Қос сөз, қайталама қос сөз

Сабақтың тақырыбы: Қос сөз, қайталама қос сөз.

Сабақтың мақсаты: білімділік - қос сөз, қайталама қос сөз туралы түсінік беру;

Тәрбиелік мәні: тілді құрметтеуге сүюге, белсенділік пен қызығушылыққа тәрбиелеу:

Дамытушылық: Оқушыларға қазақ тілін оқыту арқылы ой - өрісін, таным - қабілетін, сөзжасам туралы түсініктерін дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Әдіс - тәсілдері: Проблемалық әдісті қолдана отырып түсіндіру, деңгейлік тапсырмалар беру, сұрақ - жауап, жаттығу жұмыстары.

Көрнекілігі: жаңа сабақ туралы кесте, плакат, үлестірмелі қағаз.

Сабақтың барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі

А) Оқушылармен сәлемдесу

ә) Оқушылардың сабаққа қатысуын, даярлығын тексеру:

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру: 87 жаттығу.

Өздерің оқып жүрген көркем әдебиеттен біріккен, кіріккен сөздерге байланысты жазып келген бес сөйлемін тексеремін.

Мынадай сұрақтар қоямын.

Күрделі сөз дегеніміз не?
Біріккен сөзө дегеніміз не?
Жасалу жолына қарай нешеге бөлінеді?
Біріккен сөздер қалай жазылады?

Жаңа сабақ

Сөдердің қосарланып немесе қайталанып айтылуынан жасалған сөздерді қос сөздер дейміз. Қос сөздер екіге бөлінеді

Қайталама қос сөздер
Қосарлана қос сөздер.

Бір түбірдің екі рет қайталануынан жасалған қос сөздер қайталама қос сөздер деп аталады.

Қайталама қос сөздердің жасалу жолдары:

Қосымшалы, қосымшасыз түбірдің өзгеріссіз қайталануы:Өркеш - өркеш, ұзын - ұзын, сөйлей - сөйлей, көре - көре.
Бір сыңары қосымшалы бір сыңары қосымшасыз түбірлердің қайталануынан:Үй - үйге, қолма - қол, бес - бестен,
Алғашқы сыңары өз қалпын сақтап, екінші сыңарының алғашқы дыбысы өзгеруінен:Жігіт - мігіт, ет - мет, шай - пай, ат - мат.
Еліктеуіш сөздің екінші сыңары кейбір дыбыстық өзгеріске ұшырап қосарлануынан:Тарс - тұрс, жалт - жұлт, жарқ - жұрқ,
Түбірдің алдынанан күшейткіш буын қосылу арқылы:Жап - жвақын, үп - үлкен, ап - анық, қып - қызыл.

Көрнекіліктер:

Туған тілім - анам тілі өз тілім!
Туған тілде сыры терең жаным бар,

Туған тілде мың - мың ыстық қаным бар,

Туған тілде әнім менен сәнім бар.

Осы өлең жолдарынан қайталама қос сөздерді табамыз.

«Кім жылдам»?

Тіп - тік

Жалт - жұлт

Тәп - тәуір

Тіп - тік: Қап -

Жалт - жұлт: Сарт -

Тәп - тәуір: - Сары

Тіп - тік: Сұр -

Жалт - жұлт: Тарс -

Тәп - тәуір: -шикі

Тіп - тік: Қып -

Жалт - жұлт: Сатыр -

Тәп - тәуір: - қысқа

Кітаппен жұмыс.

Деңгейлік тапсырма. І. Деңгейлік тапсырма.

88 - жаттығуды ауызша орындау.

ІІ. Деңгейлік тапсырма. 89-тапсырма. Суретке қарап мәтін құрау. Заттарға сипаттама бергенде қос сөздерді пайдаланып сол қос сөздердің қалай жасалып тұрғанын түсіндіріңдер.

ІІІ. Деңгейлік тапсырма. 90 - жаттығу. Қайталама қос сөздермен мағыналық жағынан байланысатын сөздерді тауып сөз тіркесі етіп жазыңдар.

Перфокартамен жұмыс

Мысалы

Түбір

Туынды сөз

Біріккен сөз

Қос сөз

Мысалы:

ет

ет - мет

малшы

биыл