Абай кім

Қазақ сахарасының жұлдыздары
Оқушыларыдың сөздік қорын кеңейту, байланыстырып сөйлеуге жаттықтыру,
оқушылардың ой-өрісін, тілін дамыту, алған білімді жинақтау, батырлыққа,
ерлікке, елін сүюге тәрбиелеу сабақтың мақсаты.
Көрнекілік: Сөздіктер, мақал-мәтел кітапшаларды. Модульдік-кесте, жеке
сөздер (қазақ, сахара,жұлдыздар); «қазақ халқының жұлдыздары» деген кестелі
сөздік; ақын-жазушылардың суреттері; «Педагогика тағылымы» кітабынан
Абайдың аталы сөздері.
Сабақтың түрі: Модульдік қайталау сабағы.
әдісі:Ұжымдық оқыту әдісі
Барысы:
1. Ұймдастыру кезеңі.
2. Ұй тапсырмасын тексеру.
Сұрқтар:
а) ХIX ғасырдың екінші жартысында қазақ жерінен шыққан қандай ақын-
жазушыларды білесіндер? (Абай Ыбырай Шоқан)
ә) Абай кім?Ыбырай кім? Шоқан кім болған? (Абай-ақын, ЫбырайТұңғыш
педегог, Шоқан-ел тарихын зерттеуші ғалым)
б) Олардың халына сіңірген еңбегі? (Абай-халқты оқуға, білімгешақырды,
сол тақырыпта өлеңдер жазған; Ыбырай-мектеп салдырып, балаларды оқытқан,
оқулуқ жазған; Шоқан-өз елінің тарихын, салт-дәстурін зертеп, орыс халқына
таныстырған)
в) Шоқан қай жерде қай қалада оқыған? (Омбыдағы кадет корпусында
офицерлер училчщесінде оқыды)
г) Ыбырай қай жерде оқыды? (Орынборда, мұғалімдер семинариясында
оқыды)
д) Ыбырайдың қандай өлеңдерін білесіңдер?
е) Абайдың қандай өлеңдерін білесіңдер?
ж) Абай қай жерде оқыдыәәә(Семейде Ақмет-Риза медресесесінде, одан
орыстың Приходская школасында оқыды)
Тақырып бойынша жұмыс.
а) өзіндік жұмыстар, әр топқа бір-бір сөзден беріп, оған ереже шығару.
1 топ «қазақ»
2 топ «сахара»
3 топ «жұлдыздар»
1 топ:
Қазақ

Ержүрек батырлар Ертедегі тайпалардың Қазақ сөздердің қосынды-
Деген сөзы (Шоқан) аты (сақ, аз, қазар) сынан шыққан (Абай)
Қазіргі кезде:

Қазақ

Халық
Мәдениеті бар
Ұлыт тарихи тілі жері бар
Тарихи шежіресі бар

Ереже: қазақ-дегеніміз-өзінің ұлттық тілі бар, мәдениеті бар, жері мен
тарихи шежіресі бархалық.
2 топ:
Ауасы ыстық

Енсіз дала Сахара
шөл жер
Қазақ халқының
ұшы-қиыры жоқ
Отырған орын
меңіреу дала
Ереже:Сахара ұшы-қыиыр жоқ, ауасы ыстық әрі шөлді қазақ халқының
қоныстанған
3 топ:
Аспандағы дене

Жарық сәуле көзі Жұлдыздар
адамдар

Білімді оқыған адамдар

Ереже : Қазақ сахарасының жұлдыздары дегеніміз қазақ халқының ұшы-қиыры жоқ
жерінен шыққан, тарихи шежіресі бар, жарық сәулесі, оқыған, білімді
адамдар(тақтадан дәл сондай схемалы-сөздік көрсетіліп, хормен оқылады).
Ең сонғы топтың сөздігі көрсетіледі, ал жеке сөздерді сөздік
кітапшадан оқып, түсіндіріледі, дәптерге сызылады.
Ә) Әр топ осы ақын-жазушыларға байланысты кітаптан жазылған
әңгімеледің мазмұны айтуға жатығады.
1топ: Шоқан Уәлиханаовтың «қырдың жас түлегі» әңгімесін оқып, әңгәмені
5-ке бөліп, мазмұнын айтады.
2топ: Ыбырай Алтынсарин туралы жазылған «сәулелі жұлдыз іздеген адам»
әңгімесін 4 бөлекке ішінара бөліп айтады.
3 топ: Абай құнанбаев туралы жазылған «Әке арманы» мәтінін бөліп,
мазмұнын айтады.
Түсініктеме: мамандық таңдауға,сол мамандықтың иесі болып өз орнын
табуға үйретеді, мұғалім, дәрігер, т.б
Б)Осы мәтін бойынша әр топтың сұрақ қоюшысы бір-бірден қарсы топқа
сұрақ қояды.Қарсыластары бір-бірімен ақылдаса отырып, бір адамды ғана
сұраққа дайындайды.
1.Шоқанның ең жақсы көретін корпус дәрігері кім?
(Николай Матвеевич)
2.Ыбырайдың «Кел, балалар, оқылық!» өлеңінің жатқа айт.
3.Әңгіме неге «Әке арманы» деп аталған?
Мысалы:«Қырдың жас тұлектері» әңгімесі бойынша:
1- бөлік «Елік сағынған Шоқан»
2- «Шоқан және корпус дәрігері»
3- Бөлік «Ыбырай»
4- Бөлік (Армандаған әке) «Оқушылырдың анты»
«Әке арманы» мәтіні бойынша.
1- бөлік «Абай мен Әбдірахман»
2- бөлік «білімді адамдаржайлы әңгімелер»
3- бөлік «Әбдірахманның ойы»
1) Тақтамен жұмыс және дәптермен жұмыс (үйге алдын-ала кесте сызып
келуге тапсырма берілген).
3. Бекіту
Сұрақтар:
1. Шоқан кім? Оның халқына тигізген пайдасы.
2. Ыбырай кім? Оның халқына тигізген пайдасы.
3. Абай кім? Оның халқына тигізген пайдасы.
Мақал: «Білімдіден шыққан сөз, талаптыға болсын кез» (Абай). Осы
мақалдың мағычнасын қалай түсінесіңдер?
5.Қортынды шығыру. Оқушылар өздері сабақта не істегендерін, қандай
нәтижеге жеткендерін айтады. Мысалы:
1. Сабақта сөздік жұмысын жүргізіп, ереже шығарады.
2.Мәтіндерді ауызша баяндап береді.
3.М ақалдар жарысы болады.
4. Үйге тапсырма беру.
Жаңа проблема бойынша: Абайдан кейінгі қазақ даласынан шыққан ақындар
мен жазушыларды іздестіру, соның ішінде С.Торайғыров туралы мәліметтер
жинау.