Шумер және Аккад

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 1. Шумер және Аккад

Сабақтың мақсаты:

oo Білімділік: Азияның оңтүстік-батысында қатарласа ағатын екі өзен Евфрат пен Тигр бойындағы қолайлы ауа райы, өсімдіктер мен жануарлар әлемінің молдығы мұнда адамдардың өте ерте кездерден-ақ өмір сүріп, тіршілік етуіне әсер еткенін оқушыларға жеткізу.
oo Дамытушылық: Оңтүстік Қосөзен бойын мекендеген елдің шумер мен аккад халықтары деп аталатынын, шумерліктер Қосөзенге оның шығыс жағынан келіп қоныстанғанын, ал аккадтықтар болса, оңтүстік-батыс өлкелерден келіп орналасып, екі халықтық топ ең ежелгі мәдени орталықтардың бірін негіздегенін жеткізу.
oo Тәрбиелік: Оқушыларды Отанды сүюге, оны қорғауға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі: <<Египет және ежелгі Алдыңғы Азия>> картасы,
6-сыныпқа арналған , интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
* Қосөзеннің төменгі ағысы бойының табиғат жағдайлары және алғашқы тұрғындары.
* Қосөзендегі алғашқы мемлекеттер.
* Қосөзен қалаларының бірігуі.

Шумер және Аккад
1. Шумер
1.1. : Ежелгі Қосөзен жеріндегі алғашқы мемлекеттер.
Қосөзен - Тигр және Евфрат
1.2. тер-сы Қосөзеннің оңтүстік аймағын мекендеген.
1.3. Мемлекеттік құрылысы басқару жүйесі :
нубанда (басшысы)
машки ( салық жинаушы)
дуггур (қоймашылар)
галуку (әскербасылар)
дамкар (сауда-саттық басшысы)
1.4. ҚалаларыУр,Урук,Лагаш,Ниппур
1.5. Шаруашылығы
Мал шаруашылығы - қой, жылқы.
Егін шаруашылығы - тары.

2. Лагаш
2.1. АстанасыУрук пен Ур
2.2. ПатшасыЭанату
2.3. Соғыстары Ур, Урук , Умма, Киш қалаларын, Элам, Ниппурды бағындырды.

3. Аккад
3.1. Анықтама : Ежелгі Қосөзен жеріндегі алғашқы мемлекеттер.
Қосөзен - Тигр және Евфрат
3.2. тер-сы Қосөзеннің оңтүстік аймағын мекендеген.
3.3.Хр-сы б.з.б. ХХІҮ ғ. Құрылды.
3.4. Орталығы Аккад қаласы
3.5. патшалары
ШаруккинШумер-Аккад патшалығын құрды.
Нарамсин Сирияны, Урарту, Тигрдің бойын, Элам жерлерін жаулап алды.

4. Урдың ІІІ әулеті
4.1. б.з.б. 2200 ж гутейліктер Аккадты басып алды.
4.2. Шульги патшажерін кеңейтті.
4.3.Шаруашылығы мал шаруашылығы, бау-бақша
4.4. еңбек құралдары мен қару жасады
4.5. шеберханалардаағаштан, мыс, қоладан, жүннен, теріден заттар жасады.
4.6. Қосөзенді қайта біріктірді.
4.7. б.з.б. ХХІ ғ. Урдың ІІІ әулеті тақтан құлады.

ІІІ. Сабақты бекіту:
Қосөзеннің оңтүстік бөлігі ойпатты келеді. Көне заманда бұл аймақ батпақты, сазды, бір сөзбен айтқанда, тіршілікке қолайсыз болған екен. Соған қарамастан адамдар батпақты да жұмсақ, әрі құнарлы топырақты жерлерді де біртіндеп игере бастайды. Еккен өнім мол өнім берді, бір пальманың өзінен 50 кг құрма алды, Қосөзеннің оңтүстігінен жібек жүн, бидай, құрма т.б. шет жаққа шығарыла бастады.
* Айтыңдаршы, Қосөзеннің ежелгі тұрғындары еңбек ету нәтижесінде артық өнім өндіре алды ма?
* Қосөзенде мемлекет пен тапқа бөлінушілік неге ертерек пайда болды?

Кестені толтырыңдар:
Оңтүстік Қосөзендегі шаруашылықтың дамуына мүмкіндік туғызған жағдайлар
Шаруашылықтың дамуына кері әсер еткен жағдайлар

IV.Бағалау:
Ү. Үй тапсырмасы : §1

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 2. Ежелгі Вавилон

Сабақтың мақсаты:

oo Білімділік: Қалалардың ішінде Вавилон қаласының ерекшелене бастауы, аккад тіліндегі <<бабилу>> сөзі-<<құдайға барар қақпа>> деген ұғымды білдіретіні, оған басқа қалаларға қарағанда артықшылықтар беріліп, әсіресе Хаммурапи атты билеуші тұсінда дәуірлей түскені туралы баяндау.
oo Дамытушылық: Қосөзеннің ортаңғы және төменгі ағысы бойы толықтай Вавилонға бас игені, Хаммурапидің ол елдердің құдіретті билеушісіне айналғаны жайлы айту.
oo Тәрбиелік: Заңдардың негізгі ережелерін оқып үйрену, білу, игеру әрбір адам үшін маңызды қажеттілік болып есептелгенін оқушыларға жеткізу.

Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың жоспары:
* Вавилонның өрлеуі
* Хаммурапи заңдары
* Б.з.б. VII-VІ ғасырдағы Вавилон.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы сұрау:
Диалог
Сұрақ:1. Ур қаласының маңынан табылған табыттарды зерттеу барысында өлген адаммен ондаған құлдары, ат бағушылар, музыканттары бірге жерленіп, оған қоса алтын бұйымдар, неше түрлі әшекейлер қоса қойылғаны анықталды. Бұл туралы қандай қорытынды жасауға болады? Өз ойыңды айт.
1. Қала-мемлекеттер деген не? Олар қалай қалыптасты?
Жаңа сабақ:
Вавилон қаласына сырттай саяхатқа шығу. Мүмкіндігінше оқушылармен бірге <<Ежелгі дүние тарихы>> энциклопедиясын ақтаруға болады.

Ежелгі Вавилон

1. Анықтама: Ежелгі Қосөзен жеріндегі алғашқы мемлекеттер. <<Бабилу>> - аккад тілінде құдайға барар қақпа деген мағынаны білдіреді.
2. Билеушісі Патша
3. Патшалары
3.1. Хаммурапи б.з.б. 1792-1750 ж биліка етті негізін қалады заңдар жинағын шығарды. шексіз билеуші болды.
3.2. Навуходоносорб.з.б. 604-562 ж билік етті Вавилон көркею шегіне жетті <<Аспалы бақты>> салдырды.
4. Халқы 200 мыңдай тұрғыны болған
5. Шаруашылығы
5.1. егін шаруашылығы
5.2. Мал шаруашылығы

ІІІ. Жаңа сабақты пысықтау
1. Пысықтау барысында оқушының ойлану әрекетін дамыту бағытында жұмыс істеймін.
Оңтүстік Қосөзеннің бойынан табылған әлемдегі ең ежелгі заң үзінділерінде былай делінген:
oo 186. Егер адам кішкентай баланы асырап алса, бірақ кейін ол бала өз әкесі мен шешесін тауып алса, онда бұл тәрбиеленуші өзінің әкесі мен шешесінің үйіне қайтып бара алады.
oo 188. Егер қолөнерші жас баланы тәрбиелеу үшін алып, өз кәсібіне үйретсе, онда ол асырап алып өтем төлету арызы бойынша жауапқа тартылады.
Хаммурапи заң шығарғанда қандай мақсаттар көздеді? Өз ойларыңды білдіріңдер.
IV. Үйге тапсырма беру:§2

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: §3. Ежелгі Қосөзен мәдениеті.

oo Білімділік: адамзаттың ең ежелгі мәдени орталықтарының бірі болып есептелетін Қосөзен туралы, көптеген халықтардағы сияқты діни түсініктерге байланысты дүниеге келген Қосөзендегі алғашқы әдеби шығармалар жайлы баяндау.
oo Дамытушылық: Қосөзенде қалыптасқан дүниедегі ең ежелгі жазу жүйесі, оны дүниеге келтірген шумерліктер туралы айту.
oo Тәрбиелік: Әлем әдебиетінің тамаша туындыларының бірі туралы баяндау. Әдебиетімізді қастерлеуге тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың типі: Жаңа сабақты түсіндіру.
Сабақтың көрнекілігі: Алғашқы жазу суреттер жобасы тақтаға сызылады,
интерактивті тақта, тірек сызбалар, Мүсіндердің макеттері қойылады.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Тапсырманы сұрау.

1. Вавилонның өрлеуіне әсер еткен қандай жағдайлар?
2. Хаммурапи заң шығарғанда қандай мақсатты көздеді?
3. Хаммурапи заңдарында шаруашылық туралы не делінген?
4. Вавилон қаласы алыстан қараған адамға қалай әсер етеді?
5. Қандай патшаларын білесіңдер?
6. Вавилон сөзінің мағынасы қандай?

Хаммурапи заңдарының ішінен біреуін қысқаша өрнектеп бер.
Вавилон қаласы туралы суреттеп бер.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.
* <<Гильгамеш туралы аңыз>>.
* Сына жазу.
* Өнері.
* Діни түсніктер

Ежелгі Қосөзен мәдениеті

1. Гильгамеш туралы аңыз
1.1. Қосөзендегі діни түсініктегі алғашқы әдеби шығарма
1.2. Дастан қосөзеннің оңтүстігі туралы баяндалады.
1.3. Шығарманың мазмұныөмір мен өлім арасындағы күрес туралы тамаша шығарма. ПатшаГильгамеш, Алып адам Энкиду

2. Сына жазуы
2.1. Б.з.б ІҮ мыңжылдықта пайда болған.
2.2. Қалыптастырғаншумерліктер
2.3. Сирия, Урарту, Финикиялықтар қолданды

3. Өнері 3.1. сурет
3.2.сәулет
3.3. мүсіндеуекі қолы кеудесіне қойған адамдар

4. Аспалы бақ
4.1. Жеті кереметтің бірі
4.2. Навуходоносор салдырған, әйеліне арнап
4.3. Вавилонда салынған

5. Діни түсініктерікөп құдайға сенді
Таммуз - су құдайы
Шамаш - күн құдайы
Син - ай құдайы
Мардук - Вавилон қаласының қамқоршысы
Тиамат - мұхит құдайы
Абыздар дін иелері
ІІІ. Жаңа білімді пысықтау.
Пысықтау барысында оқушы білімінің айқын да тиянақты болуына қол жеткізу, оқушыны ойлану әрекетін дамытуға ынталандыру.
1. <<Сына жазу>> деген не? Ол жазудың маңызы қандай?
2. Аспалы бақ туралы ықшамдап өрнекте.
3. Қосөзенде қандай құдайлар болған?
4. Абыздар дегеніміз кімдер?
IV. Үйге тапсырма: §3
6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: §4. Египетте мемлекеттің пайда болуы.

oo Білімділік: Ежелгі Египетте қанаушылар мен қаналушылардың пайда болуына байланысты құлиеленушілік құрылыс қалыптасып, шағын мемлекеттер пайда болғанын баяндап жеткізу.
oo Дамытушылық: мемлекеттің пайда болуы жайлы түсініктерін одан әрі дамыту.
oo Тәрбиелік: Бір орталыққа бағынған мемлекеттің құрылуы нәтижесінде ғылыми білімдер, сәулет және құрылыс өнері дамығандығы жайлы әңгімелеп, балаларды әсемдік әлемін, адамзат баласмының қолымен жасалған ғажайып өнерді сүйе білуге тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: ОСКТТ

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үйге берілген тапсырамын сұрау.
* <<Гильгамеш туралы аңызда>> не туралы баяндалады?
* Дастан не туралы?
* Аспалы бақ туралы не ойлайсыңдар?

ІІІ. Жаңа сабақ жоспары:
* Ніл алқыбының табиғат жағдайлары.
* Нілдің тасуы
* Алғашқы мемлекеттер
* Бір орталыққа біріккен мемлекеттің құрылуы.
Сабақ барысында оқушыларға төмендегідей сұрақтар қоямын:
* Алғашқы қауымдық қрылыс пен құлиеленушілік құрылыстың арасындағы айырмашылық неде деп ойлайсыңдар?
* Алғашқы қауымдық құрылыста тапқа бөлініп, біреуді біреу қанау деген болып па еді?
Оқушылар салыстыру арқылы жауап беруге тырысады. Тақтаға тірек сөздер жазылады: 1) адамды адамның қанауы; 2) теңдік; 3) тап.

