Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы

07-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: Кіріспе
Сабақтың мақсаты:
← 7-сыныпта оқытылатын Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихының
мазмұнымен, авторларымен, қамтылатын материалдармен таныстыра отырып,
жаңа оқу жылындағы тарих пәніне, білімге деген ынтасын күшейту.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Кіріспе
Әдісі:әңгімелеу.
Көрнекілік: карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← 6-сыныпта өтілген Ежелгі дүние тарихы материалдарына шолу жасау.
• Египет
• Рим
• Қосөзен
• Грекия
• Қытай
• Жапония
• Шумер және Аккад т.б.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
← Ерте орта ғасыр-феодалдық құрылыстың пайда болуы
← Гүлденген орта ғасыр-дамуы
← Кейінгі орта ғасыр-ыдырауы
Сабақты бекіту:
← Иә-жоқ
Бағалау:
Үйге тапсырма: Оқулықпен танысу

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §1. Ежелгі Герман тайпасы және Рим империясы
Сабақтың мақсаты:
← Герман тайпалары және олардың Батыс Рим империясына басып кіруі,
Франк мемлекетінің құрылуы, олардың мемлекеттіңк құрылымы туралы
оқушыларға баяндау.
← Белсенді, білімді азамат тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Жаңа білімді игеру
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Өткен жылға материалдарды қайталау.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Герман тайпалары және олардың Батыс Рим империясына басып кіруі.
2. ІҮ-Ү ғасырлардағы ғұндар
← Б.з.б. 50 жылдары Қытайдан жеңіліп, ғұндардың бір бөлігі Орал
тауының оңтүстігіне қоныс аударған. Ал ІҮ ғасырдың 70-жылдары
ғұндардың Батысқа қарай жаппай жөңкіле көшуі басталды. Олардың осы
Батысқа қарай жылжуы тарихта «Халықтардың ұлы қоныс аударуы» деп
аталды.
3. Франк мемлекетінің құрылуы.
← Мемлекеттің негізін салушы салий франктерінің мереовей руынан шыққан
көсемі Хлодвиг.«Сали ақиқаты»
4. Мемлекетті басқару.
← Ел бірнеше аймақтарға бөлінді. Оларға салық жинайтын, әскерге
басшылық жасайтын, сот ісін жүргізетін басшы-граф тағайындалып
қойылды.
5. Жер иелену
6. Франктердің христиан дініне енуі.
Сабақты бекіту:
← Рим империясының әлсіреуінің басты себебі неде?
← Герман тайпаларын неліктен Рим жеріне басып кірді?
← «Халықтардың ұлы қоныс аударуын» кімдер басқарды?
← Франктердегі жер иелену тәртібі қандай болды?
← Франктер неліктен христиан дінін қабылдады?
← Құл иеленуші қоғам қашан жойылды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §1.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §2. Франктер империясының құрылуы және ыдырауы
Сабақтың мақсаты:
← Франктер мемлекетіндегі биліктің жаңа түрі-феодалдық монархияның
қалыптасып, империяға айналып, кейін қайтадан ыдырау себептерін
түсіндіру.
← Білімді, белсенді азамат тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: Баяндау
Көрнекілік: карта, суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Рим империясының құлауының басты себебі неде?
← Франк мемлекеті қашан құрылды?
← Француз тілінің негізін ежелгі қай халықтардың тілі құрады?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Майордом билігі
← «Майордом» латынша «үйдің үлкені», «басшысы» дегенді білдіреді.
← Карл мартелдің жерді сыйлыққа үлестіріп беруі Еуропада жаңа қоғамдық
құрылыс-феодализмнің қалыптасуының бастауы болды.
2. Меровингтер әулетінің ақыры. Қортық Пипиннің билігі.
3. Ұлы Карл және оның империясы
4. Империяның ыдырауы.
← Ұлы Карл өлгеннен кейін оның империясы үшке бөлініп, үш корольдік
пайда болды. Кейіннен олардың орнына Франция, Германия және Италия
мемлекеттері дүниеге келді.
5. Ұлы Карл кезіндегі империя мәдениеті.
← Ұлы Карл тарихқа, тарихи шығармаларға зор мән берді. Оның сарайында
аннал (латынша «жыл») деп аталған маңызды оқиғалардың шежірелік
тізбегі жазылып отырды.
Сабақты бекіту:
1. Қортық Пипин король атағына қалай қол жеткізді?
2. Ұлы Карл империясы қай жылдары өмір сүрді?
3. Ұлы Карл империясы неліктен ыдырай бастады?
4. Ұлы Карл мәдениетті дамытуға қандай үлес қосты?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §2.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §3. Ү-Х ғасырлардағы Византия империясы
Сабақтың мақсаты:
← Шығыс Рим империясының ұзақ өмір сүру себептерін ашып көрсету. Бұл
мемлекеттің ертедегі орта ғасырдағы және дамыған орта ғасырдағы
аумағын көрсете отырып, Юстиниан билігі туралы толық айту, белсенді,
білімді, тарихи санасы қалыптасқан тұлға қалыптастыру.
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті.
Көрнекілік:карта, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
1. Қортық Пипин король атағына қалай қол жеткізді?
2. Ұлы Карл империясы қай жылдары өмір сүрді?
3. Ұлы Карл империясы неліктен ыдырай бастады?
4. Ұлы Карл мәдениетті дамытуға қандай үлес қосты?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Рим империясының екіге бөлінуі.
2. Өкімет билігі.
← Византия қоғамында «димдер» деп аталған саяси партиялардың ықпалы
зор болды. Олардың ішінде , әсіресе («жасылдар») мен прасиндер
(«көктер») партиялары ерекше оқшауланатын. 532 жылы осы партиялардың
басшылығымен болған Ника («жеңу») көтерілісі әрең дегенде басылды.
3. Юстиниан және оның заңдары.
|Империяның дәуірлеу кезеңі(527-565 жылдар) |
|Себептері |
|Варварлардың жойқын|Құнарлы жері мен|Ауыл шаруашылығы |Ерікті жер |
|шапқыншылық-тарына |қолайлы табиғи |жоғары қарқында |иеленушілер мен |
|ұшырамады |жағдайы |дамыды. |шаруалар қауымы |
| | | |басым болды. |

4. Славияндардың шапқыншылығы
5. Арабтар шапқыншылығы
Сабақты бекіту:
1. «Византия» деген атпен белгілі болған Шығыс Рим империясы қашан
құрылды?
2. Юстиниан қандай басшы болды? Ол алдына қандай мақсат қойды?
3. Юстинианның заңдары қандай маңызға ие болды?
4. Неліктен Шығыс Рим империясы славяндардан жеңіле берді?
5. Византия қашан феодалдық мемлекетке айнала бастады?
6. Орыстардың Византияға шабуылы қашан тоқтады.
Бағалау:
Үйге тапсырма: §3.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы:§4. 5-10 ғасырлардағы арабтар
Мақсаты:

1. Білімділік: 5-10 ғасырларда өмір сүрген араб феодалдық мемлекетінің
құрылуы, саяси жүйесі, шаруашылығы және арабтардың бірігуі мен ислам
дінінің таралуы туралы толық мағлұмат беру.
2. Дамытушылық: Жаңа сабақты өткен сабақпен байланыстыра отырып,
оқушылардың білімділігін арттыру, дүниетанымын кеңейту, ойландыратын
сұрақтар қою арқылы оқушының ойлау қабілетін дамыту.
3. Тәрбиелік: Осы тақырыпты өте отырып, оқушыларды адамгершілікке,
өткенге сыни тұрғыда талдау жасай алатын иманды, білімді, мәдениетті
азамат тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Жаңа сабақ

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: Интерактивті

Сабақтан күтілетін болжам: Оқушылар топтық әрекетте болжау, ой шақыру,
семантикалық кесте, джиксо, ойын, тапсырмалары барысында бір-бірінің
шығармашылық танымын арттыруға әрекеттесіп, жаңа білімді меңгереді,
дүниетанымы кеңейеді.

Сабақтың көрнекілігі:

1. 5-10 ғғ. Арабтардың саяси картасы,
2. Слайд көріністері
• Әулие София храмының бейнесі
• 5-10 ғғ. Арабтардың саяси картасы
• Қағбаның бейнесі
• Жаңа терминдар
3. Бейнематериал
• Бәдір соғысы
• Қажылық
Сабақтың барысы: І Кіріспе бөлім

• Ұйымдастыру кезеңі
• Оқушыларды түгелдеу
• Топқа бөлу
«Тарихты білмей-өткенді, қазіргі жағдайды білу,

келешекті болжау қиын»-деп әл Фараби айтқандай

Сіздердің ойларыңызша тарих деген не? /ой шақыру/

Біз орта ғасырлар тарихын өтіп жатырмыз.

Орта ғасырлар тарихы нешеге бөлінеді.

Біз қай кезеңін өтіп жатырмыз

Өткен сабақ: 5-10 ғғ. Византия империясы.

Шығыс пен Батысты жалғайтын алтын көпірге айналған бай, табиғаты тамаша,
қуатты Византия империясы туралы мен сіздердің білідеріңізді тексеру үшін
сіздерге семантикалық кесте таратпақпын. /1,5 минут уақыт беріледі/

Ғасырлардағы Византия империясы

/семантикалық кесте/

| |Жылдар |1453 |527-56|443-44|395 |324 |
| | |жыл |5ж |8ж |жыл |жыл |
|1 |Константин астананы Рим қаласынан | | | | | |
| |Византияға қашан ауыстырды. | | | | | |
|2 |Рим империясы қай жылы ресми түрде | | | | | |
| |екіге бөлінді | | | | | |
|3 |Юстинианның билік құрған | | | | | |
| |кезеңін тап | | | | | |
|4 |Византияға қай жылдары Ғұндар | | | | | |
| |жорық жасады | | | | | |
|5 |Константинопольді осман түріктері | | | | | |
| |қашан басып алды. | | | | | |

Слайдтан кестені қалай толтырғандарыңызды бақылаңыздар

Бетпе-бет студиясының қонағын анықтау мақсатымен мына сұрақ қойылады.

1. Византия империясының астанасы Константинопльдің орнына қазір қандай
қала орналасқан. /Стамбұл/
2. Студия қонағы анықталған соң оқушыларға өткен сабақтан қояр
сауалдарыңыз болса студиямызға қоңырау шалуларыңызға болады деп
ескертіледі. Студиямыздың байланыс телефондары 32-32-32
«Оқу -адамды білімді болуға , әңгімелесу тапқырлыққа, естігенді жазып
отыру, дәлдікке тәрбиелейді»-дейді ағылшын ойшылы Бэкон айтқандай,
әңгімелесуге келіп отырған бүгінгі «Бетпе-бет» студиясының қонағы №32
орта мектептің жас тарихшысы .................................. қош
келдіңіз.

Сізге қойылар алғашқы сұрақ?

1. Византия империясының орнында қазір қандай мемлекет орналасқан?
/Түркия/
- Студиямызға қоңырау шалынып жатыр.

- Сұрағыңызды қоя беріңіз

1. Бұл мемлекетпен біздің байланысымыз қандай?

/олар біздің туысқанымыз, 9-11 ғғ. Қазақстан жерінде өмір сүрген оғыз
мемлекетінің ұрпағы, Түріктердің қара шаңырағы Қазақстан./

2. Түркия өзінің оңтүстігінде қай елдермен шектеседі.?
/Араб елдерімен/ рахмет!

Бүгін біздің студияда қонақта болған ...

Балалар, түркия өзінің оңтүстігінде араб елдерімен шекетседі екен.
Арабтар туралы не білеміз және не айтқымыз келеді?

Мыс:

• басына ақ орамал тағып жүретін ел.
• Мұсылмандар
Жаңа сабаққа көшу

Балалар слайдқа назар аударыңыздар. Сіздерге ұсынылып отырған мына
терминдерді болжап көрелік?

1. Мекке

2. Халиф

3. Құм

бұл сөздерді неліктен ұсынып отырмын.

1. Әңгіме төркіні не туралы болмақ
2. Қандай мағыналар береді.
Сіздердің бірінші болжауларыңыз ақталды.
Бүгінгі жаңа сабағымыздың тақырыбы.

«5-10 ғасырлардағы арабтар»

Жаңа сабақтың жоспарымен танысыңыздар:

Жоспарды таныстырмас бұрын үш топқа ат қойып алайық.

Мекке, Халиф, Кордова

1. Ежелгі арабтардың қоныстанған жері мен шаруашылығы, 6-7 ғасырлардағы
арабтардың бірігуі және ислам дінінің таралуы. /МЕККЕ/
2. Араб халифатының құрылуы және феодалдық қатынастар./ХАЛИФ/
3. Араб халифатының саяси басқару жүйесі. /КОРДОВА/
Сіздерге белгіленіп берілген материалды нақты түсіну үшін берілген
бейнематериалға назар аударыңыздар.

• Берілген бейнематериал сіздердің тақырыптарыңызға қатысы бар ма,
жоқ па оны кейін пайымдай жатарсыздар
/Материалды игеруге сіздерге 2 минут уақыт беріледі./

Слайдта картаның бейнесі тұрады.

1. МЕККЕ ТОБЫНЫҢ ЖАУАБЫ

1. Араб түбегінің жер көлемі-3 млн ш/ш
2. Жерінің көбін құм басып жатыр, сусыз жерде адам тұруға қолайсыз.
3. Түбекті ежелден арабтар қоныстанады
4. Мал және егін шаруашылығымен айналысады.
5. Қолөнер мен саудасы дамыған қалалары-
• Неджран
• Мекке
• Таиф
Арабияда феодалдық күштер дамып, мүлік теңсіздігі тереңдеді, сондай-ақ
жаңа жерлерді жаулап алу ірі мемлекет құруға негіз болды. Арабтарды
біріктіру идеясын уағыздау кең етек алды. Ислам идеясын таратушы МҰХАММЕД
Пайғамбар (570-632) Меккеде туып өскен.

