ӘСЕМДІК ҰҒЫМЫ

Рухани-адамгершілік ұғымдарын түсіндіру жұмысы
Өзін-өзі тануда жалпыадамзаттық құндылықтар туралы ұғымдар жүйесі мен
олардың адам өміріндегі көрінісі мазмұндық элементтері болып табылып, өзін
тану, өзгелерді тану, әлемді тану, адамзат тәжірибесін тану тұрғысында
мазмұндық сызықтар анықталған.

Мектептің бастауыш сатысында «Өзін-өзі тану» пәнін оқыту
жалпыадамзаттық құндылықтарды түсіну, өзін, өзгелерді және өмірді түсіну
дағдыларын қалыптастыру, адамгершілік таңдау жасай білу, адамдармен жағымды
қарым-қатынас жасай алу, табиғатпен үйлесімділікте болу, денсаулығын
сақтау, рухани-адамгершілік білімдері мен іскерліктерін күнделікті өмірде
қолдана білуді т.б. дамытуға құрылған. Осы тұрғыда адамзаттың рухани және
әлеуметтік тәжірибесі, әлем мәдениеті, халықтар даналығы, ғылым негіздеме
ретінде қызмет етеді.

Өзін-өзі тану сабақтарының тақырыптары адамгершілік ұғымдарына негізделе
отырып, адами құндылықтардың мағынасын ашып таныстыру міндеттері қойылады.
Осыған сәйкес әрбір сабақта балаларды білімдік, дамытушылық, тәрбиелік
жағынан дамыту көзделеді. Осы орайда сабақта оқушылардың адамгершілік
ұғымдардың мағынасын жан-жақты, кеңінен түсінулеріне мүмкіндік туғызатын
ұғымдармен жұмыс жүргізу технологиясын қолдануға болады.

«ӘСЕМДІК» ҰҒЫМЫ

1-кезең. Ұғымға анықтама беру

/Мұғалім оқушылардан «әсемдік» дегенді қалай түсінетіндерін сұрайды.
Оқушылар өз ойларын білдіреді./

Оқушылар:

Әсемдік – сұлулық белгісі.

Әсемдік – адамның сипаты.

Әсемдік – ... .

/Мұғалім оқушылардың айтқанын тыңдап, әсемдік ұғымының анықтамасын өзі
айтады./

Әсемдік – зат пен табиғат құбылысында, қоғамдық өмірде, адамның
моральдық және сымбаттық көркінде, көркемөнер шығармаларында көрініп,
көркемдік ләззат беретін эстетиканың негізгі категорияларының бірі.

2-кезең. Ұқсас ұғымдарды табу

/Мұғалім оқушылардың әсемдікке ұқсас ұғымдарды атап берулерін сұрайды./

Оқушылар:

Әсемдік – сұлулық, әдемілік, көріктілік, сымбаттылық, т.т.

Мұғалім:

– Бойында осындай құндылықтар бар адамды қалай атауға болады?

Оқушылар:

Сұлу, әсем, көрікті, сымбатты... .

3-кезең. Қарама-қарсы ұғымдағы сөздерді атау

/Мұғалім оқушыларға әсемдікке қарама-қарсы ұғымдағы сөздерді атауды
тапсырады.

Оқушылар:

Әсемдік – көріксіздік.

Әсемдік – ұсқынсыздық.

Әсемдік – ... .

Мұғалім:

– Бойында осындай жағымыз жақтары жоқ адамды қалай атауға болады?

Оқушылар:

– Әдемі, сұлу, әсем, көрікті, сымбатты, ... .
Мұғалім:

– Көріксіз, ұсқынсыз деген нені білдіреді?

Оқушылар:

– Сұлу емес, көрікті емес, әдемі емес, ... дегенді білдіреді.

4-кезең. Ұғымның басымдылық жағына анықтама беру

/Мұғалім оқушылардан «әсемдік» ұғымын жағымды жағынан қарастырып, оның
басымдылық, артықшылық жағын айтуларын өтінеді./

Оқушылар:

- Әсемдік бақытты сезіндіреді.

- Әсемдік шаттыққа кенелтеді.

- Әсемдік мақтанышқа бөлейді.

- ... .

Мұғалім:

– Бұл қасиет несімен бағалы?

Оқушылар:

– көз жауын алатындай әдемілігімен;

– көркем адамның сипатын беретіндігімен.

Мұғалім:

– Осы қасиет адамға қажет пе?

Оқушылар:

– өте қажет, т.т;
Мұғалім:

– Егер осы қасиет өз бойыңнан табылса, сен қандай күйде болар едің?
Оқушылар:

– бақытты болар едім, т.т;
Мұғалім:

– Осы қасиетті иеленген адамның қандай артықшылығы болады?

Оқушылар:

– Ол адам өмірге құштар, сенімді, бақытты, қуанышты, т.т;

Мұғалім:

– Бойында осы қасиет жоқ адам қандай болады?

Оқушылар:

– көңілсіз, ренішті, т.т;

5- кезең. Ұғымның кемшілік жақтарын табу

Мұғалім:

– Әсемдікте кемшілік бар ма?

/Тапсырма алдымен жекелей орындалады. Сосын топта талданады. Ортақ шешім
жария етіледі/

Оқушылар:

– Егер адам эстетикалық талғам талаптарымен санаспастан, талғамсыз,
сырт көріністі шамадан тыс қүйттейтін болса, онда үйлесімдік, жарастық
болмайды.

Мұғалім «әсемдік» ұғымының жағымды жақтарын және жағымсыз жақтарын атап
жазуды тапсырады.

ӘСЕМДІК

жағымды жақтары жағымсыз жақтары

...
...

...
...

/Тапсырманы тақтада орындауға болады, парақ бетін ақ-қараға бөліп, ақ
жағына жағымды, қара жағына жағымсыз жақтарын жазуға болады./

6- кезең. Өзара әрекеттестік рефлексиясы

/Оқушы осы технологиямен жұмыс жүргізу барысындағы өз әрекетіне талдау
жасайды./

Мұғалім:

– Өз көңіл күйіңді айтып бер.

Оқушы:

– ... .

Сабақ барысында «Ұғымдармен жұмыс жүргізу технологиясын» қолдана отырып,
ШЫНДЫҚ, СЕНІМ, ДОСТЫҚ, ЖАУАПКЕРШІЛІК, КӨМЕК, ТӨЗІМ, КЕШІРІМ тағы басқа
ұғымдардың мағынасын ашып түсіндіруге болады.