Жұп сандарға мысал келтір

|№23| |9- СЫНЫП. |
|-24| | |
| |Сабақтың | |
|І |тақырыбы: |While – do қайталау опрераторына программа жазу (1 сағ) |
| |мақсаттары: |1. Әзір-қайталау командаларын Паскаль опреторында |
| | |программалауды үйрену, пысықтау. |
| | |2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын қалыптастыру. |
| | |Программаның математикалық моделі туралы түсінік қалыптастыру.|
| | |3. Программа мәтінін экранға және дәптерге жазудың эстетикасын|
| | |сақтауды ескеру. |
| |көрнекілігі:|Паскаль редакторы – Паскал АВС, қайталау операторнының |
| | |блок-схемасы, баспалық таратпа материялдар. |
| |түрі: |Машықтану сабағы |
|ІІ |барысы: |Ұйымдастыру. |
| |(3 мин) |Оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру, оқушылардың дәптерлерін, |
| | |оқулықтарын қарап шығу. |
| | |Сынып, тақта, парта тазалығын қарап шығу, қажет болса |
| | |ескертулер жасау. |
| | |Оқушылардың назарын сабаққа аудару. |
| | | |
| |(10 мин) | |
|ІІІ| |Үй тапсырмасымен жұмыс. |
| | |1. Үй жұмысының орындалуын тексеру, есепке алу |
| | |Үй жұмысы орындалған, бірақ дұрыс емес - 1 ұпай, |
| | |жартылай дұрыс - 2 |
| | |толық дұрыс - 3 |
| | |жоқ - 0 |
| | |2. Қысқаша сұрақ-жауап. (1-2 ұп) |
| | |Қайталау операторы не үшін қолданылады? (қайталанып келетін |
| | |процестерді программалау үшін) |
| | |Әзір қайталау операторы қалай орындалады (шарт сақталмай |
| | |қалғанша қайталау опреторы серия жарлықтарын атқара береді) |
| | |Қайталау параметрі деген не? (қайталау санын көрсететін, әр |
| | |қайталау сайын 1-ге артып отыратын натурла типті шама) |
| | |Шарт деген не? (жауабы «иә» немесе «жоқ» болатын ұйғарым) |
| | |Серия деген не? (Паскаль опреторларының тізбегі) |
| | |ҚО Паскаль тілінде қалай жазылады? Әр қызметші сөздің қазақша |
| | |мағанасы қандай? (әзір, дейін, басы, соңы) |
| | |Журналдағы тізім бойынша әр оқушы бір сұраққа жауап береді. |
| | |Сұрақтар бітіп қалғанда басынан бастап қайтадан қойыла береді.|
| | |Әр қайталанған сайын сұрақтар күрделене береді. Бір дұрыс |
| | |жауапқа бір ұпай. |
|IV |Жаңа сабақ |1. Бүгінгі сабақта осы әзір қайталау операторын есептің |
| |(10 мин) |программасын жазу үшін қолданамыз. Алдымен мына сұрақтарға |
| | |жауап берейік. (1-3ұп) |
| | |Жұп сандарға мысал келтір. |
| | |10-ға дейінгі жұп сандарды айтып шық. |
| | |10-ға дейінгі жұп сандардың қосныдысын ауызша есепте. |
| | |Енді мына есепке программа жазып көрелік. |
| | |Е С Е П: Бүтін М санына дейінгі жұп сандардың қосындысын |
| | |табатын программа дазыңыз. |
| | |Мат.мод. |
| | |Не белгілі? М – бүтін, қайталау параметрі і- бүтін, |
| | |Не табу керек? Жұп сан қосындысы s – бүтін, |