Мұхаммед пайғамбардың діни уағыздарына қарсы болған Мекке қаласының
билеушілері қасиетті Қағбаны басып алып, Пайғамбардың қаладан кетуін талап
етті. Мекке қаласында өзіне қолдау таппағаннан кейін Мұхаммед пайғамбар
Арабияның екінші қаласы Ясрибке (Қазіргі Мекке) барып паналауға мәжбүр
болды. Сол жерде Медине халқынан қолдау тауып, Меккеге қарсы жорыққа
дайындалады. Осы жорықта жорыққа жеткен Мұхаммед Меккені ислам дінінің
орталығы деп жариялайды.

Ал Қағба әрбір мұсылманның Аллаһтың алдында шамасы жетсе, дәулетті
болса өмірінде 1 рет парызын өтейтін қасиетті орынға айналды

2. ХАЛИФ ТОБЫНЫҢ ЖАУАБЫ

Мекке қаласын бағындырған Мұхаммед тек дінді ғана уағыздап қоймай, мұсылман
мемлекеті билігін өз қолына алды. Ел басшысы бола отырып, елді басқару үшін
өзінің айналасына діни кеңесшілерді жинап, ақылдасып отырды.

• Елдің билігі қасиетті ҚҰРАН шариғаттары арқылы жүргізілді.
• ЖЕКЕ МЕНШІК мұра ретінде сақталды.
• Ер адам әйел адамнан жоғары бағаланды. /әйелдің беделі жоғарылайды./
• Қолға түскен ұрының қолы не саусағы кесілді. /3 рет ескертуден кейін/
• Жер мемлекетке, Аллаға адал қызмет атқарғанадамдарға берілді. Және
олардан ҰШЫРсалығы жиналып тұрды.
• Малшылардан ЗЕКЕТ алынды
610 жылдар шамасынан 632-33 жылдарға дейінМұхаммед (с.ғ.с.) ислам
мемлекетін құрды.

Пайғамбар өлгеннен кейін оның ізбасарларына ХАЛИФ (пайғамбар ізін
жалғастырушы , жолын қуушы) деген атақ берілді.

Сөйтіп араб халифаты деген ірі мемлекетті Мұхаммедтің серіктері

1. ӘБУ БӘКІР р.ғ.
2. Омар ибн Хаттаб
3. Осман ибн Аффан
4. Әли ибн Абу Талиб
Араб халифаты

• Иран, Сирия, Иордан, Армения, Египет, Вавилон жерлерін,
• 648 жылы Солт.Африкадағы Ливияны,
• 711-718 жылдары Гибралтар бұғазы арқылы Пиренецй түбегіндегі
Испанияны жаулап алып, Франция жеріне дейін жетті.
Шығыста Араб халифаты

• Орта Азия жерін жаулап, Мерв қаласын халифаттың орталығына
айналдырады.
• Сөйтіп, Үндістаннан Атлант мұхитына дейінгі жер Араб халифаты
мемлекетіне бағындырылды.
• Араб халифаты жаулап алған жеріндегі барлық халықтарға ислам дінін
таратты.
Араб халифатының басқару жүйесі.

Барлық бағындырылған жерлер мемлекет меншігіне айналдырылды және де ислам
дінін қабылдады. Пайғамбарымыздың билігінен кейінгі 4 халифаттан кейін
арабия әлемінде үлкен-үлкен екі ОМЕЙЯ және АББАС деген әуеттер билік етті.

3. Араб халифатының саяси басқару жүйесі

Омейя әулеті.

1. 661-750 жылдары өмір сүрді.
2. Жері жағынан ең көбі, үлкені болды.
3. О.әулеті 5 жергілікті басқару аймағына бөлінді.
4. Әр аймақты әмір басқарды
5. Әмірдің 2 орынбасары. Бірі салық жинау мен қаржы мәселесімен
айналысса, екіншісі діни істермен айналысатын болды.
6. О.әулеті қоғамдық мекемелер мен мешіттер салуға көптеп көңіл бөлді.
Сауда мен қолөнер дамыды.
7. Ұзаққа созылған бақталастықтан Омейя әулеті 750 жылы Әбу Мүслім
бастаған көтерілісшілердің кесірінен құлап оның орнына Аббас әулеті
билігін оргнатты.
Аббас әулеті

1. 750-1258 жж.
2. Мұхаммед пайғамбардың немере ағасы Аббастан тарадық дейтін әулет
үстемдік еткен 100 жылда халифаттағы феодалдық қатынастар күшейіп,
сауда өрістеді.
3. Халифат Азия, Африка, Еуропа құрлықтарын қамтыған әлемдік
державаға айналды.
4. Бұл құрлықтағы халықтардың өздеріне тән тарихи, мәдени, діни
ерекшеліктері болды.
5. Әртүрлі тілде сөйлеп, өз салт-дәстүрлерін ұстанды.
8-10 ғғ. Халифат бірнеше тәуелсіз мемлекеттерге ыдырап кетті.
Олардың ішінде ірілері

1. Бағдат халифаты 750-1258,
2. Фатимилер халифаты 909-1071,
3. Кордова халифаты 756-1031,
4. Саманилер мемлекеті 875-999
1258 ж Шыңғысханның немересі ХУЛАГУ хан басқарған монғол әскері Бағдатты
басып алды. Аббас әулетінің соңғы халифі МУСТАСИМ өлтірілді де, Араб
халифаты мемлекет ретінде жойылды.

Жақсы балалар!

Бізге берілген бүтін тақырыпты бөлшектей отырып, қайта құрастырдық.

Енді көрілген бейне материалды пайымдап, айырмашылығын ажыратсақ.

Бірінші топтың игерген материалына қосымша

“Жаһилия дәуірі” туралы түсінік.

Хазіреті Омар р.л.ғ. Пайғамбарымыздан кейінгі сахабаларрдың бірі осы
жаһил заманында адамдық қасиеттің төмендеп, надандықтың белең
алғандығын былайша есіне түсіре отырып, екі нәрсе есіме түссе біріне
жылағым келеді, екіншісіне ішек сілем қатып күлемін дейді

Жылайтыным-сол кезде ақымақтығымыз сондай, әйелдеріміз қыз туса
тыжыранып, қыз баладан құтылғанша асығып, бейкүнә, мейірімге мұқтаж
сәбилерді тірідей көметінбіз. Осы қылығымыз есіме түссе, жүрегім қан
жылайды. /3 қыздан кейін /

← Күлетінім-пұтқа табынатын едік. Әрқайсысымыздың үйіміздің
төрінде қолдан жасаған пұттарымыз тұратын. Соларға табынып,
құрметтейтінбіз. Сапарға шыға қалсақ, пұттарымыздың бейнесін
ұннан, құрмадан немесе халуадан жасап, өзімізбен бірге алып
шығатынбыз. Жол ұзап, қарнымыз ашса, табынып, алдында құрдай
жорғалаған жансыз халуа пұттардан кесіп алып жейтінбіз. Осыдан
асқан күлкілі оқиға бар ма енді?
/ «Адамзаттың асыл тәжі»
Д.ӨмірзаққызыАлматы,2003ж./

• Жаһил заманында заң деген болмады.
• Кімнің ұлы көп болса сол күшті болып, билік сонда болды.
• Қыз баланы адам құрлы көрмеді.
• Қызы көп болса билік кетеді деп ойлады.
• Қыз бала тамаққа ортақтасады деген ниетпен туыла салысымен көзін
құртуға асығатын болды.
Адам баласының тарихында діннің алатын орны ерекше.

Дін бүгінге дейін әрбір адамның бойындағы адамгершілік қасиеттерін
қалыптастыруға қалай әсер етсе, бұдан былай да дәл солай әсер ететін
болады.

Дүние жүзіндегі беделді біндерді бірі, жер шарындағы халықтардың бестен
бірі ( 5/1) сенетін ислам дінінің үлкен тарихы бар

- Мекке қаласының шет жағындағы Қағбадан 300 метрдей жердегі Абдуллаһ
деген кісінің шаңырағында 571 жылы болашақ пайғамбарымыз Мұхаммед
(с.ғ.с.) дүниеге келеді.

Мұхаммедке (с.ғ.с.) 40 жасында пайғамбарлық келіп, өзін Аллаһтың елшісі
екенін жариялап, жаңа ислам дінінің негізін қалайды

Мұхаммедке (с.ғ.с.) Аллаһ Тағаладан Жебірейіл періште арқылы бүкіл
адамзатқа тура жолды көрсетуші,Құран Кәрім 23 жыл бойы түсірілді. /610-632/

Онда 114 сүре, 6666 аят бар.

Екінші топтың игерген материалына қосымша

Мекке қласын бағындырған Мұхаммед тек дінді ғана уағыздап қоймай,
мұсылман мемлекеті билігін өз қолына алды. Ел басшысы бола отырып, елді
басқару үшін өзінің айналасына діни кеңесшілерді жинап, ақылдасып
отырды.

Елдің билігі қасиетті ҚҰРАН шариғаттары арқылы жүргізілді.

ЖЕКЕ МЕНШІК мұра ретінде сақталды.

Қолға түскен ұрының қолы не саусағы кесілді. /3 рет ескертуден кейін. /

Жер мемлекетке, Аллаға адал қызмет атқарғанадамдарға берілді. /ол
ихта деп аталды/. Және олардан Ұшыр салығы жиналып тұрды.

Малшылардан ЗЕКЕТ алынды

Бүгінгі сабағымыздың қорытындысында мен сіздермен жаңа жоба
«Миллион дискі кімге бұйырады » деген ойын ойнатпақпын. Алты нөлі жоқ
миллион дискіні қойылған сұрақтарға ең көп жауап берген оқушы алады.

/арабша өлеңдердің дискісі/

1. Арабтар қандай дінді ұстанып дамытып отыр?
2. Құран Кәрім қай тілде түскен?
3. Арабтар мен қазақстардың ортақ қасиетін тап.
4. Жаһилиет дәуірі қай ғасырларға дейін өмір сүрді
5. 711-718 жж. Арабтар қай елді жаулап алып, қандай мемлекет құрды?
6. Омейя әулетінің билік еткен кезеңі? /661-750/
7. Аббас әулетінің билік еткен кезеңі? /7501258/
8. Омейя әулеті неше жергілікті басқару аймағына бөлінді?
9. Әмірдің екі орынбасарлары қандай істермен айналысты?
10. Аббас әулетінің ең соңғы халифі кім?
11. Өткен аптада Президентіміз араб мемлекеттерінің қайсысында ресми
сапармен болып қайтты.
/Катар мен Египет/

• Катар ең кіші мемлекет, халқы млн-ға да жетпейді
• Египет халқы жағынан ең үлкен дамыған мемлекет.
/пирамида, Бейбарыс атамыз 17 жыл билеген/

Жаңа термин сөздер

← Ұшыр- Өнім түсімінен берілетін салық
← Жаһилия- надандық
← Халиф-Мұхаммед Пайғамбар өлгеннен кейін арабтар мемлекетінің басшысы
болған оның орынбасарлары.
← Халифат- Халифтер басқарған исламдық Араб мемлекеті, оның құрамына
кірген елдер.
Сабақты бекіту.

1. Бүгін біз 5-10 ғасырлардағы арабтардың тарихын таныдық.
2. Жалпы алғанда арабтар ислам әлемінің орталығы екендігімен,
мұнайымен, мәдениеттілігімен, өркениеттілігімен дүниежүзінде
ерекшеленеді.
Мыс: араб елдерінің көбісінде түрме жоқ, ғалам проблемасына айналып
отырған арақ, наркотик, СПИД, дегенді мүлдем білмейді.

Пайғамбарымыздан кейін 4 халиф /сахаба/өмір сүргендігін, одан кейін
үлкен-үлкен Омейя және Аббас әулеттерінің билігі туралы, 1258 жылы
бұл әулеттің де билігі Шыңғыс ханның әскерлері

Үйге тапсырма: §4. Оқулықтағы карта бойынша контурлық картаға Араб
халифатының жерін және жаулап алған жерлерін түсті бояулар арқылы
түсіріп келу.

← Араб мемлекетінің дамуына үлес қосқан халифтардың тізімін жасау.
← Мұхаммед пайғамбардың өмірі, Мекке қаласы туралы әңгіме жазып келу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 5. Ислам дүниесі мәдениетінің дамуы.
Сабақтың мақсаты:
← Араб жерінде ислам дінінің шығуы, Мұхаммед пайғамдар туралы өткен
сабақты қайталау отырып, ислам дүниесі мәдениетінің дамуы, яғни араб
мәдениетінің дамуы мен оның дүниежүзілік маңызына көңіл бөлу.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:меккенің суреті, «Меккеге сапар» атты фильмді тамашалату.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Арабтар қандай дінді ұстанып дамытып отыр?
← Құран Кәрім қай тілде түскен?
← Жаһилиет дәуірі қай ғасырларға дейін өмір сүрді
← 711-718 жж. Арабтар қай елді жаулап алып, қандай мемлекет құрды?
← Омейя әулетінің билік еткен кезеңі? /661-750/
← Аббас әулетінің билік еткен кезеңі? /7501258/
← Әмірдің екі орынбасарлары қандай істермен айналысты?
← Аббас әулетінің ең соңғы халифі кім?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Ислам діні және Мұхаммед пайғамдар (с.ғ.с.)
2. Араб елдірінің мәдениеті
Арабтардың мәдениеті
|Дін |Қолөнер |Астрономия |Тарих және |Әдебиет |Бейнелеу |
| | |мен |география | | |
| | |математика | | | |
| | | | | | |

Сабақты бекіту:
← Ислам діні қалай пайда болды?
← Оның негізін қалаушы туралы не білесіңдер?
← Араб саудагерлері дүние жүзіне қалай белгілі болды?
← Қанай араб ақындарын, олардың қандай туындыларын білесіңдер?
← Ең ірі кітапхана қай қалада болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §5.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §6. Ерте орта ғасырлардағы Орталық Азия жеріндегі
феодалдық қатынастар.
Сабақтың мақсаты:
← Эфталит мемлекеті оардың шаруашылығы мен мәдениеті, мемлекеттің
ыдырау себептері туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Ислам діні қалай пайда болды?
← Оның негізін қалаушы туралы не білесіңдер?
← Араб саудагерлері дүние жүзіне қалай белгілі болды?
← Қанай араб ақындарын, олардың қандай туындыларын білесіңдер?
← Ең ірі кітапхана қай қалада болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Эфталит мемлекеті
2. Шаруашылығы мен мәдениетінің дамуы
3. Эфталит мемлекетінің ыдырауы
Эфталит мемлекетінің әлеуметтік-экономикалық дамуы
|Патриархтық қатынас үстем болды |
|Бақташылар жылқы мен қой өсірген|Құлеңбегі кеңінен пайдаланылды |
|Сауда |Ірі жер иелері |Қауымдық жер |