Египет

1. Африка құрлығының солтүстік - батысында орналасқан. Ежелде Египетті <<Қара жер>> деп атаған

2. Өзені Ніл өзені - 5589 км

3. Табиғат байлықтарымалахит, гранит

4. Өсімдіктері Құрма ағашы, папирус

5. Алғашқы мемлекеттер б.з.б. ІҮ м.ж. пайда болған - 40 қа жуық - оңтүстік және солт.
5.1. оңтүстік - ақ тәж
5.2. солт - қызыл тәж
6. Бір орталыққа біріккен мемлекет б.з.б. 3000 ж. нәтижесінде жазу қалыптасып, сәулет және құрылыс өнері дамыды.
7. Билеушісі перғауын (фараондар) египеттіктерше <<перо>> (үлкен үй) патша сарайы деген мағынаны береді
8. Ең алғашқы біріктіруші патша - Менес

9. Астанасы Мемфис ( <<Ақ дуал>> бекінісінде)

10. Соғыстары 10.1. шығыста - Синай түбегін
10.2. Оңтүстікте - Нубия

ІҮ. Жаңа сабақты пысықтау.
түсінікті болуын пысықтау барысында оның мәнінің тереңірек ашылуына, оқушылардың оның қыры мен сырана қаныға алуына байланысты болмақ.
* Б.з.б. ІІ мыңжылдықта Египетте құлиеленушілік құрылыстың түбегейлі орнап, бекігені туралы айт. Еңбек өнімділігінің артуына және ауыл шаруашылығының дамуына бұл жағдайдың әсері болды ма?
* Египеттің б.з.б. 1500 ж. Басқыншылық жорықтарын контур картаға түсіріңдер, шекарасын көрсетіңдер. Соғыста қолға түскен тұтқындар неге <<бағалы>> табыс болып есептеледі?
V. Үйге тапсырма: §4
6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 5. Ежелгі Египеттегі еңбекшілердің жағдайы
oo Білімділік: Билік шекарасы, мемлекет туралы ұғымдарды дамыту.
oo Дамытушылық: ежелгі Египет еңбекшілерінің жағдайын, мүліктік және әлеуметтік жіктелуін ашып көрсету.
oo Тәрбиелік: Қолөнершілердіғ еңбегі, олардың ептілігі және төзімділігі жайлы баяндай отырыпы, оқушыларды еңбекке, шеберлікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Әдісі: ОСКТТ
Көрнекілік: интерактивті тақта, тірек сызбалар,.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы сұрау.
* Ежелгі Египеттің табиғат жағдайларан сипаттаңдар.
* <<Ніл-құтты мекен>> дегенді қалай түсінесіңдер?
Оқушылардың үйге берілген кестені қалай толтырғанын аралап көріп, екі-үш оқушыны орнынын тұрғызып, оқытамын.
ІІІ. Жаңа сабақ

Египеттегі еңбекшілердің жағдайы

1. Құлдар
1.1. <<тірі өліктер>> деп аталды
1.2. жаулап алған жерлерден айдап әкелген.
1.3. ең ауыр жұмыстарды атқарды - егіс даласында, құрылыста, шеберханаларда жұмыс істеді.
2. Шаруалар
2.1. егіншілікпен айналысқан - арпа, бидай еккен
2.2. шаруаның азырақ жері, малы, жеміс ағаштары болған.
3. Қолөнершілер
3.1. мыс қорыту, тоқымашылар, балташылар, тері илеушілер, кеме жасаушылар, құмырашылар, зергерлер
3.2. перғауындар мен бекзадалардың шеберханаларында жұмыс жасаған. Көбінесе әскери қару-жарақ жасап отырған. Киімдері шоқпыт-шоқпыт болған.
4. Тас-кен жұмысшылары
4.1. Египеттің негізгі табиғат байлығы тас болған. (әктас, гранит, диорит, порфир, малахитты өңдейді.)
4.2.тастардан бағалы ыдыстар, зергерлік бұйымдар жасаған.
4.3. тас құрылыстары кең дамыды. Пирамидалар, храмдар, сәулетті үйлер, сфинкстер салған.

oo Ежелгі Египеттегі құлдардың негізгі көзі не деп ойлайсыңдар?
oo Құлдар санының өсуі неге әкеліп соғуы мүмкін?

Ықшамдап өрнектеу:

Ежелгі Египеттегі шаруалар екі түрлі міндеттер өтеген:заттай алым-салық төлеген және еңбек ету міндеткерлігін атқарған. Шаруалар өз жерінде өндірілген астық және басқа да өнімдерімен салық төлеп отырған. Әкімдер әрбір шаруаның қанша жері мен малы, жеміс ағашы бар екенін есепке алып отырған. Күзге қарай шаруаның жеріне салық жинаушы келіп, түсімін есептеген.
Қолында таяғы мен пальма шыбығы бар күзетшілер астық беруін талап еткен. Салық жинаушының ойынша, ол атқарып жүрген қызмет ауыр, әрі ешкімге жақпайтын жұмыс.
<<Шаруаларға келсең осы,-дейді салық жинаушы,>>- <<Өнім жоқ>>- деп ренжиді де отырады, ештеңе бергілері келмейді, осыдан кейін күзетшісіз келіп көр.
Тақтадағы кесте толтырылғаннан кейін, әрине, оқушылардың көмегіне сүйене отырып, төмендегі мәселелерге оқушылар назарын аударамын.
<<Шаруа дегеніміз кім?
Шаруа шаруашылығына сипаттама беріңдер.
Оны кім және қалай қанады?
Құл мен шаруаның айырмашылығы неде деп ойлайсыңдар?
Қайсысының құқығы мүлде жоқ болды?>>
Қолөнершілердің еңбегі туралы бір оқушыға дауыстап оқытамын
Сабақты пысықтаймын.
ІІІ. Үй тапсырмасы: §5.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 6. Египеттегі үстем тап өкілдері және
перғауындардың басқыншылық саясаты.
oo Білімділік: ІІІ Тутмос тұсында Египет әскерлері зор жеңіске жетіп, бұл басқыншылық жорықтар Египеттің Азияға ықпалын, беделін күшейткенін баяндау.
oo Дамытушылық: Перғауындардың жаулап алған жерлерін аяусыз талан-таражға салғанын, фараон мен шонжарлар өмірін суреттеу.
oo Тәрбиелік: Египет әскербасыларының бөтен елге, жерге жасаған басқыншылық соғыстарын, олардың ұстанған саясатын бейнелеу, әшкерелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид ,Оқу картасы
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үйге берілген тапсырамын тексеру.
> Еңбекшілер еңбегін сипаттаңдар
> Шаруалар патша қазынасына қандай салықтар төлеп отырғаны туралы айтыңдар.
ІІІ. Жаңа сабақтың жоспары:
1. Перғауындар.
2. Ежелгі Египеттіктердің перғауынды құдай деп санауы.
3. Күшті әскери тәртіптің орнауы

Шаруалардың жағдайын түсіндіруге көшкенде оқулықтың 31-бетіндегі кесте тақтаға сызылып, оқушылардың көмегімен толтырылады.
№

Құл
Шаруа
Колөнерші
Тау-кен жұмысшылары
1
Нені иемденді?

2
Қандай жұмыстар атқарды?

3
Қандай құқықтары болды?

Үстем тап өкілдері

1. Перғауындар

1.1. Ежелгі Египеттегі билеушілерді осылай атаған.
1.2. Елді басқарған, билігі шексіз болған.
1.3. перғауын тақта отырған, қолында асатаяғы, й қамшысы болған.
1.4. Тутмос, Аменхотен, Рамзес есімді перғауындар болған
1.5. Жорықтары ІІІ Тутмос б.з.б. 1525-1491жж - Сирияға 17 рет, Алдыңғы Азияға, Нубияға. Алтын, мата, ыдыстар, әшекей бұйымдары, сиыр, жылқы, қой-ешкі айдап әкелген.

2. Шонжарлар патшаның туыстары, достары.
(сарай қызметшілері, қазылар, әкімдер, жазғыштар, сақшы мен шабармандар.)
2.1. Әкімдер - перғауыннан кейінгі адам, елді басқарудағы маңызды істерді атқарды.
2.2. Жазғыштар - перғауынның бұйрығын жазып, қазынада қанша астық барын, қанша салық төлеу керектігін санап отырды.
2.3. сақшылар мен шабармандар - шонжарлардың малдарын, егінін және үйлерін күзететін

IV. Жаңа сабақты пысықтау

Перғауындар жалдамалы әскерін қалай тиімді пайдалана білді? /ой қозғау/
Шаруалардан құрылған жауынгерлерден жалдамалы әскерлердің айырмашылығы неде деп ойлайсыңдар?
Қандай жағдайларда сенімді болды? Қандай жағдайларда әлсіздік танытты?>>
Египетті жау шапса, қайсысы елін ерлікпен қорғай алады? Неге?
Соғыста қолға түскен тұтқындар неге бағалы болды?
Шайқастан оралған шаруаның үйі, шаруашылығы қандай жағдайда еді?
Үнемі жүргізілген соғыстар Египет патшалығын неге әлсіретті? Өз ойларыңды білдіріңдер.

V. Үй тапсырмасы: §6

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 7. Египеттегі ғылыми білім негіздері
oo Білімділік: Египетте ең жоғары дәрежеде дамыған ғылыми білімдердің негізгі заңдылықтарын ашып көрсту.
oo Дамытушылық:Ежелгі Египетте математикалық, геометриялық және аспан денелерінің қозғалысын бақылап отыратын астрономиялық ғылыми білімдердің болғанын баяндау.
oo Тәрбиелік: білім мен ғылымның ежелгі Египеттен бастау алғаны туралы айтып, оқушылардың білім алуға деген құштарлығын арттыру.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Әдісі: баяндау
Сабақтың көрнекілігі: Оқу картасы
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.
* <<Перғауын>> ұғымын түсіндіріңдер.
* Перғауындардың шексіз билік жүргізгендігіне мысалдар келтіріңдер.
* Египетте шонжарлар тобына кімдер жатты? Олардың қызметіне сипаттама беріңдер.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Египетте жазудың шығуы мен дамуы.
2. Математикалық білімдер.
3. Аспан әлемі
4. Египеттегі медицина.
5. Ежелгі Египеттегі мектеп

Египеттегі ғылыми білім негіздері

1. Жазу б.з.б. ІҮ м.ж. білімнің әртүрлі салалары болған.
Соған байланысты жазу пайда болған.
1.1. иероглифтер таңба суреттер - 750дей болған, оңнан солға қарай жазылған.
1.2. Алфавит дыбысты таңбалар - 24 дыбыстан тұрды.

2. Папирус жазу үшін пайдаланған
2.1. көпжылдық өсімдік жуан, қолда өсірген.
2.2. биіктігі 5 м жеткен

3. Математикалық білім
3.1. математикалық папирустар дәлелдейді. Арифметика, геометрия жақсы дамыған.
3.2. олар сол кезде-ақ 1, 10, 100, 1000, 10000 санын таңбалай білген

4. Аспан әлемі ( астрономия)
4.1. планеталар мен жұлдыздарды ажырата алған, жұлдыздырға қарап уақытты анықтаған.
4.2. календарь жасап шығарған1ж-12 айға-365 күн

5. Медицина
5.1. асқазан, тыныс жолдарын, көз, тері ауруларын емдеді
5.2. хирургия тәсілін пайдаланған, қоладан жасалған медициналық құралдар жасаған.
5.3. көптеген өсімдіктер мен шөптердің емдік қасиетін білген.

6. Мектеп
6.1. мектептер сарай және храмдардың қасында болған.
6.2. абыздар оқытты
6.3. хатшылар мен абыздарды даярлады
6.4. ауқатты адамдардың ер балалары оқыған

ІІІ. Жаңа білімді пысықтау.
Пысықтау барысында білімнің айқын да тиянақты болуына қол жеткізуге тырысамын.
IV. Үйге тапсырма: §7.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §8. Ежелгі Египеттің әдебиеті мен өнері
oo Білімділік: Ежелгі Египет өнері-архитектурасы, мүсіндері және көркем әдебиеті өзінің көркемдік дәрежесінің жоғарылығымен бағалы екенін, адамзат тарихындағы тұңғыш мүсіндер Египетте жасалғанын баяндау.
oo Дамытушылық:Оқушылардың өнерге деген ықыластыран арттыру
oo Тәрбиелік: Адамзат баласының қолымен жасалған көркемөнердің озық туындыларын сезіне білуге, бағалай білуге, көркемөнерді сүйе білуге тәрбиелеу.

Суреттің түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс. <<Үлкен Сфинкс>>, <<Пирамида>> т.б. суреттер, иллюстрауиялар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.
* Египетте жазудың қалай пада болып, дамығанын сипаттап беріңдер.
* Египетте ғылыми білімдердің қандай түрлері дамыған?
* Математика ғалымының шығуына қандай жағдайлардың әсері болды?
Жаңа сабақ жоспары:
1. Әдебиеті.
2. Ежелгі Египет діні
3. Египеттегі храмдар
4. Пирамидалар салу.
5. Үлкен Сфинкс.

Ежелгі Египеттің әдебиеті мен өнері

1. Әдебиеті шығармаларда халықтың ерлігі мен батырлығы, өмірі мен тұрмыс-тіршілігі баяндалған :
5.1. Осирис пен Исида туралы миф,
5.2. Синухет әңгімесі,
5.3. Құдайлар мен перғауындарды мадақтайтын өлеңдер мен гимндер
5.4. Астық тасушының әні

2. Діні көп құдайға сенушілік
2.1. Амон-Ра - күн құдайы
2.2. Бен-бен - тас құдайы
2.3. Тот - ақыл құдайы
2.4. Хапи - Ніл өзенін бейнелейтін құдай

3. Храмдар
5.1. Фивы 200-дей мүсін 80 мың құл еңбек еткен
5.2. Мемфис
5.3. Гелиополь

4. Пирамида Перғауындардың мазарлары
4.1. Жосер перғауынның пирамидасы ең бірінші салынған пирамида
4.2 . Хеопс пирамидасы ең биік пирамида - б.з.б.2600 ж салынған биіктігі 150 м
4.3. Деректер Геродоттың айтуынша 20 жыл салған 2 млн 300 мың үлкен тас жұмсалып салмақтары 2,5 тонна

5. Сфинкс басы адам, тұлғасы арыстан бейнесінде
5.1. <<үрей атасы>> деп жұрт атаған
5.2. биіктігі 20 м асатын ені 52 метр

Ойланып көріңдер, египеттіктердің күн құдайы неге негізгі құдай болып есептелінеді?
oo Ежелгі Египетте перғауынның билігі қандай болған?
oo Мемлекеттік билік пен діннің арасында қандай байланыс жатыр?
Оқушылардың жауабын тыңдап болған соң, сөзін жалғастырып, ежелгі египеттіктердің перғауындарды пір тұту құрметіне толып жатқан мерекелер мен ойын-сауықтар ұйымдастырғаны туралы баяндаймын.