| | |3. Қалай есептейміз; |
| | |М –мәнін енгіземіз, i:=2 қосынды s:=0 |
| | |болады |
| | |і < m болса i=m болғанша қайталанады, |
| | |s:=s+i: i:=i+2; |
| | |қайталаймыз. |
| | |Программа мәтіні: |
| | |program sum01; |
| | |var s,i,m:integer; |
| | |begin |
| | |s:=0; i:=2; |
| | |write('bytin san engiz '); |
| | |read(m); |
| | |while i<=m do |
| | |begin |
| | |s:=s+i; i:=i+1; |
| | |end; |
| | |write('summa s=',s); |
| | |end. |
|V |Сынып |А. Осы программаны компьютерде теріп орындаңдар, (5ұп) |
| |жұмысы |В. Осы прогмамманы тақ сандардың қосындысын табатындай етіп |
| |(17 мин) |өзгертіп, компьютерде орындаңдар. (10ұп) |
| | |С. Оқулықтан №11 есеп (103). Бүтін М (100<=M<=200) санына |
| | |дейінгі жұп сандар мен тақ сандардың қосындысын жеке есептеп, |
| | |нәтижелерін экранға шығаратын программа жазып, компьютерде |
| | |орындағңыз. (15 ұп) |
| | |Нұсқа:. Қателерін тексеріп, түрлі мән беріп бірнеше рет |
| | |орындаңдар, файлды сыныптарыңның «9 сын» папкасына өз |
| | |фамилияларың мен есеп нөмірін файл аты етіп сақтаңдар. |
|VІ |Бағалау: |Қосымша ұпайлар: |
| |(4 мин) |белсенділік – 2 ұп, оқу-құралдары (кітап, дәптер, қалам) |
| | |толық – 1 ұп |
| | |тәртібі – 2 ұп |
| | |35-40 үп - «5» 25-34 ұп - «4» 3 – 24 ұп – «3» ... – |
| | |0-2 – «2» |
|VІІ |Үйге |Оқулықтан 3.7 (91-92 бет) |
| |тапсырма |Есеп №2ә, программа жазып келу, мүмкін болса дискіге жазуп келу.|
| |(1 мин) | |

Оқушының бағалау парағы:
|Ұйымдастыру |Оқулық бар – 1 ұп, жоқ| |
| |-0 | |
| |Дәптер бар – 1 ұп, | |
| |жоқ -0 | |
| |Қалам бар – 1 ұп, | |
| |жоқ -0 | |
|Үй жұмысы |Үй жұмысы | |
| |Бар, бірақ | |
| |дұрыс емес -1 | |
| |жартылай дұрыс - 2 | |
| |толық дұрыс - 3 | |
| |жоқ | |
| |- 0 | |
|Сұрақ-жауап |Бір дұрыс – 1 ұп | |
|Жаңа сабақ / |Бір дұрыс – 1 ұп | |
|сұрақ-жауап | | |
|Сынып жұмысы |мұғалім бағалайды | |
|А-нұсқа |5 ұп | |
|В |10 ұп | |
|С |15 ұп | |
|белсенділік |2 ұп /мұғалім қояды/ | |
|тәртіп-мәдениеттіл|2 ұп /мұғалім қояды/ | |
|ік | | |
|Жалпы жинаған ұпайы | |

|№ | |9- СЫНЫП. |
|25-26| | |
| |Сабақтың | |
|І |тақырыбы: |Repeat – Until қайталау опрераторына программа жазу, таңба типі,|
| | |сөз ұзындығы (2 сағ) |
| |мақсаттары:|1. Дейін-қайталау командаларын Паскаль опреторында |
| | |программалауды үйрену, пысықтау. CHAR, STRING, LENGT қызметші |
| | |сөздерімен және олардың атқаратын қызметтерімен қажеттілік |
| | |туғыза отырып алдын-ала танысу. |
| | |2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын қалыптастыру. |
| | |Программаның математикалық моделі туралы түсініктерін тереңдеу. |
| | |3. Программа мәтінін экранға және дәптерге жазудың эстетикасын |
| | |сақтауды ескеру. |
| |көрнекілігі|Паскаль редакторы – Паскал АВС, дейін-қайталау операторнының |
| |: |блок-схемасы, Паскаль тілі бойынша компютерлік тестілеу |
| | |программасы. |
| |түрі: |Теориялық сабақ, гуманитарлық бағыт. |
|ІІ |барысы: |Ұйымдастыру. |
| |(5 мин) |Оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру, оқушылардың дәптерлерін, |
| | |оқулықтарын қарап шығу. |
| | |Сынып, тақта, парта тазалығын қарап шығу, қажет болса |
| | |ескертулер жасау. |
| | |Оқушылардың назарын сабаққа аудару. |
| | | |
| |(15 мин) | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| |Жаңа | |
| |сабақпен | |
| |байланыс-ты| |
| |ру | |
|ІІІ | |Үй тапсырмасымен жұмыс. |
| | |1. Үй жұмысының орындалуын тексеру, есепке алу (Есеп №2ә) |
| | |Үй жұмысы орындалған, бірақ дұрыс емес - 1 ұпай, |
| | |жартылай дұрыс - 2 |
| | |толық дұрыс - 3 |
| | |жоқ - 0 |
| | |2. Қысқаша сұрақ-жауап. (1-2 ұп) |
| | |Қайталау операторы не үшін қолданылады? |
| | |Әзір қайталау операторы қалай орындалады |
| | |Қайталау параметрі деген не? |
| | |Шарт деген не? Серия деген не? |
| | |ҚО Паскаль тілінде қалай жазылады? Әр қызметші сөздің қазақша |
| | |мағанасы қандай? |
| | |Шартты тексермей тұрып серияны орындауға болама? Неге? |
| | |Журналдағы тізім бойынша әр оқушы бір сұраққа жауап береді. |
| | |Сұрақтар бітіп қалғанда басынан бастап қайтадан қойыла береді. |
| | |Әр қайталанған сайын сұрақтар күрделене береді. Бір дұрыс |
| | |жауапқа бір ұпай. |
|IV |Жаңа сабақ |1. Бүгінгі сабақта қайталау опреторының денесін (тұлғасын) |
| |Лекция |шарттан бұрын орындауға мүмкіндік беретін Паскальдың жаңа |
| |мазмұны. |опреторымен танысамыз. |
| |(20 мин) |Жазылу түрі: |
| | |<серия >; |
| | |UNTIL <шарт>; |
| | |repeat–until операторының While – do-ға қарағанда үш |
| | |айырмашы-лығы бар. 1. шарт циклдан бұрын тексеріледі, сондықтан|
| | |серия кем дегенде бір рет атқарылады. 2. Repeat операторында |
| | |шарт ақиқат (иэ) болғанда қайталау (цикл) аяқталады. 3. Repeat|
| | |операторында қайталау соңы шартпен аяқталады. |