Сабақты бекіту:
← Эфталит мемлекетінің жерін картадан көрсетіңдер.
← Эфталиттер мемлекеті қашан құрылды?
← Эфталит тайпаларының шаруашылығы қандай болды?
← Эфталит мемлекетінің ежелгі мәдениетінен қандай белгілер сақталған?
← Түріктер мен ирандықтар Эфталит мемлекетін қай жылдары неліктен
жаулап алды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §6.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §7.Ерте орта ғасырлардағы славяндар
Сабақтың мақсаты:
← Батыс, оңтүстік, шығыс болып бөлініп, ерте орта ғасырларда өмір
сүрген славяндардыңқоғамдық құрылысы туралы толық түснік беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Эфталиттер мемлекеті қашан құрылды?
← Эфталит тайпаларының шаруашылығы қандай болды?
← Эфталит мемлекетінің ежелгі мәдениетінен қандай белгілер сақталған?
← Түріктер мен ирандықтар Эфталит мемлекетін қай жылдары неліктен
жаулап алды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Батыс және оңтүстік славяндар
← Шығыс славяндар туыстас орыс, украин, белорус халықтарының арғы тегі
болып табылады.
2. Шаруашылығы
3. Қоғамдық құрылысы
← ҮІІ-ІХ ғасырлар аралығында Батыс және Оңтүстік слаян тайпаларында
таптық қоғам жіктеліп, мемлекеттер құрылды.
«Ерте орта ғасырлардағы славяндар» кестесін толтырыңдар
|Тайпа аттары |Шығу тегі |Орналасқан жері|Қай халықтардың арғы атасы |
| | | |саналады |
| | | | |

Сабақты бекіту:
← Славян тайпалары қанша топқа бөлінді? Әр топтағы славяндардың
аттарын атап беріңдер? Ұлы Морав мемлекеті Еуропаның қай жерінде
орналасқан?
← Шығыс славян тайпаларының жерін картадан көрсетіңдер.
Бағалау:
Үйге тапсырма: §7. Оқып келу. Кестені аяқтау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §8. Киев Русінің құрылуы
Сабақтың мақсаты:
← Ежелгі орыс мемлекеті «Киев Русі» мемлекетінің құрылуы, Игорьдің
өлімі, Святославтың сыртқы саясаты туралы балаларға түсіндіру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Славян тайпалары қанша топқа бөлінді? Әр топтағы славяндардың
аттарын атап беріңдер?
← Ұлы Морав мемлекеті Еуропаның қай жерінде орналасқан?
← Польша мемлекетінің тұңғыш кінәзі кім болды?
← Шығыс славян тайпаларының жерін картадан көрсетіңдер.
← Аспарух ханның шыққан тегі кім болған?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Киев Русі мемлекеті құрылуының алғышарты
2. Ярослав Мудрый тұсындағы Русь (1019-1054)
3. Ежелгі орыс мемлекетінің мәдениеті
4. Жазу, жылнама
5. Мемлекет және оқу
6. Ежелгі орыс әдебиеті
«Киев Русі мемлекетінің құрылуы»
|Киев Русі кінәзд-нің шығу тегі |Киев Русі мемлекетінің күшеюі |
|туралы көзқарас | |
| | |

Сабақты бекіту:
← Ежелгі Орысмемлекеті құрылуының алғышарттары
← Киев Русінде феодалдық қатынастар қалай дамыды?
← Святослав қандай сыртқы саясат жүргізді?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §8. Кестені аяқтау. Параграфты оқу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §9. Феодалдық құрылыстың ерекшеліктері
Сабақтың мақсаты:
← Ертедегі орта ғасырдағы феодалдық қоғамның шаруашылығы және оның
өзіне тән ерекшеліктері туралы түсінік қалыптастыру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Ежелгі Орысмемлекеті құрылуының алғышарттары
← Киев Русінде феодалдық қатынастар қалай дамыды?
← Игорьді древляндар неге өлтірді деп ойлайсыңдар?
← Святослав қандай сыртқы саясат жүргізді?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Феодалдық құрылыстың негізгі белгілері
|себу |пар |Бірінші жыл |
|пар |себу |Екінші жыл |

2. Натуралды шаруашылық
← Сауда-саттық пен экономикалық байланыстардың төмен дәрежеде болуы
← Қажетті азық-түлік пен бұйымдар поместьенің өзінде өндірілді
← Орталық мемлекеттік билік әлсіз болды
← ҮІ-Х ғасырларда Батыс Еуропа елдерінде осындай натуралды шаруашылық
үстемдік құрды. Мұндай шаруашылық кезінде еш нәрсе сатылмады және
сатып алынбады.
3. Феодалдық бытыраңқылық
4. Феодалдық қырқысулар
Сабақты бекіту:
← Феодалдық құрылыстың басты белгісі қандай?
← Феодалдық құрылыс оған дейінгі құрылыстарға қарағанда не себепті
озық болды? Натуралды шаруашылық дегенді қалай түсінесіңдер?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §9.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §10. Ерте орта ғасырлардағы феодалдар
Сабақтың мақсаты:
← Феодалдық сатыға тән белгілерді ашып көрсету, феодалдардың тұрымысы
мен дәстүрлері, әдет-ғұрыптары туралы түсінік қалыптастыру, феодалдың
замогы туралы мағлұмат беру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Феодалдық құрылыстың басты белгісі қандай?
← Феодалдық құрылыс оған дейінгі құрылыстарға қарағанда не себепті
озық болды?
← Натуралды шаруашылық дегенді қалай түсінесіңдер?
Жаңа сабақтың жоспары:
«ККК»әдісі бойынша оқушыларды
← Король
← Герцогтар мен графтар
← Барондар
← Рыцарьлар
← Шаруалар етіп бөліп берілген тақырыптар бойынша өздігінен жұмыс
жасатқызу.
1. Феодалдық саты
2. Феодалдардың тұрмысы мен әдет-ғұрыптары
3. Феодалдардың замогы
Сабақты бекіту:
← Феодалдық саты қандай баспалдақтарға бөлінді?
← Феодалдар шаруашылығы қалай дамыды?
← Рыцарьлардың басты міндеті қандай болды?
← Феодалдық замок қандай қызмет атқарды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §10.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §11.Орта ғасырлардағы шаруалар.
Сабақтың мақсаты:
← Шарулардың қоғамдағы орны, олардың жікке бөлінуі, шаруалардың
міндеттері, тұрмысы туралы оқушыларға түсіндіру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Феодалдық саты қандай баспалдақтарға бөлінді?
← Феодалдар шаруашылығы қалай дамыды?
← Рыцарьлардың басты міндеті қандай болды?
← Феодалдық замок қандай қызмет атқарды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Шаруалардың ортағасырлық қоғамдағы орны
2. Шаруалардың жікке бөлінуі
← Шаруалардың екінші табына жататын жеке басы ерікті шаруалар Англияда
«вилландар» еді. Олардың жағдайы біраз жеңілдеу болды. Олар өз
қарамағындағы мүліктерін, еңбек құрал-жабдықтарын еркін жұмсай алды.
Ерікті шаруалар өз жер үлесін мұрагерлік жолмен балаларына қалдыруға
құқылы болатын.
3. Шаруалардың міндеттері
← Соғыста жүрген ауылдастарын азық-түлікпен қамтамасыз етіп отырды.
← Феодалдан алған жері үшін міндеткерлік:
- Барщина
- Оброк төледі
← Қоғамдық жұмыстар
- Тегін көпір салу, жол жөндеу жұмыстарын атқару.
1. Шаруалардың тұрмысы
2. Шаруалардың феодалдармен күресі

Сабақты бекіту:
← Үш қауымдық топ теориясының басты қағидасы қандай?
← Шаруалар қандай топтарға жіктелді?
← Шаруалар қандай міндеткерліктер атқарды?
← Шаруалардың феодалдарға қарсы күресінің қандай түрлері болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §11.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §12. Бір орталықтанған монархиялардың құрылуы.
Сабақтың мақсаты:
← Еуропада орталықтанған мемлекеттердің құрылуының қажеттіліктері
туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Үш қауымдық топ теориясының басты қағидасы қандай?
← Шаруалар қандай топтарға жіктелді?
← Шаруалар қандай міндеткерліктер атқарды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Орталықтанған монархиялық мемлекеттердің құрылуы
|І сословие |ІІ сословие |
|дінбасылар |Дворяндар |
|ІІІ сословие |
|шаруалар |Ауқатты қала халқы |
|қолөнершілер |Қала кедейлер |

2. Еуропадағы сословиелік-өкілдік монархия
← Бірте-бірте мұндай өкілдік билік түрі Еуропаның көптеген
мемлекеттерінде пайда болды. Кастилияда ондай билік 1137 жылы
құрылып, «кортес» деп аталса, Англияда ол 1265 жылы құрылып,
«парламент» деп аталды. Францияда 1302 жылы – «бас штаттар», Чехия мен
Полшада «сейм» деп аталатын билік жүргізу топтары құрылды.
Сабақты бекіту:
← Бір орталықтандырылған мемлекеттің құрылуына кімдер мұқтаж болды?
← Қолөнер мен сауданың дамуына кімдер зиян келтіріп отырды?
← Монархия деген не?
← Еуропа елдеріндегі өкілетті билік түрлері қалай аталды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §12. Қазақстан Республикасының парламенті туралы мәлңмет
жинап келу.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §13. ХІ-ХҮ ғасырлардағы Франция
Сабақтың мақсаты:
← Францияның бірігуі, Жакерия,француз халқының батыр қызы Жанна д Арк-
тың өз елін қорғаудағы ерлігі туралы түсіндіру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау: Бетпе-бет» әдісі бойынша
← Бір орталықтандырылған мемлекеттің құрылуына кімдер мұқтаж болды?
← Қолөнер мен сауданың дамуына кімдер зиян келтіріп отырды?
← Корольдер неге қала тұрғындарымен одақтасты?
← Монархия деген не?
← Еуропа елдеріндегі өкілетті билік түрлері қалай аталды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Француз жерлерінің бірігуі
2. Жүз жылдық соғыс. Жакерия
3. Француз халқының басқыншыларға қарсы күресуі. Жанна д Арк.
4. Елді саяси біріктіруді аяқтаудың алғышарттарыХІ Людовик және оның
корольдік өкіметті нығайту жолындағы қызметі
Француз жерлерінің бірігуі мен король өкіметінің нағаюы.
← Король
← Нормандия, Анжу, Аквитания, Тулуза т.б. иеліктері қосып алынды
← Бас штаттар шақырылды. Жүз жылдық соғыста жеңіп шықты
← Тұрақты әскер құрылды.Бургундия басып алынды, ХҮ ғасырдың аяғында
Францияны біріктіру аяқталды.
Сабақты бекіту:
← Жүз жылдық соғыстың себебі неді?Жакерия деген не? Ол қай жылдары
болды? Жанна д Арк Жүз жылдық соғыста қандай рөл атқарды?
← ХІ Людовик пен Батыр Карл арасындағы соғыс не үшін болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §13.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §14. ХІ-ХҮ ғасырлардағы Англия
Сабақтың мақсаты:
← Нормандардың Англияны жаулап алуы, бір орталықтанған мемлекет
құрудағы мақсатын,Уот Тайлер басқарған шаруалар көтерілісі туралы
толық түсінік беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге
тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Жүз жылдық соғыстың себебі неді?
← Жакерия деген не? Ол қай жылдары болды?
← Жанна д Арк Жүз жылдық соғыста қандай рөл атқарды?
← ХІ Людовик пен Батыр Карл арасындағы соғыс не үшін болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Англияны нормандардың жаулап алуы.
2. Англияда бір орталыққа бағындырылған мемлекеттің күшеюі
3. Парламенттің құрылуы
4. Уот Тайлер басқарған шаруалар көтерілісі
5. Ал қызыл және ақ раушандар соғысы
|Парламент 1265 жылы |
|Лордтар палатасы |Герцогтар, маркиздер, графтар, виконттар мен |
| |барондар, епископтар сайланды |
|Қауымдар палатасы |Рыцарьлар мен халық бұқарасының өкілдері |
| |сайланды. |

Сабақты бекіту:
← Нормандардың Англияға басып кіруіне не себеп болоды?
← «Қаһарлы сот» кітабы қашан жазылды?
← Ағылшын парламенті қашан құрылды?
← Ал қызыл және Ақ раушандар арасындағы соғыстың себебі неде?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §14.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §15. ХІ-ХҮ ғасырлардағы Германия.
Сабақтың мақсаты:
← Германия жерлерінің мемлекеттік –саяси дамуы ерекшеліктері,герман
рыцарьлары,еркін қалалар, германиядағы шіркеу орталықтарының жағдайы
туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Нормандардың Англияға басып кіруіне не себеп болоды?
← «Қаһарлы сот» кітабы қашан жазылды?
← Ағылшын парламенті қашан құрылды?
← Ал қызыл және Ақ раушандар арасындағы соғыстың себебі неде?
Жаңа сабақтың жоспары:
← Германия жерлерінің мемлекеттік –саяси дамуы ерекшеліктері,
← Герман рыцарьлары. Еркін қалалар
← Германиядағы шіркеу орталықтарының жағдайы
Саяси бытыраңқылықтың себептері
|«Алтын булла» Германияның саяси бытыраңқылығына заң жүзінде жағдай жасап |
|берді |
|Король өкіметі мен қалалар |Жергілікті кінәздер дербес болды. Елдің|
|арасында одақ қалыптаспады. Елдің |жалпыға бірдей заң шығаратын, |
|ішкі экономикалық байланыстары |империялық қарды мәселесімен |
|нашар болды |айналысатын мекемелері қалыптаспады. |