Тастан жасалған алыпқа қарағанда адамның зәресі ұшатын еді. Жұрт оны қалай атады? Бұл құрылыстар қандай мақсатта жасалды?
<<Египеттегі құрылыстар жайлы кім айтып береді?>> ІІІ. Жаңа сабақты пысықтау.
1. Пысықтауды картиналар, схемалар т.б. көрсету арқылы жүргізу.
2. Алған білім, біліктерді іс жүзінде пайдалануды қажет ететін кроссворд т.б. шешуге жаттықтыру.
IV. Үйге тапсырма: §8 1. <<Египет діні>> деген кестені толтыруды аяқтайды.
1. <<Шығыстағы мәдениеттің дамуы>> кестесін толтырады.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 9-10 Ежелгі Ассирия, Урарту
oo Білімділік: Ассирия атауы Тигрдің оң жақ жағасында орналасқан Ашшур қаласынан шыққаны, оның бірнеше ғасырлар бойы әскери қуаты аз болғандықтан, өзінен неғұрлым күшті көрші мемлекеттерге жиі-жиі тәуелді болып келгені, кейіннен аса үлкен әскери державаға айналғаны таралы баяндау.
oo Дамытушылық: Ассирия билеушілері Жерорта теңіщінің шығыс жағалауындағы елдерге үстемдігін күшейту және Египетті жаулап алу мақсатында жорыққа дайындалғанын, сөйтіп Ассирия б.з.б. VII ғасырда орасан зор аумақты бағындырған әскери мемлекетке айналғанын баяндау.
oo Тәрбиелік: Ассирия әдебиетінің өзіндік сипаттарына әсіресе ассирия жылнамасының ерекшеліктеріне тоқталу, шәкірттердің сабақ үстінде тақырыпты толық меңгеріп, тәлім-тәрбие алуына қолайлы жағдай тудыру.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақты түсіндіру, баяндау.
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

Төмендегі кестені сыныппен бірге толтырамыз.
Құдайлардың аттары
Олар табиғат құбылыстары мен шаруашылықтың қандай түрлерін бейнелейді?
Олар құлиеленушілік құрылысқа қандай әсерін тигізді?

ІІІ.Жаңа сабақты түсіндіру.
Жоспары:
1. Табиғат жағдайлары
2. Ассирия мемлекетінің құрылуы
3. Ассирияның отаршылдық саясаты.
4. Мәдениеті.

Ассирия

1. Анықтыма Вавилонның солтүстігінде пайда болған ірі мемлекет
2. Терр-сы Қазіргі Ирак мемлекетінің солтүстік - шығысында
3. Табиғат жағдайы үстіртті, таулы шығысында - Загра,
солт-бат-Масиос тауы
4. Ауа-райы қыста - қар қалың, суық
Көктем мен күзде- жаңбырлы
Жазда - ыстық
5. Шаруашылығы
5.1.мал шаруашылығы қой, ешкі, жылқы, түйе
5.2.Жер шаруашылығыбау-бақша,жеміс ағаштары
6. Тасты құрылыста, темір мен мыстан еңбек құралдарын,
қару жасаған.
7. Мәдениеті сауда жақсы дамыды , Вавилон, Элам, Кіші
Азия, Жерорта теңізіне дейін
8. Қоғамдық құрылысы рулық, қауымдық әке негізгі рөл
атқарды
9. Ассирияның құрылуы Ашшур қала-мемлекет б.з.б. ХҮ ғ күшейдіақсақалдар кеңесі әскери іс, соғыс өнерін дамытты

Урарту

1. Терр-сы Ассирияның солтүстігі, қазіргі Армения жерінде
2. Хр-сы Б.з.б. ІХ ғ қалыптасты
3. Жері таулы
4. Астанасы Тушпа қаласы
5. Көлі Ван
6. Шаруашылығы көшпелі мал шаруашылығы жылқы
Егін шаруашылығы арпа, бидай
Бау-бақша
7. Жаугершілік соғыстары бат - Ассириямен
8. Өнері ғимараттар, мүсіндер жасады

9. Ассирияның отаршылдық саясаты
9.1. Б.з.б. ҮІІІ ғ қуатты мемлекет болды
9.2. Басқару жүйесі ел үлкен аймақшағын аудан
9.3. Соғыстары солт - Урарту
Батыс - Жерорта теңізіне дейін
Оңтүстігінде - Вавилон, Египет
Шығысында - Мидияға дейін
9.4 Сипаты әскери мемлекет
9.5. Б.з.б. 605 ж Ассирия жеңіліске ұшырады
9.6. Мәдениеті Ашшурбанипал кітапханасы әдеби шығ, жұлдызнама, дәрігерлік кітаптар, өлең мен жырлар
9.7.Өнері - Құрылыс өнері патша сарайлары
Суреттер сарай өмірі, соғыс, аң аулау

ІІІ. Оқушылардың жаңа оқу материалы жайлы түсінігін тексеру.
1. Оқушылардың сөйлеу мәнеріне, алған білімін, ойын жүйелі жеткізе білуіне көңіл бөлемін.
2. Оқушылардың жаңа материалды түсінуіндегі олқылықтарды түзетуге тырыстырамын.
3. Оқушыларға қоятын сұрақтарға ерекше назар аударамын.
IV. Жаңа білімді пысықтау.
1. Пысықтау барысында оқушының ойлану әрекетін дамытуға көңіл бөлемін.
2. Пысықтау барысында оқушы білімінің айқын да тиянақты болуына қол жеткізу.
V. Үйге тапсырма: §9-10.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 11. Хетт патшалығы.
oo Білімділік: Б.з.б. ІІ мыңжылдықтың бас кезінде Кіші Азия түбегінің шығыс бөлігін біріктіру үшін алғашқы талпыныстар жасалғанын, Хетт жердавасы б.з.б. 1660-1650 ж. шамасында Табарна патшаның тұсында ғана қалыптасып болғанын баяндау.
oo Дамытушылық: Хетт державасының гүлдену және құлдырау себептерін түсіндіру.
oo Тәрбиелік: Білімді азамат тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.
* Оқулықтағы картадан немесе атластан Ассирияны табыңдар. Ассирияның әскери өнері жайлы өз ойларыңды тұжырымдаңдар.
* Ассирия патшасы өзінің Вавилонға жасаған жорығы туралы әңгімесінде былай дейді: <<Мен оның қазынасын аштым, алтындары мен күмістерін, асыл татарын, қисапсыз байлығын алдым... Олардың дүниесін иелендім...>>
Ассириялықтардың басқыншылық жорықтарынан қандай қорытынды жасауға болады? Ондағы отаршылдық саясаттың мәнін неден көреміз?
* Ассирия заңдарын оқып шығыңдар: Ассириядағы жер иелену тәртібі туралы не ойлайсыдар? Жалпы Алдыңғы Азия елдерінің заңдарында қандай ұқсастықтар бар?
Жаңа сабақ жоспары:
1. Кіші Азияның табиғаты.
2. Хетт патшалығының құрылуы.
3. Хеттердің өмірі мен тұрмысы
4. Мәдениеті

Хетт патшалығы

1. Терр-сы Қазіргі Туркия жерінде орналасқан (Анатолы немесе Кіші Азия)
2. Теңіздермен қоршалған
2.1. Солт - Қара теңіз
2.2. Батысы - Мәрмәр, Эгей
2.3. Оңт-бат - Жерорта теңізі
3. Жері таулы үстіртті, далалы өлке
4. Өзені Галис (Қызыл Ирмак)
5. Шаруашылығы
5.1. мал шаруашылығы,
5.2. егістік, бау-бақша.
6. Кәсібі металл өндіру соқа, қару-жарақ.

7. Хетт патшалығының құрылуы
7.1. Б.з.б. ІІІ м.ж. Ниса қаласының патшасы Хетт мемлекетін құрды.
7.2. Астанасы Хаттуса
7.3. Патшалары Табарна б.з.б. ІІ м.ж. Кіші Азияны бағындырды
Телепин мұрагерлікті қалпына келтірді
7.4. Жорықтары б.з.б. 1595 ж Вавилонды тонады, Сирияны, Б.з.б. ХІҮ ғ Египетпен соғысты
7.5. Нәтижесі бірінші <<бейбіт келісім жасалды>> б.з.б. 1280 ж Египет-Хетт патшалығы
7.6. Мәдениеті Діні Тешуб құдайы - найзағай мен бұлт құдайы, Телепин құдайы - көктем құдайы

Тақтаға төмендегі кесте сызылып, оқушылар көмегімен толтырылады.
Мемлекет аты
Өмірі мен тұрмысы
Мәдениеті
Құдайлары
Құрылыс өнері

ІІІ. Жаңа сабақты пысықтау.
Оқулықтың 59-бетіндегі Хетт заңдарын оқи отырып, вавилондық және ассириялық заңдармен салыстырыңдар. Қандай ұқсастықтар мен айырмашылықтар бар деп ойлайсыңдар?
IV. Үйге тапсырма: §11.
Оқулықтағы Хетт патшасының өсиетін оқып шығып өз ойларыңды тұжырымдаңдар.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 12. Ежелгі Финикия мен Палистина
oo Білімділік: Финикия тарихының басты ерекшеліктері туралы баяндау.
oo Дамытушылық: Оқушылар белсенділігін арттыру.
oo Тәрбиелік: Білікті, иманды, азамат етіп тәрбиелеу.
Сабақтың типі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ.Үйге берілген тапсырманы сұрау.
Үй тапсырмасының орындалуын тексеру барысында оқушылардың көпшілігіне ортақ қателерді және олардың себептерін көрсетемін.
Сынып оқушылырының үй тапсырмасын саналы да дұрыс орындағандығына көз жеткізу.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Табиғи - географиялық жағдайы
2. Финикия қала мемлекеттері
3. Израил-иудей мемлекеті

Ежелгі Финикия мен Палестина

1. Жерорта теңізінің шығыс жағалауында орналасқан
2. Жері таулы өлке

3. Финикия
3.1. <<Фенеху>> - кеме жасаушы
3.2. Угарит,Библ қала-мемлекеттер
3.3. Шаруашылығы егін шаруашылығы
3.4. Кәсібі балық аулау

4. Палестина
4.1. Ежелгі тұрғындары хананей
4.2. Израил-иудей мемлекеті құрылды
4.3. Астанасы Иерусалим
4.4. өзені Иордан Өлі теңізге құяды
4.5. шаруашылығы мал шаруашылығы
4.6. Мәдениеті Сауда
Африкадан - асыл тас, піл сүйегі
Финикиядан - құрылыс заттар
4.7. Басқару жүйесі 12 әкімшілік аймаққа бөлінеді
4.8. Патшалары Дәуіт, Сүлеймен
4.9. соғыстары Ассирия - Самарияны
Вавилон - Иерусалимді талқандады.

5. Мәдениеті алфавит б.з.б ХІІІ ғ жасалған
22 әріптік

6. Діни нанымдары Ваал - көктем құдайы
Мот - өлім құдайы
Анат - құнарлылық құдайы
Яхве - Финикияның басты құдайы

ІІІ. Жаңа білімді пысықтау.
oo Оқылған ережелер мен тұжырымдар бойынша оқушылардың өздеріне мысалдар келтіру.
oo Пысықтауды карталар мен схемалар т.б. арқылы жүргізу.
oo Алған білім, біліктерді іс жүзінде пайдалану қажет ететін қосымша тапсырмалар орындауға жаттықтыру.
IV. Үй тапсырмасы: §12
Оқулықтың 64- бетіндегі тапсырма-сұрақтарға жауап беру.
Израил-иудей тарихынан үзінді оқу.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 13 Ежелгі парсы патшалығы
Сабақтың мақсат-міндеттері:
oo Парсы тайпаларының одағын күшейткенін, оның басқару жүйесін жетілдіргенін және парсылардың ежелден жылқы шаруашылығымен айналысқан, ат құлағында ойнаған ержүрек, жауынгер ел болғанын баяндау.
Сабақтың типі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.
* Финикия мен Палистинатын табиғат жағдайлары қандай еді?
* Финикия неге қала мемлекеттер деп аталды? Олардың даму ерекшеліктері қандай?
* Израил-иудей мемлекеті туралы не білесіңдер? Сүлеймен патша кезінде қандай өзгерістер жасалды?
Жаңа сабақ жоспары:
1. Табиғат жағдайы
2. Парсы патшалығының құрылуы
3. І дарий, оның ішкі және сыртқы саясаты.
Парсы патшалығы

1. Иран үстіртінің оңтүстігі, Вавилонның оңт-шығ
2. Тайпалар одағын ахемен
3. Көсемдері Кир, І Дарий
4. Жаугершілік соғыстары
4.1. Кир Мидияға, Вавилонға, Финикия мен Палестинаға, Орта Азияға
4.2. Камбиз Египетке
4.3. І Дарий (б.з.б. 522ж) - парсыша Дарайявауш
Ішкі саясаты басқару жүйесі 20 аймақ хакімдер әскер
Теңге шығарды дарик
Патша жолы Сарды қал басталып - Вавилон, Сузыға жетті
Сыртқы саясаты б.з.б. 522 ж Орта Азия халықтары көтеріліске шықты
Б.з.б. 518 ж сақтарға қарсы шабуыл жасады сәтсіз аяқталды

5. Заратуштра ілімі
5.1. Құдайы Ахурамазда жарық пен жақсылық құдайы
5.2. Әдеби шығармасы Авеста

ІІІ. Жаңа сабақты пысықтау.
1. І Дарий өзін қандай адам ретінде көрсетуге тырысады? Неге? Ол адам бойындағы қандай жақсы қасиеттерді айтады?
2. Билеуші болу үшін тағы қандай қасиеттер қажет деп ойлайсың?
3. Неге ол Ахурамазданы дәріптеді?
IV. Үйге тапсырма: §13
13-параграфты оқып, мазмұнын айту.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 14. Орта Азия халықтарының македондық басқыншыларға қарсы күресі
Сабақтың мақсаты:
oo Орта Азия халықтарының грек-македондық басқыншыларға қарсы күрестегі ерлігін, тәуелсіздік үшін күрескен даңқты басшысы-Спитамен ерлігін баяндау.
oo Ұлы қолбасшы Александрдың алғырлығы, тапқырлығы, батылдығы туралы айта келіп, оқушыларды батыр да ержүрек болып өсуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Сабақтың тартымды өтуіне көңіл бөлу, псиологиялық ахуал туғызу - басты міндет.
1. Александр Македонскийдің Орта Азияға басып кіруі.
2. Спитамен-тәуелсіздің үшін күрестің басшысы
3. Орта Азия халықтарының шетелдік басқыншыларға қарсы күресінің тарихи маңызы.