ЕСЕП: Берілген сөйлемде «а» әрібі қанша рет кездесетінін табатын
программа жазайық.
Бұл мақсатқа жету үшін сөзде қанша әріп бар, «а» әрбін қалай белгілейміз,
соны анықтап алайық. Алдымен есепте кездестін шамаларды айқындайық. Еспті
шешу үшін не белгілі деп ойлайсыңдар? «а» әрібі, сөйлем, сөйлемнің
ұзындығы. Паскалда тамаша мүмкіндіктер бар. Әріпті жеке таңба деп қарасақ
оның типін CHAR қызметші сөзімен көрсетуге болады. Мысалы: аа:char;
Сөйлемнің өзін де типі STRING болатын айнымалымен белгілейміз. String
–типімен көрсетілген сөйлемде (жолда) 1-ден 256-ға дейін таңба бола алады.
Сөйлемдегі таңбалар солдан оңға қарай 0-ден 255-ке дейін нөмірленеді. Әр
таңбаға бір нөмір сәйкес келеді. Мысалы: аа:=’Информатика’; ,болса,
aa[3]=ф, aa[7]=а, aa[11]=а болады. Енді сөздің ұзындығын ше? Яғни, тағы
бір қызметші сөз қажеттігі көрініп тұр. Сөйлемде, кез-келген таңбалар
тізбегінде қанша таңба бар екенін LENGTH(zz) қызметші сөзі көмегімен
анықтауға болады. Мұндағы zz – таңбалар тізбегі немесе сөйлем. Сонымен
мысалда келтірілген есепті шешу үшін қажет нәрсенің бәрі бізде бар.
Есептің математикалық моделіндегі бірінші сұраққа жауап беріп қойдық.
1. Не белгілі «а» әрібі, сөйлем zz-жолдық, сөйлемнің ұзындығы n – бүтін
сан
2. Не табу керек? «а» әріптерінің саны s– бүтін сан.
3. Қалай есептейміз;
Сөйлемді енгіземіз zz;
–мәнін енгіземіз, қайталау параметрі i:=1; а-лар саны s:=0;
n:=сөйлем ұзындығы;
қайталау
егер zz[i]=’a’ онда s:=s+1;
i:=i+1;
жоқ і > n иә

Программа мәтіні:
program sanau_repeat;
var s,i,n:integer;
zz:string;
begin
s:=0; i:=2;
write('Сөйлем енгіз ');
read(zz); n:=lengt(zz);
s:=0; i:=1;
repeat
if zz[i]=’a’ then s:=s+1;
i:=i+1;
until i>n;
writeln('а саны =',s);
end.

