үкіметінің көші-қон саясатын ұстану себептері?
➢ 30-40 жылдары Қазақстангға кімдер күштеп қоныстандырылды.
➢ Қазақстанға күшпен қоныстандырылғандар қай жерлерге қоныстандырылды?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §24

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §25 Қазақстан коммунистік партиясының тарихы
Сабақтың мақсаты:
← Қазақстан коммунистік партиясының тарихын білу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Кеңес үкіметінің көші-қон саясатын ұстану себептері?
← 30-40 жылдары Қазақстангға кімдер күштеп қоныстандырылды.
← Қазақстанға күшпен қоныстандырылғандар қай жерлерге қоныстандырылды?

Жаңа сабақ:
Қазақ Кеңес автономиялық республикасын құру жөніндегі дайындың жұмыстарына
байланысты Қазақстанның партия ұйымдарын Өлкелік партия ұйымына біріктіру
міндеті тұрды. 1937 жылдың 5—12 маусымында Қазақстан Коммунистік
(большевиктер) партиясының I съезі өтті. ҚК(б)П ОК-нің Бірінші хатшысы
болып Л.Мирзоян сайланды. Съезд ұйымдық дәрежеде
Өлкелік партия ұйымын Қазақстан большевиктерінің Коммунистік партиясы
деп іс жүзінде бекітті.

1938 жылдың 3—14 шілдесінде ҚК(б)П-ның II съезі болып өтті. Елдің үшінші
бесжылдық жоспары ауқымында бұл съездреспублика халық шаруашылығы
өркендеуінің үшінші бесжылдық жоспарының нақтылай тапсырмаларын
алға міндет етіп қойды. ҚК(б)П ОК-нің бірінші хатшысы
болып Н.А.Скворцов сайланды.

1940 жылы ҚК(б)П ОК-інде — көмір, мұнай, түсті металл өндірісі, көлік
және байланыс бөлімдері, ал Ақтөбе, Алматы, Гурьев, Оңтүстік
Қазақстан, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстық партия комитеттерінде —
түсті металл өндірісі, Ақмолада —көлік, сондай-ақ бірқатар қалалық партия
комитеттерінде өндіріс бөлімдері құрылды. 1938 — 1939 жылдары
Қазақстанда партияшешімдерінің орындалуын тексеру күшейді.

1940 жылдың 10—18 наурызында ҚК(б)П-ныц III съезі шақырылды. Үшінші
бесжылдық жоспарды мерзімінен бұрын орындау —
съездің күн тәртібіндегі басты мәселе ретінде қаралды.

Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында партия
органдарының қызметі айтарлықтай өзгеріске ұшырады. Маңызды деген
әскериөнеркәсіп пен ауыр өнеркәсіптің шешуші салаларында партия органдары-
хатшыларының институттары жұмыс істей бастады. Ал халық шаруашылығының аса
маңызды учаскелерінде БК(б)П-ныц ОК-і партия ұйымдарының құрамы мен
партбюро хатшыларының саны едәуір арттырылды. Партия ұйымдары жеделдетілген
әскери штабтар рөлін атқарғандықтан, бұл кезеңде ішкі
партиялық демократияны орталықтандыру және ширықтыра түсу өз дәрежесінде
жүріп жатты

Сабақты бекіту:
➢ Қазақстан компартиясы қашаннан қызмет ете бастады?
➢ Алғашқы компартия сьез қашан өтті?
➢
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §25

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §26 Қазақстан компартиясы басқару жүйесіндегі тоқырау
Сабақтың мақсаты: Қазақстан компартиясы басқару жүйесіндегі тоқырау туралы
мәліметтер білу
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
←
Жаңа сабақтың жоспары:
Қазақстанның қоғамдық саяси өмірі.
Республиканың партия ұйымын Ж.Шаяхметов басқарды. Ол ҚК(б)П
ОК—нің 1946 жылғы 20—22 маусымдағы Пленумындасайланды. Соғыстан кейінгі
кезеңде Коммунистік партия идеологиялық жұмысты күшейтуге кірісті. ХХ ғасыр
орта тұсында Компартия ел ішінен жау іздей бастайды. Қазақстанда аталған
қаулыларды негізге алған саяси науқан 1946 жылғы 26
қыркүйекте Алматыда өткен әдебиет пен өнерқайраткерлерінің жиналысынан
бастау алды. Жазушылардың шығармашылығы саясаттан тыс, социалистік реализм
принциптерінен ауытқығандығы үшін сыналды. Жазушы Ә.Тәжібаевты «Біз де
казақпыз» кітабында патшалар мен хандарды мадақтағаны үшін сынға алды.
Мұндай
жиналыстар республикалың барлықоблыстарындаөтебастады. Журналдаридеолоғиялык
 зиянды еңбектерді басқаны үшін кінәлі деп табылды. Театрлар буржуазиялық
драматургтер пьесаларын, мысалы,Лопе де Вега, Шеридан, Бомарше,
т.б. сахналағаны үшін жазғырылды.
1985 жылы көктеміне қарай елде экономикалық реформа жүргізу қажеттігі айқын
сезілді. М.Горбачевтің билікке келуімен КСРО-да реформалар кезеңі
басталды. 1985 жылы сәуірдегі КОКП ОК
Пленумында «Жеделдету» және «Жариялылық» ұрандары көтерілді. Жеделдету
экономиканы дамыту қарқынын жеделдетуді көздеді, бұл өкіметтің
ел экономикасындағы проблемаларды шешуге дәстүрлі көзқарасын білдіретін
еді. Жариялылық дегеніміз — жоғары сатыдағы басшыларды
сынауға рұқсат беруден басталып, тарихи санаға еркіндік әперіп, сөз
бостандығына алып келді. Жариялылық ресми емес ұйымдардың ашық
бойкөрсетуіне көмектесті. Коммунистік партия қоғамның ресми пікірін
білдіруші рөлінен айырылды. Партия көзқарасына келіспеушілік
білдіруге жол ашылды. Нәтижесінде партияның өз ішінде бөліну, ыдырау
байқала бастады.