Сабақты бекіту:
← ХІ-ХҮғғ. Германия жерлеріндегі саяси даму ерекшеліктері қандай
болды?
← Германия рыцарьларының мақсат-мүддесі нені көздеді? Мақсаттарына
жету үшін рыцарьлар не істеді?
← Германияның орта ғасырлардағы қалалары не үшін күресті?
← Олардың өзара және шет елдермен байланыстары қандай болды?
Бағалау: Үйге тапсырма: §15.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §16. ХІ-ХҮ ғасырлардағы Испания
Сабақтың мақсаты:
← Испанияны арабтардың жаулап алып мемлекет құруы, арабтар мен
испандықтардың реконкиста атты соғысы, испаниядағы күпірлерге қарсы
күрес туралы баяндау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХІ-ХҮғғ. Германия жерлеріндегі саяси даму ерекшеліктері қандай
болды?
← Германия рыцарьларының мақсат-мүддесі нені көздеді? Мақсаттарына
жету үшін рыцарьлар не істеді?
← Германияның орта ғасырлардағы қалалары не үшін күресті?
← Олардың өзара және шет елдермен байланыстары қандай болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Арабтармен күрес
Пиреней түбегіндегі араб мәдениетінің ықпалы
|Кордова халифаты (756-1031) |
|Ауыл шаруашылығы жедел |Қалалар |Медицина, математика, |
|қарқынмен |өсті |география ғылымдары дамыды|
|дамыды | | |

2. Реконкиста. Испанияның бірігуі
3. Католик шіркеуі. Инквизиция және күпірлерге қарсы күрес
Сабақты бекіту:
← Реконкиста деген не? Ол қашан , немен аяқталды?
← Испанияны кімдер, қашан, қалай біріктірді?
← Католик шіркеуі реконкистаға не үшін қатысты?
← Күпірлерге қарсы күрестің мақсаты қандай болды?
← Инквизиция деген не?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §16. «Кордова халифаты» атты тақырыпта реферат жазып келу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмыс
Сабақтың мақсаты:
← І тоқсанда өткен материалдарды қайталай, пысықтай отырып, алған
білімдерін одан әрі орнықтыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: қайталау
Әдісі: интерактивті, ойын, сұрақ-жауап
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Реконкиста деген не? Ол қашан , немен аяқталды?
← Испанияны кімдер, қашан, қалай біріктірді?
← Католик шіркеуі реконкистаға не үшін қатысты?
← Күпірлерге қарсы күрестің мақсаты қандай болды?
← Инквизиция деген не?
Пысықтау сабағының материалдары:
1. Герман тайпасы және Рим империясы
2. Франктер
3. Византия
4. Арабтар
5. Ислам мәдениеті
6. Орталық Азия халықтары
7. Славяндар
8. Киев Русі мемлекеті
9. Феодалдық құрылыс
10. Бір орталыққа бағындырылған мемлекеттердің құрылуы
11. Франция
12. Англия
13. Германия
14. Испания

Бағалау: Үйге тапсырма: I тоқсан материалдарын қайталау

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §17. XI-XV ғасырлардағы Италия
Мақсаты:
1. Білімділік: Италияның саяси, әлеуметтік-экономикалық даму
ерекшеліктерінің себептері мен салдарын ашып көрсету. Өткен сабақтағы
Испанияның XV ғасырдың аяғына қарай бір орталыққа бағындырылған
мемлекетке айналғандығын оқушылардың есіне сала отырып , ол елдің
көршісі Италияның не себепті бытыраңқы күйде қала бергендігіне,
дегенмен XI-XV ғасырлардағы Италияның экономикалық дамуынан алдыңғы
қатардағы елдердің бірі болғандығын, қалалардың тәуелсіздік алып,
жоғары дәрежеде дамығандығын айту.
2. Жетілдіру: Италияның XI-XV тарихын баяндай отырып, дүние жүзі
тарихынан алған білімдерін жетілдіру.
3. Тәрбиелік: Ұлтжанды, білімді, тарихи санасы қалыптасқан азамат
тәрбиелеу.
Түрі: аралас
Әдісі: Интерактивті
Көрнекілік: Компьютер, нақыл сөздер, Италияның картасы т.б.
Пән аралық байланыс: География, математика, бейнелеу, Қазақстан тарихы
т.б.
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі
➢ Оқу құралын тексеріп, түгелдеу.
➢ «Хабар»
➢ Оқушылардың зейінін сабаққа аудару
«Халықтың өркендеп өсуі үшін азаттық пен білім қажет» Ш.Уалиханов.
1. Орта ғасырлар тарихы нешеге бөлінеді? /3/
2. Біз қазір қай кезеңіндеміз? /Дамыған орта ғасырлар XI-XV ғасырлар/
3. Дамыған орта ғасырлар несімен ерекшеленеді. /феодализмнің орнығуы мен
дамуы/
4. Жалпы Еуропаға мәдениет пен ғылым орта ғасырларда барды. Бұл
мәдениетті кімдер жеткізді, және қай ел арқылы? /Арабтар, Испания
арқылы./
Олай болса өткен сабағымыз Испания туралы білімдерімізді тексерсек.
1. Ортаға 4 оқушыны шығарып «Бетпе-бет» арқылы бірін-біріне сұрақтар
қояды.
2. «Ия жоқ» ойыны
✓ 756 жылы Кордова әмірлігі құрылды /ия/
✓ Арабтар Испанияны 711-717 жылдары басып алды /жоқ/
✓ Реконкиста деген қайтарып беру /жоқ/
✓ Инквизиция күпірлермен күрес /ия/
✓ Инквизиция 1485 жылы құрылды /жоқ/ 1480
✓ Испаниядағы күпірлерді қырып жою аутодафе деп аталды /ия/
ОЙ ҚОЗҒАУ
Италия дегенде ойымызға не оралады, не туралы не айтқымыз келеді?
• Италия дегенде көзіме етік елестейді.
• Италияндықтар қызу қанды халық.
• Өткен аптада Италия премьер министрі Бирлускони келіп кетті.
• Ертеректе Визувий тауында вулкан атқылап Неаполь қаласын басып қалған.

• Қазір Неаполь қаласы ашық аспан астындағы музей.
• Макаронның отаны
• Астанасы Рим. Рим архитектурасы өте жақсы дамыған қала.
• Ласкала театры бар. Опера әншілері осы театрда өз білімдерін
тереңдетіп, дауыстарын шыңдайды. Ә. Дінішев, Майра Мұхаммедқызы.
• Су үстіндегі қала Венеция /«Анна» фильмінен көрген боларсыздар/
• Олай болса бүгінгі өтетін жаңа сабағымыз Италия.
Жаңа сабақ: №17. XI-XV ғасырлардағы Италия
Жоспары:
1. Қала мемлекеттері және олардың ерекшеліктері
2. Венецияның күшеюі
3. Флоренция
4. Медичилердің банк қызметі
5. Савонарола
1. Қала мемлекеттері және олардың ерекшеліктері.
XI-XV ғасырларда Италия бытыраңқы ел болып қала берді.
Бірақ онда бұрынғы қалалар ұлғайып, жаңа қалалар қатары өсті.
Қалалардың дамуына кресшілер жорығы себеп болды. Кресшілерді азық-
түлік, киім-кешек, қару-жарақпен қамтамасыз етуед Италия мол табысқа
кенелді.Қалалар сауда мен қолөнер орталықтарына айналды.

Қалалар алғаш ірі феодалдардың жерінде орналасқандықан, оларға тәуелді
болды. Феодал-мырза пополандар деп аталған қала тұрғындарынан алым-
салық жинап, қолөнер мен сауданың дамуына кедергі келтіріп отырды.
Қалалардың феодал-мырзаға қарсы күресіне көмектесетін король өкіметі
болмады, сондықтан пополандар ұсақ феодалдар-вальвассорлармен
одақтасты.
Тынымсыз күрестің нәтижесінде ХІ-ХІІ ғасырларды Венеция мен Генуядан
басқа
қалалары дербестік алды. Тәуклсіздігін жеңіп алған қалалар
коммуналар деп аталды.Олар өз үкіметтерін құрды.Ол үкімет Коммуналар
алқасы деп аталды. Коммуналар алқасы заң шығарды, салық жинады,
шаруашылықты басқарды. Салықтан және т.б. табыстардан жиналған қорлар
енді феодал-мырзалардың қалтасына емес, қаланың қазынасына түсетін
болды.
Ірі,бай қалалар маңындағы ұсақ қалаларды өзіне қосып алып,
иеліктерінің шеңберін ұлғайтты. Мұндай ірі қалалар басқа қалалармен,
тіпті басқа мемлекеттермен сауда жасау, соғысу, бітім жасау
мәселелерін де өздері шеше бастады. Сөйтіп Италияда қала-мемлекеттер
пайда болды. Олар Венеция, Генуя, Пиза, Равенна, Флоренция сияқты
қалалар е
|№ |Венеция |Генуя |Пиза |Милан |
| |Саудамен айналысып, ірі сауда орталықтарына |Қолөнер кәсібімен|
| |айналды. |айналысты |

олА Италияның оңтүстігіндегі қалалар феодалдардан тәуелсіздігін ала
алмады. Олар орталық үкіметке бағынышты болып қала берді.
Бірінші бөлік бойынша қандай жаңа сөздерді меңгердік /терминдер/.
• Кресшілер жорығы-
• Бытыраңқы-
• Пополандар-қала тұрғындары
• Вальвассорлар-ұсақ феодалдар
• Коммуналар-
• Қала-мемлекеттер-
Венецияның күшеюі /Топқа бөлу//
✓ Солтүстік–Шығыс Италияда орналасқан.
✓ Еуропа мен Шығыстың арасындағы сауданың ірі делделдық орталығы
болды.
✓ ХІ-ХІІ ғасырларды теңізде үстемдік орнатқан бай мемлекет дәрежесіне
жетті.
✓ ХІІІ ғасырдың аяғынан бастап Венециядағы үкімет билігі бай
көпестердің қолына көшті. Олар «үлкен кеңесті» сайлайтын.
✓ Кеңестің басында бүкіл өмір бойына сайланған дож тұрды.
✓ Венецияның шет елдерде елшіліктері болды.
✓ XIV-XV ғасырлар Венецияның қуаттылығы жағынан ең жоғары сатыға
көтерілген кезі болды. Саудадағы басты бәсекелесі –Генуя қала-
мемлекетімен жүргізген күресі 1380 жылы Венецияның жеңісімен аяқталды.

