Меншікті балқу жылуы

Сабақтың тақырыбы: Заттың агрегаттық күйлерін қайталау.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушылардың тарау бойынша алған білімдерін қайталау, теориялық
және практикалық білімін пысықтау.
Дамытушылық: Оқушыларды өз бетімен ізденуге, білімін шығармашылық тұрғыдан
дамытуға, өз білімін қорытындылауға үйрету.
Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, іскерлікке, ынтымақтылыққа, топпен жұмыс жасауға
үйрету.
Сабақтың типі: Білімді жинақтау, жүйелеу қайталау сабағы.
Сабақтың көрнекілігі: грофоаппарат, суреттер, плакаттар.
Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушыларды үш топқа бөлемін. Топ басшысын тағайындаймын. Сабақтың мақсатын
айтамын.
І. Ой шақыру.
Бұнда оқушыларға өтілген тақырыптар бойынша сұрақтар қойылады.
1. Агрегаттық күйлер дегеніміз не?
2. Бір заттың өзі қандай агрегаттық күйде бола алады?
3. Қандай процесті балқу деп атайды?
4. Қандай процесті қатаю деп атайды?
5. Заттың балқыған немесе қатайған кездегі температураны қалай атайды?
6. Меншікті балқу жылуы дегеніміз не?
7. Балқу дегеніміз не?
8. Қандай құбылысты кебу деп атайды?
9. Конденсация дегеніміз не?
10. Қайнау дегеніміз не?
11. Қаныққан және қанықпаған бу деп нені айтамыз?

ІІ. Іздену.
Қояндар тақтаға ілінеді, соның артында өмірмен байланысты сұрақтар бар
жауап беру керек. Әр топпен.
1-39 С-тан төмен ауаны өлшеу үшін сынап термометірін пайдалануға болады
бола ма? Бұл мақсатта термометрге қандай сұйықты пайдалануға болады?
2. Егер қорғасынның түйірін балқып тұрған қалайыға тастап жіберсе, онда не
болады.
3. Жұмыс істеп тұрған электроплиткасына қойылған шәйнек неге ішіндегі су
таусылғанша балқып кетпейді?

4. Егер сендер ыстық уақытта ағаш жапырағын ұстасаңдар салқындықты
сезінесіңдер. Не себепті?
5. Қандай ауа райы кезінде жаңбырдан қалған шалшық тезірек кебеді? Ыстық
күнде ме, жоқ суық ме? Мұны қалай түсіндіруге болады?
6. Ыстық күнде шыққан суық тер денені салқындатады. Неліктен?

7. Жазғы ыстықта суық су алу үшін оны аз күйдірілген балшықтан жасалған,
қабырғалары сыртынан су аздап ағып тұратын ыдыстарға құяды. Мұндай
жағдайларда су айналадағы аудан салқын. Неліктен?
8. Неліктен жаңбырдан кейін аздап салқын тартады?
9. Стақан мен табақшада тепе-тең мөлшерде су бар. Қайсысындағы су тезірек
буланады. Неліктен?
10. Дымқыл ағаш жанғанда шатыр-шұтыр дыбыс шығады. Неліктен?
ІІІ. Ой қозғау.
Сұрақтар:
1. Графикте қалайының қыздыру және балқу графигі кестеленген. Графиктің
АВ, ВС және СД бөліктері қандай процестерді сипаттайды. Процесс қанша
уақытқа созылады? Осы уақытта қалайының ішкі құрылысы ішкі энергиясы
қалай өзгереді.
2. Графикте алюминидің су және кристалдану графигі берілген. Графикті АБ,
БС, СД бөліктері қандай процестерді сипатттайды? Қатаю процесі қанша
уақытқа созылады? Алюминидің ішкі құрылысы өзгере ме? АБ, БС, СД
бөлшектерінде алюминидің ішкі энергиясы қалай өзгереді?
Графопраектор арқылы экранға сызба сызылады.
І.
А). АБ бөлігінде қалайы қызады және ішкі энергиясы артады. Қызу уақыты 1,5
минут.
Ә). БС бөлігінде қалайы балқиды, ішкі энергиясы өзгермейді. 1 минут.
Б). СД бөлігінде қалайының температурасы артады. Процесс ұзақтығы 1 минут.
ІІ.
А). АБ бөлігінде алюминий салқындайды, ішкі энергиясы кемиді. Процесс
ұзақтығы 4 минут.
Ә). БС бөлігінде алюминий салқындайды, ішкі энергиясы кемиді. Процесс
ұзақтығы 4 минут.
Б). БС бөлігінде алюминий кристалдары. Ішкі энергиясы өзгермейді.
ІҮ. Тест тапсырмасы. Іс-әрекет.
1. Су, мұз немесе су буының массалары бірдей болған жағдайда, ішкі
энергиясы ең азы қайсысы?
А). Су. Б). Мұз В). Су буы Г). Дұрыс жауабы жоқ.
2. Бір кесек мұз, ауасының температурасы -10 С-тан, теспературасы 0С үйге
кіргізіледі. Мұз ери ме?
А). Ерімейді. Б). Қатаяды В). Ериді Г).
Өзгермейді.