Коммунистік партияның дағдарысы қатардағы коммунистердің болып жатқан
өзгерістерге түсінбеушілігінен басталды. Партия дағдарысы, ең
алдымен, дүниетаным дағдарысы. Қазақстандағы партия ұйымдарының мүшелері
партиядан шығып, оның қатары сирей бастады.

1991 жылы 24 тамыз күні КОКП ОК-нің Саяси бюросына Н.Назарбаевтан оның
құрамынан шығатындығы жөніндегі мәлімдемесі түсті, 1991 жылы 25
тамызда «Қазақ КСР аумағындағы КОКП туралы» Жарлық жарық көріп, ол бойынша
республика аумағындағы барлық КОКП мүлкі мемлекет меншігі деп жарияланды.
28 тамыз күні ҚКП ОК-нің V Пленумы шақырылып, онда КОКП-ның қазіргі жағдайы
талқыланды. Кезектен тыс партия съезін шақыруға шешім қабылданып, оны
даярлайтын ұйымдастыру комитеті құрылды, ҚКІI ОК-нің қызметі тоқтатылды.
Сабақты бекіту:
➢ 50 жылдардағы қоғамдық саяси жағдай қандай болды?
➢ 80-90 жылдардағы компартияның әлсіреуіне не себерп болды?
➢ Қазақстан КП қашан ыдырады?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §26

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §27 Қазақстан коммунистік Жастар одағының тарихынан
Сабақтың мақсаты:
← Қазақстан коммунистік Жастар одағының тарихынан мәліметтер алу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← 50 жылдардағы қоғамдық саяси жағдай қандай болды?
← 80-90 жылдардағы компартияның әлсіреуіне не себерп болды?
← Қазақстан КП қашан ыдырады?

Жаңа сабақ:
РСДР(б)П-ның 1917 жылдың тамызында Петроградта өткен VI
съезінде жұмысшы жастардың коммунистік ұйымын құру мәселесіқаралды.
Ал Қазақстан аумағында бұл әрекет азамат соғысы мен шетел интервенциясы
жылдарында басталған болатын. 1918жылы алғашқы комсомол ұясы дүниеге келді.
Комсомолды ұйымдастырушылар Б.Атуев, Х.Чурин, Қ.Сахыбалиев, Ғ.Сұлтанов,
Е.Сереченко, М.Кұжбанов, Н.Оперштейн, М.Шығаев, т.б. болды.

1918 жылдың 29 қазанында Мәскеуде Жұмысшы және шаруа жастарының I
Бүкілресейлік съезі ашылды. Комсомол тарихы осы кезден басталады.
Комсомол ұйымының негізіне мына төмендегі қағидалар жатқызылды:

1. Одақ Ресей коммунистік партиясымен тығыз байланыста;
2. Коммунизм идеяларын насихаттауда, сондай-ақ Жұмысшы
мен шаруа жастарын Кеңестік Ресейдің іргетасын бекітуде белсенділік
көрсетуге үндеу;
3. Одақ өзін РК(б)П жетекшілігіндегі дербес ұйым деп есептейді.
Түркістан жастарының аса көрнекті ұйымдастырушысы Ғани Мұратбаев есімі
комсомол тарихында мәңгі қалды. Кеңес өкіметінорнату кезінде Ғани
Қазалы депутаттар кеңесінің жұмысына белсене қатысқан. 1920 жылы ол
Түркістан комсомолының съезі жұмысына қатысып, ОК мүшелігіне сайланды. Ол
қазақ жастарымен жұмыс жүргізу бөлімінің бастығы болып
бекітіледі. 1922жылдан бастап ол Түркістан Орталық
атқару комитетінің мүшесі болып және РК(б)П ОК Ортаазиялық бюросының
мүшелігіне сайланады. 1937 жылы құрамында 136 мыңнан астам ұл
мен қыздары бар Қазақстан өлкелік комсомол ұйымы Қазақстан лениншіл
коммунистік жастар одағы болып қайта құрылды. Комсомол өкілдері бірінші
ретте ауыл-село жастарын комсомол қатарына тартуға, ФЗО ұйымдастыруға,
екпінді құрылыстарға жастарды көбірек жіберуге күш салды. Комсомол
республикалық, одақтық деңгейдегі социалистік жарыстарға жер-жердегі
жастарды көбірек тарту мақсатында комсомол жастар бригадаларын
ұйымдастырды. Комсомол қызметіне елдің қоғамдық-саяси,
мәдени өмірін біршама жетік білетін, тәжірибелі жас мамандар
тартылды. Республика комсомолы Орталық комитетінің құрамында оқушы жастар
мен жұмысшы жастар, пионерлер арасындажұмыс жүргізу, тағы да басқа бөлімдер
болды. 1970—1980 жылдары комсомол өзінің жастарға ықпалын жоғалта бастады.