✓ Венеция батыс еуропалық сауданың басым бөлігін өз қолына
шоғырландырды.
✓ Венецияның жылдық табысы Франциямен бірдей болды.
✓ 1453 жылы түріктердің Константинопольді басып алуы Венеция үшін ауыр
соққы болды.Сауда жолы Жерорта теңізінен Атлант мұхитына ауысты.
Түріктермен соғыста Венеция Балқандағы және жерорта теңізінің
шығысындағы иеліктерінен толық айырылды. Ұзаққа созылған Венеция-Түрік
соғыстары кейін Венецияның саяси және экономикалық құлдырауының басты
себебіне айналды.
Флоренция /топқа бөлу/
• Ортағасырлық Италияда өшпес із қалдырған қалалардың бірі Флоренция.
Сауда жолдарының тоғысқан торабында орналасқан Флоренция ХІ ғасырдан
бастап бінк ісінің, сауда мен қолөнер кәсібінің маңызды орталығына
айналды. 1115 жылы Флоренция тәуелсіз коммуна құқығына ие болды.
• ХІІІ ғасырдың ортасында пополандардың ықпалы күшейіп , гранттардың
(ірі феодалдардың) рөлі төмендей бастады. 1293 жылы Еуропада бірінші
рет дворяндыққа қарсы бағытталған әділеттілік ережелері деген
конституция қабылданды. Қала халқы «қоңды халық», «жүдеу халық» болып
екіге бөлінді.
• 1252 жылы Флоренция алтын флорин ақшасын шығара бастады. Ол
жалпыеуропалық валютаға айналды. Флоренция банкирлері Рим папасымен
байланыста болып, олардың шіркеулік салықтарын бүкіл Еуропа бойынша
жинауға рұқсат алды.
• XIV ғасырда Флоренцияда дүние жүзіндегі ең алғашқы мануфактура ашылды.
• Онда негізінен жалдамалы жұмысшылардың еңбегі пайдаланылды. Қанаудың
жаңа түрі 1345 жылы еңбекші халық наразылығының жаңа толқынын-
тарихтағы Бірінші жұмысшы ереуілін туғызды.
• 1378 жылы Флоренцияда чомилердің (жалдамалы жұмысшылардың) көтерлісі
болды. Олар алғашында жеңіске жетіп, өз цехтарын құрды. Қаланың өкімет
басшылығына-сеньорияға өз өкілдерін сайлады. Чомпилер байлардың
үйлерін, сарайлар мен кеңселерді өртеп, талан-таражға салды.
Шеберханалар жабылып, олардың иелері қашуға мәжбүр болды. «Қоңды
халық» өкілдері қалаға азық-түлік әкелуді тоқтатты. Көтерілісшілер
сөйтіп әрі жұмыссыз, әрі азық-түліксіз қалды.Чомпилдердің сеньорияны
толығымен өз өкілдерімен алмастырмақшы болғаны сәтсіздікке
ұшырады.Кеңсе үйіне жиналған чомпилерді «қоңды халықтың» жасағы қырып
салды. Көтерілісшілер құрған цех таратылып, оның басшылары өлім
жазасына кесілді, қалған чомпилер қатаң жазаланды.
Савонарола /үйге?/
Флоренцияда медичилер билігіне наразы топтар да болды. Ол топтың мүддесін
білдіруші діни-саяси қайраткер Джироламо Савонарола (1452-1498) болды. Әрі
оқымысты, әрі әрі дәрігер атасының қолында туып-өскен Савонарола 23 жасында
үйінен қашып, Болоньядағы доминикандық орденге мүше болып кірді. 1491 жылы
Флоренцияға қайтып келіп, монастырь билігін қолға алды.
Өзінің діни уағыздарында Медичилер тираниясын (қатыгез, өрескел билік)
сынады. Өзі билік еткен монастырьда құдайға адал құлшылық етуге бағытталған
қатаң тәртіп орнатты. Рим папасының саясаты мен өмір салтын айыптады.
Католик шіркеуіне қайта құрулар жүргізіп, діннің алғашқы тазалығына оралуды
уағыздады.
1494 жылы француз әскері Италияға басып кіргенде Пьеро Медичи Флоренциядан
қуылып, өкімет билігі уақытша Савонарола мен оның жақтастарының қолына
көшті. Дінге жан-тәнімен берілген жастардан «әдептілік полициясын» құрды.
Христиан дініне «қайшы келеді» деп табылған кітаптар, өнер туындылары отқа
жағылып, қиратылды. Ойын-сауық біткеннің бәріне тыйым салынды.
Савонароланың папалықты айыптауы сол кездегі Рим папасы IV Александрға
ұнамады. Папа Савонароланың уағызшылық қызметіне тыйым салды. 1497 жылы
Савонарола шіркеуден аластатылды. Өз кезегінде Савонарола шіркеу соборын
шақырып, папаны орнынан алуды ұсынды.
Риммен ара қатынасын үзгісі келмеген флоренциялық сеньория Савонароланы
тұтқындап, оған діни-саяси сипаттағы айыптар тақты. Сеньорияның үкімі
бойынша 1498 жылы Савонарола дарға асылды. Савонароланың католик шіркеуін
қайта құру жөніндегі пікірлерін кейін реформацияның жақтаушылары
пайдаланды.
Сабақты бекіту:
← Топтастыру «Италия»
← Бетпе-бет «Венеция»
← Венн диаграммасы «Венеция мен Флоренция»
Сабақты қорыту: Экономикалық жағынанқала-мемлекеттер дами отырып, XI-XV
ғасырлардағы Италия бытараңқы ел күйінде қалды.
Бағалау:
Үйге тапсырма: №17 сабақ «XI-XV ғғ. Италия» тақырыбына эссе жазып келу.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §18.ХІ-ХҮ ғасырлардағы шаруашылықтың дамуы және
әлеуметтік өмірдегі өзгерістер
Сабақтың мақсаты:
← Шаруашылықтағы қол жеткен табыстар, қолөнершілердің ауыл
шаруашылығынан бөлінуі, еуропада қалалардың пайда болуы туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Қала мемлекеттері және олардың ерекшеліктері
← Венецияның күшеюі. Флоренция
← Медичилердің банк қызметі
← Савонарола
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Шаруашылықтағы қол жеткен табыстар
2. Қолөнердің ауыл шаруашылығынан бөлінуіЕуропада ортағасырлық қалалардың
пайда болуы
3. Брюгге қаласының пайда болуы
4. Жәрмеңкелер. Шығыс елдерімен сауда жүргізу.
Сабақты бекіту:
← Ауыл шаруашылығы мен қолөнердегі жетістіктердің бір-бірімен
байланысы қалай болды?
← Қалалардың неліктен және қалай пайда болғанын түсіндіріп беріңдер?
← Қалалардың пайда болуына және өсуіне байланысты қандай еңбек
бөлінісі өмірге келді? Қалалардың өсуі сауданың дамуына қалай әсер
етті?
← Жәрмеңке деген не? Шампань жәрмеңкесі туралы әңгімелеп беріңдер
Бағалау: Үйге тапсырма: §18.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §19. Еуропадағы қала өмірі
Сабақтың мақсаты:
← Еуропадағы қалалардың өмірі, халқының тұрмысы, кедейлері мен
байларының өмірі туралы мағлұмат беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік: карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Ауыл шаруашылығы мен қолөнердегі жетістіктердің бір-бірімен
байланысы қалай болды?
← Қалалардың неліктен және қалай пайда болғанын түсіндіріп беріңдер?
← Қалалардың пайда болуына және өсуіне байланысты қандай еңбек
бөлінісі өмірге келді?
← Қалалардың өсуі сауданың дамуына қалай әсер етті?
← Жәрмеңке деген не? Шампань жәрмеңкесі туралы әңгімелеп беріңдер
← Шығыс елдерімен сауданың қандай түрі жүргізілді?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Феодалға тәуелді қала. Қала билеушілері
2. Қала халқының тұрмысы
3. Қала байлары мен кедейлері
Сабақты бекіту:
← Қала халқының әр түрлі тобына жататын қала тұрғындары немен
айналысты және қалай өмір сүрді?
← Қала кдейлері кімдерден құралды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §19. Оқулықта берілген тест тапсырмаларын орындап келу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §20. ХІ-ХҮ ғасырлардағы Еуропа да ағарту ісі және ғылым
мен білімнің дамуы.
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырлардағы еуропадағы білім мен ғылымдың, әдебиеттің,
поэзияның дамуы, сол кезде шыққан тамаша туындылар туралы баяндау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Қала халқының әр түрлі тобына жататын қала тұрғындары немен
айналысты және қалай өмір сүрді?
← Қала кдейлері кімдерден құралды?
Жаңа сабақтың жоспары:
Білім
← ХҮ ғасырда университеттер саны 65-ке жетті
Ғылым мен білімнің дамуы
← Роджер Бэкон
Әдебиет
← «Роланд туралы жыр».
← «Түлкі туралы роман»
← Жылнамалар. Қоғамдық ой.
Поэзия
← «Игорь жорығы туралы жыр»
← Орыс жерінің опат болуы туралы сөз
Сабақты бекіту:
← ХІ-ХҮ ғасырлар білім мен ғылымның дамуы үшін қандай жағдайлар
туғызды?
← Еуропалықтардың дүние жөніндегі білімдері қалай кеңейді?
← Жазылған мәтін негізінде қала мектептері мен университеттерінде
оқыту қалай жүргізілгендігін әңгімелеп беріңдер
← Роджер Бэкон қандай көзқарасы үшін қуғындалды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §20.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §21. Орта ғасырлардағы өнер
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырларда дамыған сәулет, мүсін, бейнелеу өнерлері туралы
баяндау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті «ККК»
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХІ-ХҮ ғасырлар білім мен ғылымның дамуы үшін қандай жағдайлар
туғызды?
← Еуропалықтардың дүние жөніндегі білімдері қалай кеңейді?
← Жазылған мәтін негізінде қала мектептері мен университеттерінде
оқыту қалай жүргізілгендігін әңгімелеп беріңдер
← Роджер Бэкон қандай көзқарасы үшін қуғындалды?
Жаңа сабақтың жоспары:
«ККК» әдісі бойынша оқушыларды сәулетші, мүсінші, суретші, тарихшы,
математик, музикант етіп бөліп осы үш тақырыпша туралы өздігінен жұмыс
жасату.
← Сәулет өнері
• Роман
• готикалық
← Мүсін өнері
• Мадонна
← Бейнелеу өнері
|Архитектурадағы бағыт |Жалпы сипаттамасы |Ерекшеліктері |
|(стиль) | | |
| | | |

Сабақты бекіту:
← Роман храмына сипаттама беріңдер
← Орта ғасыр сәулетшілері адамның ой-сезімін қалай жеткізді?
← Бейнелеу өнерінің аса зор жетістігі не болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §21. Готикалық үлгідегі тамаша құрылыстың суретін салу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §22. ХІ-ХІІ ғасырлардағы Русь
Сабақтың мақсаты:
← Киев қаласы, Владимир Мономахтың билігі, «Русская правда» заңының
маңызы туралы баяндау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Роман храмына сипаттама беріңдер
← Орта ғасыр сәулетшілері адамның ой-сезімін қалай жеткізді?
← Бейнелеу өнерінің аса зор жетістігі не болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
← Киев қаласы
← Владимир Мономах
← «Русская правда»
• Басқарушыны өлтіргені үшін салынатын айып заттай есептесек, 80 өгіздің
немесе 400 қойдың құнына тең еді.
Сабақты бекіту:
← Киев қаласы туралы әңгімелеп беріңдер
← Владимир Мономах кімдерге қарсы соғысты?
← «Русская правда» заңында не туралы айтылады?
← Киев қаласында бүгінге дейін сақталып келген сәулет өнерінің
ескерткішін атаңдар
← Киев қаласы қазіргі таңда қай елдің астанасы?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §22.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §23. Шіркеу және дін қызметшілері
Сабақтың мақсаты:
← Христиан дінінің бөлінуі, христиан қоғамындағы папалардың рөлі,
епископтар мен архиепископтар туралы егжей-тегжейлі түсіндіру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды имандылыққа, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей
білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Киев қаласы туралы әңгімелеп беріңдер
← Владимир Мономах кімдерге қарсы соғысты?
← «Русская правда» заңында не туралы айтылады?
← Киев қаласында бүгінге дейін сақталып келген сәулет өнерінің
ескерткішін атаңдар
← Киев қаласы қазіргі таңда қай елдің астанасы?
Жаңа сабақтың жоспары:
← Христиан шіркеуінің бөлінуі

← Христиан қоғамындағы папалардың рөлі
← Епископтар мен архиепископтар

Христиан шіркеуінің бөлінуі
|Христиан дінінің екі |Бөліну себебі |айырмашылығы |
|тармағы | | |
|Католиктік шіркеу | | |
|Православиелік шіркеу | | |

Сабақты бекіту:
← Христиан діні қайда, қашан қалыптасты?
← Христиан шіркеуі неліктен екіге бөлінді? Себебін түсіндіріңдер
← Христиан дінбасылары қалай аталды?
Бағалау: Оқушылар өзін-өзі бағалайды.
Үйге тапсырма: § 23.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §24. Крест жорықтары
Сабақтың мақсаты:
← Крест жорықтарының себептерін, кресшілердің алдарына қойған
мақсаттарын түсіндіре отырып, тарихи маңызын ашу;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Христиан діні қайда, қашан қалыптасты?
← Христиан шіркеуі неліктен екіге бөлінді? Себебін түсіндіріңдер
← Христиан дінбасылары қалай аталды?
Жаңа сабақтың жоспары:
• Крест жорықтарының себептері
• Шіркеу-Шығысқа жорықты ұйымдастырушы
• Кедейлердің Шығысқа жорығы
• Рыцарьлардың І крест жорығы
• Кейінгі крест жорықтары
• 1212 жылғы крест жорығы
• Соңғы крест жорықтары
• Крест жорықтарының салдары
Сабақты бекіту:
← Крест жорықтарының басты себебі қандай?
← Бірінші крест жорығы қашан болды, оған кімдер қатысты?
← Крест жорықтарының салдары қандай?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 24. Кестені толтыру
|Крест жорығының жағымды жағы |Крест жорығының жағымсыз жағы |
| | |

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §25. Жапониядағы феодалдық құрылыс
Сабақтың мақсаты:
← Жапонияда феодалдық қоғамның қалыптасуы, мемлекеттің саяси құрылысы
шаруалардың жағдайы,біртұтас мемлекеттің құрылуы туралы мағлұмат
беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Крест жорықтарының басты себебі қандай?
← Бірінші крест жорығы қашан болды, оған кімдер қатысты?
← Крест жорықтарының салдары қандай?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Жапонияда феодалдық қоғамның қалыптасуы
2. Саяси құрылысы
3. Шаруалардың жағдайы
4. Қалалардың дамуы
5. Біртұтас мемлекеттің құрылуы
ХІ-ХІІІ ғасырлардағы Жапонияның саяси құрылысы
|Микадо |Сегун |
|Ең жоғарғы билік және барлық жер |Микадоның бірінші министрі, уәзірі. |
|иелігі. ХІ-ХІІІ ғ-да императорлық |Әскери топ, қолбасшы |
|билік әлсіреді | |
|Ел билігін мұрагерлікпен қалдырып |Самурайларға басшылық етті. Өкімет |
|отырды |басшысы, билікті мұрагерлікпен |
| |қалдырып отырды. |
|1199 жылы үкімет билігі Сегун Ходзе | |
|Токимасаға өтті. Жапонияда | |
|әскери-феодалдық мемлекет құрылды | |

Сабақты бекіту:
← «Самурай» деген сөз нені білдіреді?
← Жапонияның саяси құрылымы қандай болды? Сегун дегеніміз кім?
← Шаруалар көтерілісінің негізгі талаптары қандай болды? Халық
жиналысы қандай мәселелерді шешті?
← Жапон халқының ежелгі қолөнері несімен әйгілі болды?
← Жапонияда бір орталыққа бағынған мемлекет құру үшін күрескен
адамдарды атаңдар
← Жапонияның оқшаулану саясатын қалай түсінуге болады?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 25. «Жапония» деген тақырыпта эссе жазып келу.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §26. Орта ғасырлардағы Қытай мемлекеті
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырлардағы Қытай мемлекеті туралы толық мәлімет беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← «Самурай» деген сөз нені білдіреді?
← Жапонияның саяси құрылымы қандай болды? Сегун дегеніміз кім?
← Шаруалар көтерілісінің негізгі талаптары қандай болды? Халық
жиналысы қандай мәселелерді шешті?
← Жапон халқының ежелгі қолөнері несімен әйгілі болды?
← Жапонияда бір орталыққа бағынған мемлекет құру үшін күрескен
адамдарды атаңдар
← Жапонияның оқшаулану саясатын қалай түсінуге болады?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Қытайда феодалдық қатынастардың орнауы
Ортағасырлық Қытайдың саяси құрылысы
← Император (көктің ұлы) шексіз билік иесі
← Басқарушы шененіктер: салық жинаушы, дін басшысы
← Әскери басшылар, сот ісін басқарушылар
← Император сарайының қызметшілері
← Тексеруші палата
← 10 әкімшілік аймақ
← округтер
← уездер
← Діннің таралуы
Сабақты бекіту:
← Ежелгі қытайлықтар шаруашылықтың қандай түрімен айналысқан?
← Қытайда жер иеліктерінің қанша түрі болды?
← Тан әулеті Қытайда қай жылдарда билік құрды?
← Қытайда будда діні қай ғасырда кең тарады?
← Даосизм дегеніміз не?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 26.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §27. Орта ғасырлардағы Қытайдың мәдениеті мен өнері
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырлардағы қытайдың қалалары , қолөнері мен саудасы, Ү-ІХ
ғасырлардағы Қытай мәдениеті туралы мол мағлұмат беру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Ежелгі қытайлықтар шаруашылықтың қандай түрімен айналысқан?
← Қытайда жер иеліктерінің қанша түрі болды?
← Тан әулеті Қытайда қай жылдарда билік құрды?
← Қытайда будда діні қай ғасырда кең тарады?
← Даосизм дегеніміз не?
Жаңа сабақтың жоспары:
← Қала, қолөнер және сауда
• Фарфор өндірісі
← Ү-ІХ ғасырлардағы Қытай мәдениеті
• Өнер, дебиет, ғылым
• Халық емшілігі
← Ян Цзянь мен Ян Гуан император сарайында кітапхана жинақтады.
Қытайда каллиграфиялық жазудың негізі қаланды. Қытай мәдениеті будда
идеологиясының ықпалында дами бастады. Будда шіркеуінде және оның
маңында Будданың бейнесін салу, пагода тұрғызу (бірнеше қабат биік
мұнаралар) қолға алынды.
Сабақты бекіту:
← Ежелгі Қытай мемлекетінің шаруашылығы, қолөнері қалай дамыды?
← Қытайдың саяси құрылымы. Императорлық әкімшілік басқару жүйесі
қандай болды?
← Ежелгі Қытай мемлекетінде қандай діндер үстемдік етті?
← Қытай феодалдық мемлекетінің мәдениеті қалай дамыған?
← Ұлы Жібек жолының негізгі бағыты қандай болды? Неге Жібек жолы деп
аталды? Ұлы Жібек жолы қазақстан жерінің қай өңірімен өтті?
Бағалау:
Үйге тапсырма: §27. Орта ғасырлардағы қытайдың мәдениеті мен өнері

