СӨЗ ІСПЕН КӨРІКТІ сабағынан үзінді көрсетіңіздер

Тапсырма.

1. 5 сынып оқулығынан берілген «СӨЗ ІСПЕН КӨРІКТІ» сабағынан үзінді
көрсетіңіздер.
2. Сабақтың тақырыбын меңгерту мақсатында түрлі жағдаяттар ойлап
табыңыздар.

• Өз сөзіне берік болу дегенді қалай түсінесіңдер?
• Біреуге берген уәдеңді орындай алмаған кезде қандай сезімде
боласыңдар?
• «Сөз бен істің бірлігі» деген ұғымды қалай түсінесіңдер?

Аманат

Аңыз әңгіме

Ерте-ерте ертеде мыңғырған малы бар, жері мен қазына-байлығына сан
жетпейтін бір хан өмір сүріпті. Байлықтан басы айналған сұлтан «данышпан,
әділ әмірші» деген атын шығармақшы болады. Алайда оған қатыгездігі мен
атаққұмарлығы мұрша бермейді. Ашуланған кезде қолына түскенді кінәлі-
кінәсіз екендігіне қарамай жазалай беріпті
Сол хандықта Құби атты бір тақыр кедей өмір сүріпті. Күндердің күнінде
Құби бала-шағасына нан сұрау үшін ханға келеді. Сөйтсе, хан түнеріп отыр
екен. Құбиды көре салып, тілге келтірместен, басын алуға бұйырады.
«Жетпегені осы еді, – деп ойлады Құби. – Басқа азабы аз болғандай, енді
басымнан айырылатын болдым». Ол басын иіп, ханның өзіне қайырым етуін
сұрап, жалынды. Ханның оны тыңдағысы да келмеді.
– Сен сәтсіз күні келдің. Мен «Бүгін кім келсе де, басын аламын» деп
өзіме ант етіп қойғанмын.
Құби шошып кетті, алайда ол діндар адам болғандықтан бір Аллаға сыйынып
былай дейді:
– Бір адамда екі ажал болмас, ал біреуінен қашып құтылмас. Хан ием,
сіздің айтқаныңыз болсын. Бірақ менің датым бар.
– Датың болса, айт.
– Үйіме барып бала-шағаммен қоштасып келуге, аз-мұз азық апарып келуге
рұқсат етіңіз, әйтпесе олар аштан өледі ғой. Таң қылаң бергенше қайтып
ораламын.
– Жақсы. Көтере алғаныңша тамақ алып, үйіңе барып кел. Бірақ қоятын бір
талабым бар: сен қайтып келмесең, өз басын құрбандыққа шалып, орныңа
қалатын аманат тастап кетесің.
Жалшы жан-жағына жалынышпен қарап шығады. Бәрі де мелшиіп тұрып қалған.

– Шынымен де бір адам менің аманатым болуға келіспей ме? – деп
шырылдады кедей байғұс. – Садағаң кетейін, Алла жар болсын,
таңда қайтып келуге сөзімді беремін.
Кенет үнсіз топ арасынан:

– Жарайды, мен қалайын, – деген дауыс шықты. Ол ханның сенімді
қазынашысының даусы болатын. Қазынашы ханның алдына келіп:
– Хан ием, мына кісінің аманаты болып мен қалайын, – деді.
– Өзің біл. Тек қайдағы бір жалшы үшін басыңнан айырылатының өкінішті-
ақ.
Құби көтергенінше тамақ алып үйіне келеді. Бала-шағасы тойып тамақ
ішіп, мәз болып қалады. Бірақ ханның жарлығын естігеннен кейін, жылап-
еңіреп әкелерін жібергісі келмейді.
Уақыт болса зырлап өтіп жатыр. Көкжиек қызара бастаған кезде хан
қазынашысын шақырып:
– Құби қайтып келмейді. Сен өте адал, әділ адамсың, маған шын беріліп,
бірнеше жыл қызмет еттің. Бірақ біз бір-бірімізге сөз бердік, айтқан сөз –
атылған оқпен тең. Ендеше сенің басың алынады. Дайындала бер, – дейді.
Қазынашы шығып келе жатқан күнге қарап:
– Мен бәріне де дайынмын. Уақыты келсе, қиналмастан жан берермін, –
дейді.
Көп ұзамай жаналғыштар қазынашыны алаңға алып шығады. Халық та тез
жиналып қалады. Барлығы да жазықсыз қазынашыға жаны ашып, қайғыға батты...

• Әңгімені өз ойларыңмен жалғастырыңдар.

➢ Хан неліктен өз сөзінен бас тартты?
➢ Өз сөзінде тұратын адамда қандай қасиеттер болуы керек?
➢ Ханның уәдесі мен жалшының уәдесі арасында айырмашылық бар ма?