Үздік географ-2013 танымдық сайысы

ҚараҒанды облысы
Шет ауданы

Ақшоқы ауылы

Қызылтау орта мектебі

ГЕОГРАФИЯ пәні мұғалімі

КАБДУЛЛИНА Бахыткул Каскырбековна

«Үздік географ-2013» танымдық сайысы

Мақсаты:

1) Оқушылардың география пәніне деген қызығушылықтарын ояту арқылы,
пәннің оқытылуы мен берілуін тереңдету, білімдерін тексере отырып
нығайту.

2) Оқушылардың ойлау, есте сақтау, танымын кеейту, дағдыларын арттыру,
зейінің кеейту

3) Адамгершілікке, еңбексүйгіштікке баулу, Отаның, елін сүюге тәрбиелеу.

Міндеті: оқушылардың білімдері мен біліктерін тексеру, алған білімдерін
тереңдету

Көрінекілігі: глобус, кескін карталар, каратпа қағаздар, эпигарф жазылған
плакат

Барысы:

І кезең. Зерттейік, зерделейік! (номенклатура)

Берілген сандар бойынша картамен жұмыс жасап, обьектілерді табады. Әр дұрыс
жауап-

10 ұпай.

1-Қазақстан 2-Қара теңізі 3-Гренландия
аралы

4-Гималай тауы 5-Арабия түбегі 6-Мадагаскар аралы

7-Мексика шығанағы 8-Амазонка өзені 9-Тынық мұхиты

10-Тянь-Шань тауы.

ІІ кезеңі. Білімді мыңды жығар!

|1 |2 |3 |4 |5 |6 |

Ұяшықатыр беріледі. Әр оқушы өзі қалаған ұяшығын таңдап, сол ұяшықтарға
сұрақтарға жауап береді

1-ұяшық

1) Жердің су қабығы (гидросфера)

2) Жердің жалпы ауданы қанша млн км2 (510,2)

3) Еуразия материгінің солтүстік нүктесі (Челюскин)

4) Тынық мұхитының ең терең жері (Мариан, 11022м)

5) «География ғылымының атасы» атағын алған кім? (Эратосфен)

6) Күнге ең жақын ғаламшар (Меркурий)

7) Құрлықтың мұхит немесе теңізге ішкерлей орналасқан бөлігі (Түбек)

8) Қардың қалыңдығын өлшейтін құрал (қар сырығы)

9) Антропоген, неоген, палеоген қай эраның кезеңдері (кайнозой

10) -86 м (Өлім аңғарының терең жері)

11) Б.з.д 2500 жылы Жерорта теңізі Крит аралында өмір сүрген ең алғашқы
тайпа (миной)

12) Халқы ең сирек қоныстанған ел (Монғолия)

13) Канаданың астанасы (Оттава)

14) Іле Алатауы баурайындағы қала (Алматы)

15) Қаныш Сәтбаев кім? (Жезқазған өңірін зерттеген геолог)

2-ұяшық

1) Жердің ауа қабығы (атмосфера)

2) Құрлықтың үлесі қанша млн км2 (149,1)

3) Еуразияның батыс нүктесі (Рок)

4) Үнді мұхитының ең терең жері (Зонд, 7729м)

5) 1492 жылы испан кемесімен саяхатқа шыққан саяхатшы (Х. Колумб)

6) Күннен ең алыс орналасқан ғаламшар (Плутон)

7) Мұхит не теңіздің құрлыққа сұғына еніп жатқан бөлігі (шығанақ)

8) Мұхиттың түбі тереңдігін анықтайтын құрал (эхолот)

9) Бор, юра, триас қай эраның кезеңдері

10) 1620 м –(Байқал көлінің тереңдігі)

11) Абориген кім? (Аустралияның байырғы халқы)

12) Автомобиль шығарудан әлемде 1 орындағы ел (Жапония)

13) Аустралия Одағының астанасы-Канберра

14) Қарағанды көмірін тапқан кім? (Апақ Байжанов)

15) А. Гумбольт кім (Анд тауын зерттеп, биіктік белдеу идеясын ұсынды)

3-ұяшық

1) Жердің тіршілік қабығы (биосфера)

2) Судың үлесі қанша млн км2 (361,1)

3) Еуразия материгінің оңтүстік нүктесі (Пиай)

4) Солтүстік Мұзды мұхитының ең терең жері (Гренланд, 5527м)

5) Қазақтың тұңғыш географ-ғалымы (Ш.Уәлиханов)

6) Күн-жұлдыз ба, әлде ғаламшар ма? (жұлдыз)