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §28. Үндістандағы феодалдық қатынастар
Сабақтың мақсаты:
← Феодалдық қатынастың орнауы. Гупта мемлекеті туралы толық мағлұмат
беру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Ежелгі Қытай мемлекетінің шаруашылығы, қолөнері қалай дамыды?
← Қытайдың саяси құрылымы. Императорлық әкімшілік басқару жүйесі
қандай болды?
← Ежелгі Қытай мемлекетінде қандай діндер үстемдік етті?
← Қытай феодалдық мемлекетінің мәдениеті қалай дамыған?
← Ұлы Жібек жолының негізгі бағыты қандай болды? Неге Жібек жолы деп
аталды? Ұлы Жібек жолы қазақстан жерінің қай өңірімен өтті?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Феодалдық қатынастың орнауы. Гупта мемлекеті
← Әлеуметтік касталар- брахман, кшатрий, вайший, шудра.
← 1526 жылы Әмір Темірдің шөбересі Бабыр Ауғанстан арқылы Үндістанға
шабуыл жасап, Дели қаласын өзіне бағындырды. Дели қаласын жаулап
алғаннан кейін Бабыр шах (император) деген атақ алады. Солтүстік
Үндістан жерінен 100 мың әскер жинап, Бихар және Бенгал жерін
бағындырып, Ұлы Моғол империясын құрады.
2. Қала, қолөнер және сауда
Сабақты бекіту:
← Үндістандағы Гупта мемлекеті қашан құрылды?
← Әлеуметтік каста дегеніміз не? Олардың түрлерін атаңдар.
← Феодалдық жер иеліктің қанша түрі бар?
← Ұлы Моғол империясын құрған кім?
← Үндістанда қолөнер мен сауда дамыды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 28. Үнді феодалдық қоғамында «кесапаттылар» деп аталатын
касталық топ болды. Оларды неге бұлай атаған? Үнді қоғамының әлеуметтік
құрылымы мен касталық жүйесі туралы кесте құрастырыңдар

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §29. Үнді мемлекетіндегі діннің, мәдениеттің дамуы.
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырдағы үндістандағы діннің, мәдениеттің дамуы жайлы айта
отырып, білімдерін тереңдету;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Үндістандағы Гупта мемлекеті қашан құрылды?
← Әлеуметтік каста дегеніміз не? Олардың түрлерін атаңдар.
← Феодалдық жер иеліктің қанша түрі бар?
← Ұлы Моғол империясын құрған кім?
← Үндістанда қолөнер мен сауда дамыды?
Жаңа сабақтың жоспары:
• Үнді халықтарының үш құдайы
← Брахма
← Вишну
← Шива
• Будда діні
• Үндістанда ғылым және мәдениеттің дамуы.
Сабақты бекіту:
← Үнді халықтарының үш құдайының аттарын атаңдар
← Буддизм дінінің әлемге таралу себептері
← Үндістанда ғылымның қандай салалары дамыды?
← Үнді философиясының қандай өкілдерін білесіңдер?
Өзін- өзі тексеру сұрақтары
1. Үнділер қай жануарды киелі деп санады?
1. Әлеуметтік каста жүйесі
2. Жер иелену нысаны
3. Діни көзқарасы
4. Мемлекеттік бақрау түрі
2. Синус және косинустар теориясын ашқан Үнді математигі?
1. Бабыр шах
2. Акбар
3. Харши
4. Әмір Темір
Бағалау: Үйге тапсырма: § 29.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §30. Орта ғасырлардағы Түркия
Сабақтың мақсаты:
← Қазақстан жерінен көшіп кетіп , Кіші Азия түбегінде жаңа мемлекет
құрған Османдардың тарихын, империялық дәрежеге көтеріліп,
гүлденгенін, мәдениетін толық баяндау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Үнді халықтарының үш құдайының аттарын атаңдар
← Буддизм дінінің әлемге таралу себептері
← Үндістанда ғылымның қандай салалары дамыды?
← Үнді философиясының қандай өкілдерін білесіңдер?
Жаңа сабақтың жоспары:
• Осман империясының құрылуы.
• Осман империясының құрылымы
• Осман ипериясында сот жүйесі де болды: Сот жұмысын мұсылман қазы
жүргізді. Сот ісін жүргізу орталықтандырылып, жоғарғы сот уәзірдің
қолында болды. Діни бағыттағы сот істерін-шейх-уль-ислам жүргізді.
• Түрік мәдениеті
• Түрік эпостық дастандары қатарынан «Оғызнама», «Китаб Дәдәм Коркуд»
пен «Көрғұлы» шығармалары ерекше орын алады.
|Түрік әдебиеті |Ғылым мен білімі |Архитектура мен өнер |
| | | |

Сабақты бекіту:
← Осман империясы деп неге аталды?
← Түрік-Осман империясы қашан құрылды?
← Византия империясы қашан құлады?
← Осман империясындағы феодалдық қатынастар қандай болды?
← Балқан халықтарының ұлт-азаттық қозғалысындағы басты оқиғаларды
атаңдар.
← Түрік эпостарының аттарын атаңдар.
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 30-ды оқу. Кестені аяқтау.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы
Сабақтың мақсаты:
← ІІ тоқсанда өтілген материалдарды қайталата, пысықтата отырып,
білімдерін орнықтары, белсенділігін арттыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: қайталау, сұрақ-жауап, ойын
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Осман империясы деп неге аталды?
← Түрік-Осман империясы қашан құрылды?
← Византия империясы қашан құлады?
← Осман империясындағы феодалдық қатынастар қандай болды?
← Балқан халықт. ұлт-азаттық қозғалысындағы басты оқиғаларды атаңдар.
← Түрік эпостарының аттарын атаңдар.
Пысықтау сабағының материалдары:
• ХІ-ХҮ ғғ. Италия
• Орта ғас. Еуропадағы қала өмірі
• Ағарту ісі, ғылым, мәдениеті, өнер
• ХІ-ХІІІ ғ. Русь
• Шіркеу және дін қызметшілері
• Крест жорықтары
• Орта ғасырлардағы Қытай
• Жапония
• Үндістан
• Түркия
Сабақты бекіту:
← «Иә-жоқ»
← Эрудит
← Мұны әркім білуі тиіс
← Ішіне-сыртына
← Бетпе-бет
Бағалау:
Үйге тапсырма: ІІ тоқсан материалдарын қайталау.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §31. Хорезмшах мемлекеті.
Сабақтың мақсаты:
← Орта Азиядағы жері бай, мәдениеті өркендеген Хорезмшах мемлекетінің
тарихын оқыту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау: ІІ тоқсан материалдары
• ХІ-ХҮ ғғ. Италия
• Орта ғас. Еуропадағы қала өмірі
• Ағарту ісі, ғылым, мәдениеті, өнер
• ХІ-ХІІІ ғ. Русь
• Шіркеу және дін қызметшілері
• Крест жорықтары
• Орта ғасырлардағы Қытай
• Жапония
• Үндістан
• Түркия
Жаңа сабақтың жоспары:
Хорезмшах мемлекетінің өрлеуі
• Атсыз шахтың ісін жалғастырып, Хорезм мемлекетін күшейтуге күш салған
оның баласы Арслан (1156-1172) қарақытайлармен соғыс жүргізіп,
Қорасан, Дехистан жерін азат етеді. 1172 жылы мауараннахр жеріндегі
қарақытайларға қарсы соғыста Арслан өлгеннен кейін оның баласы Текеш
(1172-1200 Хорезм тағына отырып, 1187 жылы-Нишапур, 1193 жылы –мерв,
1194 жылы Шығыс Иран жерін бағындырды.)
• Бұхара мен Самарқандағы көтерлістер
|Хорезм мемлекетінің билеушілері |Билік нәтижелері |
| | |

Сабақты бекіту:
← Хорезм мемлекеті қай ғасырларда құлады?
← Хорезм жерінен шыққан ғұлама ғалымдар?
← Атсыз сұлтан қай жерлерді бағындырды?
← Хорезм мемлекетінің халқы шаруашылықтың қай түрімен айналысты?
Бағалау: Оқушыларға өзін-өізі бағалату.
Үйге тапсырма: § 31.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §32. Орта Азия қалалары
Сабақтың мақсаты:
← Самарқан, Бұхара, Үргеніш сияқты орта ғасырдағы Орта Азия
қалаларымен таныстыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің басты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Хорезм мемлекеті қай ғасырларда құлады?
← Хорезм жерінен шыққан ғұлама ғалымдар?
← Атсыз сұлтан қай жерлерді бағындырды?
← Хорезм мемлекетінің халқы шаруашылықтың қай түрімен айналысты?
Жаңа сабақтың жоспары:
• Орта Азиядағы ірі ортағасырлық қалалар-Самарқан, Бұхара, Термез,
Мерв, Үргеніш көлемі және халқының саны жағынан өсіп отырды. Орта Азия
қалалары қолөнердің орталығы болды. Орта Азия қалаларының орталығы-
цитадель, ал қаланың сыртындағықолөнершілер мен саудагерлердің
тұратын бөлігі рабат деп аталды.
• Қалалар мешіттер, кесенелер мен мәдени, ғылыми орталықтар саналды.
Ортағасырлық қалаларда сауда орталығы-жәрмеңкелер көптеп ашылды. Орта
Азия қалаларндағы жәрмеңкелерге Қазақстан жерінде тұратын халықтар
өздерінің малдарын айдап әкеліп, сауда жасап, қаладан күнделікті
тұрмысқа қажетті қолөнер заттарын сатып алып отырды.
• Шығыстың ұлы ғалымы Әбу Әли ибн Сина

Сабақты бекіту:
← Орта Азия қалаларының аттарын атаңдар
← Ұлықбектің кезінде Самарқанда не салынды?
← Самарқан қаласы ғымым мен өнердің орталығы болғандығын дәлелде.
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 32.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §33. Ғылыми білімдердің дамуы.
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырларда Орта Азияда өмір сүрген көрнекті ғұлама
ғалымдармен, олардың еңбектерімен таныстыру.
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Орта Азия қалаларының аттарын атаңдар
← Ұлықбектің кезінде Самарқанда не салынды?
← Самарқан қаласы ғымым мен өнердің орталығы болғандығын дәлелде.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Әбу Райхан Бируни
← 150-ге жуық еңбек жазған, оның 45-і астрономия мен математикаға
арналған. Оның «Үндістан», «Масғұд каноны» т.б. еңбектері бірқатар
шетел тілдеріне аударылған.
2. Әл-Хорезми
← (795-857)-алгебра ғылымының негізін салушы. Математика саласындағы
ірі еңбегі «Китабал-жабр ва мукабба» деп аталады. Хорезмидің
«Астрономия кестесі», «Күн сағаты туралы трактат» еңбектері жоғары
бағаланған.
3. Әбу Әли ибн Сина
← Аристотельдің еңбектерін өзі оқып түсінуге тырысқан. Ол-«Дәрігерлік
ғылым каноны» атты 5 кітаптан тұратын медициналық энциклопедияның
авторы.
4. Әдебиет
← Фирдоуси
← Ж.Баласағұн
← М.Қашқари