|V |Сынып |А. Осы программаны компьютерде теріп орындаңдар, (5 ұп) |
| |жұмысы |В. Осы прогмамманы сөйлемдегі «б» (с, е..., әркімге әртүрлі) |
| |(20 мин) |әрібін санайтындай етіп өзгертіп, компьютерде орындаңдар. |
| | |(10ұп) |
| | |С. REPEAT-UNTIL көмегімен оқулықтан №11 есептің (103) |
| | |программасын жазыңдар. Бүтін М (100<=M<=200) санына дейінгі |
| | |жұп сандар мен тақ сандардың қосындысын жеке есептеп, |
| | |нәтижелерін экранға шығаратын программа жазып, компьютерде |
| | |орындаңыз. (15 ұп) |
| | |Нұсқа:. Қателерін тексеріп, түрлі мән беріп бірнеше рет |
| | |орындаңдар, файлды сыныптарыңның «9 сын» папкасына өз |
| | |фамилияларың мен есеп нөмірін файл аты етіп сақтаңдар. |
|VІ |Бағалау: |Қосымша ұпайлар: белсенділік – 2 ұп, оқу-құралдары |
| |Компютерлік|(кітап, дәптер, қалам) толық – 1 ұп, тәртібі – 2 ұп |
| |тестілеу |1 дұрыс жауап 1 ұп. Барлығы – 10 ұп. |
| |(10 мин) |40-50 үп - «5» 20-39 ұп - «4» 3 – 19 ұп – «3» ...|
| | |– 0-2 – «2» |
|VІІ |Үйге |Оқулықтан 3.7 (93-95 бет) |
| |тапсырма |Есеп №2ә, программасын repeat-until көмегімен жазып келу, |
| |(3 мин) |мүмкін болса дискіге жазып келу. |

Оқушының бағалау парағы:
|Ұйымдастыру |Оқулық бар – 1 ұп, жоқ| |
| |-0 | |
| |Дәптер бар – 1 ұп, | |
| |жоқ -0 | |
| |Қалам бар – 1 ұп, | |
| |жоқ -0 | |
|Үй жұмысы |Үй жұмысы | |
| |Бар, бірақ | |
| |дұрыс емес -1 | |
| |жартылай дұрыс - 2 | |
| |толық дұрыс - 3 | |
| |жоқ | |
| |- 0 | |
|Сұрақ-жауап |Бір дұрыс – 1 ұп | |
|Жаңа сабақ / |Бір дұрыс – 1 ұп | |
|сұрақ-жауап | | |
|Сынып жұмысы |мұғалім бағалайды | |
|А-нұсқа |5 ұп | |
|В |10 ұп | |
|С |15 ұп | |
|белсенділік |2 ұп /мұғалім қояды/ | |
|тәртіп-мәдениеттіл|2 ұп /мұғалім қояды/ | |
|ік | | |
|Жалпы жинаған ұпайы | |

