Қыз бала тәрбиесі туралы

Тәрбие сағатының тақырыбы:
«Иманды ұл, инабатты қыз-елдің көркі»
Мақсаты: Балаларға ислам діні туралы түсінік беру. Балаларды инабатты
болуға тәрбиелеу.
Көрнекілік: Плакаттағы сөздер: «Ислам жолы-тазарту жолы», «Исламдық
діни терминдер», «Білсін деп қазақ ұланы», буклеттер, әр түрлі суреттер,
қыз, ұл бала тәрбиесі туралы қабырға газеті, мешіттің суреті.
Сабақтың барысы:
Мұғалім: Қымбатты ұстаздар, қадірменді меймандар, бүгін оқушылар
сіздерге арнап «Иманды ұл, инабатты қыз-елдің көркі» атты әдептілік сабағын
бастауға рұқсат етіңіздер.
1-оқушы: Ислам діні алғаш рет Аравияда дүниеге келді. Оның негізін
салушы-Мұхаммед Пайғамбар. Өзін мұсылман санайтын адам баласы төмендегідей
бес парызды ұстауы керек.
І.Аллаға сеніп Мұхаммедтіңң үмбеті екенін мойындау.
2.Дәрет алу, күніне бес рет намаз оқу.
З.Жарлыларға зекет беру.
4.Рамазан айында отыз күн ораза тұту.
5.Қажыға, меккеге бару.
Мүғалім: Құран-кәріммен таныстыру. Құран кітапты қолға алғанда
бисмилла рахман-рахим деп ұстау керек. Құранда 6666 сүре жазылған. Құран
кітапта жазылған аяттар адамды мұсылмандық жолға бастайды. Мұхаммед
Пайғамбар айтқан екен, қымбатты менің елшілерім, сендер қандай жұмыс
бастасаңдар, қандай іске кіріссеңде, бисмилла рахман-рахим деп баста сонда
сол істің сауабы тиеді. Істеген ісің жақсылыкка бастайды деген. Мұхаммед
Пайғамбар туралы түсінік берейін.
Мұха.ммед 570|-жылы меккеде дүниеге келген. Оиың әкесі Абдулла, атасы
Абдулл Мүталып, түптеп келгенде Ыбрайым мен Ысмайыл ІІайғамбардын тікелей
ұрпағы. Әкесі болашақ пайғамбар дүниеге келмей тұрып қайтыс болған. Ал
анасы Әмина Мұхаммед 6 жасқа келгенде қайтыс болады. Сондықтан Мұхаммедтің
тәрбиешісі атасы мен ағасының мойнында болды. Бала жастайынан адал, әрі
тәрбиелі болғаңдықтан жүрт оны «әл-әмин» деп атап кетті. Мұхаммед Пайгамбар
23 жыл пайғамбарлық діни жолда құран-кәрімнің аяттары мен сүрелерін бір
кітапқа енгізді. 63 жасында көз жұмды. Денесін Мединедегі өз үйіне
жерлейді. Содан бері құранның, бір сөзі де өзгертілген жоқ.
2-оқушы: Қыз бала тәрбиесі туралы.
Қыз бала халқымыздың көркі. Сондықтан да қызды халқымыз аса қадір
тұтқан. «Қыздың жолы жіңішке», «Қыз өрісің»- дейді қазак. Қызды қазақ жат
жұрттың баласы, қызды үйге қонақ санаған. Ягни, бәріміз қыздан туамыз,
солардан өсіп-өнеміз. Қыз келешекте жар, ана, апа, қарындас, әже. Осыған
байланысты қазақ әлпештеп, мәпелеп, инабатты етіп, тіл тигізбей
тәрбиелеген. Сондыктан да қыз біреудің жоғын жоқтайды да, өз жұртына
тілеулес болады.
3-оқушы: Ұл бала тәрбиесі туралы.
Ұл бала қазақта шаңырақ иесі, ер аяамат, ата-ананың отын тұтатушы. Ер
бала өз ата-анасына іні, аға-қарындастарына қамкоршы, ел қорғаны болып
саналады. Қазақ, қызын ұзатып, ұлын үйлендірген, құда түсіп, құдасын
құдайындай сыйлаған. Қазақ «Қызың өссе қыз өскен ауылмен, ұлың өссе ұлы
өскен ауылмен көрші бол» деп өсиет айтқан.
4-окушы: Ата-аналық үлкен сын
Бала - өсіру ұлы өнер
Жақсылардың соңынан
Жаркын қыз бен ұл өрер.