Орта Азия халықтарының грек-македондық басқыншыларға қарсы күресі

1. Б.з.б. 330 ж Соғды жеріне Самарқан қаласын
2. Қамтыған жері Бүкіл Соғды, Бактрия жері
Қолбасшысы Спитамен
Б.з.б. 329 ж ұйымдастырылды
соғыс 3ж созылды
нәтижесі А.Македонский кері қайтты
Орта Азия халқы соғды, бактрия, сақтар
Басқыншылық жорықтар грек, македон, парсы
Ұлы тұлғаларыСпитамен, Томирис, Шырақ

ІІ. Жаңа білімді пысықтау.
Тақырып бойынша оқушыларға мынадай тапсырмалар беруге болады:
Қазіргі фантаст жазушылар қай ғасырда, қай планетаға барсаң да апаратын <<Томирис>> (атын өзгертуге болады) атты ұшу аппаратын ойлап тапты. Сендердің де ойлаған бағыттарыңа ұшып бару мүмкіндіктерің бар.
Ұшу жоспарын жасаңдар.
1. Ғасырын, жылын, жасаңдар.
2. Александрдың жүрген жеріндегі қай елге баасың?
3. Ұшу сапарында кім болғың келеді? (Филипп патша ма? Леонид пе? Аристотель ме? Александрдың өзі ме? Тарихи шолушы ма? Географ па? Сол кездегі адам ба? Сынып оқушыы ма?)
4. Ұшу сапарының мақсатын анықта.
5. Ұшу сапарының барысы жайлы әңгіме - есеп жаз (ол өте құпия болсын). Есеп әңгімеде кейіпкердің сырт бейнесі, оның әскерінің қару-жарағы, басып алған елдердің архитектуралық ескерткіштері, тарихи ұлы тұлғаларына мінездеме, саяхат кезіндегі кездесулер-барлығы қамтылуы керек.
ІІІ. Үйге тапсырма: §14.Оқушылар жоғарыдағы тапсырманы сыныпта орындап үлгере алмаса, үйден орынлап келуге тиіс.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 15. Ежелгі Бактрия
oo Білімділік: Ежелгі замандарда Орта Азияда шаруашылығы мен саяси құрылысы дамыған ірі мемлекеттің өмір сүргенін оқушыларға түсіндіру.
oo Дамытушылық: Ежелгі Бактрияның дамуына парсылар мен сақтардың әсері болғандығын, отырықшы және көшпелі халықтар бірлесуі арқылы жаңа мемлекеттің қалыптасқанын оқушыларға түсіндіру.
oo Тәрбиелік: Қазақ халқының түп негізі болып саналатын сақтардың ежелгі мемлекетін сипаттай отырып, оқушыларды патриотизмге, өз елін сүюге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа қатысу дәрежесін айқындау және ынта-зейінін жаңа тақырыпқа бейімдеу.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау және оқушылардың жауаптарын бағалау.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Бактрия тарихының деректері
2. Б.з.б. І мыңжылдықтың ортасындағы Бактрия.
3. Мың қала елінде.

Ежелгі Бактрия

1. Қазіргі Тәжікстан мен Ауғанстан жерінде ірге көтерген ежелгі мемлекет
2. Деректер
2.1. <<Авеста>> Бактрия - <<тулары биік көтерілген ел>>
2.2. Фирдаусидің <<Шахнама>>
2.3. Геродот, Чжан Цяньнің
2.4. Сыма Цянь <<Тарихи жазбаларында>>
3. Шаруашылығы
3.1. егіншілік,
3.2. мал шаруашылығы,
3.3. бау-бақша
4. Кәсібі тоқымашылық, қыш құмыра жасау, ұсталықпен айналысу, зергерлік өнер
4.1. Көктас Бадахшан жерінде өндіріледі
5. Астанасы Бактр қаласы
6. Ішкі саясаты жеке мемлекет - б.з.б. ІІІ ғ
билеушілеріДиодот, Евтидем
7. Сыртқы саясаты
8.1. сауда Грекия, Үндістан, Египет, Қытай, Сақтармен жасады
8.2.СоғыстарыСирия,Индия, Македондықтармен

ІІІ. Үйге тапсырма: §15.
Тақырыпты оқып, соңындағы сұрақтарға жауап беруге дайындалу. Оқулықтағы суреттерге мән беру.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: Қайталау.
Сабақтың мақсаты:
oo Азияның Оңтүстік-батысындағы ежелгі мемлекеттер тақырыбын қайталай отырып, белсенділігі жоғары, білімді азамат тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:Қайталау
Әдісі: интерактивті, сұрақ жауап
Көрнекілік:карта, суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
* Сәлемдесу
* Оқу құралын тексеріп түгелдеу

* Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
oo Бактрия қазіргі қандай мемлекеттер жерінде орналасқан? Бактрия туралы қандай деректер бар?
oo Бактриялықтар қандай кәсіптермен айналысқан?
oo Бактрия қалаларының ерекшеліктері неде?
oo Бактрия мемлекетінің б.з.б. ІІІ ғасырдағы билеушілерін атаңдар.
Қайталанатын материалдар:
1. Ежелгі Ассирия
2. Хетт патшалығы
3. Ежілгі Финикия мен Палестина
4. Ежелгі Парсы патшалығы
5. Орта Азия халықтарының грек-македондық басқыншыларға қарсы күресі.
Сабақты бекіту:
o <<ККК>>
o Топтастыру
o Бетпе-бет
o Эрудит
o Өрмекші ойындары мен әдістері арқылы өтілген материалдарды бекіту.
Бағалау:
Үйге тапсырма: ІІ тоқсан материалдарын қайталау

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 16. Кушан патшалығы
Сабақтың мақсаты:
oo Кушан патшалығының Орталық Азиядағы көптеген елдер мен мемлекеттердің саяси және мәдени дамуында үлкен рөл атқарғанын баяндау.
oo Көшпелілердің саяси-экономикалық дамуы және Орта Азиядағы халықтар мәдениетінің астасуы туралытүсіндіру.
oo Көшпелілер өркениеті туралы баяндай отырып, ежелгі заманға бабалар мұрасына сүйіспеншілік пен құрмет сезімін қалыптастыру.

Сабақтың түрі: Аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
* Сабақтың тақырыбын, жоспарын тақтаға жаздыру, оқушыларды жаңа тақырыпты түсінуге бейімдеу.
Сабақ жоспары:
* Кушан патшалығының саяси дамуы
* Экономикалық қатынастар
* Мәдениеті

Кушан патшалығы

1. Қазіргі Өзбекстан, Қырғызстан және Қашқария жерінде қалыптасқан ежелгі мемлекет
2. билеушілері
2.1. ІІ Қатпыз - мемлекеттің жерін ұлғайтты, мемлекеттің өз ақшасын шығарды
2.2. Қанышке патша елді 23 ж биледі
Деректері Қытай деректерінде <<Қанышке патшалық еткен кезде оның даңқы көрші мемлекеттерге таралды.>>
3. Шаруашылығы
3.1. көшпелі мал шаруашылығыжылқы
3.2. егіншілікбидайұн тартты
3.3. бау-бақшаалма,өрік, анар, жаңғақ
4. Кәсібі қолөнер өндірісі, металдан тұрмыстық заттар жасады
5. Мәдениеті діні
5.1. Заратуштра іліміАхурамазда,Митра,Нана 5.2. Будда дініТермездегі Қаратөбедегі буддалық храм
5.3. Манихей дініб.з.б 216ж ВавилонМани
6. Өнері
6.1. мүсіндеужеңімпаз Қанышке храмы
Сурх- Котал төбесі
6.2. Бейнелеу
7. Сыртқы саясаты
7.1. жаулаушылық соғыстарыИндия,
Шығыс Түркістан
7.2.СаудаҰлы жібек жолы, Қытай, Рим, Египет, сақтармен метал бұйымдары,қару,бағалы тас,қой жүнінен жасалған заттар
8. ІІІ ғ Ирандық Сасани мемлекеті Кушан мемлекетін құлатты
.

Үйге тапсырма:§16
Бұл мәселеде тарихи байланыстылық пен сабақтастық ұғымын тиянақтау, бекіту мақсатында біраз шаралар жасаймын. Яғни Бактрия мен Кушан мемлекеттерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары туралы сұрақтар, тест т.б.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 17. Парфия патшалығы
Сабақтың мақсаты:
oo Оқушыларға Парфия патшалығының құрылуы, көшпелі тайпалардың ұрпағы Арсақ құрған Парфия патшалығы билеушілерінің өз шекарасын үнемі ұлғайта отырып, Римның Басқыншылық әрекетіне күйрете соққы бергендігі туралы баяндау.
oo Тақырып барысында оқушыларды патриоттыққа, отансүйгіштікке тәрбиелеуге көңіл бөлінеді. Әсіресе көшпелі жауынгер сақ ұрпақтарының Римнің шығысқа жасаған жорықтарының тек қана өз шекарасын қорғап қоймай, Римнің шапқыншылығынан басқа елдерді қорғау барысындағы ерлік істеріне де тоқталып өтемін.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі
* Сәлемдесу
* Оқу құралын тексеріп түгелдеу
*
Сабақта оқушылардың ойын дамыту үшін, ең алдымен Парфия патшалығының орналасқан жерін оқушылардың дәптеріне түсіріп алуын қадағалап, содан кейін Парфия патшаларының қызметтерін салыстыра отырып талдаймын және Парфиядағы басқару жүйесін парсылардың басқару жүйесімен салыстырып, ұқсас жақтары мен айырмашылықтарын іздестіру жұмыстарын жүргіземін.
Сабақты әңгімелесу арқылы талдап түсіндіремін.
Жаңа тақырыпты өткен тақырыппен байланыстырамын. Ол үшін оқушыларға төмендегідей сұрақтар қоямын:
1. Орта және Орталық Азияда ежелгі дүниеде қандай мемлекеттер болған?
2. Олардың астаналары қай қалалар?
3. Олардың негізгі шаруашылығын атаңдар
4. Бұл мемлекеттер ежелгі Қазақстан жеріндегі қай мемлекетпен қарым-қатынас жасап тұрған?
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Парфия патшалығының құрылуы.
2. Парфиядағы басқару жүйесі
3. Көшпелілер және Парфия
4. Парфияның римдіктерді талқандауы және оның маңызы

Парфия патшалығы

1. Қазіргі Иранның солтүстігінде пайда болған ежелгі мемлекет
2. Б.з.б. ІІІ ғ. қалыптасты
3. билеушісіпатша
4. патшалары
4.1. Арсак Парфия мемлекетін негізін қалаушы
4.2. Тиридатпатшалықтың жерін кеңейтті
4.3. І Митридат батыс шегі Евфрат өзеніне дейін жетті
5. Басқару жүйесі
5.1. сатраптықтар сатраптар
5.2. диздерге дизпат

6. Шайқастары
6.1. б.з.б. 130 ж Сирия
6.2. Б.з.б. 53 ж Рим мемлекеті
Рим қолбасшысы - Красс
Парфия әскерінің басшысы - Сурен
Парфиялықтар жеңіске жетті
6.3. Көшпелі тайпалармен (сақтармен) - Парфия сақтарға салық төлеп тұруға мәжбүр болды.

