Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясын барлық пәндерде қолдануға болады

Сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясын

барлық пәндерде қолдануға болады.

Өткен ғасырдың 90 жылдарында бүкіл әлемдегі философтар, психологтар және педагогтар озық тәжірибелерге сүйене отырып оқыту технологиясын жасады. Біздің еліміз үшін бұл жаңа технология деп есептеледі. Дегенмен, кейбір ұстаздардың іс-тәжірибелерінде осы технология қолданылуда

Қазіргі мектептің оқыту үрдісінде білім берудің тенденциялары мен даму бағыттарын қамтамасыз ететін 50-ден аса педагогикалық технологиялар қолданыс табуда. Осы жаңа педагогикалық технологиялардың ішінде сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясының орны ерекше.

Бұл технологияны Дж. Стил, К. Мередит, Ч. Темпл, С. Уолтер. Олардың пікірінше оқу міндетті түрде белсенді болуы керек. Оқушының әр нәрседен бір мән табуға мүдделі және білуге құмарлығы болса ғана белсенділік пайда болады.

Осыған орай біз сын тұрғысынан ойлау технологиясын егжей-тегжелі қарастырып, оны өз пәндеріме оқытудағы мүмкіндіктері көрсетуді мақсат еттім. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту деген ұғымды кез-келген жаңа идеяны сол күйінде қабылдау немесе оған түбегейлі сенім арту емес, ол идеялардың негізгі себептерін, жүзеге асыру жолдарын және нәтижесін білу, оларды өз ортаңа, өз мүмкіндігіңе, өз керегіңе, өз іс-әрекетіңе лайықты кіріктіру, талдау, ой елегінен өткізу, яғни проблемаға сыни тұрғыдан қарап, өз мақсатына пайдалана білу.

Зерттеудегі мақсатым - оқушыларымды кез-келген мазмұнға сын тұрғысынан қарауды сабақта және сабақтан тыс уақытта үйрету.

Зерттеу нысаным: сабақ өту барысында сыныппен жеке, жұптық, топтық, ұжымдық жұмыс жасай отырып жеке тұлғаның әлеуметтендіру және даму бағытын зерттеу.

Зерттеу барысында сын тұрғысынан ойлау технологиясын меңгерту бағытында оқушыларға үйрете жүріп, педагогикалық әдіс-тәсілдерді, және жеке тұлға бойында болатын мынадай қасиеттерді зерттеу арқылы сын тұрғысынан ойлау технологиясын тиімді қолдану қажеттілігін түсіндім.

Жеке тұлғаны сын тұрғысынан ойлауды меңгерту үшін мынадай қасиеттері болуы шарт:

жоспарлауға дайын болуы;
бейімделгіштігі;
қайсарлығы (қиын тапсырмаларды кейінге қалдырмауы) ;
толық түсінуі (өзінің және басқа адамдардың пікірін қадағалау) ;
ортақ келісімді іздеуі;
коммуникативтілігі;

Жеке тұлғаны сын тұрғысынан ойлауды дамыту шарттары:

сын тұрғысынан ойлауда тәжірибе жинау үшін уақыт және мүмкіндік беру;
оқушылардың ойлауына жағдай туғызу;
әртүрлі идеялар мен пікірлердің тууына мүмкіндік жасау;
оқыту үрдісінде оқкшының белсенділігін қолдау;
әрбір оқушы сын тұрғысынан ойлауға қабілетті;
оқушының өз пікірін білдіруге жетелеу және оның пікірін бағалау.

Технология бойынша әр сабақ үш кезеңнен тұрады:

қызығушылықты ояту;
мағынаны ашу;
ой толғаныс.

Бірінші кезең «Қызығушылықты ояту»

Кезеңнің мақсаттары:

оқушы өзінде қалыптасқан білімі мен түсініктерін өзгерту;
оқылатын тақырыпқа танымдық қызығушылықты ояту;
оқушының белсенділігін ояту.

Жеке тұлғаның іс-әрекеті қолдануға болатын әдістер мен тәсілдер оқылатын мәселелер бойынша не білетінін еске түсіреді, ақпаратты жүйелейді, жауап алуға бойынша - дұрыс және дұрыс емесін мақұлдау және т. б.

Бірінші кезеңде алынған ақпараттар тыңдалады, жазылады, талқыланады, жеке, жұп, және топ бойынша жүргізіледі.

Екінші кезең «Мағынаны ашу»

Кезеңнің мақсаты:

жаңа ақпаратпен танысу;
жаңа ақпараттармен өз білімімен ара-қатынас белгілеу.

Жеке тұлғаның іс-әрекеті қолдануға болатын әдістер мен тәсілдер.

мұғалім ұсынған белсенді оқыту әдістерін қолданып, жаңа тақырып материалдарын тыңдайды, оқиды;
жаңа ақпараттардың мәнін түсіну барысында мәтін шетіне белгі қояды немесе жазып алады;
қарастырылған материалдармен жұмыс істеу барысында өз түсінігінен қадағалайды, алдына қойған мақсаттарына жету үшін белсенді әрекет етеді.

Бұл кезеңде жаңа ақпараттар мен, ойлармен танысады, тиісті тақырыпқа байланысты кино көру, дәріс, әңгіме, тыңдау немесе тәжірибе - эксперимент жасау, мультимедиалық құралдарды пайдаланады. Сабақта жұмыс дара және жұп түрінде жүргізіледі.

Үшінші кезең «Ой толғау»

Кезеңнің мақсаты:

қабылданған жаңа және ескі түсініктердің ара қатынасын ашу;
оқылған материалды талдау және қорытындылу;
тақырыпты мұнан әрі меңгеру бағытын анықтау;
мағынаны тану кезеңінде білімге сүйене отырып, бұрын және сабақ барысында не үйренгенін салыстырады;
қарастырған тақырыптың мәнін толық түсіну және өзіне қойлыған мақсатты іске асыру үшін жаңа тақырыпты талдайды, қажеттісін іріктеп алады;
өзіне қойған сұрақтарға мағыналы жауап алғандарын бағалайды;
әртүрлі кезеңдегі ақпараттардың өзара қатынасын сипаттайтын кестелер толтырады;
түйін сөздерге қайта оралу;
пікір алмасу;
шығармашылық жұмыстар жазу және т. б