7) Мұхиттың бір бөлігі, ішкі және сыртқы болып бөлінеді (теңіз)

8) Атмосфералық қысымды өлшейтін құрал (барометр-анероид)

9) Біз өмір сүріп отырған эра (кайнозой)

10) 1054м-ол (Анхель сарқырамасының биіктігі)

11) Анд тауын мекендеген тайпа (инктер)

12) Шайдың Отаны (Қытай)

13) Латвия астанасы-Рига

14) Орал тауының Қазақстандағы жалғасы (Мұғалжар)

15) Александ Гриорьев (гографиялық қабық ұғымын енгізді)

4-ұяшық

1) Жер қыртысы қабығы (литосфера)

2) Ауаның құрамындағы оттектің үлесі қанша пайыз? (21)

3) Еуразияныі шығыс нүктесі (Дежнев)

4) Тынық мұхитында барлық жер сілкінудің қанша пайызы келеді? (80)

5) ХҮ ғасырда глобусты жасаған кім? (М. Бехайм)

6) Жердің серігі (ай)

7) Құрлықты екіге бөліп тұрады, екі су алабын қосады (бұғаз)

8) Желдің бағытын анықтайтын құрал (флюгер)

9) Жердің дамуы туралы мәлімет беретін кесте (геохронологиялық кесте)

10) 6671 км-ол (Ніл өзенінің ұзындығы)

11) Африка атауы ең алғаш осы тайпа атауымен байланысты болған (афригий)

12) Азотты тыңатйқышты сыртқы саудаға шығаратын ел (Чили)

13) Ауғанстанның астанасы-Кабул

14) Қызыларай тауының биіктігі (1565м, Ақсораң)

15) Э. Геккель кім? (1875 жылы экология ғылымын енгізді)

5-ұяшық

1) Атмосфераның төмеңгі қабаты (тропосфера)

2) Ауаның құпамындағы азоттың үлесі қанша пайыз? (78)

3) Оңтүстік Американың солтүстік нүктесі (Гальиняс)

4) Ертеден кеме қатынасы жақсы дамыған мұхит (Атлант)

5) «Жердің шар тәрізді» екенін дәлелдеген саяхатшы (Ф. Магеллан)

6) Ең үлкен ғаламшар (Юпитер)

7) Өзен жасаған арнамен ағады (өзен)

8) Жергілікті жерді бағдарлауға арналған құрал (тұсбағар)

9) Перьм, девон, силур мен ордовик қай эраның кезеңдері (Палеозой)

10) 1700 км-ол (ЕРтіс өзенінің еліміздегі ұзындығы)

11) Американың байырғы халқы (үндіс және эскимос)

12) Паулбразил ағашының атауымен аталған ел (Бразилия)

13) Мексика елінің астанасы (Мехико)

14) Тұран ойпатын екіге бөліп жатқан өзен (Сырдария)

15) 1820 жылы 28 қаңтарда ашылған материк (Антарктида)

6-ұяшық

1) Күннен келетін ультркүлгін сәулені реттеп тұратын қабат (озон)

2) Мұхит суы қанша жылда бір жаңарады? (3 000 жыл)

3) Оңтүстік Американың батыс нүктесі (Париньяс)

4) Атлант мұхитының ең терең жері (Пуэрто-Рико, 8742 м)

5) Қазақстан туралы алғаш дерек берген кім? (Геродот)

6) Күннен үшінші орналасқан ғаламшар (Жер)

7) Ұсақ араладар тобы (архипелаг)

8) Жауын-шашын мөлшерін анықтауға арналған құрал (дождомер)

9) Көне эра (архей)

10) 6960 м (Аконкагуа)

11) Солтүстік Америкада өмір сүрген тайпа (ацтек)

12) Ергежейлі ел (Ватикан)

13) Египет елінің астанасы (Каир)

14) Еліміздің шығысындағы тау тау (Алтай)

15) Төрт жарты шарда орналасқан материк (Африка)

(оқушылардың ұпайы есептеліп, төмеңгі ұпайлы үш оқушы ойыннан шығады)

ІІІ кезең. Ойна, ойла!