Қайта құру жылдарында (1985—1991 жылдары) комсомолға қарсы заңсыз жастар
ұйымдары (байкерлер, рокерлер, металлистер, т.б.) құрыла
бастады. Студент жастардың жұмысшы және ауыл жастарынан бөлектенуі күшейе
түсті.

Комсомол бірте-бірте өз идеяларын жүзеге асырудан қалып, партия курсын
жүргізуші және негізгі атқарушысы рөлін атқарды.

Сабақты бекіту:
➢ Комсомол ұйымы қандай қызмет атқарды?
➢ Алғашқы жастар ұйымының төрағасы кім?
➢ Жастар ұйымының қызметі?
➢ Жастар ұйымы қашан тоқырауға ұшырады?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §27

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §28 Қазақ диаспорасының пайда болу тарихы
Сабақтың мақсаты:
← Қазақ диаспорасының пайда болу тарихымен танысу, шеттегі қазақ
проблемасын ұғу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Комсомол ұйымы қандай қызмет атқарды?
← Алғашқы жастар ұйымының төрағасы кім?
← Жастар ұйымының қызметі?
← Жастар ұйымы қашан тоқырауға ұшырады?

Жаңа сабақ:
Қазақ диаспорасы – Қазақстан Республикасынан шет аймақтарда
тұратын қазақтар. Қазақ диаспорасы сыртқы шекаралардыкесіп өтіп, әуелі
Қазақстаннан Қытайға, Ортталық Азия мемлекеттеріне, Ауғанстан мен Иранға,
одан әрі бүкіл дүние жүзінетараған. Қазақстанмен іргелес шет жұртта қалың
шоғыр күйінде қалған және шалғай аймақтарда шашырап жүрген Қазақ диаспорасы-
ның жалпы саны 5,4 млн. деп есептеледі Шет елде болса да өз ата
мекендерінде тұрып жатқан ирредент Қазақ диаспорасы-ның, яғни Қазақстанмен
іргелес, шектес, түрлі тарихи кезеңдерде одан зорлық-зомбылықпен тартып
алынған, қилы замандардағы түрлі саяси айла-шарғы, белден басқан қиянат
салдарынан Ресейге, Қытайға, Өзбекстанға қосылып кеткен ата мекендерде
тұратын қазақтардың ұзын саны 5 млн-ға жуық. Ал бөтен жерлердегі бытыраңқы
диаспора 0,5 млн. адам. Қазақ диаспорасышоғырлы диаспораға жатпайды. 18 ғ-
дағы жоңғар-қазақ соғыстары, қазақтардың Ресей үстемдігіне қарсы 18 – 19 ғ-
лардағы ұлт-азаттық көтерілістері мен соғыстары, патшалық билік барысында
Қазақстанда Столыпиннің агр. саясаты, Орт. Азия мен
Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалысы, елде кеңес өкіметінің
орнауы және азамат соғысы, ұжымдастыру кезеңінде қазақтарға қатысты
жүргізілген геноцидтік саясат. Шығыс Түркістандағы (Шыңжаңдағы) қазақтардың
қытай өкімет орындарына қарсы ұлт-азаттық күресі, 2-дүниежүз. соғыс; экон.
себептер: Ресейге қосылғаннан кейін және кеңестік ұжымдастыру кезеңінде
Қазақстанда шаруашылық жүргізудің дәстүрлі көшпелі жүйесінің
күйреуі, 1960 – 1990 ж. Батыс Еуропа мен Америка елдеріне еңбек көші-қоны,
кеңестік жүйе күйрегеннен кейін нарықтық қатынастарға көшу жағдайындағы
өтпелі кезеңде Қазақстан экономикасында орын алған уақытша тұрақсыздық;
діни себептер: патшалық және кеңестік билік кезеңдерінде мұсылмандардың
тауап ететін қасиетті жерлері болып
саналатын Мекке мен Мәдинаға діндарлардың хажылық сапармен баруының
қиындауы, әсіресе, кеңестік дәуірдің алғашқы кезеңдерінде дін басыларының:
имам, қожа, молда, ишандардың, тақуа діндарлардың қуғынға ұшыратылуы, дін
жолын ұстаушылардың, тіпті дінге сенушілердің қыспаққа алынуы.
Сабақты бекіту:
➢ Диаспора, ирридент дегеніміз не?
➢ Қазақ диаспорасының қалыптасуына себеп ?
➢ Патшаның қандай саясаты қазақ диаспорасын қалыптасуына әкелді.
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §28