← Рудаки
← Ә.Науаи

5. Түркі халықтарының эпостары
7. Оғызнама
• Китаб Дәдәм Коркуд
• Манас
• Қозы Көрпеш
• Алпамыс
1. Сәулет өнері
Сабақты бекіту:
← Хорезм мемлекетінде мамун ибн Мұхаммедтің рөлі қандай болды?
← Хорезм мемлекетінің шаруашылығы қалай дамыды?
← Хорезм қалалары сауда орталығына қалай айналды?
← Қандай қалалар Орта Азия мәдениетінің орталығы болды?
← Орта Азия ғылымы мен әдебиеті және сәулет өнері қалай дамыды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 33.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §34.Орта ғасырлардағы Африка.
Сабақтың мақсаты:
← Ғасырлардағы Африка елдерінің ішінде Египет Аксум, Гана, Мали,
Сонгай сияқты елдер туралы сонымен бірге африка елдірінің мәдениеті
туралы айта отырып, білімді азамат қалыптастыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Хорезм мемлекетінде мамун ибн Мұхаммедтің рөлі қандай болды?
← Хорезм мемлекетінің шаруашылығы қалай дамыды?
← Хорезм қалалары сауда орталығына қалай айналды?
← Қандай қалалар Орта Азия мәдениетінің орталығы болды?
← Орта Азия ғылымы мен әдебиеті және сәулет өнері қалай дамыды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Египет
2. Аксум
3. Гана
4. Мали
5. Сонгай
6. Африка елдерінің мәдениеті
Сабақты бекіту:
← Египетті арабтар қай жылдары басып алды?
← Мәмлүктер деген кімдер? Олар өкімет билігіне қай жылы ие болды?
← Аксум мемлекетінің қоғамдық құрылысы қандай болды?
← Мали мемлекетіндегі қоғамдық сатының ерекшелігі қандай?
← Сонгай мемлекетіндегі қоғамдық құрылыс туралы айтып беріңдер.
← Орта ғасырда Африка елдірі мәдениетінің дамып жетілуіне қай ел
игілікті ықпалын тигізді.
Бағалау:
Үйге тапсырма: §34
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §35. Орыс жері монғол-татар шапқыншылығы қарсаңында
Сабақтың мақсаты:
← Феодалдық бытыраңқылық,Владимир-Суздаль, галич-Волынь, Ұлы Новгород
кінәздіктері туралы түсінік беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Египетті арабтар қай жылдары басып алды?
← Мәмлүктер деген кімдер? Олар өкімет билігіне қай жылы ие болды?
← Аксум мемлекетінің қоғамдық құрылысы қандай болды?
← Мали мемлекетіндегі қоғамдық сатының ерекшелігі қандай?
← Сонгай мемлекетіндегі қоғамдық құрылыс туралы айтып беріңдер.
← Орта ғасырда Африка елдірі мәдениетінің дамып жетілуіне қай ел
игілікті ықпалын тигізді.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Феодалдық бытыраңқылық
← Юрий Долгорукий (1125-1157)-Владимир-Суздаль кінәзі. Ол көршілеріне
шабуыл жасап, кінәздік жерін кеңейтіп отырды. Еділ-Кама өзенінің
аралығын, Рязань мен Муров жерін өзіне бағындырды.
2. Владимир-Суздаль кінәздігі
8. Ұдайы болған ішкі қырқысулар, шетел шапқыншылығы, әсіресе венгр және
поляк феодалдалдарының әлсін-әлсін баса көктеп енуі Галич-Волынь
кінәздігін әлсіретті.
1. Галич-Волынь жері
2. Ұлы Новгород кінәздігі
Сабақты бекіту:
← Феодалдық бытыраңқылық дегеніміз не?
← Киев Русі мемлекеті қанша кінәздіктерге бөлінді?
← Ұлы Новгород кінәздігінде сауда ісі қалай дамыды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 35. Контурлық картаға Киев Русі ыдырағаннан кейінгі орыс
кінәздіктерінің шекарасын сызыңдар. Кінәздіктің астанасы және негізгі сауда
орталықтарын белгілеңдер.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §36. Монғол-татар шапқыншылығы
Сабақтың мақсаты:
← Монғол мемлекетінің құрылуынан Бату ханның билігіне дейінгі кезеңді
толығымен түсіндіру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті, фильм тамашалар
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба, «Монғол» фильмін тамашалату.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Феодалдық бытыраңқылық дегеніміз не?
← Киев Русі мемлекеті қанша кінәздіктерге бөлінді?
← Ұлы Новгород кінәздігінде сауда ісі қалай дамыды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Монғол мемлекетінің құрылуы
2. Монғол мемлекетінің саяси құрылымы
3. «Яса»
4. Шыңғысханның Қазақстан, Орта Азия және Кавказ жерін жаулап алуы.
• «Монғол», «Шыңғысхан» фильмдерінен үзінді көрсету.
Сабақты бекіту:
← Шыңғысхан империясының құрылуының алғышарттары қандай болды?
← Монғол тайпаларының қонысы, олардың шаруашылығы мен кәсібі туралы
айтып беріңдер.
← Шыңғысханның қазақ даласына шабуылы қашан басталды, оның себебі
неде? Отырар қаласын қорғаудағы халық ерлігі, Отырар қаласы туралы
не білесіңдер?
← Монғол-татар әскерлерінің Орта Азия мен Кавказды жаулап алуы туралы
не білесіңдер?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 36. «Шыңғысхан» атты тақырыпта эссе жазып келу.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §37. Батудың орыс жеріне жорығы
Сабақтың мақсаты:
← 1236-1242 жылдары жүргізілген шығысқа жорығынан кейінгі құрған
Батудың Алтын Орда мемлекеті туралы толық мағлұмат беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Шыңғысхан империясының құрылуының алғышарттары қандай болды?
← Монғол тайпаларының қонысы, олардың шаруашылығы мен кәсібі туралы
айтып беріңдер.
← Шыңғысханның қазақ даласына шабуылы қашан басталды, оның себебі
неде? Отырар қаласын қорғаудағы халық ерлігі, Отырар қаласы туралы
не білесіңдер?
← Монғол-татар әскерлерінің Орта Азия мен Кавказды жаулап алуы туралы
не білесіңдер?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Батудың орыс жеріне жорығы
2. Орыс кінәздіктерінің монғол-татар шапқыншылығына ұшырауы.
3. Алтын Орда мемлекетінің құрылуы
• Алтын Орда хандығы феодалдық мемлекет еді. Алтын Орда мемлекетінде
өмір сүрген халықтардың даму дәрежесі әркелкі болды. Орыс жерінің
халықтары Еділ алқабындағы отырқшы-егінші шаруашылықпен айналысты.
Алтын Орданың қол астындағы түрік тілдес халықтар көшпелі мал
шаруашылығымен шұғылданды. Түрік тектес тайпалар құрамында қыпшақ,
қаңлы, арғын, найман, қоңырат, керей, уақ болды.
4. Бату ханның Киевті алуы.
Сабақты бекіту:
← Бату ханның орыс жеріне жорығы қашан басталды? Бірінші қай
кінәздіктің жері монғол-татар шапқыншылығына ұшырады?
← Владимир қаласы тұрғындарының ерлік күресі туралы айтып беріңдер
← Киев қаласын Бату қалай жаулап алды?
← Батудың Батыс Еуропа елдеріне жорығы қай жылдары болды? Қай елдерге
шабуыл жасады.
← Алтын Орда мемлекеті қашан құрылды, саяси құрылы қандай болды? Ақ
Орда, Көк Орда мемлекеттерінің билігі кімдердің қолында болды?
← Алтын Орданың Орыс жеріндегі билігі қанша уақытқа созылды?
Бағалау: Үйге тапсырма: § 37
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §38,39,40,41 ХҮІ-ХҮІІ ғғ. Еуропа мемлекеттері Франция,
Англия,Германия,Испания, Нидерланды, Италияның саяси экономикалық дамуы.
Сабақтың мақсаты:
← ХҮІ-ХҮІІ ғғ. Еуропа мемлекеттері Франция,
Англия,Германия,Испания, Нидерланды, Италияның саяси экономикалық
дамуы, ХҮІІ ғасырдағы шексіз абсолюттік монархия, елдегі азамат соғысы
туралы толық түсінік беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Бату ханның орыс жеріне жорығы қашан басталды? Бірінші қай
кінәздіктің жері монғол-татар шапқыншылығына ұшырады?
← Владимир қаласы тұрғындарының ерлік күресі туралы айтып беріңдер
← Киев қаласын Бату қалай жаулап алды?
← Батудың Батыс Еуропа елдеріне жорығы қай жылдары болды?
← Алтын Орда мемлекеті қашан құрылды, саяси құрылы қандай болды? Ақ
Орда, Көк Орда мемлекеттерінің билігі кімдердің қолында болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Экономикалық дамуы
2. Әлеуметтік жағдайы
3. Азамат соғыстары
• Абсолюттік монархияның негізгі белгілері
✓ Корольдің сөзі бүкіл ел үшін заң болды;
✓ Король қазынаны өзі бллеп-төстеді;
✓ Соттарды өзі тағайындап отырды;
✓ Армияны өзі басқарды;
✓ Салық мөлшерін өзі белгіледі;
✓ Салық жинаушыларды өзі тағайындап отырды;
✓ Елдің барлық халқы корольдің боданы деп саналды.
Сабақты бекіту:
← ХҮІ ғасырда Францияның экономикасында қандай жаңалықтар орын алды?
← Мануфактураның дамуы үшін не керек болды? Оның қандай түрлері болды?
← Шаруалар жаңғдайы қандай болды?
← «Діни соғыстар» қашан не себепті шықты?
← Ришелье деген кім
← Абсолюттік монархияның негізгі белгілері қандай?
Бағалау: Үйге тапсырма: § 38,39,40,41
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §42. ХҮ ғасырдың соңы мен ХҮІ ғасырдың бас кезіндегі ұлы
географиялық ашулар
Сабақтың мақсаты:
← ХҮ ғасырдағы Америка халықтары, ұлы географиялық ашулардың тарихи
маңызы туралы оқушыларға мағлұмат беру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: саяхат
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХҮІ ғасырда Францияның экономикасында қандай жаңалықтар орын алды?
← Мануфактураның дамуы үшін не керек болды? Оның қандай түрлері болды?
← Шаруалар жаңғдайы қандай болды?
← «Діни соғыстар» қашан не себепті шықты?
← Ришелье деген кім
← Абсолюттік ионархияның негізгі белгілері қандай?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Ұлы географиялық ашулардың қажеттілігі
2. ХҮ ғасырдағы Америка халықтары
3. Кәсібі
4. Майя
5. Ацтектер
6. Инктер
7. Христофор Колумб
8. Географиялық ашулардың нәтижелері

Ұлы географиялық ашулар
|Феодалдық құрылыс |Компас ойлап табылды. |Тер жүретін , желкенді |
|ыдырады. Ірі |Ашық теңізге шығу |кеме-каравелла жасалды |
|кәсіпорындар пайда болды|қауіпсіз бола бастады | |
|Ұлы географиялық ашулар |
|Жеке материктер арасында байланыс |Еуропада тауар өндіру атты, сауда |
|орнады |ұлғайды |

Сабақты бекіту:
← Картаны пайдалана отырып, португалдықтардың Африканың батыс
жағалауын бойлай жасаған экспедициясы және Үндістанға баратын теңіз
олын ашуы жөнінде айтып беріңдер.
← Испандықтардың шағын отрядының Американың көлемді жерлерін басып
алуының себептері неде?
← Жаулап алушылар Америкадағы отар халықтарды қандай жолмен
қанағанын айтып беріңдер
← Ұлы географиялық ашулардың Еуропа және отар елдер халықтары үшін
қандай нәтижелері болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 42.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы.
Сабақтың мақсаты:
← Өткен материалдары қайталата отырып, алған білімдерін пысықтау;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
Пысықтау сабағының материалдары:
1. Хорезмшах мемлекеті
2. Орта Азия қалалары
3. Орта ғасырлардағы Орта Азиядағы ғылыми білімдердің дамуы
4. Монғол-татар шапқыншылығы
5. Батудың орыс жеріне жорығы
6. Еуропа мемлекеттерінің саяси экономикалық дамуы.
7. Ұлы географиялық ашулар
8. XY-XYII ғ Еуропа елдерінің мәдениеті
9. Сурет өнеріндегі гуманизм
10. Ғылыми білімдердің дамуы
11. Еуропа халықтарының ағарту ісі мен әдебиеті
12. Орыс жерлерінің Мәскеу төңірегіне бірігуі
13. Ресейде орталықтанған мемлекеттің құрылуы
14. XYII ғ Ресей

Сабақты бекіту:
← «Иә-жоқ»
← Эрудит
← Мұны әркім білуі тиіс
← Ішіне-сыртына
← Бетпе-бет
Бағалау:
Үйге тапсырма: Өтілген материалдарды қайталау.Тарихи шығармалар оқу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы 24.04.2014.
Сабақтың тақырыбы: §43. Орыс жерінің мәскеу төңірегіне бірігуі
Сабақтың мақсаты:
← ХҮ-ХҮІ ғасырлардағы Орыс жерінің экономикалық және саяси даму
ерекшеліктері, орыс қоғамындағы феодалдық құрылыстың дамуы туралы
оқушыларға егжей-тегжейлі түсіндіру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Хорезмшах мемлекеті
← Орта Азия қалалары
← Орта ғасырлардағы Орта Азиядағы ғылыми білімдердің дамуы
← Монғол-татар шапқыншылығы
← Батудың орыс жеріне жорығы
← Еуропа мемлекеттерінің саяси экономикалық дамуы.
← Ұлы географиялық ашулар
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Орыс жерінің экономикалық және саяси дамуы
2. Қала және қолөнердің дамуы
3. Саяси басқару жүйесі
4. Мәскеу кінәздігінің күшеюі
5. Алтын Орданың құлауы
6. Куликова шайқасы

ХІҮ-ХҮ ғасырлардағы орыс қоғамының феодалдық құрылымы
|Феодалдар|Кінәз |Билеуші |
| |Боярлар |Ірі жер иелері |
| |Помещиктер |Әскери қызметі үшін берілетін |
| | |жер иесі |
| |Шіркеу |Шіркеуге жер иеліктері |
| | |мәңгілікке берілді |

| |Қарала |Меллекеттік шаруалар |
|Шаруалар | | |
| |Үйреншіктілері |Феодалдық жеріне ұзақ жылдар |
| | |жұмыс істейтіндер |
| |Қарыздардар |Қарызын өтеушілер |
| |Жартыкештер |Феодалға түсімнің жартысын |
| | |төлеушілер |
| |Келімсектер |Басқа феодалдан ауысып |
| | |келгендер |
| |Құны өтелгендер |Кінәздан сатып алынған |
| | |шаруалар |

Сабақты бекіту:
← ХІҮ-ХҮ ғасырларда феодалдық жер иеліктері қалай аталды?
← Шіркеу жер иеліктерінің күшею себептері неді?
← Орыс жерінің саяси басқару жүйесі қандай болды?
← Мәскеу жерінің күшею себептері неде?
← Иван Калита орыс жерін біріктіруде қандай саясат ұстанды?
← Вожа өзені бойындағы шайқастың маңызы неде?
← Куликова даласындағы шайқас туралы айтып беріңдер
← Алтын Орданың құлауына не себеп болды?
Бағалау: өзін-өзі
Үйге тапсырма: § 43.Тест шешу.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §44. Ресейде орталықтанған мемлекеттің құрылуы
Сабақтың мақсаты:
← Көп ұлтты орыс мемлекетінің ІҮ Иван тұсындағы ішкі саясаты,
шаруашылықтың күйзеліске ұшырау себептері туралы оқушыларға түсіндіру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХІҮ-ХҮ ғасырларда феодалдық жер иеліктері қалай аталды?
← Шіркеу жер иеліктерінің күшею себептері неді?
← Орыс жерінің саяси басқару жүйесі қандай болды?
← Мәскеу жерінің күшею себептері неде?
← Иван Калита орыс жерін біріктіруде қандай саясат ұстанды?
← Вожа өзені бойындағы шайқастың маңызы неде?
← Куликова даласындағы шайқас туралы айтып беріңдер
← Алтын Орданың құлауына не себеп болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. ІІІ Василий Иванович тұсындағы орыс жері
2. ІҮ Иван кезіндегі Ресей
• Опричнинаны арнаулы, сенімді адамдардан тұратын әскер жүргізді.
Опричнина «опричь» сөзінен шыққан- «басқа, айрықша» деген мағынаны
білдіреді. Ауыспалы мағынасы- «жүгенсіз кеткен рда.»
Сабақты бекіту:
← Орыс мемлекеті неге көп ұлтты мемлекет деп аталды?
← ІҮ Иванның ішкі саясатының мәнін қалай түсінесіңдер?
← Опричнина саясаты ІҮ Иванға неге қажет болды?
Бағалау: Үйге тапсырма: § 44.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §45.ХҮІІ ғасырдағы Ресей.
Сабақтың мақсаты:
← ХҮІІ ғасырдағы Ресейдің ішкі және халықаралық жағдайы, Борис
Годуновтың таққа отыруыХҮІІ ғасырдағы орыс мәдениеті туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Орыс мемлекеті неге көп ұлтты мемлекет деп аталды?
← ІҮ Иванның ішкі саясатының мәнін қалай түсінесіңдер?
← Опричнина саясаты ІҮ Иванға неге қажет болды?
← ХҮІ ғасырда Ресейде шаруашылықтың күйзеліске ұшырауының себебі неде?