3. Температурасы 300 С қорғасын қандай күйде бола алады.
А). Қатты Б). Сұйық В). Бу Г). Қатты және сұйық
4. Балқу температурасында алынған 100кг темірді сұйыққа айналдыру үшін
қажетті энергияны анықтаңдар.
( темірдің меншікті балқу жылуы 2,7*10ДЖ/кг)
А).2,7*105Дж Б). 2,7*107Дж В). 2,7 *106КДж Г). 2,7*104
КДж

5. Таза шыны платинаны алып, оның үш жеріне бір-бір тамшыдан су, әтір
және күнбағыс майы тамызылған. Осы тамшыларды ең алдымен қайсысы тез
кебеді?
А). Су Б). Әтір В). Күнбағыс майы Г).Үшеуінде
6. Су қандай қысымда 200С қайнайды.
А). Атмосфералық қысым қалыпты қысым болғанда Б). Атмосфералық қысым
қалыпты қысымға тең болғанда В). Атмосфералық қысым қалыпты қысымнан
жоғары болғанда Г). Атмосфералық қысым да, қалыпты қысым да төмен
болғанда
7. Молекулалары ретсіз, тәртіпсіз орналасатын қай дене?
А). Қатты Б). Сұйық В). Газ Г). Аморф
Ү.Ой толғау. Деңгейлік тапсырма.
1. Қайнау температурасында 10 кг суды буға айналдыру үшін 23*10 Дж
энергия керек екені белгілі. Судың осы температурасындағы меншікті булану
жылуы неге тең?
2. Ауадағы су буының қысымы 1060Па. Қанықан будың қысмы 2330 Па
болғандағы ауаның салыстырмалы ылғалдығы қандай?
3. Массасы 0,2 кг болат бұйымды алдымен 20 С-тан 1500С-ге дейін қыздырып,
одан кейін балқыту үшін қанша жылу мөлшері қажет?
ҮІ Венн диаграммасы. Ой жинақтау.
1. Меншікті балқу жылуы мен меншікті балқу жылуы жайлы.
2. Қайнау мен балқу.

ҮІІ. Мақал –мәтелдер.
Мен қазір мақал-мәтелдер оқимын, сендер олардың қандай физикалық
құбылыстарға сәйкес келетінін табыңдар.
1. Тонның жылуы терісінен емес жүнінен. (жылу өткізгіштік)
2. Көсеу ұзын болса, қол күймейді. (жылу өткізгіштік)
3. Қол жұмылмай, жылынбайды. (жылу берілу)
4. Нан піскенше, түйме күйеді. (меншікті жылу сыйымдылығы)
5. Аузы күйген, үрлеп ішеді. (кебу)ъ
6. Үркер жерге түспей, жер қызбайды. (жылу мөлшері)
ҮІІІ. Оқушыларды бағалау.
ІХ. Үй тапсырмасы: тарауды қайталау.

№3 Красный Яр орта мектебі

Ашық сабақ физика пәнінен
«Заттың агрегаттық күйлерін қайталау»

Өткізген: физика пәнінің
мұғалімі

Әділова Ж.С.

2007 ж.
-----------------------
Меншікті балқу жылуы

Меншікті булану жылуы