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §29 ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы тарихи оқиғалардың
қазақ диаспорасына тигізген әсері
Сабақтың мақсаты:
← ХХ ғасырдағы кеңестік жүйенің қазақ диаспорасының пайда болуына
тигізген әсерімен танысу, шеттегі қазақ проблемасын ұғу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Диаспора, ирридент дегеніміз не?
← Қазақ диаспорасының қалыптасуына себеп ?
← Патшаның қандай саясаты қазақ диаспорасын қалыптасуына әкелді.
Жаңа сабақтың жоспары:
Қазақ диаспорасының қалыптасуы бірнеше жағдаймен жүргізілді. Олардың ең
алғашқысы 19 ғасыр соңына қарай Қытай императоры мен Ресей патшасының
шекеаралық аумақтарда шекара сызығының жүргізуіне байланысты. Қазақстан
оңтүстігі мен оңтүстіік шығыс және шығыс аумақтарына жүргізілген шекара
сызығынан негізгі қазақтың біраз ата қонысы таудың арғы бетінде қытай
жерінде қалып қойып алғашқы қазақ диаспорас ықалыптасты. Одан әрі 1916
жылғы ұлт азаттық қозғалыста 200 мыңға жуық қазақ Қытай асып кетті. Одан
әрі Кәмпескелеу, 1921-1923 жылғы, 1930-1932 жылға ашаршылық кезінде Қазақ
халқының жағдайы барлар шет асып кетті. Жаңа заманда қазақ халқының
қалыптасу үрдісі Ресей, Қытай, Монғолия мен Ауғанстанның және Орта
Азиямемлекеттерінің аумақтарында одан әрі жалғаса берді. Егер олардың бір
бөлігі ол жерлерде ежелгі замандардан тұрып келген болса, енді бір бөлігі
жерін күштеп тартып алу, ұлт-азаттық көтерілістерге қатысқаны үшін қуғын-
сургінге ушырау және басқа саяси, әлеуметтік-экономикалық себептердің
салдарынан сол елдерге барып қоныстануға мәжбүр болды. Қазақтардың
Қазақстаннан тыс жерлерге лажсыздан қоныс аударуы ХІХ-ХХ ғасырлар шебінде
жиі орын алды. Ол кезде қазақ даласын Ресейдің еуропалық бөлігінен қоныс
аударып келген шаруалар арқылы отарлау жаппай жүріп жатты. Қазақтардың ең
жақсы, құнарлы да шұрайлы жерлерін күшпен тартып алу жалғаса берді. Міне,
мұндай жағдайда қазақтардың өздерінің ежелден отырған, дәстүрлі көшіп-қонып
жүрген жерлерін лажсыздан тастап, қайдағы бір құнарсыз, сусыз жерлерге
қоныс аударудан өзге амалы қалмады.

Көптеген ұлт-азаттық көтерілістері аяусыз басып-жанышталғаннан кейін
қазақтар басқа мемлекеттердің аумағына көшіп кетуге мәжбүр болды. Мәселен,
1916 жылғы ұлт-азаттық көтерілістен соң 300 мыңға тарта қазақ Қазақстан
аумағын тастап Қытайға көшіп кетті. ХХ ғасырдың 1 ширегіне шетке 2 млн-ға
жуық қазақ ауып кетті. Бұл өз ретінде қазақ тағдырына өте ауыр болды.

Сабақты бекіту:
➢ ХХ ғасырдағы қандай тарихи оқиғалар қазақтың шет елге ауып кетуіне
әсер етті?
➢ Қазақ диаспорасының баты проблемасы?
➢ ХХ ғасыр басындағы қазақтар қай елдерге ауды.
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §29

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §30 ТМД елдеріндегі қазақтар, олардың Тәуелсіз Қазақстан
Респуликасымен қарыс-қатынасы. Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы
Сабақтың мақсаты:
← ТМД –ы қазақтар мен қазақтардың отанына орлауы, ДЖ қазақ
құрылтайының шақырылуы туралы білу;
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХХ ғасырдағы қандай тарихи оқиғалар қазақтың шет елге ауып кетуіне
әсер етті?
← Қазақ диаспорасының баты проблемасы?
← ХХ ғасыр басындағы қазақтар қай елдерге ауды.

Жаңа сабақ:
ХХ ғасырда қалыптасқан диаспораның көбі қазіргі ТМД
мемлекеттерінде қалыптасты олрадың ішінде Өзбекстан мен РФ көп шоғырланған.
Оған белгілі себептер бар. Бұл екі елдің аумағының Қазақстанмен шектескен
аумағы ежелден Қазақтың жері. Сондықтан олар өздерінің тархи жерлерінде
отыр. Тек өкініштісі осы жерлер қазір жаттың қолында қалып отыр. Маселен:
ТМД-дағы қазақ диаспорасының саны ең көп ел - Өзбекстан (1,5 млн қазақ
тұрады). Қазақтар Бұхар облысының ауылдарында, Ташкент облысыныңБостандық
ауданында, Қарақалпақ Республикасының басым көпшілік халқын құрайды. Олар,
негізінен, жер шаруашылығымен айналысады. Ресей Федерациясында да қазақтар
саны айтарлықтай, 800 мыңға (2000—2001 жылдары) жууық. Олар тығыз
қоныстанған аудандар Қазақстан шекарасының маңына таяу орналасқан. Бұл
— Алтай, Новосібір, Омбы, Челябі, Қорған, Орынбор, Саратов,Волгоград, Астрах
ан облыстарында.
|Елдер |Саны |Елдер |Саны |
|Қазақстан |7985000 |Пәкістан |5000 |
|Өзбекстан |1500000 |Германия |2000 |
|Қытай |1500000 |Франция |2000 |
|Ресей Федерациясы |800000 |АҚШ |1000 |
|ТМД елдері (Өзбекстан мен РФ |187000 |Сауд Арабиясы |1000 |
|қоспағанда) | | | |
|Монғолия |83000 |Аустралия |1000 |
|Ауғанстан |30000 |Аустрия |900 |
|Түркия |10000 |Аргентина |700 |
|Иран |10000 |Ұлыбритания |500 |
|Канада |7000 |Швеция |500 |
|Пәкістан |5000 |Иордания |300 |
|Германия |2000 |Израиль |200 |
|Франция |2000 |Сирия, Дания, Швейцария, Г| |
| | |олландия, Марокко, Египет,| |
| | | Бельгия, Тайвань | |