Оқушылар өз қалаған ұяшықты таңдап, деңгейлеп берілген тапсырмаға жауап
береді. Деңгейлік тапсырма 10, 20, 30, 40, 50 ұпаймен бағаланады.

|Терминдер құпиясы |10 |20 |30 |40 |50 |
|Мемлекеттер тулары |10 |20 |30 |40 |50 |
|Ең, ең, ең... |10 |20 |30 |40 |50 |

|Терминдер құпиясы |
|10 |Бриз (жеңіл жел) |
|20 |Кібісе жыл (29 ақпан) |
|30 |Масштаб (белгілі бір территорияны картаға түсіргенде қолданылатын |
| |шартты сан) |
|40 |Амазуну (Амазонка өзенінің атауы) |
|50 |Гаруан (Атакама шөліндегі қалың тұман) |

|Мемлекеттік тулар |
|10 |АҚШ |
|20 |Канада |
|30 |Германия |
|40 |Италия |
|50 |Эстония |

|Ең, ең, ең... |
|10 |Жапырағының диаметрі 2 метрге жететін өсімдік (виктория-регия) |
|20 |Ең жыртқыш ұсақ балық (прианья) |
|30 |Жауын-шашын жылына 12 000 мм-ден жоғары түсетін жер (Черрапунджи) |
|40 |1872 жылы ең алғаш әлемде ашылған саябақ (Йеллоустоун) |
|50 |Теңіз деңгейінен 3630 м биікте орналасқан астана (Ла-Пас, Боливия) |

Ең жоғары ұпай жинаған оқушы жңімпаз, яғни «Үздік географ-2013» атағын
алады.

Қызылтау орта мектебі

ҚараҒанды облысы

Шет ауданы

Ақшоқы ауылы

Қызылту орта мектебі

Бастауыш сынып мұғалімі

КАБДУЛЛИНА Бахыткул Каскырбековна

Сыныбы: 7

Пәні: Материктер мен мұхиттар географиясы

Тақырыбы: Оңтүстік Америка бөлімін қайталау

Мақсаты:

Білімділік: оқушылардың география пәніне деген қызығушылығын арттыра
отырып, Оңтүстік Америка мен өткен материктер тақырыбын қайталау,
қорытындылау және алған білімдерін жүйелеу, бағалау

Дамытушылық: ойлау, есте сақтау, еркін сөйлеуге баулу, біліктілігі мен
дағдыларын арттыру, дүниетанымын кеңейту

Тәрбиелілік: адамгершілік пен имандылыққа, мәдениеттілікке баулу, өз елі
мен жерін сүйетін патриот тәрбиелеу

Міндеті: саналы тәрбие мен сапалы білімді тұлға қалыптастыру

Сабақтың типі: білім бекіту

Сабақтың түрі: топтық жұмыс

Сабақтың әдіс-тәсілі: іздену, танымдық ойындар

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих, математика

Көрінекіліктері: дүние жүзінің физикалық-географиялық картасы, глобус,
тараптпа қағаздар, кеме макеті, «Еуразия мен Оңтүстік Америка құрлығына
салыстырмалы сипаттама» тақырыбы берілген венн диаграммасы, 7-сыныпқа
арналған атлас пен кескін карта

Барысы:

І. Ұйымдастыру ІІ. Білімді бекіту
кезеңі

ІІІ. Тақтамен жұмыс ІҮ. Картамен жұмыс

Ү. Дәптермен жұмыс ҮІ. Кітаппен жұмыс

ҮІІ. Рефлексия ҮІІІ. Бағалау

ІХ. Үйге тапсырма

Сабақтың барысы:

Сабақтың эпиграфы:
Егер ғылымның төресін

зерттесең, онда
география ғылымынан баста,

себебі география-
барлық ғылымның бастауы

Әл-Фараби.

І. Ұйымдастыру

❖ Оқушылардың сабаққа деген психологиялық дайындығын тексеру;

❖ назарын сабаққа аудару;

❖ Оқу құралдарының түгелдігін тексеру;

❖ «Шаттық шеңбері» тренингін өткізу;

❖ Оқушыларды «Қаныш Сәтбаев» және «Шоқан Уәлиханов» атты екі топтқа
бөлу;

❖ Топ ұранымен танысу;

❖ Сайыстың кезеңдерімен таныстыру

Сайыстың кезеңдері:

І. Саяхатың сәтті болсын!

❖ Географиялық аялдама (глобус немесе картадан градус торымен жұмыс
істейді)

❖ Сандар құпиясы (таратпа қағаздарда жазлыған сандар мәнін түсіндіреді)

ІІ. Саяхатшы ізімен (саяхатшы есімдері беріледі. Сол саяхатшының жүріп
өткен жолын карта немесе глобустан көрсетеді)

ІІІ. Жасыл құрлыққа қош келдің! (тарапта қағаздарда жазылған жер-су
атауларын қарап, солардың ішінен Оңтүстік Америкаға қатысы бар обьектілерді
жинап алып түсіндіреді).