Парфияның қуатты мемлекетке айналусебебін түсіндіру үшін төмендегі кестені пайдалануға болады.
Арсак
Тиридат
І Митридат
Мемлекеттің негізін қалады
Парфия патшалығының жерін кеңейтіп, қуатты мемлекетке айналдырды.
Парфия патшалығының шекарасын Евфрат өзеніне дейін жеткізді. Сөйтіп оңтүстік батыстағы бай аймақты өзіне қаратып алды.
Парфияның римдіктерді талқандауы туралы тақырыпшаны оқушыларға өздігінше оқытып, пікірлерін тыңдатамын.
Сабақты бекіту:
1. Картадан Парфия мемлекетінің орналасқан жерін көрсетіңдер.
2. Парфия қай ғасырда мемлекет болып қалыптасты?
3. Парфия патшалары жаулап алған жерлерді картадан көрсетіңдер.
4. Парфия мен Рим арасындағы соғыстың басталу себебі неде?
5. Парфия мен Рим арасындағы шайқастарды сипаттаңдар.
6. Парфияның Риммен соғыста жеңіске жетуінің тарихи маңызы неде?
7. <<Жұмыс дәптеріндегі>> 1-тапсырманы орындау.
Үйге тапсырма: §17

17-параграфты оқып келу. <<Жұмыс дәптеріндегі>> 2-тапсырманы орындау.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 18 . Ежелгі Үндістан
Сабақтың мақсаты:
oo Ежелгі Үндістан туралы түсінік беру. Шаруашылығының дамуы туралы және төрт әлеуметтік топқа бөлінуі жайлы баяндап, тапсырмалар беру арқылы оқушылардың ой-өрісін жетілдіру.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Оқушылар білімін тексеру, жетілдіру, бекіту (сұрақ, практикалық тапсырмалар беру).
ІІІ. Жаңа білімді хабарлау, оқушылардың іздену әрекетін ұйымдастыру (проблемалық сұрақтар, тапсырмалар арқылы).
Ежелгі Үндістан

1. Азияның оңтүстігінде орналасқан
2. Табиғат жағдайы ауа-райыжылы, жаңбырлы
Орталық бөлігінде Декан таулы үстірті
3. Өзендері Үнді, Ганг
4. Шаруашылығы
4.1. суармалы егіншілікбидай,арпа,күріш,қант құрағы
4.2. мал шаруашылығыпілдер
5. Ежелгі қалалаларыб.з.б ІІмың жылдық Хараппа,Мохенджа-Даро
6. АстанасыПаталипутра

7. Үнді мемлекетінің құрылуы
7.1. КөсемдеріРаджа
7.2. Ежелгі мемлекетіб.з.бҮІ ғ Магдха
7.3. Билікке Маурия әулеті(Чандрагупта)
7.4. Ашокбір орталыққа бағынған мемлекет құрды

8. Әлеуметтік қатынастарҮнді қоғамы (каста,варна)
8.1. Брахманабыздар (құдайдың аузынан жаралғандар)
8.2. Жауынгерелді қорғаушы(құдайдың қолынан жаралғандар)
8.3. Шаруаларқолөнерщілер,малшылар,саудагерлер (құдайдың жанбасынан жаралғандар)
8.4. Шудраларқұлдар (құдайдың аяғынан жаралғандар)

Тапсырмалар:
1. Үндістан түбегі қайда орналасқан (картадан көрсету)? Онда қандай өзендер бар? Олар түбектің қай жақтарын алып жатыр?
2. Ең ежелгі үнді қалалары қай өзеннің бойынан табылды? Қала құрылысының ерекшеліктері неде? Табылған заттар үнді шаруашылығы мен мәдениеті туралы қандай мәліметтер береді?
3. Магадханың өрлеуі туралы не білесің?
4. Чандрагупта деген кім? Ол қандай әулетті негіздеді? Ол өмір сүрген кезде қандай өзгерістер болды?
5. Егіншіліктің дамуына не әсер етті? Қолөнер мен сауданың өркендеуіне патша неліктен бақылау орнатты? Алым-салық жүйесі туралы айт.
6. Брахмандар мен жауынгерлер кімдер? Ерікті егіншілер мен шудралар кімдер? Неге олар тұйық топтар деп аталды?
V. Сыныптан тыс оқу.

Ману заңдарындағы Варна мен каста туралы мәліметтерді оқып, мағынасын талдау.
Сөздікпен жұмыс.
Брахма-үнді құдайының аты.
Кшатрий- жауынгерлер тобы.
Вайший- егіншілер тобы
Варна-өз дәрежесі бойынша ғана өмір сүруге тиісті тұйық топ. Оларды кейде каста деп атайды.
VI. Оқушылардың білімін бағалау, қорыту
1. Бір баланың өмірі туралы мәтінді оқыту. Баланың тапқырлығы, іскерлігі сендерге ұнай ма? Өздерің қандай тапқырлықтар жасадыңдар?
2. Әлеуметтік қатынастар, варна, каста туралы тақырыпшаларды оқи отырып, мынадай сұрақтарға жауап іздейік:
* Брахмандардың артықшылықтары неде?
* Кшатрийлер мен жауынгерлердің брахмандар атқаратын қандай жұмыстарды істеуге құқы болмады?
* Егіншілерге неге сонша көп міндеттер жүктелген?
VII. Үй тапсырмасы:§18

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 19. Ежелгі Үнді мәдениеті
Сабақтың мақсаты:
oo Жалпы Үнді мәдениетіне кеңірек тоқтала отырып, Ману заңдарына, буддизмге сипаттама беру. Өнер, білім негіздерін жетілдірудегі ерекшелектерін көрсету.
Сабақтың түрі: лекция
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
* Сәлемдесу
* Оқу құралын тексеріп түгелдеу
* ІІ. Жаңа сабаққа кіріспе.

Мәдениеті

1. Жырлары
1.1. Махабхарата18 кітаптан тұрады Пандавтар,кауравтар
1.2. Рамаяна Үнді елінің Айодхий жерінде Дашарата патша туралы

2. Ману заңдары
2.1. Бүкіл ежелгі дүние елдерінің мәдени дамуының тамаша жетістігі
2.2. Ману шығарды
2.3. үнділіктердің шаруашылығы, басқару жүйесі, әдет-ғұрыптары туралы мәліметтер
2.4. Мемлекеттік құрлымыбасқару жүйесі патшауәзірхакімдер
2.5. Кшатрилер (әскер)6 топқа бөлінді

3. Будда діні
3.1. Сиддхардһа (будда)-жарық сәулелі - негізін салған патша
3.2. буддизмжаңа дін
3.3.нирванаға жетеміз деп ойлаған
3.4. Ашок патша буддизмді қабылдады.

4. Өнері
4.1. храмдар - екі түрі болған
4.2. сурет - Будда мен оның өмірі бейнеленді
4.3. мүсіндер жасады - тастан, қыштан

5. Білімі
5.1. жұлдызнамашылық - б.з.-дың Ү-ҮІ ғ жердің шар тәрізді екенін білді
5.2. санау жүйесі - математикасы жақсы дамыған, ежелде нөл белгісі тек үнділіктерде ғана қолданды
5.3. медицина - әр түрлі ауруларды емдеді, дәрі жасаудың ерекшеліктерін білді
IV. Үй тапсырмасы:§19
Кітіп бойынша сөзжұмбақ құрастыру
6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 20. Ежелгі Қытай
Сабақтың мақсаты:
oo Қытай мемлекетінің құрылуы, дамуы, қоғамдық құрылысы мен басқыншылық соғыстары туралы әңгімелесу. Сол кезеңдегі мемлекеттің қалыптасу ерекшеліктері мен дамуын оқушыға жеткізу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру.

Сабақ мақсатын анықтағанда практикалық жұмысқа септігін тигізетін қағидалар мен ережелерді, кейбір мәліметтерді оқушылардың естеріне түсіру.

ІІІ. Жаңа білімді хабарлау.
Оқушылардың белсенділігін туғызуды көздеп, әртүрлі қосымша құралдар, кітаптарды пайдаланамын.
Ежелгі Қытай

1. Азия құрлығының оңт-шығ орналасқан
2. Ірі өзендеріХуанхе, Янцзы
3. Алғашқы мемлекеттер
3.1. б.з.б. ІІ м.ж. Шан-Инь мемлекеті - Вэй өзенінің бойын мекендеген чжоу тайпалары талқандады
3.2. Б.з.б. ІІІ ғ Чжоу мемлекеті
3.3. Б.з.б. ІҮ ғ Цинь мемлекеті
4. Ұлы тұлғалары
4.1. Чэн Тан Шан-Инь мемлекетінің негізін қалаушы
4.2. Ин Чжен елді біріктірді б.з.б. 221 ж - <<Хуанди>> атағын алды <<Тұңғыш Цинь патшасы>>, Басқару жүйесі 36 әкімшілікке бөлінді

5. Ұлы Қытай қорғаны көшпелілерден қорғану үшін салынды биіктігі-10мұзындығы- 4000км
6. Шаруашылығы
6.1. мал шаруашылығы қой, ешкі, сиыр, буйвол, шошқа, жылқы
6.2. Егін шаруашылығы, бау-бақша

7. Қоғамдық құрылысы ерлер өктемдік етті

Ұлы Жібек жолы

1. хр-сы - Б.з.б. ІІ ғ - б.з. ХҮ ғ
2. бағыты Қытай - Рим
2.1. Ұлы Қазақ даласы арқылы - Грекия, Италия
2.2.Үндістан - Парсы патшалығы - Еуропаға
3. басты тауар - Жібек матасы
4. б.з.б. ІІІ м.ж. Қытайда жібек маталар жасалынды
5. Басқыншылық жорықтары
5.1. Б.з.б. ІІІ ғ Хань әулеті билікке келді
5.2. Билеушісі У Ди Үндіқытай түбегіне
Шығыс Түркістан жорық жасады

6. Көтерілістің алғышарттары
6.1. алым-салықты көбейтті
6.2. патша ВанМан заң шығарды
6.3. жер 2 га берілді

7. Халық көтерілістері
7.1. <<Қызыл кастылар көтерілісі>> Шандун аймағында (Хуанхэ төменгі ағысы)б.з. 18 ж Фан Чун басқарды көтерілісшілердің саны 10 мыңға жетті Б.з. 23 ж Ван Ман өліп, Хань әулеті билікке келді

7.2. <<Сары орамалдылар көтерілісі>> б.з. 2 ғ соңында Чжан Цзяо мен екі бауыры басқарды 20 ж созылды

Білімді бекіту және іскерлік пен дағдыны қалыптастыру мақсатында төмендегідей сұрақтар қоямын:
1. Алғашқы Қытай тайпалары қай жерлерде өмір сүрді? Шан-Инь мемлекеті ше?
2. Бір орталыққа бағынған Цинь мемлекеті қалай құрылды? Цин Ши Хуанди деген кім? Ол қандай өзгерістер жасады?
3. Ауыл шаруашылығы қалай дамыды? Жер шаруашылығына ерекше мән берудің себептері неде деп ойлайсыңдар?
4. Қауымдық және ірі жер иелену дегенді қалай түсінесіңдер?
5. Жібек маталардың ерекшеліктері неде?
6. <<Ұлы Жібек жолы>> деп неге аталған?
7. <<Қызыл қастылар>> мен <<Сары орамалдылар>> туралы не білесің?
Бұл тапсырмалармен қатар қазіргі Қытай мемлекетіне қатысты жағдайларды атап өтемін. Сыныптан тыс оқуға арналған <<Елшінің саяхаты>> әңгімесін практикалық тапсырма ретінде беріп, дербес жұмыс жасауға жаттықтырып, жаңа сөздерді меңгеруге кірісемін.
Қорытынды сабақ мазмұнын тұжырымдай келіп, әр оқушының жұмысқа икемділігін, ынта ықылыасын, белсенділігін, білімін, іскерлігін атап өтемін.
IV . Үй тапсырмасы:§20.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: § 21. Ежелгі Қытай мәдениеті /2 сағат/
Сабақтың мақсаты:
oo Жазу мен әдебиетінің ерекшеліктеріне тоқталу. Кун-фуцзы, сыма Цянь туралы, олардың оқымыстылығы мен данышпандығы туралы баяндау.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру./Перфокарта бойынша немесе жазбаша, ауызша тапсырмалар арқылы/
ІІІ. Жаңа сабақ:

Мәдениеті

1. Жазуы мен әдебиеті
1.1. Иероглифтік жазу
1.2. Б.з.б. І м.ж. - кітап жазылған ені-1см, ұзындығы - 20-40 см
1.3. Б.з.б. ІІ ғ қағаз пайда болды

2. Конфуций
2.1. Ежелгі Қытай данышпаны
2.2. Б.з.б. 551ж - б.з.б. 479 ж
2.3. Шын есімі Кун Цю
2.4. Еңбегі ақылдар жинағы
2.5. Тарихтағы орны Қытай күнтізбесінің білгірі

3. Сыма Цянь
3.1. Қытай тарихының атасы
3.2. Б.з.б. 151 ж дүниеге келген сарай жұлдызнамасының отбасында
3.3. Еңбегі <<Тарихи жазбалар>> 2,5 мың жылғы оқиға баяндалған

4. Ғылыми білімі, өнер табыстары
4.1. Аспанның картасын жасады
4.2. <<шай>> сөзі алғаш шықты
4.3. <<құбылнама>> (компос) ойлап тапты
4.4. Сейсмограф
4.5. Қағаз
4.6. Оқ дәрі
4.7. Жібек мата
4.8. Жұлдыздар картасын ойлап тапты