1992 жылы Қазақтардың 1-нші Дүниежүзілік құрылтайы Алматыда өткізілді.
Құрылтайға алыс және жақын шет мемлекеттерден, соның
ішінде Түркия, Алмания, Франция, Норуегия, Моңғолия, Қытай,Аустрия және
басқа 33 елдерден 800-ден астам өкіл қатысты.
Құрылтай күн тәртібіндегі (Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығын құру, оның
жарғысын қабылдау, басшы органдарын сайлау мәселелерді) талқылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевты Дүниежүзі
қазақтары қауымдастығының төрағасы етіп сайлау туралы ұсыныс бірауыздан
қабылданды. Қазақстан Жазушылар Одағы басқармасының бірінші
хатшысы Қалдарбек Найманбаевтөрағаның бірінші орынбасары болып сайланды.
Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының басшылығын құрылтайға қатысушылар мына
құрамда толық қолдады:

Сабақты бекіту:
➢ ТМД елдеріндегі диаспора айырмашылықтары?
➢ Қазақтарқұрылтайының мақсаты?
➢ ДЖ қазақтарының алғашқы құрылтайы алғаш қашан болды?

Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §30

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §31
Сабақтың мақсаты:
← Оқушыларға Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан кейінгі кезде
оның қоғамдық – саяси, әлеуметтік өмірінде болған түбегейлі
өзгерістерді берік меңгерту
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ТМД елдеріндегі диаспора айырмашылықтары?
← Қазақтарқұрылтайының мақсаты?
← ДЖ қазақтарының алғашқы құрылтайы алғаш қашан болды?

Жаңа сабақ:    Өткен ғасырдың 80 – жылдардың  соңына қарай Кеңес елінде
қоғамдық – саяси, әлеуметтік – экономикалық, мәдени дамудың барлық
салаларының тоқырауға ұшырағаны белгілі. Бұл мәселе төнірегінде КСРО
Жоғарғы Кеңесінің сессияларында, КСРО Халық депутаттарының съездерінде,
одақтас республикалардың Жоғарғы Кеңестері  сессияларында қызу пікір
таластар болып, алуан түрлі ұсыныстар айтыла бастады. Осыған байланысты
Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі 1990 жылғы 25 қазандағы Қаулысымен «Қазақ Кеңестік
Социалистік Республикасының мемлекеттік егемендігі туралы Мәлімдеме»
қабылдады. Бұл құжат Қазақстанның тәуелсіздікке қарай қадам басқан алғашқы
басқышы болатын. Бұл күн Қазақстан тарихында – Республика деген атпен
енді.1991 жылғы тамыз айындағы оқиғалардан кейін, 8 желтоқсанда Минск
қаласында Беларусия, РКФСР, Украина басшылары 1922 жылы құрылған Одақтық
мемлекеттің ыдырағанын және осы үш республиканың Тәуелсіз Мемлекеттер
Достастығына (ТМД) бірігетіндігі туралы хаттамаға қол қойылды (1991 жылғы
21 желтоқсанда қалған он бір республика басшылары оған қосылу туралы Алматы
Мәлімдемесін қабылдады).
ҚР-ның Жоғарғы Кеңесі 1991 жылы 16 желтоқсанда «ҚР-ның Мемлекеттік
тәуелсіздігі туралы» Конституциялық Заң қабылдады. Бұл күн біздің еліміздің
тарихында – Тәуелсіз күні болып енді.
Қазақстанның Тәуелсіз республика болып  өмір сүре бастаған уақыттан бері
бұрынғы әлеуметтік – экономикалық жүйенің, тоталитаризмнің орнына, мүлде
басқа, түбірінен өзгеше, демократияға бағыт алған жаңа қоғамдық жүйесі
қалыптасты.
Тәуелсіз Қазақстан саяси жүйесі            Қазақстан Республикасы Президент
басқаратын унитарлы мемлекет. Мемлекеттік өкіметтің бірден -бір көзі  –
халық. Халық өз билігін республикалық референдум  мен еркін сайлау арқылы
жүзеге асырады. Конституция берген өкілдік шеңберінде мемлекет атынан
халықпен Президент сөйлейді.
Президент.ҚР-ның Президенті мемлекет басшысы және ең жоғарғы лауазымды
иесі. Ол мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын
анықтайды.1998 жылы Конституцияға енгізілген өзгерістерге байланысты
Президент   7 жылға сайланатын болды. Қазақстан Тәуелсіздік алғаннан бері 5
рет: 1991 жылы, 1995 жылы, 1999 жылы, 2005 (4 желтоқсан), және 2011 (3
сәуір) жылдары Қазақстан Республикасының Президент сайлауы болды.
Конституция- қоғамдық және мемлекеттік құрылыс негіздерін, мемлекеттік
органдар жүйесін, олардың түзілу реттілігімен қызметін, азаматтардың
құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің Ата Заңы. 1993 жылы 28
қаңтарда тәуелсіз ҚР-ның Ата Заңы – Конституциясы қабылданды.
ҚР-ның қазіргі Конституциясы – Ата Заңы 1995 жылы 30 тамызда республикалық
бүкіл халықтық дауыс беру арқылы қабылданды. Қазақстан демократиялық,
құқықтық және зайырлы қоғам құруға ұмтылып отырған мемлекет ретінде
жарияланды.
Парламент. Республика парламенті республиканың жоғарғы өкімет орны. Оның
негізгі функциясы – Заң қабылдау. 1995 жылғы Конституция бойынша елімізде
Заң шығарушы орган – екі палаталы Парламент жұмыс істейді. Жоғарғы палата –
Сенат. Төменгі палата – Мәжіліс.
Үкімет. Қазақстан Республикасының орындаушылық билігін жүзеге асырады,
атқарушы органдарға басшылық етеді және олардың қызметін бақылайды.
Үкіметті Президент құрады, ол Президент алдында жауапты және оған есеп
береді. Премьер – министрді парламентпен келісе отырып Президент
тағайындайды. Премьер – министрдің ұсынысын ескере отырып Президент
Үкіметтің құрылымын анықтайды, оның мүшелерін тағайындайды және босатады.

