Шартты программалау және тармақтаушы операторлар

№ 11 сабақ.
Тақырыбы: Шартты программалау және тармақтаушы операторлар.
Мақсаты:
Шарт, шарт арқылы тармақтау және таңдау операторларының жазылу
тәртібімен таныстыру, тармақтаушы алгоритмдерге программа жазу жолдарын
көрсету;
Программалау ұғымын дамыту;
Ойлау, жоспарлау және әрекет ету жүйеліне тәрбиелеу.
Көрнекілігі:
Сабақ жоспарын экранда проекциялау, мульт.мед.жабдықтар, (кестелер),
презентация, компьютер, тест-программа.
Өтілу әдісі: Мультитехникамен жабдықталған сабақ.
Сабақтың барысы
І. Кіріспе. (2мин)
• Оқушыларды түгелдеу, сынып бөлмесі, тақта тазалығына назар аудару;
• Журнал толтыру;
• Оқушылардың назарын сабаққа бұру,
ІІ. Өткен сабаққа шолу. (10мин)
• Үй жұмысын тексеру (№5, 9, 10 есептер (74бет).),
• 11-сабақ бойынша тест тапсыру.
ІІІ. Жаңа сабақ (20мин)
ПС. Копьютермен оқушының сұқбат программасын көрсетеміз.
Компьютер-оқушының сұқбаты:
|Экрандағы ақпарат |Сары жазуға назар аударайық. Қалай |
| |ойлайсыңдар, компьютер оқушының өзінен 7 жас |
| |үлкен екенін қалай «біліп» тұр? ... |
| |Осындай мәселелерді шешу үшін программалық |
| |тілде шартты операторлар қолданылады. |
| |Шарт дегеніміз жауабы «иә» немесе «жоқ» |
| |болатын ұйғарым (сұрақ). Шарты бар |
| |операторларды құрама немесе күрделі дейді. |
|. | |

1. Тармақтаушы оператор – шарттың сақталуына/сақталмауына байланысты
екі түрлі жағдайдың бірін таңдауға мүмкіндік береді.
Паскалдағы жазылу түрі:
|Толық тармақтау |БС |
|if <шарт> then 1-оператор else 2-оператор; | |
|шарт сақталса жауабы «иә» болып 1-оператор | |
|атқарылады және керісінше. | |
|мыс: | |
|gas:=15; | |
|if jas<8 then write(‘сен менен ’,8-jas,’ | |
|кішісің’) | |
|else write(‘сен менен ’,jas-8,’ үлкенсің’); | |
|Жоғарыдағы сұраққа назар салыңдар. | |

|Қысқаша тармақтау |БС |
|if <шарт> then оператор; | |
|шарт сақталса жауабы «иә» болып оператор | |
|атқарылады, сақталмаса («жоқ») компьютер | |
|келесі операторды орындауға өтеді.. | |
|мыс: | |
|gas:=15; | |
|if jas<8 then write(‘сен менен ’,8-jas,’ | |
|кішісің’); | |

Енді жоғарыдағы сұқбатты программалап көрелік. ЕСЕП: Компьютер атыңды
сұрайтын, содан соң өзнің қанша жас кіші/үлкен екенін айтатын проргамма
жазыңыз.
ІV. Сынып жұмысы. (10мин)
|Квадрат теңдеуді шешу алгоритмі. |program kvtendeu; |
|ах2 + вх + с = 0 |var a,b,c:integer; |
|1. Не белгілі? |x1,x2,d:real; |
|а, в, с – нақты сандар |label 10; |
|2. Не істеу керек? |begin |
|Кв.теңдеудің х1, х2 түбірлерін табу |write('Кв.тенд.коэф. енгіз a,b,c '); |
|керек, түбірі болмаса «түбірі жоқ» |read(a,b,c); |
|деген хабар шығару керек. |d:=sqr(b)-(4*a*c); |
|3. Қалай жасау керек? |if d<0 then begin writeln('түбірі жок |
|Дискриминант d=b2-4аc |');goto 10;end; |
|D<0 түбірі жоқ |if d=0 then begin writeln('Бір түбірі |
|D=0 бір түбірі бар x1=-b/2a |бар: ',-b/(2*a));goto 10;end |
|d>0 екі түбірі бар х1=?, х2=? |else writeln('Екі түбірі бар: |
|, |',-b+sqr(d)/(2*a),' |
| |',-b-sqr(d)/(2*a)); |
| |10: end. |

V. Бағалау және үйге тапсырма (3мин)
§3.5 (76-82бет), №6 есеп (89бет)

-----------------------
Атың кім?
Мұрат
Мұрат қаншадасың?
15
Мен 2008 жылы жасалғанмын
сен менен 7 жас үлкенсің.
_

шарт

1-operator

1-operator

шартm

оператор

Матемтаикалық модель:
Не белгілі?
Біздің атымыз белгілі; aty – жолдық /текст/ - string
Жасымыз белгілі; jas – бутін сан - integer
Не істеу керек?
Атымызды сұрайды,
Жасымызды сұрайды,
өзінің қанша жас кіші екенін экранға шығарады.
Қалай жасау керек?
Енгіземіз;
Атымызды, жасымызды
Компьютер өз жасымен /2005/ біздің жасымызды салыстырады. Қанша жас кіші
екенін анықтайды.
Нәтижені экранға шығарады.

Паскаль - программа:

program tansu;
var aty: string;
begin
write(‘Атың кім ’);
read(aty);
writeln(aty,‘ қай жылғысың ’);
read(jas);
if jas>2005
then writeln(aty,‘ сен менен
’,jas-2005,’ жас үлкенсің ’)
else writeln(aty,‘ сен менен
’,2005-jas,’ жас кішісің ’);
end.