Төмендегі сұрақтар бойынша оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейін тексеремін:
1. Қытай жазуының ерекшелігі неде? Ол қалай жазылды?
2. Ақын Сыма Сянжу өмірі туралы не білесің?
3. Конфуций өмірі туралы не білесің? Ол неге данышпан Кун деп аталды?
4. Конфуций адамгершілік тәрбие және мемлекет туралы не деді? Конфуций мен оның 3 шәкірті туралы әңгімеде не туралыайтылған? Ол әңгіме бойынша қорытынды жаса.
5. Сыма Цянь ткралы не білесің? Сыма Цяньды неге Қытай тарихының атасы дейміз?
6. Қытайлардың жұлдызнамалық, географиялық білімдері, өнертапқыштары туралы не білесің?
7. Конфуций нақылдарын оқып, мағынасына қарай талдап, қазіргі өмірмен байланыстыр. Бұл нақылдармен қазақ халқының мақыл-мәтелдері арасында ұқсастық бар ма?
IV. Қорыту, оқушылар білімін бағалау.
Ежелгі Шығыс деп Африканың солтүстік шығысы мен Жерорта теңізінен бастап Қытайға дейін созылып жатқан Азияның орталық оңтүстік белдеуіндегі ежелгі таптық қоғамдар мен мемлекеттерді айтамыз. Кейбір ұқсастықтар мен өзара әсеріне қарамастан, олардың даму жолдары, даму қарқыны, өмір сүру кезеңдері әр түрлі болды.
Барлығында дерлік басты орында жер шаруашылығы болғанымен, олардағы әлеуметтік қатынастар әр түрлі болды. Мысалы, құлиеленушілік Египетте, Вавилонда т.б. жерлерде болғанмен, басқа елдерде негізгі өндірушілер шаруалар мен қолөнершілерден тұрды. Индия, Парсы патшалығында, қытайда, әлеуметтік қатынастардың күрделі жүелері болды.
Діни, дүниетанымдық көзқарастары әр түрлі болғандықтан, әр түрлі құдайларға табыну кең тарады. Сондықтан мемлекеттің дамуы, алдымен шағын мемлекеттер пайда болып, олардың үстемдік үшін күресінің нәтижесінде ірі, орталықтанған мемлекеттердің қалыптасуы көптеген елдерге ортақ құбылыс болды. Басқару жүесі-патшалық билік мұралық жолмен жалғасып отырды.
V. Үйге тапсырма:§21.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §22. Грекияда таптық қоғамдар мен мемлекеттердің қалыптасуы.
Сабақтың мақсаты:
oo Тақырыпты оқыту барысында оқушыларға ежелгі Грекияның географиялық орын мен сол елде алғаш қалыптасқан мемлекеттер-Крит пен Ахейдің тарихын, мәдени мұрасын және олардың күйреу себептерін, гректердің кәсібі мен шаруашылығын, сондай-ақ Афины мен Спартадағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін салыстыра отырып, түсіндіру. Олардың әрқайсысының қоғамдық құрылысы мен мемлекет болып қалыптасуындағы ерекшеліктеріне назар аудару.
Сабақтың түрі: аралса
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Сәлемдесу
Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Кіріспе сабағында оқушылар назарын Балқан түбегінің оңтүстігінде орналасқан ежелгі Грекияның табиғат жағдайына аударамын. Балқан түбегінде ірі өзендер болмаған. Сондықтан гректердің суды қастерлегені туралы оқушыларға айтып өтемін. Ерте кезде олар достарын жолға аттандарарда <<Сапарың оң болсын, ауыз суың мол болсын>> деген тілек айтқан екен. Балқан түбегін айнала теңіздер қоршап жатқанына оқушылардың назарын аударып, ежелгі Грекияның орналасқан жерін картадан көрсетемін.
Сабақтың жоспары:
1. Крит және Ахей мемлекеттері
2. Б.з.б. ХІ-ІХ ғ. Грекияның шаруашылығы
3. Қала-мемлекеттер
4. Афина мен Спарта

Грекиядағы алғашқы өркениет ошақтары

1. Балқан түбегінің оңтүстігінде орналасқан
2. Теңіздер қоршап тұрЭгей, Иония, Жерорта теңізі
3. Грекия жері 3-ке бөлінеді :
1. оңтүстік Пелопонес
2. орталық Аттика
3. солтүстік
4. Ең үлкен аралы Крит аралы

5. Крит - Ахей мемлекеті
5.1. Ірі қалалары Кносс пен Фест
5.2. Өнері мүсіндеу - бейнелеу
5.3. Ең атақты патшасы Минос,
5.4. Б.з.б. ХҮ ғ. Фера аралынан вулкан атқылап Крит патшалығын күйретті

6. Ахей мемлекеті
6.1. Пелопонесте орналасқан
6.2. Қала-мемлекеттері Микены, Пилос, Тиринф
6.3. Өнері мүсіндеу-бейнелеу
6.4. Соғыстары б.з.б. 1200 жАгамемнон басқарған грек әскері Трояны жаулап алды
6.5. Б.з.б. ХІІ ғ дорийліктердің шапқыншылығынан шағын мемлекеттер талқандалды

7. Б.з.б. ХІ-ІХ ғ Грекия
7.1. Сипаты құлиеленушілік құрылыс
7.2. Шаруашылығы егінарпа
Мал шаруашылығы
Жүзім, зәйтүн ағашын өсірді
8. Кәсібі
8.1. ХІ ғ темір өндірді
8.2. Ағашт ан кемелер жасады
8.3. Балық аулады

Грекиядағы қала мемлекеттер

1. ПолисҚала-мемлекеттерб.з.б. ҮІІІ-Ү ғ 100-ден астам болды
1.1. Афины, Спартакүш-қуаты мол қала
1.2. Коринф Бай қала
1.3. Милет ең әдемі

2. Афины
2.1. б.з.б. ІІ м.ж. пайда болды
2.2. Аттиканың батысында
2.3. Билік ақсүйек кеңесі 9 адамнан құралды
2.4. Агора базар жіп иіретін, тоқыма тоқитын, тері илейтін шеберханалар болды

3. Спарта
3.1. Б.з.б. ХІІ ғ дорийліктер негізін қалады
3.2. Пелопонес аймағы
3.3. Ақсақалдар кеңесі30 адамнан 28 ақсүйек, 2 патша
3.4. илот басыбайлы шаруалар
3.5. патша өкімет билігін басқарды
3.6. олигархтар мемлекетті басқарды (<<олигархия>> - гр сөзі, аз адамдардың билеуі)

Акрополь дегеніміз не?
1. Акрополь қай ғасырда толық салынып болған?
2. Акропольде қандай ғимараттар орналасқан?
3. Акропольдегі басты храм қалай деп аталады?
4. Неліктен акрополь афинылықтардың сүйікті орнына айналды?
5. Акропольді ім салдырған?
Ежелгі Спарта тақырыпшасын түсіндіру үшін де алдымен оқушыларға әңгімелесуге арналған сұрақтар қоямын:
1. Картадан Оңтүстік Грекияның орналасқан жерін көрсетіңдер.
2. Пелопоннес аймағы Грекияның қай бөлігінде орналасқан?
3. Мессения мен Лаконика аймағы Грекияның қай бөлігінде?
4. Спарталықтар қай жақтан келген? Кімдер?

Үйге тапсырма:22
22-параграфты оқып келу, <<Жұмыс дәптерлеріндегі>> 1-тапсырманы орындау.
Сыныптан тыс оқуға арналған <<Афины егіншілеріннің өмірі мен тұрмысы>> деген материалды оқып, олардың өмірін суреттеп беру.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 23. Афиныда демократиялық құрылыстың дамуы.

Сабақтың мақсаты:
oo Демократиялық құрылыстың пайда болуы, Солон, Клисфен және Перикл сияқты қоғам қайраткерлерінің қарапайым халық үшін жасаған еңбектері туралы баяндап, оқушыларды адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу
oo Сонымен бірге оқушылардың ойлану қызметін дамыту үшін олармен бірге Афиныдағы демократиялық құрылыс пен Спартадағы олигархиялық мемлекеттерді салыстырып, ұқсас жақтыры мен айырмашылықтарын табу. Алдымен олигархия, демократия ұғымдарының мәнін оқушыларға түсіндіру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: ОСКТТ

Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен
жұмыс.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
* Сәлемдесу
* Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау:
Сабақтың бірінші мәселесіне тоқталғанда ең алдымен Аттика аймағының орналасқан жерін оқушылардың естеріне түсіру. Ол үшін оқушыларға мынадай сұрақтар қойып, әңгімелесу.
1. Аттика аймағы Грекияның қай бөлігінде орналасқан?
2. Бұл аймақта қандай ірі қалалар бар?
3. Аттика халқының негізгі шаруашылығын атаңдар.

Афиныда демократиялық құрылыстың дамуы

1. Аттика аймағына 12 елді мекендер кірді
2. Б.з.б. ҮІІІ ғ шонжарлар бүкіл Аттика жерін бағындырды
2.1. Аристократия шонжарлар билігі
2.2. Демостар егіншілер, қолөнершілер, саудагерлер
3. Солон
3.1. б.з.б.594ж архонт (басқарушы) болып сайланды 3.2. әділ, ақылды, дарынды, шешен болған
3.3. реформалар шығарды
3.4. демократияның негізін қалады
4. Клисфен
4.1. мемлекет қайраткері
4.2. халық сотын құрды
4.3. 500 адамнан тұратын кеңес құрды ең жоғарғы мемлекеттік орган

5. Халық жиналысы
5.1. айына 4 рет шақырылды
5.2. 20жасқа толған ер-азаматтар қатысты
5.3. 500 адамнан құрылған кеңес көмектесті кеңес мүшелері 1 жылға сайланды

6. Грек-парсы соғысы
6.1. Б.з.б. Ү ғ грек - парсы соғысы болды
6.2. Парсы патшасы І Дарий
6.3. Грек қолбасшысы Мильтиод
6.4. Б.з.б. 490 ж Марафон шайқасы болды гректер жеңді желаяқ Фединикс 42 км 195 м жүгіріп өтті
6.5. 1896 ж бастап Марафондық жүгіріс ұйымдастырылып тұрады
6.6. Б.з.б. 480 ж парсы патшасы Ксеркс шабуыл жасайды. Нәтижесі б.з.б. 479 ж Платея түбінде гректер жеңді

7. Афиныдағы саяси қатынастар
.7.1. Б.з.б. Ү ғ <<Теңіз қожасы>> атанды
7.2. Б.з.б. Ү ғ демократиялық мемлекет болды
8. Перикл
8.1. талантты, білімді, шешен
8.2. Афины демосының көсемі
8.3. б.з.б443ж-б.з.б.429 ж бірінші стратег қызметін атқарды

9. Грекияда Македония билігінің орнауы
9.1. Б.з.б. ІҮ ғ жабуыл жасады
9.2. Македония басшысы ІІ Филипп және ұлы Александр
9.3. Б.з.б. 338 ж Херонея түбінде ұрыс болды
Нәтижесі Гректер Македонияға бағынды
Деректер Демосфеннің айтуынша

1. Халық жиналысын гректер қалай атаған?
2. Халық жиналысына кімдер қатысқан? Халық жиналысында қандай мәселелер қаралды?
3. Дауыс беру барысын сипаттап бер.
4. Шешім қалай қабылданды?

1. Тұңғыш рет кедей демостардың мемлекеттік қызметке тағайындалуына қол жеткізді.
2. Бүкіл грек халқын бір орталыққа біріктіруге күш жұмсады.
3. Оның тұсында Афины қаласында храмдар, театрлар мен саябақтар салынды.
4. Мемлекет қазынасынан Афинының кедейлегнен топтарына театрға бару үшін ақша үлестірілді.
5. Перикл әйел құдай Афина құрметіне Парфенон храмын салғазды.
6. Перикл тұсында Афины бүкіл Грекияның мәдени орталығына айналды.
7. Перикл сауатсыздықты жоюға тырысты.
Сабақты бекіту үшін оқулықтағы сыныптан тыс оқуға арналған <<Перикл өмірінен>> атты деректі оқушыларға өзідігінен оқытып,сұрақтар бойына әңгімелесемін.
Деректегі материалдан Периклдің қандай адамгершілік қасиеттерін байқадыңдар? Қорытынды жасаңдар.
Үйге тапсырма:23
23-параграфты оқып келу. <<Жұмыс дәптеріндегі>> 2-кестені толтыру.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §24. Ежелгі грек өнері
Сабақтың мақсаты:
oo Оқушыларды ежелгі грек халқының мерекелерімен, ойындарымен, театрларымен, өнерімен, діни нанымдарымен және мифтерімен таныстыра отытыр, оларың ерекшелігі мен дүниежүзілік маңызын ашып көрсету.
oo Бұл сабақтың тәрбиелік мәні ерекше. Сабақта оқушыларға Грекия халқының ежелгі дүниедегі бай мәдени мұрасы жайлы мағлұмат берумен қатар, өнер туындыларын құрметтеу, үйренуге және оған деген қызығушылығын арттыруға, сондай - ақ эстетикалық тәрбие беруге мүмкіндік туады.
Сабақтың түрі: аралас:
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
oo Сәлемдесу
oo Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау:
Сабақты оқушылардың ойы мен қызметін дамыту мақсатында <<Дидактикалық материалдар>> мен <<Жұмыс дәптеріндегі>> тапсырмалар, кестелер, сөзжұмбақтар бойынша, яғни оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмыстарын ұштастыра отырып жүргіземін.

Ежелгі грек өнері

1. Мерекелер
1.1. Құдайлардың құрметіне арналған (Дионис, Деметра, Зевс) 6 күнге созылады
1.2. Егіншілер мерекесі Дионис құдайға арналған б.з.б. ҮІІ ғ бастап

2. Олимпиялық ойындар
2.1. Олимпия қаласында өткен
2.2. Зевс құдайға арналған
2.3. 4 ж бір рет өткізілген
2.4. 15 күнге созылды
2.5. тұңғыш Олимпия ойындары б.з.б. 776 ж өтті

3. Театр
3.1. гр сөзі - <<ойын көрсететін орын>>
3.2. Дионис құдайдың құрметіне арналып шыққан
3.3. Театр ғимараты 3 бөліктен тұрған:
1. Көрермен орны
2. Орхестра - ойын көрсететін орын
3. скене

4. Діни нанымдары
4.1. б.з.б. ХІ-ІХ ғ пайда болған 40-қа жуық құдайға сенген
4.2. Зевс көкті биледі басты құдай
4.3. Посейдон теңізді биледі
4.4. Аид өлілер патшалығын биледі
4.5. Дионис жүзім шаруашылығы, шарап жасау құдайы
4.6. Афина даналық пен жеңістің құдайы
4.7. Афродита сұлулық пен махаббаттың құдайы

5. Сәулет өнері б.з.б. Ү ғ дамыды
5.1. Сәулет өнерінің стилі1. Коринфтік
2. дорийлік
3. иониилік
5.2. Храмдар Парфенон Афина құдайының құрметіне салынған Эрехтейон және Ника храмдары

6. Грек мүсіні б.з.б. Ү ғ дамыды
6.1. Мүсіншілер Фидий, Мирон
6.2. Зевс мүсіні Фидий жасаған Әлемнің жеті кереметінің бірі биіктігі - 14 м
6.3. Афина мүсіні Фидий жасаған 11 м

Пелопоннес аймағы Грекияның қай бөлігінде орналасқан?
1. Ежелгі Гректер үшін Олимп қаласы нелектен қасиетті жер болып есептелінді?
2. Қалай ойлайсыңдар, Зевске арналған басты храмның Олимпия жеріне салыну себебі неде?