Сабақты бекіту:
➢ ҚР тәуелсіздік алды?
➢ ҚР егемендік туралы декларация кабылданды?
➢ Қоғамда қандай саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдар пайда болды?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §31

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §32 Тәуелсіз Қазақстанның экономикасы
Сабақтың мақсаты:
← Тәуелсіз Қазақстанның экономикасының нарықтық жүйеге көшу
жағдайыментанысу
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ҚР тәуелсіздік алды?
← ҚР егемендік туралы декларация кабылданды?
← Қоғамда қандай саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдар пайда болды?

Жаңа сабақ:
Тәуелсiздiк алғаннан кейiн (1991) Қазақстанда экономиканы реформалаудың
бiрнеше тәсiлi қолданылды. Мемлекеттік экономикалық саясаттың базалық
бағыттары мыналар болды:

▪ 1) социалистік экономикадан кейiнгi қайта құру;
▪ 2) дағдарысқа қарсы бағдарлама;
▪ 3) макроэкономикалық тұрақтандыру;
▪ 4) дүниежүзілік экономикалық дағдарысты еңсеру;
▪ 5) экономикалық өрлеудi қамтамасыз ету.
Бiрiншi кезең Қазақстанда социалистік экономикадан кейiнгi экономикалық
жағдайдың шиеленiсiп, құлдырауымен сипатталады. Бұл 70-жылдардың аяғында
КСРО экономикасы нақты секторының жаппай үдере қожырауы салдарынан туған
едi, оның үстiне өзгерiске ұшыраған сыртқы және iшкi әлеуметтік-
экономикалық, қоғамдық-саяси бағытта жүргiзiлген экономикалық саясатөрiстеп
кете алмады. Екiншi кезең экономикалық дағдарыстың түйiндi кезеңiне
айналды, бұл дағдарыс мыналардан көрiндi: Ресей Федерациясымен шаруашылық
байланыстардың үзiлуi және осының салдары ретiндегi төлем төленбеу
дағдарысы: кәсiпорындардың өзара борыштары 1993 — 94 ж. және 1995 жылдың
басында 634913 млн. теңге болды; инфляция(гиперинфляция) өрши түстi: 1993
ж. тұтыну бағасының индексi 2265% деңгейiне жеттi (Ресей Федерациясының
жаңа рублiнiң инфляциясы); өнеркәсiптiң шегiне жете құлдырауы: өндiрiлген
ұлттық табыс 1991 — 93 ж. 1976 жылғы деңгейге дейiн төмендеп, жалпы
құлдырау 38,2% болды. Үшiншi кезеңде Макроэкономиканы тұрақтандыру
бағдарламасы қабылданды, ол қатаң шектеу арқылы инфляцияны төмендетудi
көздедi. Бұл кезеңде шет ел капиталы кеңiнен тартылды, рыноктер мен
нарықтық құрылымдарды дамыту үшiн жағдай жасалды. Қолданылған шаралардың
нәтижесiнде 1996 жылдың қарсаңында теңгенiң валюталық бағамы
тұрақтанды  Жан басына шаққандағы жалпы iшкi өнiм 1994 жылмен салыстырғанда
1997 ж. 14,1 млрд. теңге деңгейiне дейiн көбейдi. Төртiншi кезеңде
Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясы қабылданды. “Қазақстан —
2030”: Барлық қазақстандықтардың өсiп-өркендеуi, қауiпсiздiгi және әл-
ауқатының жақсаруы: ел Президентiнiң “Қазақстан халқына жолдауы” (1997 ж.
күз) бағдарламасы — ҚР-ның ұзақ мерзiмдiк стратегиялық дамуының
тұжырымдамалық негiзi — даму бағыттары және елдiң дамыған елдер тобына шығу
жолдары айқындалды. Бесiншi кезеңде Қазақстан экономикалық өрлеу жолына
түстi. ҚР дамуының 1998 — 2000 жылдарға арналған стратегиялық жоспарын iске
асырудың оң тәжiрибесi бюджеттiк-қаржылық өзара iс-қимыл мен реттеудiң жаңа
қағидаларына негiз қалады, оның серпiнi мына мақсаттармен айқындалды.