ІҮ. Менің күнделігімде... (сабақты қорытындылауда венн диаграммасын
қолданып Еуразия мен ұпай саны жоғары топ Оңтүстік Америка құрлығына тән
белгілерді жазады).

Топ оқушылары саяхатшы ролінде болып, қазына іздейді. Еуразия
материгінен шығып алтын іздеу мақсатымен Солтүстік Америка арқылы Оңтүстік
Америка материгіне барады. Жүру жолында берілген тапсырмаларды орындау
арқылы ұпай жинайды. Әр дұрыс жауапқа 1 ұпай алып, сандықтарына алтын
салады. Ұпай саны жоғары топ алтынға толы кемеге бірінші болып жетіп, қазақ
елінің байрағын тігеді және жеңімпаз атанады.

Ойын кезеңдері:

І. Саяхатың сәтті болсын! (Еуразия материгінен шығып Солтүстік Америка
материгіне жету)

❖ Географиялық аялдама кезеңінде глобус немесе картадан градус торымен
жұмыс істейді, яғни:

І топ: 77043/ с.е-104018/ш.б (солтүстік нүктесі Челюскин мүйісі)

1016/ с.е-103030/ш.б (оңтүстік нүктесі Пиай мүйісі)

ІІ топ: 38047/ с.е-9034/б.б (батыс нүктесі Рока мүйісі)

66005/ с.е-169040/б.б (шығыс нүктесі Дежнев мүйісі)



❖ Сандар құпиясы (таратпа қағаздарда жазлыған сандар мәнін түсіндіреді)

8848м-Эверест шыңы (Гималай тауы)

-403м-Өлі теңіз, ең төмен жері

1620м-Байкал көлінің тереңдігі

12 000-20 000мм-жауын-шашын мол түсетін өңір-Черрапунджи

-710С-Оймякон (ең суық жері)

+530С-Тар шөлі, ең ыстық жері

3 млн км2-Арабия түбегінің ауданы

390 000 км2-Каспий теңізінің ауданы

ІІ. Саяхатшы ізімен (саяхатшы есімдері беріледі. Сол саяхатшының жүріп
өткен жолын карта немесе глобустан көрсетеді)

І топ: Х. Колумб, А. Веспуччи

ІІ топ: Ф. Магеллан, Дж Кук

ІІІ. Жасыл құрлыққа қош келдің! (тарапта қағаздарда жазылған жер-су
атауларын қарап, солардың ішінен Оңтүстік Америкаға қатысы бар обьектілерді
жинап алып түсіндіреді).

Олар: Гималай, Анд, Титикака, терая, Байкал, Анхель, Онтарио, Кордилера,
гуано, гаруан, Маккензи, амазуну, Аконкагуа, сельвас, апенин, Мак-Кинли,
Өлім аңғары, гевея, хина, Мексика, Чили, паулбразиль, Боливия.

ІҮ. Менің күнделігімде... (сабақты қорытындылауда венн диаграммасын
қолданып Еуразия мен ұпай саны жоғары топ Оңтүстік Америка құрлығына тән
белгілерді жазады).

Еуразия белгілері
Оңтүстік Амреика

|Ең үлкен |Материк ерекешілігі |Ең ылғалды, жасыл |
|54 |Жалпы ауданы, млн км2 |18,4 |
|Тығыз, милионер |Халқы |Аз қоныстанған |
|4 млрд астам |Халық саны |320 млн |
|Миной |Алғашқа тайпасы |Инктер |
|Гималай |Ең биік тауы |Анд |
|Өлі теңіз |Ең төмен жері |Валдес түбегі (-40м) |
|4 |Мұхиттары |3 |
|Янцзы 5800 км |Ірі өзені |Амазонка 6420км |
|Байкал (1620м) |Көлдері |Титикака 3812 м биікте |
|Жапония, Германия, | |Чили-ең ұзын, Бразилия,|
|Ұлыбритания, Италия, |Мемлекеттері |Аргентина, Куба-дамушы |
|Франция-дамыған; | |елдер |
|Менің Отаным-Қазақстан | | |

ҮІІІ. Бағалау

Саяхатқа шыққан саяхатшы топтарымыздың ұпай саны, яғни жинаған алтын
мөлшерін есептеп, жеңімпаз топты алтынға толы кемеге қазақ елінің Туын
тігеміз.

ІХ. Үйге тапсырма: «Амазонка кереметтері» тақырыбында реферат жазу.