Дін дегеніміз не?
Сендер оны қалай түсінесіңдер?
Ежелгі адамдарда сиыну қалай пайда болған?
Ежелгі Египетте қандай құдайлар боды?
Бастықұдай қалай аталған?
Египеттіктер құдайларды қалай бейнелеген? Оқушылармен әңгімелесе отырып, ежелгі гректердегі діннің пайда болу ерекшеліктерне тоқталамын.
<<Сәулет өнері дегеніміз не? Колонналар дегеніміз не? Гректерде колонналар дегеніміз не? Гректерде колонналар болды ма?
Афины қаласының ең көрікті және әсем жерлері қалай аталады?
Неліктен бұл жерлер ең көрікті жерлер деп саналған?
Олар қаланың қай бөлігінде орналасқан? Сабақты бекіту мақсатындағы сұрақтар: Театр, комедия, трагедия, Парфенон, акрополь, олимпиада деген терминдердің мағынасын түсіндір. Ежелгі Грекиядағы мифтерде қандай оқиғалар суреттелген?
Үй тапсырмасы:§24.
1. 24-параграфты оқып келу. Оқулықта берілген сұрақтар мен тапсырмаларға дайындалу.
2. <<Пелопоннес>> аймағын контур картаға түсіру.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §25. Ежелгі грек мектебі мен ғылыми білімдері
Сабақтың мақсаты:
oo Оқушыларды ежелгі Грекия жеріндегі тәрбие мектебімен, грек ойшылрады мен ғалымдарының еңбектерімен таныстыру және де Грекия мәдениетінің дүниежүзілік мәдениетке қосқан үлесін ашып көрсету.
oo Бұл тақырыпты түсіндергенде ежелгі Грекияда оқу-білім, тәрбие беруге ерекше мән берілгендігіне оқушылардың назарын аудара отырып, білімнің қажеттілігін түсіндіру, білімді болуға, ғылыми білімнің негізін қалаушыларға құрметпен қарауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
Сәлемдесу
Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Үй тапсырмасын сұрау:
1. Пелопоннес аймағы Грекияның қай бөлігінде орналасқан?
2. Ежелгі Гректер үшін Олимп қаласы нелектен қасиетті жер болып есептелінді?
3. Қалай ойлайсыңдар, Зевске арналған басты храмның Олимпия жеріне салыну себебі неде?
Жаңа сабақ жоспары:
1. Ежелгі Грекия мектептері
2. Ежелгі Грекия ойшылдары
3. Еделгі Грекияда ғылыми білімдердің дамуы
4. Грекияда мәдениеттің тарихи маңызы

Ежелгі грек мектебі мен ғылыми білімдері

1. Мектеп 1. 3-7 жасар
2. 7-12 жасар
3. Гимнасия
1.1. Байлардың ер балалары оқыды шешен, дипломат, әділ сот болып шықты
1.2. 12 жасынан бастап палестра ( гр. күрес ) мектептерінде оқыды.
2. Ғылыми білімдер
2.1. Гректер әдебиет, математика, философия, тіршіліктану, тарих ғылымдарын оқыған.
3. Гомер
3.1. б.з.б. 12- 8 ғасыр шамасында өмір сүрген.
3.2. Азияның бір қаласында өмір сүрген
3.3. зағип болған.
3.4. Поэмалар Илиада мен Одиссея Троя жорығы

4. Пифагор
4.1. Грек математика білімінің дамуына үлес қосқан
4.2. Теоремасы Тікбұрышты үшбұрыштың қабырғаларының квадраты

5. Фалес математик Египет пирамидаларының көлеңкесіне қарап биіктігін анықтаған

6. Гиппократ Білімді хирург 60-қа жуық еңбегі бар

7. Геродот б.з.б. 5 ғ. өмір сүрген Тарихтың атасы
Еңбегі Тарих

8. Аристотель
8.1. Философия ғылымдарының негізін салған
8.2. б.з.б. 384-322 жылдары өмір сүрген
8.3. Еңбегі Саясат
8.4. Әлемнің бірінші ұстазы жан-жақты білімді адам

9. Грек мәдениетінің маңызы
9.1. Грек жазуы көптеген алфавиттің негізі болды
9.2. Грекия Театр орталығы
9.3. Грекия Олимпия ойындарының отаны

Ежелгі Грек мектептерін қазіргі мектептермен салыстырамын.
* Меткеп неше басқыштан тұрды?
* Мектепте кімнің балалары оқыды?
* Қандай пәндер оқытылды?
* Гимнасия мектептерінің ерекшеліктері
<<Ғылыми білімдер>> тақырыпшасын түсіндірместен бұрын оқушылармен төмендегі сұрақтар бойынша әңгімелесемін.
1. <<Ғылыми білімдер>> деген ұғымды қалай түсінесіңдер?
2. Ежелгі шығыс елдерінде ғылыми білімдердің қандай саласы дамыды?
3. Ғылыми білімдердің пайда болуына қандай жағдайлар әсер етті?
4. Ойшылдар деген кімдер? Қазақ жерінде қандай ойшылрар болған?
5. Олар қай кезеңде өмір сүрді?
6. Әл-Фарабидің ұстазы кім? Ол қай елден шыққан?

Жаңа сабақты бекіту:
1. Афины гимнасиясын сипаттап бер. Гимнасиялар саған несімен ұнайды? Қазіргі гимназиялардан айырмашылығы неде?
2. Оқулық мәтінін пайдалана отырып, <<Әдепті бала қандай болуы керек?>> деген сұраққа жауап бер.
3. Қыз балаларға қандай тәрбие берілген?
Үйге тапсырма:§25
25параграфты оқып келу. <<Дидактикалық материалдардағы>> тапсырманы орындау.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §26. Ежегі Македония
Сабақтың мақсаты:
oo Оқушыларға ежелгі Македонияның орналасқан жері мен халқы, ІІ Филипп патшаның ішкі және сыртқы саясаты туралы және Александр Македонскийдің Шығысқа жорығы туралы тиянақты білім беру.
Сабақтың түрі: Лекция
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастру кезеңі
oo Сәлемдесу
oo Оқу құралын тексеріп түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:
1. Афины гимнасиясын сипаттап бер. Гимнасиялар саған несімен ұнайды? Қазіргі гимназиялардан айырмашылығы неде?
2. Оқулық мәтінін пайдалана отырып, <<Әдепті бала қандай болуы керек?>> деген сұраққа жауап бер.
3. Қыз балаларға қандай тәрбие берілген?
Александр Македонскийдің Шығыс жеріне басқыншылық жорықтары туралы айта отырып, тәуелсіздікке жету әр халықтың арманы екеніне оқушылардың көзін жеткізу.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Ежелгі Македонияның орналасқан жері мен халқы.
2. ІІ Филиптің ішкі және сыртқы саясаты.
3. Александр Македонскийдің Шығысқа жорықтары.
Өткен сабақты оқушылардың есіне түсіру үшін македондықтардың Грекия жеріне басып кіруіне байланысты бірнеше сұрақтар қойып, әңгімелесемін. Македондықтар қай мемлекетті жаулап алған еді?
Македондықтар мен гректер арасындағы ірі шайқас қай жерде , қай қалада болды?
Бұл шайқастың нәтижесі қандай болды?
Македондықтардың шапқыншылығына қарсы гректердің тәуелсіздік үшін күресін кім басқарды?
Тәуелсіздік дегенді қалай түсінесің? Біз қашан тәуелсіздікке ие болдық?
1. Ежелгі Грекия қай түбекте орналасқан?
2. Ол неше бөліктен тұрады? Грекияның қай аймағында қалалар көп? Бұл жерді қандай халықтар мекендеген? Гректердің негізгі шаруашылықтарын атаңдар. Аттика аймағында қандай қоғам үстемдік етті? Оның орталығы қай қала? Пелопоннес аймағындағы ірі қуатты мемлекетті атаңдар.

Ежелгі Македония

1. Грекияның солтүстігінде - Балқан түбегінде орналасқан
2. Жері солт-шығ - биік тау, оңт-бат - жазық дала
3. Халқы фракиялық тектен шыққанбойы ұзын, аса қайратты
4. Тілі македон
5. Шаруашылығы
5.1. мал шаруашылығы жылқы
5.2. Егін, ағаш-орман шаруашылығы

6. ІІ Филип Македонияның ірі мемлекет қайраткері өте іскер, ақылды патша б.з.б. 382-336 ж
7. Ішкі саясаты
7.1. Реформалары ақша реформасыб.з.б. 356ж
7.2. Әскери және әкімшілік
7.3. Монархияны құрды
7.4. Әскері атты әскер ақсүйектерден
жаяу әскер шару мен бақташылар <<фаланга>> сапта
8. Сыртқы саясаты грекияны жаулап алды

9. Александ Македонский аса ірі қолбасшы, мемлекет қайраткері <<Азияның патшасы>> б.з.б. 356- 323 ж
10. Сыртқы саясаты
10.1. Б.з.б. 334 ж. Парсыларды талқандады Кіші Азияны, Финикияны бағындырды.
10.2. Б.з.б. 332 ж. Египетті
10.3. Б.з.б. 331 ж. Қосөзен - Гавгамелы елін
10.4. Б.з.б. 328 ж. Үндістанның солтүстігін жаулады
10.5. Б.з.б. 325 ж. Вавилонды патшалықтың астанасы етті

11. Александр маягы б.з.б. 327 ж. салынған Фарос аралында Гр. сәулетшісі Сострат салған 111 м Әлемнің жеті кереметінің бірі

Сабақтың қорытынды бөлімінде Александрдың жаулап алу жорықтарының зиянды жақтарын әңгімелеп беремін.
Сабақты бекіту:
1. <<Дидактикалық материалдардағы>> 5-тапсырма. Мұғалім сынып оқушыларын 2 топқа бөліп, оқулықты пайдалана отырып, берілген тапсырманы өздігінше орындауды тапсырады.
2. Александр Македонскийдің мінезіне сипаттама бер. Ол саған несімен ұнады? Несімен ұнамады?
Үйге тапсырма:§26
26-параграфты оқып келу. Александр Македонскийдің жаулаған жерлері туралы жазу. <<Дидактикалық материалдардағы>> 8-тапсырманы орындау.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: §27. Республика дәуіріндегі Рим

Сабақтың мақсаты:
oo Ежелгі Рим мемлекетінде республикалық құрылыс орнауының тарихи алғышарттарымен маңыздылығы туралы және соғыстардың сипаты, себептері мен нәтижелері жөнінде, қоғамдағы әлеуметтік топтар туралы және олардың тыныс-тіршілігі, мәртебелері жөнінде оқушыларға ғылыми түсінік беру.
oo Рим республикасының әлеуметтік-саяси құрылысындағы айырмашылықтар мен ұқсастықтарды, әлеуметтік топтар арасындағы өзгешеліктерді өзге мемлекеттермен салыстырып, ажырата білу.
oo Республикалық билеу формасын, халықтық билікті сипаттай отырып, оқушыларды әділеттілікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
Оқушылардың білімін анықтау мақсатында төмендегідей сұрақтар қоямын:
1. Ежелгі Македония қай жерде орналасқан? Оның халқы кімдерден құралған?
2. ІІ Филипп қандай саясат жүргізді?
3. ІІ Филипп басқа елдермен қарым-қатынасында қандай сясат ұстанды?
4. Александрдың Шығысқа жасаған жорықтарының қайсысы шешуші деуге болады?
ІІІ. Білімді бағалау.
IV. Өткен сабақ пен жаңа тақырыпты байланыстыру
Македония мен Грекиядағы ел билеу формаларын, мемлекеттік құрылымдарын еске түсіру мақсатында оқушыларға бірнеше сұрақ қоямын. Оқушылардың жауабы тыңдалғаннан кейін әңгімені жалғастырамын. Аталмыш елдердегі билік формаларының айырмашылықтарына тоқтала келіп, ежелгі Римдегі республикалық құрылым формасына баса назар аударамын.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Рим республикасындағы басқару ұйымдары
2. Римнің жүргізген соғыстары
3. Қоғамдық әлеуметтік топтар.

Рим жүргізген соғыстардың екі негізгі себебі болды:
1. Өзге халықтардың жерлерін басып алу; халқын құлға айналдыру;
2. Кен орындары бар өңірлерді иелену.