Сабақты бекіту:
➢ Тәуелсіздік алғанан кейін ҚР қандай экономикалық қиындыққа ушырады?
➢ ҚР экономикалық дағдарыстан шығудың қандай жолын таңдады?
➢ ҚР президентінің Қазақстан 2030 бағдарламасының басты бағыттары мен
мақсаты?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §32

11-сынып. Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: §33 Қазақстанның дүниежүзілік ұйымдармен, шетелдермен
экономикалық қарым-қатынасы.
Сабақтың мақсаты:
← Қазақстанның дүниежүзілік ұйымдармен, шетелдермен экономикалық қарым-
қатынасын білу.
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Тәуелсіздік алғанан кейін ҚР қандай экономикалық қиындыққа ушырады?
← ҚР экономикалық дағдарыстан шығудың қандай жолын таңдады?
← ҚР президентінің Қазақстан 2030 бағдарламасының басты бағыттары мен
мақсаты?

Жаңа сабақ:
Республика ішінде жүргізіліп жатқан реформаларды қамтамасыз ету жөнінде де
бірқатар міндеттердің бар екені белгілі. Оларды атап айтсақ:
Қазақстан экономикасы үшін дамыған мемлекеттер және
жекелеген қаржы ұйымдары тарапынан қаржы салымын тарту;
экономикалық міндеттер, экологиялық мәселелер,
дүниежүзілік коммуникацияға шығу үшін қаржы тарту және практикалық көмек
көрсету; әр түрлі мәселелер бойынша халықаралық ақпараттармен алмасуға
қатысу;
Қазақстандық экономиканың, ғылым мен басқарудың әр түрлі салалары үшін
шетелдерде мамандар даярлау бағдарламасын жүзеге асыру;
шетелдердегі Қазақстан азаматтарының мүддесі мен құқықтарын қорғау;
шетелдік серіктестермен еліміздің сауда-экономикалық байланыстарын кеңейту.
Аталған бағыттар бойынша Қазақстанның дипломатиялық қызметін тұрақты
жүзеге асыру біздің еліміздің ұзақ мерзімдік басым бағытын іске қосуға
мүмкіндік береді.
Қазақстанның сыртқы саясаты 1991 жылдан 2001 жылға дейінгі 10 жыл ішінде
күрделі даму жолынан өтті. 1991—1993 жылдары Қазақстан халықаралык құқық
субъектісі ретінде әлемдік коғамдастыққа ену шараларын жүзеге асырды, дүние
жүзіндегі жетекші елдермен ынтымақтастықтың келісімдік-
құқықтық базасын қалыптастырды.
1994—1997 жылдары сыртқы саясат қызметінде мықты құкықтық база құру
жұмысы жалғастырылды, бірінші кезекке шет елдер стратегиялық ұлттық
мүдделерді қамтамасыз ету тетігін қалыптастыру міндеті шықты.
1997 жылдан бастап Қазақстанның сырткы саясатында үшінші даму кезеңі
басталды, ол ел алдында жаңа ғаламдық жағдайлар тууымен сипатталады.
Қазакстаниың сыртқы саясатындағы бағдары «Қазақстан—2030» стратегиялық даму
бағдарламасында ашып көрсетілді.

Сабақты бекіту:
➢ Тәуелсіздік алғанна кейін ҚР қандай экономикалық саясат ұстанды?
➢ ҚР алғашқұы келген шет елдік кәсіпорындар?
➢ Қазіргі уақытта ҚР ең басты серіктес елдері?
Өздерің тұратынг аумақта қандай шет етлдік кмопаниялар жұмыс жасайды?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §33