5-оқушы: Әке сөзі парыз.
Ана сүті - қарыз.
6-окушы: Ұл өссе - ұрпақ,
Қыз өссе - ырыс.
7-окушы: Ұлың өссе - мұратың,
Қызың өссе - жұратың.
8-окушы: Ұлың өссе күидей боласың деп тіле,
Қызың өссе гүлдей боласың деп тіле.
9-оқушы: Дәулетіннің қадірін ұлың өскенде білерсің,
Абыройыңның қадірін қызың өскенде білерсің.
10-оқушы: Бақыттың басы баладан,
Баланың нәрі анадан.
11-окушы: Әке-ер, ана -жігер, бір үйде екі кемеңгр.
12-окушы: Баланың білегі ауырса,
Ананың жүрегі ауырады.
13-оқушы: Ақ жүрек әке - күншуақ.
Ақ жүрек ана - ақ бұлақ.
14-оқушы: Әкеден артық орман жоқ,
Әкеден артық қорған жоқ,
Әкеден артық дана жоқ,
Әкеден артық пана жоқ.
15-оқушы: Жанұяға қарап бала өседі.
Қарағайға қарап тал өседі.
Мүғалім: Балалар, мен сендерге сәби бағдарламасы бойынша, әдет-
ғұрыптарды естеріңе салмақпын, яғни бала шыр етіп дүниеге келгеннен бастап,
үлкен азамат болғанға дейін жасалатын салттың түрі.
І.Кіндік кесу.
2.Шілдехана тойы.
З.Балаға ат қою.
4.Бесікке салу.
5.Қыркынан шығару.
б.Тұсау кесу.
7.Сүндет тойы.
8.Тілашар.
9.Үйлену тойы.
Мүғалім: Жеті атасын кім біледі? Әке, бала, немере, шөбере, немене,
шөпшек, жұрағат, туажат.
Оқушылардың арасынан 2-3 бала өзінің жеті атасы жайлы айту.
Мүғалім: исламдық діни терминдерді таныстыру, естеріңде сақтау:
1.Ислам – бейбітшілік, бас июшілік, бағынушылық.
2.Сопы - көңілі таза адам,
З.Пір – қарт, қария кісі.
4.Шейх - тәлім — тәрбие беруші.
5.Халифа - өкіл, орынбасар.
6.Үммет — Мұсылман топ.
7.Сүннет — жол, саят.
8.Таухид - иман келтірудің бірінші шарты.
9.Әулие — берілгендер, достар, киелі жандар.
10.Иншалла — алла қаласа.
11.Машалла — алланың қалағаны.
12.Мүбарак - құт береке.
1З.Ғұсыл — жуыну.
Мүғалім: сөз жұмбақ шешу. (тігінен санағанда 4 жолды көлденең
окығанда «жарапазан» сөзі шығу керек).
І.Мұсылманның парызы қаржы жетіп, денсаулығы жараса кімге барып
жолығуы керек? (қажы)
2.Пайғамбарымыз кім? (Мұхаммед),
З.Ораза тұту қай айда? (Рамазан)
4.Бізді билеуші иеміз кім? (Алла)
5.Рамазан айында мешітке өткізілетін, жарлыларға беретін төлем (пітір)
6.Таңғы намаз шақыру рәсімі.(азан)
7.Отыз күн тамақ ішпейді. (ораза)
8.Мұсылман мерекесі. (айт)
9.Мұсылман парызы. (намаз)
Жарапазан айтылады, қонақтар жарапазан туралы түсінік береді.
Мұғалім: Сөз жұмбақты дұрыс шештіңдер, енді мұнда зер салыңдар
мешіттің суретімеи таныстыру. Балалар, қазір барлық жерде мұсылмандар
мешіті салынып жатыр. Ата-бабаларымыз құдайға құлшылық етуде, жұма күні
мешітке барады. Меккедегі мешітпен таныстыру, ондағы құбылаға мұсылмандар
барып, құдайға жалбарынады. Арабтар оны «қағыба» деп атайды.
Балалар міне, бүгін сендер, ислам діні туралы, пайғамбарларымыз
туралы, әке-шеше тәрбиесі туралы, инабаггы қыз, иман жүзді ұл туралы айтып
білдіңдер. Әрдайым иман жүзді мұсылман балалары болыңдар. Казағымыздың салт-
дәстүрін еш уақытта ұмытпаңдар.

Ағымова Арайлым