Жаңа сабақтың жоспары:
1. Ресейді ішкі және халықаралық жағдайы
• ХҮІІ ғасырда Ресей әлеуметтік-экономикалық дамуында сословиелік
топтарға бөлініп, сословиелік монархияға айналды. Ресей қоғамы үш
әлеуметтік топты құрды. Бірінші-билік басындағылар, екінші-сауда-
өнеркәсіп қызметкерлері, үшінші-шаруалар. Жоғары топқа-Мәскеу ұлы
кінәзі, сарай қызметкерлері, яғни патша сарайындағы адамдар, бояр
аристократтары; екінші топқа саудагерлер мен қолөнершілер, әскерилер,
қазына ағаш шеберлері мен ұсталар жатты. Әлеуметтік топтар арасындағы
бақталастық, билік үшін күрес ХҮІІ ғасырда Ресейде дүрбелең кезеңдер
тудырды. Бұл кезең 1584-1613 жылдарға дейін созылды.
2. Борис Годуновтың таққа отыруы.
3. Романовтардың патшалық құруы
• Романовтар Ресейде 1613-1917 жылдары патшалық құрды. 1649 жылы Собор
заңдарының жинағы қабылданды. Ол Ресейдегі шаруалардың басыбайлығын
түпкілікті бекітті.
4. ХҮІІ ғасырдағы орыс мәдениеті
Сабақты бекіту:
← ХҮІІ ғасыр неліктен жаңа тарихи кезең деп аталды? Бұл кезең Ресей
қоғамына қандай өзгерістер әкелді?
← ХҮІІ ғасырда Ресейдің жер көлемі қалай кеңейтілді?
← Ресейдің әлеуметтік дамуындағы өзгерістерді неден көруге болады?
← Аласапыран дәуірдің басталу себебі неде? Б.Годунов елде жүргізген
саясатының сипаты қандай болды?
← ХҮІІ ғасырда Ресейге қарсы шапқыншылық қалай басталды? Боярлар
бүлігін қай елдің королі қолдады? Лжедмитрийлер кімдер еді?
← Ресйдің саяси билігі кімдердің қолында болды?
← К.Минин мен Д.Пожарскийдің шет ел басқыншылығына қарсы күресі туралы
айтып беріңдер.
← Романовтардың таққа отыруы қашан басталды? Романовтар әулеті Ресейді
қанша жыл биледі?
← ХҮІІ ғасырдағы орыс мәдениеті қалай дамыды, қандай ерекшеліктері
болды?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 45.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §46. Батыс Еуропада қайта өрлеу мәдениетінің қалыптасуы.
Сабақтың мақсаты:
← Италиядағы қайта өрлеу мәдениетінің қалыптасуы, дүние жүзіне әйгілі
суретшілердің өмірі мен еңбегін таныстыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХҮІІ ғасыр неліктен жаңа тарихи кезең деп аталды? Бұл кезең Ресей
қоғамына қандай өзгерістер әкелді?
← ХҮІІ ғасырда Ресейдің жер көлемі қалай кеңейтілді?
← Ресейдің әлеуметтік дамуындағы өзгерістерді неден көруге болады?
← Аласапыран дәуірдің басталу себебі неде? Б.Годунов елде жүргізген
саясатының сипаты қандай болды?
← ХҮІІ ғасырда Ресейге қарсы шапқыншылық қалай басталды? Боярлар
бүлігін қай елдің королі қолдады? Лжедмитрийлер кімдер еді?
← Ресйдің саяси билігі кімдердің қолында болды?
← К.Минин мен Д.Пожарскийдің шет ел басқыншылығына қарсы күресі туралы
айтып беріңдер.
← Романовтардың таққа отыруы қашан басталды? Романовтар әулеті Ресейді
қанша жыл биледі?
← ХҮІІ ғасырдағы орыс мәдениеті қалай дамыды, қандай ерекшеліктері
болды?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Италия-қайта өркендеу орталығы
2. Леонардо да Винчи
3. Микеланджело
4. РафаэльСанти
Сабақты бекіту:
← Леонардо да Винчидің сурет өнеріндегі жаңалығы неден көрінеді? Оның
«Моно Лиза» картинасы туралы айтып беріңдер.
← Леонардо да Винчи қандай ғылыми жаңғалықтар мен өнертабыстарды алдын
ала болжады?
← Микеланджело өз шығармаларында адам бойындағы қандай қасиетті
уағыздады?
← Рафаэль Сантидің «Сикст мадоннасының» орта ғасырлар шеберлерінің
икондарынан қандай айырмашылығы бар?
← Үш ұлы шебер шығармашылығында қандай ортақ ұқсастық бар?
Бағалау:
Үйге тапсырма: § 46

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §47. Сурет өнеріндегі гуманизм
Сабақтың мақсаты:
← Германияның, Нидерландының және Испанияның ұлы өнер шеберлерімен
таныстыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Леонардо да Винчидің сурет өнеріндегі жаңалығы неден көрінеді? Оның
«Моно Лиза» картинасы туралы айтып беріңдер.
← Леонардо да Винчи қандай ғылыми жаңғалықтар мен өнертабыстарды алдын
ала болжады?
← Микеланджело өз шығармаларында адам бойындағы қандай қасиетті
уағыздады?
← Рафаэль Сантидің «Сикст мадоннасының» орта ғасырлар шеберлерінің
икондарынан қандай айырмашылығы бар?
← Үш ұлы шебер шығармашылығында қандай ортақ ұқсастық бар?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Германияның, Нидерландының және Испанияның ұлы өнер шеберлері
2. Дюрер Альбрехт (1471-1528)
3. Рембрандт Харменс ван Рейн (1606-1669)
4. Веласкес Диего (1599-1660)

Сабақты бекіту:
«Қайта өрлеу дәуірінің ұлы суретшілері» кестесін толтыру.
|Ұлы суретшілер |Өмір |Атақты |Суре өнеріндегі |
| |сүргенкезеңі мен|туындылары |жаңалықтары |
| |елі | | |
|Леонардо да Винчи| | | |
|Микеланджело | | | |
|Рембранд | | | |
|Диего Веласкес | | | |
|Альбрехт Дюрер | | | |
|Рафаэль Санти | | | |

Бағалау:Өзін-өзі бағалау.
Үйге тапсырма: § 47.

7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §48.Еуропа халықтарының ағарту ісі мен әдебиеті
Сабақтың мақсаты:
← Ағарту ісі мен әдебиеттің дамуы туралы айту;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
«Қайта өрлеу дәуірінің ұлы суретшілері» кестесінің жауабы?
|Ұлы суретшілер |Өмір |Атақты |Сурет өнеріндегі|
| |сүргенкезеңі мен|туындылары |жаңалықтары |
| |елі | | |
|Леонардо да Винчи| | | |
|Микеланджело | | | |
|Рембранд | | | |
|Диего Веласкес | | | |
|Альбрехт Дюрер | | | |
|Рафаэль Санти | | | |

Жаңа сабақтың жоспары:
1. Томас Мор
← «Мемлекетті жақсы ұйымдастыру және жаңа Утопия аралы туралы алтын
кітабы»
2. Сервантес
← «Дон Кихот»
3. Ф.Рабле
← «Гиппократтың афоризмдері», «Гаргантюа» мен Пантагрюэль
4. Шекспир
← «Гамлет», «Отелло», «Король Лир», «Ромео мен Джульетта»
Сабақты бекіту:
← Томас Мордың қөзқарасының қалыптасу себебін түсіндіріңдер?
Қазақстанда ХҮ ғасырда Т.Мордың көзқарасына ұқсас ұжмақ жер іздеген
қандай ойшыл болды?
← Рабле өз романында феодалдық дүниені қалай сынады?
← Шекспир шығармалары кейіпкрлерінің өзара байланысын түсіндіріңдер.
Қазақтың қай жазушысы Шекспир шығармаларын қазақ тілінде аударды?
← Қиялшыл да күлдіргі Дон Кихот бейнесі несімен қымбат?
← ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы ұлы жазушылардың шығармашылығынан Қайта
өркендеу мәдениетінің қандай ерекшеліктерін көруге болады?
Бағалау: Үйге тапсырма: § 48.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: §49. Ғылыми білімдердің дамуы
Сабақтың мақсаты:
← ХҮ ғасырдағы дүние жүзіне йгілі болған ғалымдармен, олардың
еңбектерімен таныстыру;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← Томас Мордың қөзқарасының қалыптасу себебін түсіндіріңдер?
Қазақстанда ХҮ ғасырда Т.Мордың көзқарасына ұқсас ұжмақ жер іздеген
қандай ойшыл болды?
← Рабле өз романында феодалдық дүниені қалай сынады?
← Шекспир шығармалары кейіпкрлерінің өзара байланысын түсіндіріңдер.
Қазақтың қай жазушысы Шекспир шығармаларын қазақ тілінде аударды?
← Қиялшыл да күлдіргі Дон Кихот бейнесі несімен қымбат?
← ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы ұлы жазушылардың шығармашылығынан Қайта
өркендеу мәдениетінің қандай ерекшеліктерін көруге болады?
Жаңа сабақтың жоспары:
«ККК»әдісі бойынша оқушыларды
← метематик
← суретші
← тарихшы
← географ етіп бөлу.
1. Ғылымның дамуы
2. Коперник Николай
3. Бруно Джордано
4. Галилео Галилей
Сабақты бекіту:
← ХҮ-ХҮІІ ғасырларда әлем құрылымы жөніндегі жаңа көзқарастар қалай
пайда болды?
← Дүниенің құрылымы жөніндегі Птоломей мен Коперниктің пікірлерін
салыстырыңдар. Коперниктің ғылыми жаңалығы несімен бағалы болды?
← Д.Бруно әлемнің құрылымы жөніндегі түсінікке қандай жаңалық енгізді?
← Коперник пен Бруноның көзқарасын Галилей қалай дәлелдеді және
дамытты?
Бағалау:өзін-өзі
Үйге тапсырма: § 49. ХҮ-ХҮІІ ғасырлардағы ғалымдардың ашқан ғылыми
жаңалықтары. Әлемнің құрылымы туралы Николай Коперник, Г.Галилей, Д.Броно
ілімдері жайлы реферат жазып келу.
7-сынып. Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихы
Сабақтың тақырыбы: Қорытынды сабақ
Сабақтың мақсаты:
← Орта ғасырлардағы дүние жүзі тарихынан алған білімдерді қайталай
отырып, өмірлік азық ету;
← Оқушылардың оқулықпен өз бетінше жұмыс істеу дағдыларын, тарихи
ұғымдарды талдап, салыстырып, қорытынды жасау қабілеттерін дамыту;
← Оқушыларды дүниежүзілік мәденеиттің баты жетістіктерімен сусындата
отырып, адамгершілікке, елін, туған жерін құрметтей білуге тәрбиелеу
Сабақтың түрі: аралас
Әдісі: интерактивті
Көрнекілік:карта, суреттер, сызба
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
← Оқу құралын тексеріп түгелдеу
← Әнұран орындау, «Хабар»
← Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
← ХҮ-ХҮІІ ғасырларда әлем құрылымы жөніндегі жаңа көзқарастар қалай
пайда болды?
← Дүниенің құрылымы жөніндегі Птоломей мен Коперниктің пікірлерін
салыстырыңдар. Коперниктің ғылыми жаңалығы несімен бағалы болды?
← Д.Бруно әлемнің құрылымы жөніндегі түсінікке қандай жаңалық енгізді?
← Коперник пен Бруноның көзқарасын Галилей қалай дәлелдеді және
дамытты?
Қайталанатын матералдар:
1. Ү-Х ғасырлардағы батыс және орталық еуропа
2. Ү-Х ғасырлардағы Византия, Таяу Шығыс, Орталық Азия және Русь
3. Ортағасырлық қоғамның негізгі белгілері мен ерекшеліктері
4. ХІ-ХІІІ ғасырлардағы христиан шіркеуі. Крест жорықтары
5. Шығыс елдерінде феодалдық құрылыстың орануы
6. ХІ-ХҮ ғасырлардағы орат, орталық Азия және Африка елдері
7. Халықтардың монғол-татар шапқыншылығана қарсы күресі
8. ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардағы еуропа мемлекеттері
9. Орыс жерлерін біріктірудің аяқталуы және Алтын Орданың құлауы

Сабақты бекіту:
← Түйін сөз.
← Тест
Бағалау:Жылдық қорытынды бағаларын шығару
Үйге тапсырма: Тарихи шығармалар оқу