Қазыбек би, Әйтеке би

Сабақтың тақырбы: Қазыбек би, Әйтеке би (2-ші сағат).
Сабақтың мақсаты: Қазыбек би мен Әйтеке бидің өмірін, шешендік сөздерін,
толғауларының идеясын ашу. Шешендік сөздердің
мазмұны, ерекшелігі жайлы түсінік қалыптастыру. Бір-
бірінің пікірін құрметтейтін ортаны қамтамасыз ету, өз
бетінше тұжырым жасауға, қорытындығы келуге, тиімдісін
таңдай білуге үйрету.
Сабақтың әдісі: Блум кестесі. Ойын түрі.
Сабақтың көрнекілігі: Оқулық, сурет, фишкалар, «Тарихи тұлғалар» кітабы,
тақта, бор, плакаттар.
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.
Сыныпты 2-3 топқа бөліп алу. Топтастыру 3-топқа үш бидің есімдеріне,
өмірінен не білетінін жазып, ортаға саламыз.

Блум кестесі:
|Білім |Тақырып жайында қамтылатын сұрақтарға жауап алу. |
|Түсіну |Кітаппен жұмыс жасату. |
| |Араласқан сөздерді орнына қою. |
|Қолдану |Тақырып бойынша алған білімді пайдалану. |
| |Бетпе-бет сұрақ-жауаптар. |
|Анализ талдау |Топтарға түрлі жұмыстар тапсырып, тақырыпты талдау. |
|Синтез жинақтау |Үш би жайында сөзжұмбақты шешіп, білімді жинақтау. |
|Бағалау |Жалпы бағалау, оқушының пікірі. |

І.Сұрақтардың мәтіні:
1. Төле бидің туылған жері, қай жылдарда?
Жамбыл облысы, Шу ауданы, Әулие ата маңындағы Жайсаң жаулау деген
жерде (1963-1756жж.)
2. Бұхар жырау шешендік өнерді қалай жеткізеді?
Көш бастау қиын емес
Қанатын жерде су бар
Қол бастау қиын емес
Шабатын жерде жау бар
Шаршы топта сөз бастау қиын
Шешімін таппас дау бар.
3. Әнет Бабаң Төле биге қалай бата берді?
Төле би атақты Әнет Бабаға барып сәлем беріпті. Бұған би бір топ
буылған шыбықты ұсынып, осыны сындырып берші. Төле би олай, бұлай иіп
сындыра алмапты. Мұны көрген қарт би «енді сол шыбықты біртіндеп
сындыршы!» шыбықтар быртылдап сына бастайды.
Төле: «Мұның мәнісі, ынтымағы, бірлігі бар елді жауда, дауда алмайды,
онсыз тіршілік жоқ!»-депті.

4. Төле би толғауынан үзінді айт.
Жаңбыр жаумаса жер жетім
Басшысы болмаса ел жетім
Ұқпасқа айтқан сөз жетім
Атың жақсы болса
Ержігіттің пырағы
Балаң жақсы болса
Жан мен тәннің шырағы
5. Қазыбек өмір сүрген жылдар.
(1667-1764жж.)
6. Қазыбек кім жақынды қалай түсіндірді?
Тату болса, ағайын жақын
Ақылшы болса, апайың жақын
Бауырмал болса, інің жақын
Адал асын алдыңа тартқан
Қимас жақын қарындасың
Сыбайлас болса, нағашың жақын
Адал болса, досың жақын
Жан серігің, жас кезіңнен
Бәрінен де әйелің жақын.
7. «Ашу – дұшпан, ақыл дос, ақылыңа ақыл қос» дегенді Қазыбек кімге
айтты?
Інісіне айтады.
8. Қазыбек не қиынға қалай жауап береді?
Арадан шыққан жау қиын
Таусылмайтын дау қиын
Шанышқылаған сөз қиын
Жазылмаса дерт қиын
Іске аспаған серт қиын
Ақылынан адасып
Өзің түскен өрт қиын.
9. Әйтеке би нешінші жылдарда өмір сүрген? Шын есімі кім?
(1644-1700) жылдар. Айтық.
10. Қазыбек не қымбат дегенге қалай жауап берді?
Алтын ұяң- Отан қымбат,
Құт берекең атаң қымбат
Аймалайтын анаң қымбат
Асқар таудай әкең қымбат
Мейірімді апаң қымбат
Ұят пенен ар қымбат
Өзің сүйген жар қымбат.
ІІ. Түсіну. Араласқан сөздерді орнына қой.
Сөз, шанышқылағаң қиын
Қымбат, әкең, тауың, асқар.
Ұят, ар, қымбат, пенен
Өрт, қиын, түскен, өзің
Әйелің, жақын, де, бәрінен
Жақың болса, сыбайлас, нағашың.
ІІІ. Қолдану. Тақырып бойынша оқушылар бетпе-бет сұрақтар қойылады.

ІҮ. Анализ(талдау) Тірек схемасы, бес жолды өлең.
Венн диаграммасын топ мүшелері бірлесіп жасайды.

Ү. Синтез(жинақтау) Үш би жайында сөз жұмбақты шешіп білімді жинақтау.

| | | | | | | | |
|Т | | | | | | | |
| | | | | | | |Л |

1. Төле би қай жерде жерленген?
2. Әйтеке жеті жасынан кімнің тәрбиесінде болды?
3. Әйтеке бидің әкесі?
4. Қазыбек бидің анасы?

| |Ә | | | | |
| |Й | | | |
| | | |Т | | | | |
| |Е | | | | |
| | | | | |Е | |

1. Әйтеке қай ханның тұсында өмір сүрген?
2. Әйтекенің шын есімі кім?
3. Төле би кімнен бата алды?
4. Халқымыздың даналық үлгісінің бірі?
5. Төле бидің әкесі?
6. 1667-1764 жылдарда өмір сүрген би?

|Қ | | | | | | |
|А | | | | | |
| | |З | | | |
|Б | | | | | | | |
| | | | Е | | |
| | | | | | | | К |

1. Орта жүз руының бірі?
2. Аты әйгілі қай ханмен қатар аталады?
3. Биді халық не деп қастерлеген?
4. Алтын ұяң- Отан не?
5. Төлегеннің әкесі?
6. Кіші жүздің биі?
7. Қазыбек бидің әкесі?

ҮІ. Бағалау. Оқушының пікіріне құлақ сап, ойларын ортаға салу.
Сабақтың барысында айтылған билердің сөздерін жаттап алу
Тапсырылады.
Оқушыларды қолдарына жинаған фишкалар арқылы бағалау.