|№ | |9- СЫНЫП. |
|27 | | |
| |Сабақтың | |
|І |тақырыбы: |FOR –DO, FOR –DOWNTO қайталау опрераторы (1 сағ) |
| |мақсаттары:|1. FOR –DO опреторы көмегімен программалауды үйрену. |
| | |2. Программаны ықшам, сапалы жазу дағдысын қалыптастыру. |
| | |Программаның математикалық моделі туралы түсініктерін тереңдеу. |
| | |3. Программа мәтінін экранға және дәптерге жазудың эстетикасын |
| | |сақтауды ескеру. |
| |көрнекілігі|Паскаль редакторы – Паскал АВС, қайталау операторнының |
| |: |блок-схемасы. |
| |түрі: |Теориялық сабақ. |
|ІІ |барысы: |Ұйымдастыру. |
| |(3 мин) |Оқушыларды түгелдеу, журнал толтыру, оқушылардың дәптерлерін, |
| | |оқулықтарын қарап шығу. |
| | |Сынып, тақта, парта тазалығын қарап шығу, қажет болса |
| | |ескертулер жасау. |
| | |Оқушылардың назарын сабаққа аудару. |
| | | |
| |(10 мин) | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
|ІІІ | |Үй тапсырмасымен жұмыс. |
| | |1. Үй жұмысының орындалуын тексеру, есепке алу (Есеп №2ә |
| | |repeat-until көмегімен жазып келу) |
| | |Үй жұмысы орындалған, бірақ дұрыс емес - 1 ұпай, |
| | |жартылай дұрыс - 2 |
| | |толық дұрыс - 3 |
| | |жоқ - 0 |
| | |2. Қысқаша сұрақ-жауап. (1-2 ұп) |
| | |Әзір-қайталау операторы не үшін қолданылады? |
| | |Дейі- қайталау операторы қалай орындалады? |
| | |Қайталау параметрі деген не? |
| | |Repeat – Until –дің While – do –ден қандай айырмашылығы бар? |
| | |Бұл оперторларда циклдің қайталану саны белгілі ме? (жоқ) |
| | |Қайталанатын процес саны алдын ала белігі болған жағдайда не |
| | |істеуге болады? |
| | |Журналдағы тізім бойынша әр оқушы бір сұраққа жауап береді. |
| | |Сұрақтар бітіп қалғанда басынан бастап қайтадан қойыла береді. |
| | |Әр қайталанған сайын сұрақтар күрделене береді. Бір дұрыс |
| | |жауапқа бір ұпай. |
|IV |Жаңа сабақ |1. Қайталау саны алдын-ала белгілі болған жағдайда For – Do |
| |Лекция |және For – Downto операторларын қолданған ыңғайлы. Жазылу түрі: |
| |(20 мин) |For <цикл параметрі>=<алғашқы мән> to <соңғы мән> do |
| | |begin; |
| | |<серия>; |
| | |end; |
| | |For <цикл параметрі>=<соңғы мән > to < алғашқы мән > downto |
| | |begin; |
| | |серия; |
| | |end; |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |

|V |Сынып |2. ЕСЕП: Сөйлем сөздерден тұратыны белгілі. Клавиатурадан |
| |жұмысы |енгізілген сөйлемдегі ең ұзын сөзді жәнеың қанша таңбасы бар |
| |(10 мин) |екенін анықтайтын программа жазыңыз: |
| | |МАТЕМАТИКАЛЫҚ модел: |
| | |Не белгілі? |
| | |Цикл параметрі і –типі бүтін сан, сөйлем– типі жолдық, ең ұзын |
| | |сөз |
| | |mr - типі жолдық, – ең ұзын сөздегі әріптер (таңбалар) саны |
| | |–типі бүтін сан. |
| | |Не істеу керек? |
| | |mr, шамаларының мәндерін анықтау; |
| | |Қалай есептейміз? |
| | |бастапқы мәліметтерді енгіземіз s, бастапқы мәндерді |
| | |меншіктейміз m=0, |
| | |Қайталау парамтерi i 1-бастап сөйлем ұзындығына дейін өзгереді. |
| | |Әр қайталау сайын кезекті таңбаны s[i] аралық шамаға |
| | |жинақтаймыз, әрі оның бос орынға (пробелге) тең емес екенін |
| | |тексереміз. Бос орын кездессе r –шамасына сөйлемнің бір сөзі |
| | |жинақталғанын білеміз. Оның әріптер санын алдынғы сөздің әріптер|
| | |санымен салыстырамыз да, қайсысында таңба көп болса сол сөзді mr|
| | |және оның таңбалар санын m сақтап қаламыз. |
| | |program uzynsoz; |
| | |var i,m: integer; |
| | |mr,s,r: string; |
| | |begin |
| | |writeln('Бірнеше сөзден тұратын сөйлем енгізіңіз '); |
| | |read(s); m:=0; |
| | |for i:=1 to length(s) do |
| | |begin |
| | |r:=r+s[i]; |
| | |if s[i]=' ' then r:=''; |
| | |if m| | |end; |
| | |writeln('Ең ұзын сөз: ',mr); |
| | |writeln('Оның ',m,' таңбасы бар'); |
| | |end. |
| | | |
|VІ |Үйге |Оқулықтан 3.7 (96-99 бет) |
| |тапсырма |Есеп №12, программа жазып келу. |
| |(2 мин) | |

-----------------------
begin

I<=m

s:=0; I:=2;

s:=s+i; i:=i+2;

s:=0; I:=2;

end;

шарт

соңы

серия

end;

s

i > n

zz; n; s:=0; i:=1;

begin

егер zz[i]=’a’ онда s:=s+1 ; i:=i+1;

шарт

Серия;

ц.парам:=1;

Соңы

ц.парам:=ц.парам+1;