Республика дәуіріндегі Рим

1. Териториясы Апенин түбегінде орналасқан
2. Табиғат жағдайы Орманды ағаш Аңдар
Тауда темір, алтын, мыс кендері көп
3. Шаруашылығы егін, мал шаруашылығы
4. Түбек << бұзаулы ел >> Италия
5. Патшалық дәуір б.з.б. 753-509 ж.
5.1. Алғашқы патшасы Ромул
5.2. Соңғы патшасы Тарквиний
6. Деректер Тит Ливий жазбаларында
7. Рим Республикасы б.з.б. 509-27 ж.
8. Мемлекеттік құрылысы Халық жиналысы, магистратура, сенат басшылық етті Аристократиялық Республика
8.1. Халық жиналысы: 1. Курия отбасы қатынастарын шешті
2. Центуриат Патрицийлер мен плебейлер жиналысы
3. Триба
8.2. Магистратура атқарушы өкімет билігі
8.3. Сенат мемлекеттік жоғарғы орын

9. Соғыстары Италияның оңтүстігін, Сицилия мен Испанияны жаулады
9.1. Пуни соғысы 1. Б.з.б. 264-241 ж
2. Б.з.б. 218-201 ж
3. Б.з.б. 149-146 ж

10. Қоғамдық құрылыс
10.1. Аристократия Халықтың жоғарғы тобы ( сенаторлар )
10.2. Нобилитет ерекше топ ( Патрицийлер мен плебейлер )
10.3. Салтаттылар жоғарғы топ
11. Өндіруші әлеуметтік топ
11.1. құлдар 17-18 сағ. жұм істеді
11.2. Гладиаторлар тұтқындар Спартак бастаған көтеріліс б.з.б. 74 ж.
11.3. Шаруалар, қолөнершілер.

V. Жаңа тақырыпты пысықтау.
Сабақты пысықтау кезінде күні бұрын компьютерде теріліп, оқушыларға жететіндей етіп көбейтілген тестер таратылады. Оқушылар жауаптарын белгілеп болған соң, бір оқушыны тұрғызып, жауаптарын оқытамын. Қателері болса, түзеп отырамын.
VI. Білімді бағалау.
VII.Сабақты қорытындылау.
Өтілген тақырып бойынша қысқа тұжырымдар жасап, оқулықтағы осы тақырып бойынша суреттермен және сыныптан тыс материалдармен таныстырамын.
VIII. Үйге тапсырма:§27
Оқушыларға 27-параграфты оқып келуді тапсырамын. <<Жұмыс дәптеріндегі>> <<Республика>> сөзжұмбағын шешу, кестелерді толтыру, сонымен қатар қосымша материалдарды оқуды ұсынамын.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §27. Империя дәуіріндегі Рим
Сабақтың мақсаты:
oo Рим империясы орнауының тарихи себептері, онда басқарудың жаңа жүйесінің қалыптасуы, римдендіру шаралары, экономикадағы, әлеуметтік саладағы дағдарыстардың тереңдеуі мен салдарлары, империяның екіге бөлінуінің жай-жапсарлары жөнінде оқушыларға толық мағлұмат беру.
oo Республикалық және империялық құрылыс ерекшеліктерін айқындау, әлеуметтік топтардағы, әсіресе колондардағы өзгешеліктерге назар аудару.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
Үй тапсырмасын сұрау.
Төмендегі сауалдарды қоямын:
* Республика дегеніміз не? Оның монархиядан айырмашылығы неде?
* Римде республика орнауының себебі не?
* Оның қандай басқару ұйымдары болды? Олар қандай жұмыстарды атқарды?
* Пуни соғыстары неше рет болды? Ол соғыстардың шығу себебі неде?
* Римдік және провинциялық ақсүйектерге кімдер жатты?
* Негізгі өндірушілер дегеніміз кімдер?
ІІІ. Білімді бағалау.
IV. Үй тапсырмасымен жаңа өтілетін тақырыпты байланыстыру
Жаңа сабақ жоспары:
1. Империяның құрылу себептері;
2. Принципат және доминат басқару жүйелері;
3. Шет аймақтарда Рим салтын қалаптастыру;
4. Шаруашылық пен әлеуметтік саладағы дағдарыс;
5. Рим империясының Батыс және Шығыс болып екіге бөлінуі.

Империя дәуіріндегі Рим

1. Гай Юлий Цезарь диктатор, мемлекет қайраткері

2. Октавиан Август императорпринцепс ( бірінші азамат)
3. Императорлық билігі б.з.б. 27 - б.з.14 ж
4. Мемлекеттік басқару жүйесі принципат б.з.б.ІІ ғ дейін сақталды

5. Диоклетиан императорбасқару жүйесідоминатшексіз билік

6. Шаруашылығы натуралды
7. Қоғамдық құрылысы құлиеленушілік
7.1. Колондар азат етілген құлдар

8. 395 ж Империя 2-ге бөлінді:
8. 1. БатысИталия, Еуропа, Африканың батысы
8. 2. Шығыс Балқан түбегі, Египет, Азия бөлігі

V. Жаңа сабақты пысықтау
28-параграф бойынша оқушыларға нақты, тұжырымды сауалдар қоямын.
VI. Өтілген жаңа тақырып бойынша шағын қорытынды жасаймын, оқушыларды оқулықтағы сыныптан тыс материалдармен, жаңа ұғымдармен таныстырамын.
VII. Үй тапсырмасы: §28.
28-параграфты оқу, тақырып соңындағы тапсырмаларды орындап, қосымша материалдарды зерделеу, осы тақырыпқа сәйкес <<Жұмыс дәптерінде>> берілген кестені толтыру.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы
Сабақтың тақырыбы: §29. Ежелгі Римнің өнері
Сабақтың мақсаты:
oo Римдегі мектеп, оқу жүйесі туралы, әдеби шығаммалар мен шешендік өнер жөнінде, құқық дамуы туралы оқушыларға тарихи мағлұиат беру.
oo Рим өнеріне басқа елдер мәдениетінің әсері, өнер түрлері, олардың ерекшеліктері, даму жолдары.
oo Тиянақты білім алуға деген құштарлыққа, шешендік өнер мұраларына деген құрмет сезіміне, поэзияны түсіне білуге, құқықты сақтауға баулу. Бұлардың бәріне жалпыадамзаттық мұра, құндылықтар ретінде қарауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: ОСКТТ
Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасыны сұрау.
Оқушыларға төмендегідей сұрақтар қоямын:
* Империя дегеніміз не? Римде империяның орнауына қандай себептер болды?
* Принципиат және доминат басқару жүйелері қай императорлардың тұсында енгізілді?
* Провинциялар халықтарын римдендіру не үшін қажет болды? Олқандай жолдармен жүргізілді?
* Римдендіру саясатын кімдер қолдады?
ІІІ. Білімді бағалау.
IV. Үй тапсырмасы мен жаңа өтілетін тақырыпты байланыстыру
Жаңа сабақ жоспары:
1. Рим мектебі
2. Рим поэзиясы
3. Шешендік өнер
4. Құқық.
Оқушыларға: <<Білім римдік балаларға не үшін қажет? Білімі жоқ адам қандай болады? Білім сендерге не үшін керек
<<Қазақ ақындарынан кімдерді білесіңдер? Олардың қандай шығармалары бар?>>
<<Біздің еліміз құқықтық мемлекет орнатуда. Оны қалай түсінесіңдер?>>

Рим өнері

1. Мектебі
1.1. 7 жастан бастап оқыды
1.2. әдебиет, логика, грамматика, музыка, арифметика, т.б. оқыды
1.3. Білімін жетілдірді Афины, Родос қалаларында
1.4. Деректері Цицерон еңбектерінде айтылған

2. Поэзиясы
2.1. б.з.б. Іғ - б.з. Іғ - алтын ғасыры
2.2. Вергилий Энеида 10 ж жазған
2.3. Гораций әдет-ғұрып туралы өлең , гимндер жазған

3. Шешендік өнер
3.1. М.Т.Цицерон шешен, саяси қайраткер, жазушы800 трактат, 58 саяси шығарма
3.2. Г.Ю.Цезарь Цицероннан кейінгі екінші шешен

4. Құқық б.з.б. ІІ-І ғ заңдар мен ережелер шығарған

V. Жаңа тақырыпты пысықтау: 29-параграф материалдарына орай нақты сауалдар қойып, оқушылардың бұл тақырып бойынша не түсінгендерін анықтаймын.
VI. Білімді бағалау.
VII. Жаңа тақырыпты қорытындылау. Осы тақырыптағы тарихи құбылыстар мен процестердің пайда болуы мен дамуының жалпыадамзаттық маңызы туралы қорытынды жасалады.
VIII. Үйге тапсырма:
29-параграфты оқу, сыныптан тыс оқылатын материалдарды зерделеу, тест сұрақтарын дайындау

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: §30. Римнің мәдени өмірі

Сабақтың мақсаты:
oo Қалалардың мәдени орталыққа айналуы, сурет, мүсін өнерінің дамуы және христиан дінінің қалыптасуы туралы оқушыларға түсінік беру.
oo Рим мәдениетінің өзіндір ерекшеліктерін ұғындыру.
oo Мәдени мұраларды қорғауға, әсемдікке, эстетикалық талғамдарға баулу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: ОСКТТ

Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
:: Рим балалары қандай мектептерде оқыды?
:: Мектептерде қандай пәндер оқытылды?
:: Вергилий <<Энеида>> поэмасында не туралы жазды?
:: Гораций не туралы жазды?
:: Шешендік өнер дегеніміз не?
:: Құқық қалай қалыптасты?
::
ІІІ. Білімді бағалау.

IV. Үй тапсырмасымен жаңа тақырыпты байланыстыру.

Жаңа сабақ жоспары:
1. Қалалар және қалалақ өмір
2. Сәулет өнері
3. Мүсін өнері
4. Христиан дінінің шығуы.

Мәдениеті

1. Рим қаласы Тибр өзенінің екі жағалауында орналасқан
2. Форум лат сөзі - базар іргесі - б.з.б. ҮІ ғ қаланған
3. Ипподром үлкен цирк
4. Театр Колизей амфитеатры І ғ салынған
5. Терм моншалар

6. Сәулет өнері
6.1. храмдар Пантеон диаметрі - 43,5 м, қабырғасының қалыңдығы - 6 м
6.2. амфитеатр Колизей 50 мың адам сыйған

7. Христиан діні еврейлер шығарған б.з.б. І ғ пайда болған Иса пайғамбар <<Библия>>

8. Рим мәдениетінің маңызы жаңа қалалар салдыантик мәдениеті
<<Қазіргі Қазақстан қалаларында қандай театрлар, мәдениет ошақтары бар? Қандай мерекелер тойланады?>>
<<Грекия сәулет өнерінің ерекшелігі неде?
Мүсін өнерінде қандай өзгешелігі болды?>>
V. Жаңа тақырыпты пысықтау:
Өтілген 30-параграф бойынша сұрақтар қойып, оқушылардың материалдарды жадына сақтауына ықпал етемін.
VI. Бағалау.
VII. Жаңа тақырыпты қорытындылау.
Өтілген тақырып бойынша қорытындылар жасаған соң, оқушыларды сыныптан тыс оқылатын материалдармен , суреттермен таныстырамын.
VIII. Үйге тапсырма.
30-параграфты оқу, сыныптан тыс оқылатын материалдарды оқу.

6-сынып. Ежелгі дүние тарихы

Сабақтың тақырыбы: §31. Батыс Рим империясының құлауы.

Сабақтың мақсаты:
oo Батыс Рим империясының құлауының негізгі себептері туралы оқушыларға ғылыми ақпарат беру.
oo Батыс Рим империясындағы ішкі және сыртқы қайшылықтар тамырының басқа елдермен салыстырғанда өте тереңде жатқанына көз жеткізу.
oo Қарудың күшімен құрылған империяның құлауы заңды құбылыс екендігіне тоқталып, тәуелсіздікті қорғауға тәрбиелеу.
oo
Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: ОСКТТ

Сабақтың көрнекілігі:интерактивті тақта, тірек сызбалар, слаид, картамен жұмыс.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.
* Қалаларда қандай мәдени ошақтар болды?
* Колизей амфитеатры мен Пантеон храмы туралы не білесіңдер?
* Мүсін өнерінде қандай табыстар болды?
* Христиан дінінің қалыптасуының әлеуметтік негізі неде?
ІIІ. Білімді бағалау.
IV. Үй тапсырмасымен жаңа тақырыпты байланыстыру.
Жаңа сабақ жоспары:
1. Империядағы ішкі қайшылықтардың тереңдеуі
2. Ғұндардың батысқа жорығы.
3. Готтардың Римге басып кіруі.
4. Батыс Рим империясының құлауы.

Батыс Рим

1. Ішкі қайшылықтар б.з. ІІ ғ басталдыкөтерілістер Галлияда, Римде

2. ІІІ ғ Рим империясы Галлия, Италия, Египет, Азияға бөлінді

3. Ғұндардың батысқа жорықтары 24 тайпадан тұрған тәңірге сйынған
3.1. Б.з.б. ІІ ғ бастап батысқа жылжыды
3.2. Б.з. ІІІ ғ готтарды бағындырды
3.3. Ү ғ Аттила Панония, Мезияны және Францияның бір бөлігін жаулады

4. Соғыстары
4.1. готтармен Аларих басқарған 410 ж 24 шілде
4.2.Ғұндармен -АттилаҮғ 30 ж451ж Каталаун шайқасы
4.3. Германдық вандал тайпасы 455 ж Римді алды

5. 476 жылы Батыс Рим империясы құлады

6. Тарихта Батыс Еуропада құлиеленушілік жүйе жойылды.



V. Жаңа тақырыпты пысықтау. 31-параграфқа орай оқушыларға сұрақтар қою арқылы жаңа тақырып пысықталады.
VI. Білімді бағалау.
VII. Жаңа тақырыпты қорытындылау. Қысқа қорытындыда Батыс Рим империясы құрылуының негізгі себептерін қайталап айтамын.
VIII. Үйге тапсырма: §31.