Тәрбие үдерісі-тұтас педагогикалық үдерістің құрамды бөлігі

№ 1 семинар тақырыбы: Тәрбие үдерісі-тұтас педагогикалық үдерістің құрамды бөлігі.
Тапсырмалар
1.2009 жылдың 16 қарашасында Қазақстан Республикасының <<Үздіксіз білім беру жүйесіндегі тәрбие тұжырымдамасы>> № 512 бұйрығымен бекітілді.
Осы тұжырымдамаға мынадай құрылымдар кіреді.
1. Кіріспе.
2. Тәрбие құндылықтары.
3. Тұжырымдаманың мақсаты мен міндеттері.
4. Тәрбие үдерісін ұйымдастыру ұстанымдары және методологиялық негізі
5. Тәрбиенің мақсаты, міндеттері, мазмұны.
6. Тұжырымдаманы іске асыру шарттары.
7. Күтілетін нәтижелер.
8. Сөздік.
Мақсат - жас ұрпақты тәрбиелеу проблемаларына көңіл бөлуді күшейту, Қазақстан Республикасында балалар мен жастарға тәрбие беру міндеттерін шешудегі тәрбие үдерістеріне барлық субъектілердің іс-қимылдарын келістіру.
Міндеттер:
* жас ұрпақты тәрбиелеудің әлеуметтік маңызы мен болашағын қоғамның түсінуіне көмектесу;
* тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда интеллектуалдық, ұйымдастырушылық-педагогикалық, кадрлық, экономикалық, әдісте-мелік және т.б. ресурстарды шоғырландыру;
* балалар мен жас өспірімдердің және жастардың түрлі әлеуметтік топтармен өзара қарым-қатынасты реттеуінде жауапты шешім қабылдай алатын және өзіне жетекшілік рөл ала білетін, дербес жеке тұлға ретінде ашық ақпараттық, білікті, іскерлік және коммуникативтік әлеуметтік кеңістік құруды ұйымдастыру;
* жас ұрпақтың өзінің рухани - адамгершілік, инттеллектуалдық, өмірі мен өз денсаулықтары мен аман-есендігі үшін әлеуметтік құзыреттілік пен жауапкершілігін көтеруді ұйымдастыруға жағдай жасау;
Осы тұжырымдаманы орындаудан күтілетін нәтижелер:
* тәрбиенің басымдығы мен маңызын қоғамның сезінуін, оның қоғамдағы мәртебесін нақты бекітеді;
* білім беру жүйесінің барлық деңгейінде тәрбиенің үздіксіздігін және сабақтас-тығын қамтамасыз етеді;
* балалардың, жас өспірімдердің және жастардың тәрбиелілігін жоғары деңгейіне жеткізеді;
* салауатты өмір салтын норма ретінде бекітеді;
* қоғамның рухани және адамгершілік деңгейі жоғарылайды;
* барлық деңгейлі білім беру ұйымдарында қолданыстағы өзін-өзі дамытушы тәрбие жүйелерін қамтамасыз етеді
2. Тәрбие мазмұны қойылған мақсаттар мен міндеттерге сәйкес оқушылардың меңгерген білімдері мен дағдылары, қасиеттері және белгілері, тұрақты мінез-кұлықтық әдеттері жүйесімен анықталады. Сондықтан тәрбие мазмұны қоғамдық тәжірибе, кұндылықтар, нормалар, идеялар, қабілеттіліктер, білік, дағдылар, мінез-құлықтық әдеттерді негіздейтін ғылыми фактілерден, ұғымдардан, қоғам, адам, табиғат жайлы теориялардан, яғни білімдерден тұрады. Қазіргі кездегі тәрбие мазмұнын анықтауға әсер ететін бірқатар идеялар бар.
Олар:
1) тәрбие мақсатының нақтылығы;
2) балалар мен ересектердің біріккен іс-әрекеті;
3) өзін-өзі анықтау;
4) тәрбиенің тұлғалық бағыттылығы;
5) еріктілігі;
6) ұжымдық бағыттылығы.

Тәрбие үдерісінің бағыттары мен тұлғаның базалық мәдениетін қалыптастырудың байланысы. Тәрбие үдерісін жүзеге асыруда <<мақсат>>, <<міндет>>, <<мұрат>> (<<идеал>>) ұғымдарының мәнін түсінудің рөлі ерекше. Адамзат қоғамы үшін мұратты мақсат <<жан-жақты дамыған тәлғаны тәрбиелеу>> оның жекелеген бағыттарын анықтайтын міндеттерді тұжырымдауды қажет етеді. Бұл міндеттерді тәрбиенің құрамды бөліктері немесе тәрбиенің бағыттары ретінде қарастыруға болады, яғни тәрбиенің міндеттері тәрбиенің мазмұнын анықтайды. Демек, жан-жакты дамыган тұлғаны тәрбиелеу өзара байланысты тәрбие міндеттерімен анықталады.
Тәрбие заңдылықтарына сипаттама
* Тұлғаның дамуындағы жалпы мәдени, әлеуметтік адамгершілік және кәсіби дағдылар қаншалықты үйлесімді болса, соғұрлым адам өзін еркін сезініп, шығармашыл болуға дағдыланады. Түптеп келгенде, тұлға дамуындағы аталған сипаттамалар оның еркіндігін қамтамасыз етіп, шығармашылыққа бет бұруына негіз болады. Қазіргі таңда кез келген адам үшін терең кәсіби білім алып, жалпыадамзаттық мәдениетті игеруге зор мүмкіндік туып отыр, ал бұл дегеніңіз тұлғаны жан-жақты дамытуға бағытталған игі бастама.
* Тұлғаның жалпыадамзаттық мәдениетпен қат қабат дамуы тәрбиенің құнды негіздерінен де көрініс табады. Егер тәрбиенің құнды негіздері біздің жағдайымызда жалпыадамзаттық мәдениеттің басты тетіктерімен ұшатсатын болса, онда тұлғаның дамуы осы мәдениеттің шеңберінде жүзеге асады.
* Тұлға үшін өзі айналысатын қызметі қаншалықты әралуан әрі өнімді болса, соғұрлым оның жалпыадамзаттық және кәсіби мәдениетке дағылануы тиімді жүзеге асады. Қысқаша айтқанда, мәдениет жетістіктерін игеру тұлғаның өз қызметінің өнімділігімен тығыз байланысты.
* Тұлғаның жалпы, адамгершілік және кәсіби даму процесі, егер оқушы тәрбиенің субъектісі ретінде қатысса үйлесімділік табады. Басқаша айтқанда, тәрбие міндеттеріне аз күш пен қуат жұмсалғанда қол жеткізіледі, яғни бұл ретте оқушы тек тәрбие процесінің объектісі болып қана қоймай, оның тең құқылы субъектісі болуы шарт.
* Тәрбие процесіне қатысушылардың адам тағдырына, қоғамға қамқорлық етуге дайындығы олардың гуманистік өмір салтын ұстануын болжайды. Негізінен аталған дайындық өзінен өзі қарастырып отырған адамның гуманизімін, оның гуманистік идеяларын басшылыққа алу дайындығын айғақтайды.