11-сынып. Қазақстан тарихы 16.05.2014.
Сабақтың тақырыбы: §58 Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты және
халықаралық жағдайы
Сабақтың мақсаты:
← Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты және халықаралық жағдайымен
танысу
← Белсенділігін арттырып, білімін жетілдіру;
← Ұлтжанды, елін жерін сүйетін, адамгершілік қасиеттерді бойына
жинақтаған, батыл, иманды жеке тұлға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта , суреттер, сызба, т.б.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Әнұран орындау, «Хабар»
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
➢ Тәуелсіздік алғанна кейін ҚР қандай экономикалық саясат ұстанды?
➢ ҚР алғашқұы келген шет елдік кәсіпорындар?
➢ Қазіргі уақытта ҚР ең басты серіктес елдері?
Өздерің тұратынг аумақта қандай шет етлдік кмопаниялар жұмыс жасайды?
Жаңа сабақ:
Халыкаралық байланысты жүзеге асыруда Қазақстанның сыртқы саясаты дүние
жүзінде қалыптасқан жағдайға байланысты көпбағыттылығын ескеру принципінен
шығуы керек. Дүние жүзіндегі саяси және экономикалық үдерістердің ғаламдық
сипаты жағдайында, жекелеген елдер қауіпсіздігіне кепілдік ұжымдық күш-
жігермен ғана қамтамасыз етіледі. Қазақстан Республикасыөзімен шекаралас
елдердің бәрімен сенімге негізделген тату көршілік қатынас орнатуға
тырысады. Бұл мақсатқа жету үшін Қазақстан қауіпсіздік жүйесін құруға
арналған және халықаралық ынтымақтастықтың барлық деңгейіндегі қарусыздану
ісіне міндетті түрде қатысады. Оның бірнеше деңгейі бар:
• Қазақстанның ТМД-дағы халықаралық кауіпсіздік және қарусыздану
саласындағы ықпалдастық саясаты;
• Қазақстанның Азияда бейбітшілікті және тұрақтылықты қолдау туралы ұйым
құру ұсынысы;
• Қазақстан халықаралық БҰҰ, ЕҚЫҰ және т.б. ұйымдарға
қатысып, қарусыздану және бейбітшілікті қолдау саясатын жүзеге
асырады.
Қауіпсіздікке кепілдік алуға қол жеткізу үшін Қазақстан бірқатар сыртқы
саясат әрекеттерін қарастырды. 1992
жылыТашкентте Қазакстанның, Қырғызстан, Тәжікстан, Белоруссия, Армения, Әзір
байжан, Грузия мен Өзбекстанның басшылары бас қосып, Ұжымдық қауіпсіздік
туралы Келісімге кол қойды. Мемлекет басшылары жөнө ТМД Біріккен Қарулы күш
Бас қолбасшыларынан тұратын Ұжымдық қауіпсіздік кеңесі құрылды. 1999 жылы
14 қыркүйекте Алматыда АӨСШК мүшелері — 15 мемлекеттіц Сыртқы істер
министрлерінің кездесуі өтті.
1995 жылы үш республика — Қазақстан, Өзбекстан және Қырғызстан басшылары
БҰҰ Бас хатшысына БҰҰ қарамағындн Біріккен ортаазиялық бейбітшілік сақтау
батальоның (ОртАзБат) құру туралы ұсыныс енгізді. 1997 жылы ОртАзБаттың
алғашқы оқу- жаттығулары өткізілді. 1996 жылы бес мемлекет
— Қазақстан, Қытай, Қырғызстан, Ресей және Тәжікстан әскери салада және
шекаралық аудандарда сенім шараларын нығайту туралы Келісімге қол қойды.
1997 жылы шекаралық аудандардағы қарулы күштерді келісімді қысқарту туралы
Келісімге қол қойылды. Бұл келісімдер Қытаймен шекара жөніндегі дауды
реттеуге негіз болды. 2001 жылғы көктемде бұл Келісімге Өзбекстан
қосылып, Шанхай бестігі Шанхай ынтымақ тастық ұйымы (ШЫҰ) болып құрылды.
Республика ішінде жүргізіліп жатқан реформаларды қамтамасыз ету жөнінде де
бірқатар міндеттердің бар екені белгілі. Оларды атап айтсақ:
▪ Қазақстан экономикасы үшін дамыған мемлекеттер және
жекелеген қаржы ұйымдары тарапынан қаржы салымын тарту;
▪ экономикалық міндеттер, экологиялық мәселелер,
дүниежүзілік коммуникацияға шығу үшін қаржы тарту және практикалық көмек
көрсету;
▪ әр түрлі мәселелер бойынша халықаралық ақпараттармен алмасуға қатысу;
▪ Қазақстандық экономиканың, ғылым мен басқарудың әр түрлі салалары үшін
шетелдерде мамандар даярлау бағдарламасын жүзеге асыру;
▪ шетелдердегі Қазақстан азаматтарының мүддесі мен құқықтарын қорғау;
▪ шетелдік серіктестермен еліміздің сауда-экономикалық байланыстарын
кеңейту.
Аталған бағыттар бойынша Қазақстанның дипломатиялық қызметін тұрақты жүзеге
асыру біздің еліміздің ұзақ мерзімдік басым бағытын іске қосуға мүмкіндік
береді.
Қазақстанның сыртқы саясаты 1991 жылдан 2001 жылға дейінгі 10 жыл ішінде
күрделі даму жолынан өтті. 1991—1993 жылдары Қазақстан халықаралык құқық
субъектісі ретінде әлемдік коғамдастыққа ену шараларын жүзеге асырды, дүние
жүзіндегі жетекші елдермен ынтымақтастықтың келісімдік-
құқықтық базасын қалыптастырды.
1994—1997 жылдары сыртқы саясат қызметінде мықты құкықтық база құру жұмысы
жалғастырылды, бірінші кезекке шет елдер стратегиялық ұлттық мүдделерді
қамтамасыз ету тетігін қалыптастыру міндеті шықты.
1997 жылдан бастап Қазақстанның сырткы саясатында үшінші даму кезеңі
басталды, ол ел алдында жаңа ғаламдық жағдайлар тууымен сипатталады.
Қазакстаниың сыртқы саясатындағы бағдары «Қазақстан—2030» стратегиялық даму
бағдарламасында ашып көрсетілді.
2003 жылы Алматыда Бейбітшілік пен өзара келісім жөніндегі халықаралық
конференция мен Әлемдік және дәстүрлі дінөкілдерінің 1 съезі болып өтті.
2006 жылдың қыркүйек айында Астанада Бейбітшілік пен өзара келісім
Сарайында Әлемдік және дәстүрлі дін өкілдерінің II съезі болды.

Сабақты бекіту:
Қазіргі Қр халықаралық жағдайдағы орны?
ҚР геосаяси жағдайының тиімді және тиімсіз жағы?
ҚР көрші елдермен қандай саясат ұстанады?
ҚР президентінің әлемдік саясаткерлер арасындағы беделінің жоғары болуына
не себеп деп ойлайсың?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: §58